Χαράλαμπος Πηλιτσίδης: CFO της Ελληνικής Εταιρείας Συμμετοχών και Περιουσίας (Υπερταμείο)

Προ της μεταφοράς των εταιρειών στο Υπερταμείο οι επιδόσεις αρκετών εκ των θυγατρικών δεν ήταν αντάξιες των δυνατοτήτων τους με πολλά περιθώρια βελτίωσης, ενώ ορισμένες εξ αυτών μετέφεραν σημαντικά πολύχρονα προβλήματα του παρελθόντος προς επίλυση ή ακόμη και απειλούνταν η βιωσιμότητά τους», σημειώνει ο κ. Πιλιτσίδης.

Τονίζει όμως ότι οι εταιρείες του χαρτοφυλακίου του Υπερταμείου προχωρούν στη νέα εποχή. «Η ΔΕΗ προχωρά σταδιακά και βήμα-βήμα αλλάζει σελίδα, ατενίζοντας πλέον το μέλλον με αισιοδοξία. Το turn around των ΕΛΤΑ αποτελεί μια από τις μεγαλύτερες προκλήσεις, και ήδη η εφαρμογή ενός μεγάλου πλάνου μετασχηματισμού προχωρά, με σημαντικές επιτυχίες έως τώρα», αναφέρει χαρακτηριστικά.

Κύριε Πηλιτσίδη, πείτε μας μερικά λόγια για το Υπερταμείο, τι ρόλο επιτελεί;

Το Υπερταμείο είναι εταιρεία συμμετοχών με μοναδικό μέτοχο το Ελληνικό Δημόσιο. Ιδρύθηκε τυπικά το 2016, ξεκίνησε τη δραστηριότητά του το 2017 και απέκτησε την σημερινή μορφή του το 2018 με την μεταβίβαση σε αυτό της συμμετοχής του Ελληνικού Δημοσίου σε μεγάλο αριθμό επιχειρήσεων.

Σήμερα συμμετέχει με πλειοψηφικό ή στρατηγικό ποσοστό σε επιχειρήσεις και οργανισμούς σε καίριους κλάδους της ελληνικής οικονομίας, όπως : ΔΕΗ, ΕΥΔΑΠ, ΕΥΑΘ, ΤΑΙΠΕΔ, ΕΤΑΔ, ΕΛΤΑ, Διεθνή Αερολιμένα Αθηνών, ΟΑΣΑ, ΓΑΙΑΟΣΕ, ΕΤΒΑ-ΒΙΠΕ, ΔΕΘ HELEXPO, ΑΕΔΙΚ, ΚΑΘ, ΟΚΑΑ, Ελληνικές Αλυκές και 5G (ΦΑΙΣΤΟΣ) και σε πλήθος θυγατρικών και συγγενών των εταιρειών αυτών. Η αξία του συνολικού ενοποιημένου ενεργητικού που διαχειρίζεται το Υπερταμείο ανέρχεται σήμερα σε άνω των 6 δισ. ευρώ και ο συνολικός αριθμός των εργαζομένων στις θυγατρικές και συγγενείς εταιρείες του ανέρχεται σε περίπου 31.000.

Η Εταιρεία διαχειρίζεται τα περιουσιακά της στοιχεία αποβλέποντας στη μακροπρόθεσμη επαύξηση της αξίας τους. Προωθεί μεταρρυθμίσεις των δημοσίων επιχειρήσεων, μεταξύ άλλων, μέσω, αναδιάρθρωσης, βέλτιστης εταιρικής διακυβέρνησης και διαφάνειας, την δημιουργία εσόδων και με σκοπό να συνεισφέρει πόρους για την υλοποίηση της επενδυτικής πολιτικής της χώρας και για την πραγματοποίηση επενδύσεων που συμβάλλουν στην ενίσχυση της ανάπτυξης της ελληνικής οικονομίας και να συμβάλει στην απομείωση των οικονομικών υποχρεώσεων της Ελληνικής Δημοκρατίας.

Ποια ήταν η πορεία του Υπερταμείου έως σήμερα;

Προ της μεταφοράς των εταιρειών στο Υπερταμείο οι επιδόσεις αρκετών εκ των θυγατρικών δεν ήταν αντάξιες των δυνατοτήτων τους με πολλά περιθώρια βελτίωσης, ενώ ορισμένες εξ αυτών μετέφεραν σημαντικά πολύχρονα προβλήματα του παρελθόντος προς επίλυση ή ακόμη και απειλούνταν η βιωσιμότητά τους.

Παράλληλα στον τομέα των οικονομικών αναφορών και του ελέγχου υπήρχε ένα σύνθετο εγχείρημα, καθώς για πρώτη φορά ενοποιούνταν 15 συμμετοχές του Δημοσίου με πλήθος άλλων θυγατρικών και συγγενών αυτών, με διαφορετικούς τομείς δραστηριοποίησης, με διαφορετικές λογιστικές πολιτικές, πρακτικές και διαδικασίες, με 35 παρατηρήσεις/εμφάσεις στα πιστοποιητικά των ορκωτών ελεγκτών τους, 9 διαφορετικές ελεγκτικές εταιρείες ενώ ορισμένες είχαν καθυστέρηση άνω των δύο ετών στην δημοσίευση των καταστάσεών τους.

Στην περίοδο που ακολούθησε της μεταφοράς είχαμε:

  • Σημαντική βελτίωση των οικονομικών αναφορών και ελέγχου, όπου οι λογιστικές πολιτικές και πρακτικές ομογενοποιήθηκαν, οι παρατηρήσεις/εμφάσεις έχουν μειωθεί σχεδόν στο ¼ μέσω της επίλυσης σημαντικών θεμάτων του παρελθόντος, με άνω του 90% του ομίλου να ελέγχεται από τον ίδιο ελεγκτή, με εσωτερικές οικονομικές αναφορές σε μηνιαία, τριμηνιαία, εξαμηνιαία και ετήσια βάση και με δημοσίευση των οικονομικών καταστάσεων σχεδόν όλων των εταιρειών στις νόμιμες καταληκτικές ημερομηνίες ή και αρκετά νωρίτερα.
  • Σημαντική και συνεχή βελτίωση των οικονομικών επιδόσεων. Οι επιδόσεις σχεδόν σε όλο το φάσμα των εταιρειών βελτιώνονταν σημαντικά και με συνεχή ρυθμό, έως και τα μέσα Μαρτίου 2020 όπου η βελτίωση ανακόπηκε από την πανδημία.
  • Αντοχή των εταιρειών στους σημαντικούς κραδασμούς της πανδημίας. Η έλευση της πανδημίας έπληξε ιδιαίτερα κλάδους στους οποίους δραστηριοποιούνταν οι εταιρείες του χαρτοφυλακίου μας, όπως στον κλάδο real estate (πχ χορηγούμενες εκπτώσεις ενοικίων), μεταφορών (ΟΑΣΑ, Διεθνής Αερολιμένας Αθηνών σημαντική μείωση επιβατικής κίνησης), εκθέσεων (ΔΕΘ η οποία παρέμεινε για παρατεταμένο διάστημα κλειστή). Οι βελτιωμένες επιδόσεις της αμέσως προηγουμένης περιόδου βοήθησαν τις εταιρείες να αντέξουν τους κραδασμούς της περιόδου και να συνεχίσουν απρόσκοπτα την παροχή υπηρεσιών και αγαθών ζωτικής σημασίας για τους πολίτες (ύδρευση, μεταφορές, ταχυδρομικές και συναφείς υπηρεσίες, κεντρικές αγορές τροφίμων), καθ’ όλη την διάρκεια ισχύος των περιοριστικών μέτρων κυκλοφορίας.
  • Οι εταιρείες του χαρτοφυλακίου προχωρούν στη νέα εποχή. Η ΔΕΗ προχωρά σταδιακά και βήμα-βήμα αλλάζει σελίδα, ατενίζοντας πλέον το μέλλον με αισιοδοξία. Το turn around των ΕΛΤΑ αποτελεί μια από τις μεγαλύτερες προκλήσεις, και ήδη η εφαρμογή ενός μεγάλου πλάνου μετασχηματισμού προχωρά, με σημαντικές επιτυχίες έως τώρα. Παράλληλα και με την σημαντική συμβολή του Ελληνικού Δημοσίου προχωρά και η αποκατάσταση της λειτουργίας της Διώρυγας της Κορίνθου, με τρόπο που θα μειώσει σημαντικά την πιθανότητα μελλοντικής επανεμφάνισης προβλημάτων. Τα αποτελέσματα του 2020 και του 2021 επηρεάζονται σημαντικά από την επίδραση της πανδημίας στις εταιρείες του χαρτοφυλακίου μας αλλά και από one-off κόστη τα οποία ωστόσο ήταν απαραίτητα είτε για την επίλυση χρονιζόντων προβλημάτων του παρελθόντος (ΕΥΔΑΠ), είτε με κόστη μετασχηματισμού όπως αυτά των ΕΛΤΑ που όμως θα τα βοηθήσουν να περάσουν στη νέα εποχή.

Το Υπερταμείο ετοιμάζεται να παρουσιάσει το στρατηγικό σχέδιο για την περίοδο 2022-2024. Ποια είναι τα επόμενα βήματα;

Όσον αφορά το στρατηγικό σχέδιο, θα ζητούσαμε λίγη υπομονή μέχρι την παρουσίασή του.
Βρισκόμαστε ήδη στο τελικό στάδιο, με τη διοίκηση να οριστικοποιεί τον οδικό χάρτη για τα επόμενα βήματα τόσο σε στρατηγικό επίπεδο για την επίτευξη των βασικών στόχων και αποστολής, τη δημιουργία δηλαδή αξίας για την κοινωνία, την οικονομία και το περιβάλλον, όσο και σε τακτικό επίπεδο για την γρήγορη ανάκτηση του χαμένου εδάφους λόγω της πανδημίας. Τα επόμενα βήματα σε γενικές γραμμές εστιάζουν σε
α) κινήσεις τακτικού επιπέδου για την ανάκτηση του χαμένου εδάφους κατά την διάρκεια της πανδημίας συνεχίζοντας την βελτίωση της αποτελεσματικότητας των εταιρειών και
β) κινήσεις σε στρατηγικό επίπεδο για την επίτευξη βασικών στόχων του Υπερταμείου που είναι να δημιουργήσει μία σημαντική επίδραση από τη λειτουργία του για την κοινωνία, την οικονομία και το περιβάλλον και να συμβάλει στην ευημερία των πολιτών και της χώρας. Θέτουμε ήδη σύγχρονες εταιρικές αρχές λειτουργίας στις θυγατρικές εταιρείες μας, ενσωματώνοντας διεθνείς βέλτιστες πρακτικές, δημιουργώντας συγκεκριμένους δείκτες αξιολόγησης KPIs στις εταιρείες και απεικονίζοντας μια νέα αντίληψη για τον ρόλο του Υπερταμείου, όπου θα λειτουργεί μεταρρυθμιστικά, συμβάλλοντας στην καλύτερη αποτελεσματικότητα των εταιρειών. Σε αυτή την προσπάθεια φυσικά βοηθά και ο νέος οικονομικός κύκλος στον οποίο έχει μπει η χώρα και το συνολικό φιλεπενδυτικό – αναπτυξιακό κλίμα που υπάρχει.

Το Υπερταμείο και οι θυγατρικές του αρχίζουν με δειλά βήματα να είναι πιο εξωστρεφείς. Τι σημαίνει στην πράξη αυτό;

Σημαίνει πως ενώ από την μία έχουν πετύχει πολλά έως σήμερα, αυτά δεν έχουν επικοινωνηθεί όπως θα έπρεπε στην κοινωνία, και από την άλλη ότι θα πρέπει να περάσουν σε μία νέα φάση αλληλεπίδρασης και αμφίδρομης επικοινωνίας και διαφάνειας με την κοινωνία, τους πολίτες και πελάτες τους κατανοώντας καλύτερα τα θέλω, τις ανάγκες και τις προσδοκίες τους από αυτές για καλύτερες και αποτελεσματικότερες υπηρεσίες και να βελτιώνουν την απόκρισή τους σε αυτές.

Πώς θα μπορούσε το Υπερταμείο να λειτουργήσει ως καταλύτης νέων επενδύσεων;

Το Υπερταμείο ανέκαθεν υποβοηθούσε τις επενδύσεις, είτε απευθείας (με επενδύσεις στις θυγατρικές του, είτε μέσω των μερισμάτων, περίπου το 1/3 αυτών που καταβάλλει κατευθύνεται σε επενδύσεις) είτε μέσω των θυγατρικών του, ορισμένες εκ των οποίων έχουν εκτενή επενδυτικά προγράμματα, ωστόσο η πορεία αυτή προχωράει αργά και πρέπει να επιταχυνθεί.
Το Υπερταμείο μπορεί να λειτουργήσει ως καταλύτης των επενδύσεων πολύπλευρα, μέσω των:

  • σημαντικών προγραμμάτων επενδύσεων θυγατρικών (π.χ. δίκτυα ύδρευσης/ αποχέτευσης),
  • πενδύσεων που υποβοηθούνται από τις θυγατρικές (πχ ΕΤΑΔ και ναυπηγεία, Σκαραμαγκά, τουρισμός, ΓΑΙΑΟΣΕ στο τομέα του logistics μέσω του Θριασίου κτλ),
  • υγατρικών που έχουν ενεργό εμπλοκή όπως πχ το ΤΑΙΠΕΔ με τη συμβολή της Μονάδας Συμβάσεων Στρατηγικής Σημασίας (PPF) ή η 5G με το Ταμείο Φαιστός, κ.α.

Νικόλαος Βίγκος: Chief financial & administration officer, merck hellas

Η Merck επηρεάστηκε από την υγειονομική κρίση θετικά ή αρνητικά; Πως αντιμετώπισε η οικονομική διεύθυνση την όλη κατάσταση;

Η KGaA ως κατεξοχήν εταιρεία έρευνας και τεχνολογίας, παράγει προϊόντα και υπηρεσίες για την υγεία, πρόοδο και εξέλιξη του ανθρώπου. Η κρίση της πανδημίας αποτέλεσε εφαλτήριο για την ανάπτυξη εφαρμογών υψηλής τεχνολογίας για την έρευνα και παραγωγή αντίστοιχων προϊόντων.

Δεδομένων των συνθηκών που επικράτησαν, η Merck KGaA και ειδικότερα η οικονομική διεύθυνση έθεσαν ως προτεραιότητα τους ασθενείς που έχουν ανάγκη τα φαρμακευτικά σκευάσματα και τους πελάτες που θέλουν να προμηθευτούν προϊόντα χημείας που παράγει η εταιρεία.

Η Merck KGaA ξεπερνώντας τις όποιες δυσκολίες και εμπόδια που δημιουργήθηκαν κατά την διάρκεια της πανδημίας, έθεσε την οικονομική διεύθυνση στο επίκεντρο της λήψης των αποφάσεων, έχοντας καταλυτικό ρόλο στην επίσπευση επιχειρηματικών λύσεων τόσο για τους εργαζόμενους, όσο και για τους συνεργάτες, πελάτες, και όλα τα ενδιαφερόμενα πρόσωπα.

Είναι κοινή παραδοχή πως η πανδημία αποτέλεσε καταλύτη του ψηφιακού μετασχηματισμού των επιχειρήσεων. Ποιες ενέργειες έχει κάνει ο όμιλος προς αυτή την κατεύθυνση και ειδικά ως προς το Finance transformation;

Η εταιρεία μετασχημάτισε τον κλάδο των υλικών υψηλής τεχνολογίας σε κλάδο electronics με εξέχουσα θέση στο κλάδο των ημιαγωγών, ο οποίος αναμένεται να παρουσιάσει υψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης στα επόμενα έτη.

Ο κλάδος των ημιαγωγών, ως γνωστόν, είναι ο κατεξοχήν κλάδος που έχει ήδη θέσει υψηλούς στόχους για την ανάπτυξη προϊόντων τα οποία θα χρησιμοποιηθούν σε πολλούς άλλους κλάδους όπως μεταφορών, ηλεκτρονικής, χρηματοοικονομικών, εφοδιαστικής αλυσίδας κ.α. καθώς και για την ανάπτυξη νέων αγορών και μεθόδων παραγωγής και έρευνας.

Η οικονομική διεύθυνση είναι ο πρωτεργάτης και συντονιστής των επενδύσεων σε αυτούς τους ερευνητικούς και παραγωγικούς τομείς, διασφαλίζοντας την κατάλληλη επιχειρησιακή στρατηγική.
Ταυτόχρονα, αναπτύσσει ψηφιακές λύσεις που βοηθούν στη λήψη αποφάσεων με την ταχύτερη και ακριβέστερη επεξεργασία της πληροφορίας.

Ενδεικτικά τεχνολογίες τεχνητής νοημοσύνης, Robotics, Blockchain και Quantum θα χρησιμοποιηθούν από την οικονομική διεύθυνση για την ανάλυση δεδομένων και σχεδιασμό επενδυτικών στρατηγικών στο μέλλον.

Η πραγματοποίηση ενός τέτοιου σχεδίου απαιτεί μία ολιστική οργάνωση σε παγκόσμιο επίπεδο, η οποία θα αναπτύξει πέρα από την στρατηγική και την σχετική εναλλακτική νοοτροπία, που είναι αναγκαία για την επιτυχία στρατηγικών και επενδυτικών σχεδίων της επιχείρησης.

Πως αξιολογείτε τα οικονομικά αποτελέσματα της Merck για το πρώτο εννιάμηνο του έτους και τι προσδοκίες έχετε για το 12μηνο; Ποιες είναι οι προβλέψεις σας για το 2022;

Τα αποτελέσματα της Merck KGaA σε παγκόσμιο επίπεδο στο τέλος του τρίτου τριμήνου ανήλθαν σε επίπεδο πωλήσεων περί τα 14,5 δισ. ευρώ ενώ η κερδοφορία προ φόρων τόκων και αποσβέσεων στο επίπεδο των 1,5 δισ. ευρώ.

Σημαντική είναι η ενίσχυση των ταμειακών ροών από τις λειτουργικές δραστηριότητες άνω του 25,3% σε σχέση με το 9μηνο του 2020, σε απόλυτο ποσό περί των 1,5 δισ. ευρώ το 2021.
Το καθαρό χρηματοοικονομικό ποσό δανεισμού ανήλθε στο επίπεδο των 9,3 δισ. ευρώ.

Για το έτος 2021 τα έσοδα του ομίλου αναμένεται να ξεπεράσουν τα 19,5 δισ. ευρώ, ενώ η κερδοφορία προ φόρων, τόκων και αποσβέσεων αναμένεται άνω των 6 δισ. ευρώ αντίστοιχα.

Η κεφαλαιοποίηση για τους τελευταίους μήνες διακυμαίνεται άνω των 100δις. ευρώ ενώ το ποσοστό ελεύθερων διαπραγματεύσιμων μετοχών είναι λιγότερο του 30% του συνόλου των μετοχών. Η εταιρεία είναι εισηγμένη στο Χρηματιστήριο της Φρανκφούρτης και έχει εισέλθει στο δείκτη DAX.

Οι σύγχρονες επιχειρήσεις ζητούν από την οικονομική διεύθυνση να συμμετέχει ισότιμα στο όραμα και την χάραξη της στρατηγικής τους. Πως βλέπετε το ρόλο σας και πως αντιμετωπίζετε τις προκλήσεις αλλά και τις ευκαιρίες στο σύγχρονο επιχειρηματικό και επαγγελματικό περιβάλλον;

Όπως προανέφερα ο ρόλος του οικονομικού διευθυντή, και της οικονομικής διεύθυνσης εν γένει, είναι πρωταρχικός στην υλοποίηση επενδυτικών, επιχειρηματικών σχεδίων και στρατηγικών.
Οι παγκόσμιες τάσεις καθιστούν άμεση την ανάγκη, ο οικονομικός διευθυντής να έχει διορατικότητα ως προς την ανάλυση δεδομένων και την επιλογή των κατάλληλων στρατηγικών.

Οι στρατηγικές αυτές από τη μία θα μεγιστοποιήσουν τα οικονομικά αποτελέσματα της εταιρείας και από την άλλη θα ελαχιστοποιήσουν το κόστος λειτουργίας και δανεισμού με παράλληλη διασφάλιση των ταμειακών εισροών.

Οι ευκαιρίες για τους οικονομικούς διευθυντές και τις οικονομικές διευθύνσεις είναι αρκετές. Η τεχνολογία και οι παγκόσμιες τάσεις ως προς την ανάλυση των δεδομένων, τον περιορισμό των κινδύνων και τη διαχείριση των κατάλληλων χρηματοοικονομικών εργαλείων είναι περισσότερο από ποτέ επιτακτικές.

Ο σύγχρονος οικονομικός διευθυντής είναι ο βασικός παράγοντας υλοποίησης του οράματος της εταιρείας και της βιωσιμότητάς της.

Οι κατάλληλες αποφάσεις της οικονομικής διοίκησης θα βελτιώσουν τις τρέχουσες συνθήκες και θα μεγιστοποιήσουν τα οφέλη για κάθε επιχειρηματική μονάδα της εταιρείας και του Ομίλου γενικότερα.

Ελληνική Οικονομία: Οι δείκτες ευημερούν, οι προκλήσεις παραμένουν

Πριν λίγες μόλις μέρες το Eurogroup συζήτησε και αξιολόγησε θετικά την πορεία της ελληνικής οικονομίας, μέσα από την 12η Έκθεση Ενισχυμένης Εποπτείας, αποφασίζοντας παράλληλα την εκταμίευση του 6ου πακέτου μέτρων ελάφρυνσης του ελληνικού χρέους, ύψους 767 εκατ. ευρώ. Την ίδια στιγμή, το Eurogroup εξέφρασε την ικανοποίησή του για την πρόθεση της Ελλάδας να προχωρήσει το 2022 στις πρόωρες αποπληρωμές των δανείων προς το ΔΝΤ, καθώς και σημαντικού ποσού από τα διμερή δάνεια προς τις χώρες της Ευρωζώνης, τα οποία συνάφθηκαν το 2010, στο πλαίσιο του πρώτου προγράμματος δημοσιονομικής προσαρμογής. Το κλίμα ήρθε να βελτιώσει ακόμα περισσότερο η ανακοίνωση της ΕΛΣΤΑΤ, η οποία δείχνει ότι η ελληνική οικονομία αναπτύχθηκε, το 3ο τρίμηνο του 2021, κατά 13,4% σε ετήσια βάση, με αποτέλεσμα ο ρυθμός μεγέθυνσης για το 9μηνο να υπερβαίνει το 9,3%. Την ίδια περίοδο, ο μέσος όρος της ευρωζώνης διαμορφώθηκε πολύ χαμηλότερα, στο 3,9% το 3ο τρίμηνο και στο 5,7% το 9μηνο του 2021.

Σε καθαρά νούμερα, το ΑΕΠ διαμορφώθηκε στα 46,4 δισ. ευρώ το 3ο τρίμηνο του 2021, η υψηλότερη εγχώρια επίδοση την τελευταία δεκαετία. Κάπως έτσι διαμορφώνεται κλίμα ανάπτυξης για το 2022, μετά την ανάκαμψη της οικονομίας το 2021. Μάλιστα, η ελληνική οικονομία φαίνεται να καλύπτει το 2021 τα 2/3 του απολεσθέντος εγχώριου προϊόντος, σηματοδοτώντας ότι το 2022 όχι μόνο αναμένεται να αποκατασταθεί το επίπεδο του εγχώριου προϊόντος του 2019, αλλά αυτό να αυξηθεί περαιτέρω, κατά 1,7%. Όλα αυτά βέβαια υπό τις όποιες διαφοροποιήσεις μπορεί να επιφέρει η εξέλιξη της πανδημίας, η οποία ωστόσο δεν πρόκειται σύμφωνα με την κυβέρνηση, να οδηγήσει εκ νέου σε κλείσιμο την οικονομία, αφού το lockdown απορρίπτεται μετ’ επιτάσεως από την ίδια, σε κάθε ευκαιρία δημόσιου διαλόγου.

Τι προβλέπει ο Προϋπολογισμός
Μια πιο ξεκάθαρη εικόνα για την κατάσταση της ελληνικής οικονομίας δίνει ο Προϋπολογισμός του 2022, ο οποίος σε αντιδιαστολή με τον περυσινό Προϋπολογισμό ο οποίος επικεντρωνόταν στην αποτελεσματική διαχείριση της πανδημίας, «σηματοδοτεί την υπέρβαση της υγειονομικής κρίσης και καταγράφει τη μετάβαση της οικονομίας από την ισχυρή ανάκαμψη του 2021, στην υψηλή και διατηρήσιμη ανάπτυξη του 2022, μέσα από ένα πιο εξωστρεφές, ανταγωνιστικό, καινοτόμο, δίκαιο, έξυπνο, πράσινο και ψηφιακό παραγωγικό μοντέλο», όπως δήλωσε στη Βουλή ο Υπουργός Οικονομικών, Χρήστος Σταϊκούρας. Ωστόσο, το αποτύπωμα της πανδημίας και στον νέο Προϋπολογισμό εξακολουθεί να παραμένει ισχυρό – άλλωστε δυστυχώς, δεν μας έχει εγκαταλείψει ακόμα. Σύμφωνα με τα στοιχεία, η συνολική αξία των παρεμβάσεων για την αντιμετώπιση της πανδημίας ανέρχεται στα 43,3 δισ. ευρώ την περίοδο 2020-2022. Πρόκειται για το 3ο μεγαλύτερο πακέτο μέτρων στήριξης – ως ποσοστό του ΑΕΠ – στην ευρωζώνη, και το 4ο παγκοσμίως, σύμφωνα με πρόσφατη Έκθεση του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας.

Παρά το ότι ο Προϋπολογισμός του 2022 καταρτίζεται, για δεύτερο συνεχόμενο έτος, υπό το καθεστώς της αβεβαιότητας που προκαλεί η παγκόσμια υγειονομική κρίση και μολονότι οι τρέχουσες διεθνείς εξελίξεις στις τιμές αποτελούν πρόσθετο παράγοντα αβεβαιότητας, έχουν ήδη καταγραφεί τα πρώτα θετικά μακροοικονομικά αποτελέσματα, μετά τη σταδιακή υποχώρηση των άμεσων οικονομικών επιπτώσεων της πανδημικής κρίσης και το σταδιακό άνοιγμα της οικονομίας. Έτσι, ο ρυθμός ανάπτυξης για το 2021 αναθεωρείται σημαντικά προς τα πάνω, από 3,6% που προβλεπόταν στο ΜΠΔΣ 2022-2025 και 6,1% στο προσχέδιο Προϋπολογισμού 2022, σε 6,9%.

Αυτό σύμφωνα τουλάχιστον με την κυβέρνηση, σηματοδοτεί ότι σε σχέση με την ύφεση ύψους 9 % που παρατηρήθηκε το 2020, η οικονομία έχει ήδη καλύψει άνω των δύο τρίτων του απολεσθέντος εγχώριου προϊόντος, εντός μάλιστα ενός έτους που κατά το πρώτο εξάμηνο υπήρχαν ακόμη σε ισχύ σημαντικά περιοριστικά μέτρα στην άσκηση της οικονομικής δραστηριότητας. Επιπλέον, η σωρευτική ανάπτυξη των ετών 2021-2022 αυξάνεται στο 11,7%, 1,6% υψηλότερα σε σχέση με τις προβλέψεις στο ΜΠΔΣ 2022-2025, σηματοδοτώντας ότι κατά το 2022 όχι μόνο αναμένεται να αποκατασταθεί το επίπεδο του εγχώριου προϊόντος του 2019, αλλά αυτό να αυξηθεί περαιτέρω, κατά 1,7%. Χαρακτηριστικό και δομικό στοιχείο της οικονομικής ανάπτυξης δε, που ήδη βρίσκεται σε εξέλιξη, είναι η σημαντική μείωση του ποσοστού ανεργίας, από 16,5% τον Σεπτέμβριο του 2020, σε 13% τον Σεπτέμβριο του 2021.

Παράλληλα, ο Προϋπολογισμός του 2022 εισάγει μια σειρά καινοτομιών που αποσκοπούν στην αύξηση της αποτελεσματικότητας του κράτους, στη βάση δεικτών επίδοσης, στον έλεγχο των δαπανών και εσόδων και στην αύξηση της διαθέσιμης πληροφόρησης και διαφάνειας. Έτσι, παρουσιάζεται – για πρώτη φορά – Προϋπολογισμός Επιδόσεων για όλους τους Φορείς της Κεντρικής Διοίκησης, ενώ εμφανίζονται δείκτες μέτρησης του περιβαλλοντικού αποτυπώματος συγκεκριμένων πολιτικών. Τέλος, παρουσιάζεται και η Λειτουργική Ταξινόμηση των δαπανών της Γενικής Κυβέρνησης.

Αύξηση 4,5% του ΑΕΠ το 2022
Με βάση όλα τα μέχρι σήμερα δεδομένα, το πραγματικό ΑΕΠ της χώρας προβλέπεται να αυξηθεί το 2022 κατά 4,5% έναντι του 2021, με κινητήριους μοχλούς τον διατηρούμενο υψηλό ρυθμό αύξησης της ιδιωτικής κατανάλωσης (3,0% σε ετήσια βάση), τη σημαντική ώθηση των επενδύσεων κατά 21,9% και την περαιτέρω ανάκαμψη των εξαγωγών υπηρεσιών κατά 21%, εν μέσω ανόδου του εξωτερικού τουρισμού. Η αύξηση της πραγματικής ιδιωτικής κατανάλωσης το 2022 αναμένεται να στηριχθεί, πέρα από τη χρήση των συσσωρευμένων αποταμιεύσεων, στην αύξηση της απασχόλησης κατά 2,6%, με το 83,3% των νέων θέσεων εργασίας να αφορά θέσεις μισθωτής απασχόλησης, αλλά και στην αύξηση του ονομαστικού μέσου μισθού κατά 1,1%. Από τις εκτιμήσεις αυτές προκύπτει ώθηση των αμοιβών εξαρτημένης εργασίας κατά 4,1% πάνω από το επίπεδο του 2021. Ο ρυθμός πληθωρισμού αναμένεται μετριοπαθώς θετικός στο σύνολο του 2022 (0,8%), καθώς οι πληθωριστικές τάσεις του 2021 αναμένεται να αρχίσουν να υποχωρούν κατά τη διάρκεια του δεύτερου τριμήνου του 2022, επιτρέποντας όφελος σε όρους πραγματικού μέσου μισθού κατά 0,2% έναντι του 2021 στο σύνολο του έτους.

Αυξημένες δαπάνες σε υγεία και κοινωνική πολιτική
Όσον αφορά στο κρίσιμο πεδίο της Υγείας – το οποίο αποτέλεσε πεδίο έντονης πολιτικής αντιπαράθεσης κυβέρνησης – αξιωματικής αντιπολίτευσης τις προηγούμενες μέρες -, οι δημόσιες δαπάνες θα είναι αυξημένες το 2022, τόσο έναντι του 2021, όσο και του 2019. Πιο συγκεκριμένα, οι συνολικές δαπάνες για την υγεία διαμορφώνονται στα 11,7 δισ. ευρώ για το 2022, ή στο 6,3% του ΑΕΠ, πολύ κοντά στο μέσο ευρωπαϊκό όρο. Ενώ επίσης, οι προσλήψεις στον τομέα της Υγείας θα καλύψουν το 29% των συνολικών διορισμών, εκτιμώνται συνεπώς περίπου στις 6.000 προσλήψεις. Πιο συγκεκριμένα:

  1. Οι δημόσιες δαπάνες για την υγεία είναι αυξημένες το 2022, τόσο έναντι του 2021 όσο και του 2019, φθάνοντας συνολικά σε επίπεδο Γενικής Κυβέρνησης το 2022 στο 6,3% του ΑΕΠ. Οι τακτικές δαπάνες για το Υπουργείο Υγείας, χωρίς τις έκτακτες δαπάνες Covid, ανέρχονται σε 4,52 δισ. ευρώ το 2022 έναντι 4,27 δισ. ευρώ το 2021, αυξημένες δηλαδή κατά 250 εκατ. ευρώ. Για το 2021 πραγματοποιήθηκαν δαπάνες Covid από το Υπουργείο Υγείας, επιπλέον των ανωτέρω, 944 εκατ. ευρώ, ενώ για το 2022 έχουν προβλεφθεί πιστώσεις Covid για την Υγεία 736 εκατ. ευρώ. Συνεπώς, οι συνολικές δαπάνες αναμένεται να ανέλθουν σε 5.257 εκατ. ευρώ το 2022, έναντι 5.217 εκατ. ευρώ το 2021, αυξημένες κατά 40 εκατ. ευρώ. Τα έσοδα των νοσοκομείων, σε δημοσιονομική βάση, ανέρχονται σε 2.689 εκατ. ευρώ το 2022, έναντι 2.675 εκατ. ευρώ το 2021, και αυτό χωρίς τις επιπλέον πιστώσεις για την υγεία που έχουν προβλεφθεί στο ειδικό αποθεματικό.
  2. Οι τακτικές κοινωνικές δαπάνες, χωρίς τις έκτακτες δαπάνες Covid, που ήταν συνδεδεμένες με τα διαδοχικά lockdown, είναι επίσης αυξημένες το 2022. Σύμφωνα με τον κοινωνικό προϋπολογισμό, η δαπάνη των Οργανισμών Κοινωνικής Ασφάλισης αυξάνεται κατά 759 εκατ. ευρώ, από τα 43,29 δισ. ευρώ το 2021 σε 44,05 δισ. ευρώ το 2022, ενώ οι τακτικές δαπάνες του ΟΠΕΚΑ (εξαιρουμένων των δαπανών Covid, πρόγραμμα “Γέφυρα”), αυξάνονται κατά 155 εκατ. ευρώ.
  3. Μέτρα προστασίας των νοικοκυριών από τις ανατιμήσεις έχουν ήδη ληφθεί (μειώσεις φόρων, έκτακτη βοήθεια στους δικαιούχους του ελάχιστου εγγυημένου εισοδήματος, ενισχύσεις στα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις για τους λογαριασμούς ρεύματος, διπλασιασμός του επιδόματος θέρμανσης κ.λπ.) και η κυβέρνηση τονίζει ότι θα συνεχίσει να τα λαμβάνει ανάλογα με την εξέλιξη του φαινομένου.
  4. Τα φορολογικά έσοδα αυξάνονται λόγω της δυναμικής ανάκαμψης που περιλαμβάνεται στο μακροοικονομικό σενάριο. Με βάση τα οικονομικά δεδομένα, όταν αυξάνεται το ΑΕΠ, αυξάνονται καταρχάς οι έμμεσοι φόροι και με χρονική υστέρηση οι άμεσοι φόροι.

Ταμειακά διαθέσιμα 39 – 40 δις. ευρώ
Μια ακόμα παράμετρος που αποτυπώνει την κατάσταση της ελληνικής οικονομίας είναι το γεγονός ότι τα ταμειακά διαθέσιμα παραμένουν σε ασφαλή επίπεδα (περίπου 39-40 δισ. ευρώ), ενώ η ενίσχυση της οικονομικής ανάπτυξης με τη βοήθεια των πρόσθετων πόρων του Εθνικού Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας «Ελλάδα 2.0», περιορίζει καθοριστικά τις μακροχρόνιες δημοσιονομικές συνέπειες της πανδημίας, και διασφαλίζει την πορεία αποκλιμάκωσης του δημοσίου χρέους, ως ποσοστού του ΑΕΠ, στα αμέσως επόμενα χρόνια. Το γεγονός ότι υπάρχουν ωστόσο υψηλά ταμειακά διαθέσιμα ωστόσο δεν σημαίνει ότι η κυβέρνηση θα προχωρήσει σε επιπλέον παροχές, δεδομένου του ελλείμματος της οικονομίας, που παραμένει υψηλό, αλλά και των μεγάλων δανειακών υποχρεώσεων που έχει η χώρα.

Άλλωστε, όπως έχει δηλώσει και ο Αναπληρωτής Υπουργός Οικονομικών, Θόδωρος Σκυλακάκης, κοινωνικό μέρισμα δεν μπορεί μια οικονομία να δίνει ενώ έχει έλλειμμα. Μάλιστα, σύμφωνα με τον ίδιο, τα προσεχή χρόνια η χώρα θα πρέπει να ακολουθεί μια συνετή δημοσιονομική πολιτική, δεδομένου ότι από το 2023 ενδέχεται να επανέλθει το Σύμφωνο Σταθερότητας, το οποίο απαιτεί δημοσιονομική πειθαρχία και την παραγωγή πλεονασμάτων. Όσο κι αν έχει ήδη ξεκινήσει στην Ευρωπαϊκή Ένωση μια συζήτηση περί διατήρησης της ρήτρας διαφυγής και το 2023, οι κανόνες κάποια στιγμή θα επανέλθουν και η Ελλάδα δεν θα πρέπει να υπολείπεται πολύ από τους στόχους. Σταδιακά δε, το χρέος της χώρας θα περάσει από τις χώρες-μέλη που το κατέχουν αυτή τη στιγμή, στις αγορές, από τις οποίες θα πρέπει να έχουμε τη δυνατότητα να δανειζόμαστε και μάλιστα με ευνοϊκά επιτόκια. Και για να συμβεί αυτό, η δημοσιονομική τάξη είναι απαραίτητη.

Επενδύσεις-ρεκόρ δεκαετίας
Μετά από πολλά χρόνια που οι επενδύσεις στη χώρα μας κυμαίνονταν σε εξαιρετικά χαμηλά επίπεδα, πολύ κάτω από τους μέσους όρους των άλλων χωρών-μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, για την περίοδο 2020-2021 εμφανίζεται μια πραγματική ανατροπή.

Είναι χαρακτηριστικό ότι για το 3ο τρίμηνο του 2021 η ΕΛΣΤΑΤ ανακοίνωσε αύξηση 18,1% των επενδύσεων σε σχέση με το 2020 και 9% των εξαγωγών αγαθών. Το 2022 προβλέπεται να δαπανηθούν συνολικά μέσω του ΠΔΕ μαζί και με τους πόρους του Ταμείου Ανάκαμψης 11 δισ. ευρώ: 7,8 δισ. ευρώ από το εθνικό και το συγχρηματοδοτούμενο και 3,2 δισ. ευρώ από το Ταμείο Ανάκαμψης. Αυτό σημαίνει 11 δισ. ευρώ δημόσιες επενδύσεις που δεν είχαν υπάρξει ποτέ τα τελευταία δέκα χρόνια, μαζί φυσικά με τα χρήματα των δανείων που είναι πρόσθετα του Ταμείου Ανάκαμψης που πάνε αποκλειστικά για ιδιωτικές επενδύσεις.

Οι οικονομικοί διευθυντές αναμένουν αύξηση κόστους και το 2022

Οι περισσότεροι οικονομολόγοι, πρόεδροι της Federal Reserve και στελέχη επιχειρήσεων, ήλπιζαν να θέσουν υπό έλεγχο τον πληθωρισμό το 2022 αλλά σταδιακά συνειδητοποιούν ότι αυτό αποδεικνύεται ανέφικτο. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της έρευνας CFO του τέταρτου τριμήνου, που πραγματοποιήθηκε μεταξύ 8 και 19 Νοεμβρίου με 261 έως 292 ερωτηθέντες, ως αποτέλεσμα της συνεργασίας της Σχολής Επιχειρήσεων Fuqua του Πανεπιστημίου Duke και των Ομοσπονδιακών Τραπεζών του Richmond και της Atlanta, οι οικονομικοί διευθυντές αναμένουν ότι οι μεγαλύτερες από τις κανονικές αυξήσεις κόστους που έπληξαν τις επιχειρήσεις τους θα διαρκέσουν άλλους 10 μήνες ή περισσότερο.

Συγκεκριμένα, λιγότερο από το 20% των ερωτηθέντων CFO αναμένει ότι οι αυξήσεις κόστους θα μειωθούν εντός 6 μηνών. Αντίθετα, η πλειονότητά τους (60%) εκτιμά ότι οι αυξήσεις κόστους θα διαρκέσουν τουλάχιστον άλλους 10 μήνες, αν όχι μέχρι το 2023. Σχεδόν το 90% των εταιρειών που συμμετείχαν στην έρευνα αναφέρουν μεγαλύτερες από τις κανονικές αυξήσεις κόστους -μια απότομη αύξηση από το δεύτερο τρίμηνο του 2021. Οι οικονομολόγοι είχαν προβλέψει πληθωρισμό πλησιέστερο στο μέσο -περίπου 2,7%- το 2022, από το αναμενόμενο 6,6% στο τέλος του 2021.

Οι προβλέψεις για υψηλότερο πληθωρισμό μπορεί να ωθήσουν την Ομοσπονδιακή Τράπεζα να αυξήσει τα βραχυπρόθεσμα επιτόκια το επόμενο έτος, αντί να περιμένει μέχρι το 2023.

Σχολιάζοντας τα αποτελέσματα της έρευνας, ο οικονομολόγος της Fed της Atlanta, Brent Meyer, δήλωσε: «Οι Οικονομικοί Διευθυντές υποδεικνύουν ότι αυτές οι πιέσεις κόστους δεν υποχωρούν και πιθανότατα θα είναι μαζί μας για κάποιο χρονικό διάστημα».

Πώς οι οικονομικοί διευθυντές διαχειρίζονται το αυξανόμενο κόστος
Για να χειριστούν το αυξανόμενο κόστος, οι CFOs ακολουθούν δύο στρατηγικές. Η συντριπτική πλειονότητα (περίπου το 80%) των επιχειρήσεων μεταφέρει τουλάχιστον ορισμένες από αυτές τις αυξήσεις κόστους στους πελάτες, μέσω υψηλότερων τιμών. Περισσότερο από το ένα τρίτο των ερωτηθέντων λένε ότι διοχετεύουν εκεί το 76% έως το 100% του υψηλότερου κόστους.

Ένα χαμηλότερο ποσοστό εταιρειών αναφέρει ότι απορροφά αυξήσεις κόστους, συμπεριλαμβανομένης της μείωσης των περιθωρίων κέρδους, της μείωσης του κόστους σε άλλους τομείς, της εξάλειψης ή της αντικατάστασης των προσφορών προϊόντων, της προσθήκης ρητρών έκτακτης ανάγκης στα συμβόλαια και της απόρριψης εργασιών. Οι πιέσεις κόστους και ο πληθωρισμός ήταν η δεύτερη πιο πιεστική ανησυχία μεταξύ των Οικονομικών Διευθυντών το τέταρτο τρίμηνο, ξεπερνώντας τη διαθεσιμότητα και την ποιότητα της εργασίας. Οι διακοπές της εφοδιαστικής αλυσίδας βρέθηκαν στην τρίτη θέση ενώ λιγότεροι CFOs ανησυχούν για τη ζήτηση των πελατών και τις φορολογικές πολιτικές σε σχέση με το προηγούμενο τρίμηνο.

Ωστόσο, πολλές εταιρείες αναμένουν αύξηση της απασχόλησης και των εσόδων το 2021 και το 2022, συνοδευόμενη από συνεχείς αυξήσεις στους μισθούς των εργαζομένων.

Η Έρευνα της AICPA επιβεβαιώνει την ανησυχία για τον πληθωρισμό
Τα αποτελέσματα της Έρευνας CFO κινούνται στο ίδιο μήκος κύματος με τα αποτελέσματα της Έρευνας Οικονομικών Προοπτικών της AICPA τέταρτου τριμήνου, που διεξήχθη από τις 26 Οκτωβρίου έως τις 17 Νοεμβρίου με 628 επιβεβαιωμένες απαντήσεις.

Η έρευνα μεταξύ των ανώτατων εκτελεστικών στελεχών, των ανώτατων οικονομικών στελεχών, των ελεγκτών και άλλων εγκεκριμένων λογιστών κατέληξε στη διαπίστωση ότι ο πληθωρισμός συνιστά την κύρια ανησυχία, υποσκελίζοντας εκείνη της περιορισμένης διαθεσιμότητας ειδικευμένου προσωπικού.

Η στενή αγορά εργασίας αναφέρεται ως παράγοντας για την αναμενόμενη αύξηση του κόστους μισθών και παροχών με τους ερωτηθέντες να αναμένουν αύξηση κατά 4,3% τους επόμενους 12 μήνες, που ισοδυναμεί με τον ταχύτερο ρυθμό από πριν από τη Μεγάλη Ύφεση. Οι προσδοκίες για τα κέρδη των στελεχών πέφτουν επίσης, με τον αναμενόμενο ρυθμό ανάπτυξης για τους επόμενους 12 μήνες να υποχωρεί στο 2,1% από 2,5% το τρίτο τρίμηνο. Από την άλλη πλευρά, οι προβλέψεις για την αύξηση των εσόδων ανέρχονται σε 4,7% από 4,3%, σε τρίμηνο. Και οι δύο έρευνες αποτύπωσαν τη μειωμένη αισιοδοξία για την οικονομία των ΗΠΑ. Όταν ζητήθηκε από τους οικονομικούς διευθυντές να κατατάξουν την αισιοδοξία για τη συνολική οικονομία των ΗΠΑ σε μια κλίμακα από το 0 έως το 100, εκείνοι κατέταξαν την αισιοδοξία τους στο 60,3, ελάχιστα υψηλότερη από το 59,9 του τρίτου τριμήνου και κάτω από 69 του Ιουνίου.

Μόνο το 41% των στελεχών επιχειρήσεων που ρωτήθηκαν από την AICPA εξέφρασαν αισιοδοξία για την οικονομία των ΗΠΑ τους επόμενους 12 μήνες, από 51% το περασμένο τρίμηνο και 70% το δεύτερο τρίμηνο.

Data Governance: Η διακυβέρνηση μιας πλουτοπαραγωγικής πηγής

Το Συμβούλιο Εμπορίου και Τεχνολογίας ΕΕ- ΗΠΑ (TTC) αποτελεί ένα από τα αποτελέσματα της επανέναρξης της διατλαντικής συνεργασίας. Κεντρικός στόχος του η αντιμετώπιση της Κίνας ως ψηφιακής υπερδύναμης. To TTC στοχεύει στην εμβάθυνση των σχέσεων ΕΕ-ΗΠΑ στο εμπόριο και τις επενδύσεις μέσα από τη διατλαντική συνεργασία σε βασικές πολιτικές για την τεχνολογία, την ψηφιακή πολιτική και τις ψηφιακές εφοδιαστικές αλυσίδες¹. Ειδικότερα, η διατλαντική συνεργασία θα εστιάσει σε ένα πλαίσιο κοινών αρχών για την ανάπτυξη και τη χρήση ενός ανθρωποκεντρικού μοντέλου τεχνητής νοημοσύνης, τον καθορισμό της ευθύνης των διαδικτυακών πλατφορμών, τη διακυβέρνηση των δεδομένων, την ανθεκτικότητα των ψηφιακών αλυσίδων εφοδιασμού και την ενίσχυση του ψηφιακού μετασχηματισμού των μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων. Η συνεργασία αυτή αναμένεται να συμβάλει και στον ευρύτερο διάλογο για την πολιτική ανταγωνισμού σε ζητήματα τεχνολογίας.

Η προσέγγιση, ωστόσο, στο ζήτημα της διακυβέρνησης των δεδομένων, που διατρέχει αναπόδραστα το σύνολο του πλαισίου της διατλαντικής συνεργασίας ίσως κρίνει και την έκβασή της. Τα data αποτελούν μια από τις πλουτοπαραγωγικές πηγές στην ψηφιακή εποχή και στο πεδίο αυτό ΕΕ και ΗΠΑ φαίνεται να έχουν διαφορετικές προσεγγίσεις. Αντανακλώνται, άλλωστε, και στις μακροχρόνιες διαφορές στην κουλτούρα των εταίρων όσον αφορά στις ρυθμιστικές στρατηγικές και τον τρόπο που αυτές υπερασπίζονται τόσο τις δημοκρατικές αρχές και αξίες στο Διαδίκτυο, όσο και τον υγιή ανταγωνισμό. Μια σειρά γεγονότων, όπως η υπόθεση Facebook-Cambridge Analytica, η μονοπωλιακή και χωρίς φρένο εξουσία που έχουν αναπτύξει οι μεγάλες πλατφόρμες, και που πλέον φαίνεται να συνασπίζονται σιωπηρά δημιουργώντας άτυπα «ψηφιακά καρτέλ», έως την εισβολή στο Καπιτώλιο μετά από τις σχετικές εκκλήσεις του πρώην προέδρου των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ στο Twitter, αναδεικνύουν την ολιγωρία των ΗΠΑ να βρει μια «χρυσή τομή» ανάμεσα στην προσέγγιση του laissez-faire και την προσέγγιση της παρέμβασης.

Αντίθετα, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή τα τελευταία χρόνια έχει εστιάσει την προσοχή της στη λεγόμενη δραστηριότητα «gatekeeping» από τις μεγάλες τεχνολογικές εταιρείες, θίγοντας ένα ευρύ φάσμα ζητημάτων που εντάσσονται στον ευρύτερο προβληματισμό για την ψηφιακή οικονομία, τη διακυβέρνηση των δεδομένων και την αυξανόμενη επιρροή που έχουν οι πολύ μεγάλες πλατφόρμες στον δημόσιο βίο. Δεδομένου μάλιστα ότι η Ευρώπη είναι σε μια διαδικασία ψηφιοποίησης των πάντων, από τα συστήματα κινητικότητας και τα δίκτυα ηλεκτρικής ενέργειας έως τη γεωργία και τα συστήματα υγείας, ο τρόπος διακυβέρνησης των δεδομένων έχει ιδιαίτερη σημασία. Ο αντιπρόεδρος της Επιτροπής Ψηφιακής Οικονομίας της Microsoft, Jeremy Rollison σε άρθρο του αναφέρει ότι μέχρι το τέλος του 2021, περίπου το 60% του παγκόσμιου ΑΕΠ θα έχει ψηφιοποιηθεί, υποστηρίζοντας την ανάγκη των απρόσκοπτων διασυνοριακών ροών των δεδομένων προς όφελος της ενίσχυσης της επιχειρηματικής δραστηριότητας . Στο πλαίσιο αυτό και λαμβάνοντας υπόψη ότι στον παγκοσμιοποιημένο κόσμο που ζούμε η διεθνής συνεργασία είναι ζωτικής σημασίας, έχει νόημα που ανοίγει ο διάλογος για τη διακυβέρνηση των δεδομένων (προσωπικών και βιομηχανικών). Και τούτο διότι τα δεδομένα πλέον είναι αγαθά που συλλέγονται και πωλούνται σε όλο τον κόσμο, τη στιγμή που η αγορά δεδομένων μοιάζει αδιαφανής. Μένει, λοιπόν, να επιβεβαιωθεί πως και τα δύο μέρη, οι δύο εταίροι θα καταφέρουν να ισορροπήσουν σε μια «χρυσή τομή». Εκεί όπου η ρυθμιστική παρέμβαση στη διακυβέρνηση δεδομένων δεν θα στέκεται εμπόδιο στην ανάπτυξη της επιχειρηματικής δραστηριότητας, αλλά θα ενισχύει τη διαφάνεια και την εμπιστοσύνη τόσο στην αγορά των δεδομένων όσο και στο ίδιο το Διαδίκτυο

Η ελληνική οικονομία και οι προοπτικές της

Μετά από μία δραματική ύφεση της τάξεως του 9,0% το 2020, η ελληνική οικονομία παρουσιάζει μια σημαντική ανάκαμψη “τύπου V”. Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία της Eurostat, η Ελλάδα παρουσίασε την καλύτερη επίδοση στην Ευρωζώνη σε επίπεδο 3μήνου, και τη δεύτερη καλύτερη σε επίπεδο 9μήνου, σε ετήσια βάση. Συγκεκριμένα, η ελληνική οικονομία αναπτύχθηκε, το 3ο τρίμηνο του 2021, κατά 13,4% σε ετήσια βάση, με αποτέλεσμα ο ρυθμός μεγέθυνσης για το 9μηνο να υπερβαίνει το 9,3%. Την ίδια περίοδο, ο μέσος όρος της ευρωζώνης διαμορφώθηκε πολύ χαμηλότερα, στο 3,9% το 3ο τρίμηνο και στο 5,7% το 9μηνο του 2021. Το ΑΕΠ της χώρας μας, το 3ο τρίμηνο, διαμορφώθηκε στα 46,4 δισ. ευρώ, που αποτελεί την υψηλότερη εγχώρια επίδοση, την τελευταία δεκαετία. Ουσιαστικά αυτό που βλέπουμε είναι μια επαλήθευση της θεωρίας του ελατηρίου.

Και δεν είναι μόνο τα στοιχεία του τελευταίου τριμήνου που επαληθεύουν την εκτίμηση αυτή. Είναι και οι εκτιμήσεις των ξένων και εγχώριων οίκων και επενδυτικών τραπεζών που ανεβάζουν τον πήχη της ανάπτυξης για το 2021 γύρω στο 8%, αρκετά υψηλότερα από το αναθεωρημένο 6,9% της κυβέρνησης: στο 8,5% η Εθνική Τράπεζα, στο 7,8% η UBS, η Oxford Analytics και η Moody’s Analytics,στο 7,9% το ΚΕΠΕ, στο 8% το ΙΟΒΕ, στο 8,5% η Capital Economics και στο 8,6% η Scope Ratings. Είναι πλέον προφανές ότι η κρατική στήριξη των περίπου 40 δισ. ευρώ διέσωσε την παραγωγική βάση της οικονομίας, αύξησε σημαντικά τις καταθέσεις και συγκράτησε την ανεργία στο 13,9% τον Αύγουστο 2021, που είναι το χαμηλότερο επίπεδο 11 ετών. Στην επιτάχυνση του ρυθμού ανάπτυξης συνεισέφεραν (κατά το πρώτο ενεάμηνο), οι επενδύσεις παγίου κεφαλαίου, η δημόσια κατανάλωση, οι εξαγωγές αγαθών & υπηρεσιών και η ιδιωτική κατανάλωση με κύριο εκφραστή τον τουρισμό.

Το τελευταίο διάστημα παρατηρείται έξαρση διαφόρων επιχειρηματικών συμφωνιών και επενδύσεων όπως αυτή της Digital Realty, της Pfizer, της CISCO και του ναυπηγικού ομίλου Fincantieri. Ουσιαστικά, αυτό που παρατηρείται είναι ότι τα επενδυτικά κεφάλαια αναζητούν μια θέση στην ελληνική αγορά, ακριβώς γιατί βλέπουν ότι το επόμενο διάστημα προβλέπεται πολύ θετικό. Αυτό άλλωστε επιβεβαιώνεται και από τις επιτυχημένες διαδικασίες πώλησης του 100% της ΔΕΠΑ Υποδομών στην Itaglas έναντι 733 εκατ. ευρώ, την παραχώρηση της Εγνατίας Οδού στην κοινοπραξία ΓΕΚ-ΤΕΡΝΑ-Egis Projects για 35 χρόνια για συνολικό όφελος 2,8 δισ. ευρώ και την εξαγορά του 49% της ΔΕΔΔΗΕ από την Macquarie έναντι 2,1 δισ. ευρώ.

Η ισχυρή ανάκαμψη δεν κινδυνεύει από την έξαρση της ακρίβειας που παρατηρούμε το τελευταίο διάστημα σε πολλά αγαθά, π.χ. στην ενέργεια (φυσικό αέριο, ηλεκτρισμός, πετρέλαιο) στις μεταφορές και στις πρώτες ύλες. Μπορεί αυτή να δημιουργεί αβεβαιότητα στις επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά αλλά όλες οι εκτιμήσεις δείχνουν ότι η επάνοδος του πληθωρισμού συνιστά ένα προσωρινό φαινόμενο που οφείλεται στην ταχύτερη προσαρμογή της ζήτησης σε σχέση με την προσφορά σε μία μεταπανδημική κανονικότητα, και όχι μία δομική αλλαγή με μονιμότερα χαρακτηριστικά που συνδέεται με την ακολουθούμενη επεκτατική δημοσιονομική και νομισματική πολιτική σε διεθνές επίπεδο. Δηλαδή, οι πληθωριστικές πιέσεις που παρατηρούνται διεθνώς, οφείλονται σε πολλούς και διαφορετικούς συγκυριακούς παράγοντες που όλοι όμως, εμφανίστηκαν στην τρέχουσα συγκυρία, οι οποίοι, σταδιακά θα φθίνουν. Με βάση αυτό το σκεπτικό, οι προοπτικές της ελληνικής οικονομίας για το 2022 διαγράφονται ιδιαίτερα ευοίωνες.

Η Χρηματοοικονομική Ανθεκτικότητα των Νοικοκυριών και η Ελληνική Πραγματικότητα

Οι παγκόσμιες χρηματοοικονομικές εξελίξεις μετά την κρίση του 2007/08, την κρίση χρέους στην Ευρωζώνη μετά το 2010, αλλά και την πανδημία του κορονοϊού έχουν μειώσει την έμφαση των επιστημόνων και πολιτικών στην έννοια της χρηματοοικονομικής σταθερότητας και την έχουν συμπληρώσει αν όχι υποκαταστήσει με τη νέα έννοια της χρηματοοικονομικής ανθεκτικότητας. Σε ελεύθερη απόδοση, η ανθεκτικότητα ορίζεται ως η δυνατότητα να επανακάμψει ένα αντικείμενο από ένα ράπισμα ή ένα σοκ πίσω στο αρχικό του σχήμα. Σε όρους νοικοκυριών, μία απλή προσέγγιση της χρηματοοικονομικής ανθεκτικότητας αποτελεί η ικανότητα να αντέξει ένα άτομο ή ένα νοικοκυριό τις συνέπειες αρνητικών ή πιεστικών εξελίξεων της ζωής ως προς το εισόδημα ή τα περιουσιακά του στοιχεία. Τέτοιες εξελίξεις αποτελούν οι περιπτώσεις της ανεργίας, ενός διαζυγίου, ενός ατυχήματος ή μίας αδυναμίας για εργασία, έκτακτων προβλημάτων υγείας ή νόσησης, ενός ατυχήματος, μίας πυρκαγιάς ή ενός σεισμού, μεταξύ άλλων.

Η πρόσφατη διεθνής έρευνα καταδεικνύει ότι 1 στα 3 Ευρωπαϊκά νοικοκυριά ήταν ανήμπορα να αντιμετωπίσουν ένα απρόσμενο σοκ στο εισόδημά τους πριν τον κορονοϊό, όπως για παράδειγμα κάτι έκτακτο που να χρειαζόταν ένα έξοδο της τάξης των €2.000 (Demertzis, Domínguez-Jiménez, and Lusardi, 2020). Λίγες είναι οι παγκόσμιες μελέτες που παρέχουν μικροοικονομικά δεδομένα για τα επίπεδα χρηματοοικονομικής ανθεκτικότητας των νοικοκυριών. Η πιο πλήρης πρώτη βάση είναι το Global Findex 2017 (Demirgüç-Kunt, et al., 2020), ενώ με ιδιαίτερο ενδιαφέρον αναμένεται η νέα έκδοσή της του 2022, που θα παρουσιάζει τη σχετική εικόνα στην εποχή της πανδημίας του κορονοϊού. Το γράφημα 1 παρουσιάζει τον παγκόσμιο χάρτη της χρηματοοικονομικής ανθεκτικότητας των νοικοκυριών το έτος 2017, σε όρους δυνατότητας να βρουν το 1/20 του κατά κεφαλήν ακαθάριστου εθνικού εισοδήματος σε τοπικό νόμισμα προκειμένου να καλύψουν ένα έκτακτο σοκ. Οι χώρες με τα υψηλότερα επίπεδα χρηματοοικονομικής ανθεκτικότητας είναι οι Σκανδιναβικές χώρες, η Γερμανία κι ο Καναδάς, στις οποίες περισσότεροι από το 83% του πληθυσμού είναι σε θέση να ανταπεξέλθει στις οικονομικές ανάγκες ενός απρόσμενου σοκ. Σε επίπεδα ανθεκτικότητας κάτω του 30% του πληθυσμού βρίσκονται η Νότιος Αφρική, η Γκαμπόν, το Λεσόθο, η Ζανζιβάρη, το Νότιο Σουδάν, η Μποτσουάνα, η Ζάμπια και το Μεξικό.

Η Ελλάδα βρίσκεται στην 69η θέση από τις 145 χώρες, με το επίπεδο ανθεκτικότητας στο 54.9% των νοικοκυριών. Αξίζει να σημειωθεί ότι η χρηματοοικονομική ανθεκτικότητα των νοικοκυριών στην Ελλάδα είναι χαμηλότερη από αυτή όλων των γειτονικών Βαλκανικών χωρών, των Νοτιοευρωπαϊκών χωρών, καθώς και τις Τουρκίας το 2017. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχει η επισκόπηση των πηγών χρηματοοικονομικής ανθεκτικότητας των νοικοκυριών. Η Ελλάδα βρίσκεται στις υψηλότερες θέσεις (15η από τις 145 χώρες) όσον αφορά την ανθεκτικότητα που προέρχεται από γονείς και φίλους, με ένα 34.8% των νοικοκυριών να στηρίζουν τη χρηματοοικονομική τους ανθεκτικότητα στην οικογένεια ή το φιλικό τους περιβάλλον. Μόλις 14.3% θα στηρίζονταν στις δικές τους αποταμιεύσεις, 4.4% στην εργασία τους και ελάχιστα ποσοστά θεωρεί ότι θα έβρισκε στήριξη από το τραπεζικό σύστημα ή την πώληση περιουσιακών στοιχείων. Αξίζει να σημειωθεί ότι η σχετική έρευνα έχει δείξει ότι η Ελλάδα τα προηγούμενα χρόνια ήταν στις χαμηλότερες θέσεις παγκόσμια όσον αφορά τα επίπεδα αποταμιεύσεων και αποταμιεύσεων για την 3η ηλικία (Demirgüç-Kunt, et al., 2014),

Τα δεδομένα του 2017 συλλέχθηκαν από την Παγκόσμια Τράπεζα σε μία εποχή που οι Έλληνες βιώναν το σοκ των περιορισμών κίνησης κεφαλαίων και τις συνέπειες μίας μακράς κρίσης, που μείωσε κατά πολύ τα επίπεδα μισθών και συντάξεων. Οι Έλληνες είχαν την τάση να επενδύουν νωρίς στην αγορά κατοικίας, να προσβλέπουν στο Εθνικό Σύστημα Υγείας, καθώς και στο συνταξιοδοτικό σύστημα για την ασφάλειά τους στην 3η ηλικία. Οι στενοί οικογενειακοί δεσμοί και ένα πιο κοινωνικό κράτος ήταν παρόντα στην ελληνική παράδοση και κουλτούρα, προσφέροντας οικονομική ασφάλεια σε πολλά νοικοκυριά σε δύσκολες στιγμές και σε νεότερες ή και στις μεγαλύτερες ηλικίες ανάλογα με τις περιστάσεις. Μετά από μία δεκαετία κρίσης και μία πανδημία με διάρκεια, αναμένεται ότι η δυνατότητα στήριξης στην οικογένεια και τους φίλους σε περίπτωση ενός ακόμα προσωπικού οικονομικού σοκ θα έχει μειωθεί.

Η χρηματοοικονομική ανθεκτικότητα των νοικοκυριών απειλείται ακόμα από τις διαφαινόμενες έντονες πληθωριστικές πιέσεις και όποια πιθανή ακόλουθη αύξηση επιτοκίων δανεισμού. Συνεπώς, σε όρους πρόνοιας, χρήζει άμεσου στρατηγικού σχεδιασμού η ενδυνάμωση της χρηματοοικονομικής ανθεκτικότητας των ελληνικών νοικοκυριών μέσω επίσημων πηγών, όπως του χρηματοπιστωτικού συστήματος και της κρατικής μέριμνας. Σε μικροοικονομικό επίπεδο, η χρηματοοικονομική επιμόρφωση από νωρίς στο σχολείο και τα σαφή κίνητρα αποταμίευσης για περιπτώσεις έκτακτης ανάγκης χρήζουν τη διαμόρφωσης μιας σχετικής εθνικής εκπαιδευτικής στρατηγικής στα πλαίσια του πλαισίου δράσης της ενιαίας ευρωπαϊκής κεφαλαιαγοράς.


Ο Γεώργιος Α. Πάνος έχει ψηφιστεί σαν ένας από του 40 καλύτερους καθηγητές ΜΒΑ κάτω των 40 στον κόσμο από τον αμερικανικό οργανισμό Poets & Quants. Είναι επιστημονικός σύμβουλος του Ελληνικού Ινστιτούτου Χρηματοοικονομικού Αλφαβητισμού.


Βιβλιογραφία
Demertzis, Maria, Domínguez-Jiménez Marta, and Annamaria Lusardi (2020) “The financial fragility of European households in the time of COVID-19”. Policy Contribution 2020/15, Bruegel.
Demirgüç-Kunt Asli, Klapper Leora F., and Georgios A. Panos (2016). “Determinants of saving for old age around the world”. In: Mitchell, O. S., Maurer, R. and Orszag, J. M. (Eds). Retirement System Risk Management: Implications of the New Regulatory Order. Oxford University Press. ISBN 9780198787372 (Also featured as: World Bank Policy Research Paper No. 7693).
Demirgüç-Kunt Asli, Klapper Leora F., Singer Dorothe, Ansar Saniya, and Jake Hess, “The Global Findex Database 2017: Measuring Financial Inclusion and Opportunities to Expand Access to and Use of Financial Services”. The World Bank Economic Review, 34(1). pp. S2–S8.

Έρευνα ΣΕΣΜΑ: Αλλάζει η δομή της ζήτησης των συμβουλευτικών υπηρεσιών

Στη διαδικτυακή εκδήλωση που διοργάνωσε ο ΣΕΣΜΑ στις 18 Νοεμβρίου 2021 με τίτλο «Management Consulting: Leading the transformation for the new era», παρουσιάστηκαν τα αποτελέσματα έρευνας που πραγματοποιήθηκε μεταξύ των μελών του και κατέγραψε τις εκτιμήσεις τους για τις μεταβολές της δομής της ζήτησης συμβουλευτικών υπηρεσιών την επόμενη πενταετία και τις προκλήσεις που θα αντιμετωπίσουν οι συμβουλευτικές επιχειρήσεις. Οι τέσσερις σημαντικότεροι τομείς που θα δημιουργήσουν νέες ανάγκες για συμβουλευτικές υπηρεσίες είναι ο ψηφιακός μετασχηματισμός (27,9%), η προσέλκυση, χρηματοδότηση και υλοποίηση επενδυτικών σχεδίων (17,8%), ο εκσυγχρονισμός της δημόσιας διοίκησης (12,2%) και η πράσινη μετάβαση (11,7%). Αυτοί οι τομείς συγκέντρωσαν ποσοστό σχεδόν 70% επί των συνολικών απαντήσεων που έδωσαν τα μέλη του ΣΕΣΜΑ.

Για τον κλάδο της βιομηχανίας, οι συμβουλευτικές υπηρεσίες που αναμένεται ότι θα αποτελέσουν προτεραιότητα είναι ο σχεδιασμός και η εφαρμογή του ψηφιακού μετασχηματισμού και της καινοτομίας (26,8%), η στρατηγική (18,9%) και η υλοποίηση αναπτυξιακών προγραμμάτων (17,9%). Για το εμπόριο / υπηρεσίες, οι συμβουλευτικές υπηρεσίες που βρέθηκαν υψηλά είναι ο σχεδιασμός και η εφαρμογή του ψηφιακού μετασχηματισμού και της καινοτομίας (21,3%), το μάρκετινγκ/ εταιρική επικοινωνία (15,3%) και η υλοποίηση πληροφοριακών συστημάτων (13,9%).

Στον τουριστικό τομέα, πρώτη προτεραιότητα και συνεπώς πηγή ζήτησης συμβουλευτικών υπηρεσιών αναμένεται να αποτελέσει ο σχεδιασμός και η υποστήριξη στην υλοποίηση αναπτυξιακών επιχειρησιακών προγραμμάτων (18,9%), ακολουθούμενη από τις υπηρεσίες μάρκετινγκ (16,8%) και τις συμβουλές για ψηφιακό μετασχηματισμό (16,3%). Τέλος, στον δημόσιο τομέα, υψηλότερα βρέθηκαν οι υπηρεσίες βελτίωσης λειτουργικών και οργανωτικών λειτουργιών (23,8%), ο ψηφιακός μετασχηματισμός (23,3%) και ο σχεδιασμός και εφαρμογή πληροφοριακών συστημάτων (17,5%). Aλλαγές εκτιμάται ότι θα υπάρξουν και στους τρόπους παροχής συμβουλευτικών υπηρεσιών. Υψηλά ποσοστά συμβούλων προβλέπουν ότι θα υπάρξει αύξηση των συμβάσεων-πλαίσιο (78,1%), ενώ αναμένεται, επίσης, σημαντική αύξηση των υπηρεσιών outsourcing (79,7%). Οι αναθέσεις αυτοτελών έργων, αναμένεται να αυξηθούν, αλλά σε αισθητά μικρότερο ποσοστό (57,8%).

Αναμφιβόλως οι εξελίξεις αυτές στη ζήτηση δημιουργούν και μεγάλες προκλήσεις για τις συμβουλευτικές εταιρείες. Οι δύο μεγαλύτερες, σύμφωνα με τις απαντήσεις των συμβούλων, είναι η ανάγκη για συνεχή παρακολούθηση των εξελίξεων και ταχεία προσαρμογή στις νέες συνθήκες, καθώς και η αύξηση του μεγέθους των επιχειρήσεων συμβούλων μέσω συγχωνεύσεων και στρατηγικών συμμαχιών. Οι σύμβουλοι εκτιμούν ότι υπάρχουν οι κατάλληλες συνθήκες για την αξιοποίηση οικονομιών κλίμακος. Άλλες σημαντικές προκλήσεις αποτελούν η ανάγκη για εξειδίκευση σε συγκεκριμένους τομείς και κλάδους, καθώς και η ανταπόκριση στις μεταβαλλόμενες ανάγκες των επιχειρήσεων-πελατών που απαιτεί τη δημιουργία και διάθεση καινοτόμων προϊόντων και υπηρεσιών, που θα προσφέρουν προστιθέμενη και βιώσιμη αξία. Αναλυτικές πληροφορίες για την εκδήλωση που διοργάνωσε ο ΣΕΣΜΑ είναι διαθέσιμες στο www.sesma.gr.

Διακυβέρνηση, στρατηγικές και η ευθύνη της οικονομικής διεύθυνσης

Αν δούμε την ανθρωπογεωγραφία των επιχειρήσεων στη χώρα μας τότε θα διαπιστώσουμε ότι το 62% των επιχειρήσεων απασχολούν κάτω των εννέα (9) ατόμων και μόνο το 30% άνω των εννέα (9)ατόμων. Επίσης το 3% χρησιμοποιούν μεθόδους και συστήματα τεχνητής νοημοσύνης σε σύγκριση με το 33% που είναι ο μέσος όρος στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Προσθέτουμε σε αυτήν την επισήμανση ότι το 75%-80% κατά προσέγγιση των επαγγελμάτων που θα υπάρχει ζήτηση εντός της επόμενης δεκαετίας δεν υπάρχουν καν σήμερα ως επαγγέλματα. Είναι γεγονός επιπλέον ότι αρκετές από αυτές τις επιχειρήσεις κινούνται στα όρια της ζώνης νομιμότητος, πράγμα που σημαίνει ότι το περιβάλλον αρρύθμιστης εργασίας πιθανόν εξυπηρετεί.

Σε αυτές τις συνθήκες ερχόμαστε να μιλήσουμε και ανοίγει μια ατζέντα περί διακυβέρνησης και στοχευμένης εταιρικής στρατηγικής. Στην περίοδο προ οικονομικής κρίσης οι ευρωπαϊκές χώρες αξιοποιώντας οικονομικούς πόρους διαμόρφωσαν μια μεταρρυθμιστική ατζέντα που αφορούσε τη λειτουργία της Δημόσιας Διοίκησης και επηρέαζε άμεσα την επιχειρηματικότητα. Οι επίμονες όμως περίοδοι λιτότητας που ακολούθησαν ανέκοψαν τη μεταρρυθμιστική δυναμική μέχρι που εμφανίστηκε ο κορονοϊός και ακύρωσε στην πράξη τα σύμφωνα σταθερότητας για πρωτογενή πλεονάσματα και χρέος ως ποσοστό του ΑΕΠ και τη θέση τους πήραν «γενναία» προγράμματα επεκτατικής νομισματικής χαλάρωσης για να αποφευχθεί το «κακό».

Είναι αναγκαίο λοιπόν στην παρούσα συγκυρία να εστιάσουμε την προσοχή σε έννοιες όπως πολυεπίπεδη διακυβέρνηση και στοχευμένες στρατηγικές , ανεξάρτητα αν η οικονομία δεν έχει ακόμα ξεπεράσει την κρίση ή επαπειλείται από μία νέα κρίση. Οι μεταρρυθμίσεις έχουν συχνά αντικρουόμενους στόχους και εγείρουν κοινωνικές εντάσεις καθώς συγκρούονται με συμφέροντα εφόσον συνδέονται με κοινωνικές, οικονομικές, τοπικές ιδιαιτερότητες σε συγκεκριμένο όμως δημοσιονομικό περιβάλλον.

Οι στοχευμένες λοιπόν στρατηγικές στο πλαίσιο μιας πολυεπίπεδης διακυβέρνησης θα σχετίζονταν πρώτον, με θεσμικές, δομικές μεταρρυθμιστικές παρεμβάσεις που αναπροσδιορίζουν τη λειτουργία της Δημόσιας διοίκησης και επανεξετάζουν τις σχέσεις διοικητικής Ιεραρχίας υιοθετώντας αποτελεσματικούς μηχανισμούς αξιολόγησης συστημάτων και διαδικασιών που εμπλέκονται στο παραγόμενο διοικητικό αποτέλεσμα. Σημειωτέον εδώ ότι η ψηφιοποίηση δεν είναι απαραίτητο ότι θα επιλύσει και τα προβλήματα γραφειοκρατίας.

Η επίτευξη αποτελεσμάτων στην κατεύθυνση αυτή είναι βέβαιο ότι θα διευκολύνει τη λειτουργία του «επιχειρείν» και θα επιταχύνει την επίτευξη των στρατηγικών στόχων. Δεύτερον, με ενσωμάτωση των αξιακών προσεγγίσεων της διαφάνειας, της λογοδοσίας, της ποιότητας και εξυπηρέτησης και κυρίως της αναγκαιότητας ψηφιακής αναγέννησης στην κουλτούρα και φιλοσοφία τόσο των δημόσιων όσο και των ιδιωτικών οργανισμών.

Οι εν λόγω στρατηγικές βρίσκουν ωστόσο ευρύτερο πεδίο εφαρμογής και ανταπόκρισης από τις οικονομικές διευθύνσεις των εταιριών που με τη σειρά τους καλούνται και αυτές να συμβάλλουν τόσο στην αποτίμηση του κόστους τυχόν διοικητικών αρρυθμιών ή αδιαφανούς λειτουργίας από την πλευρά της Δημόσιας Διοίκησης με την οποία συναλλάσσονται ή ακόμα του κόστους ψηφιακής υστέρησης με συνευθύνη επιχειρήσεων και Δημόσιας Διοίκησης , όσο και στην επιτάχυνση των απαραίτητων ενεργειών προσανατολισμένων στο προσδοκώμενο πλεονεκτήμα-όφελος που θα προέκυπτε εάν υπήρχε αμεσότητα αντίδρασης για άρση των δυσλειτουργιών και άμεση υιοθέτηση σύγχρονων ψηφιακών εργαλείων που θα μετασχημάτιζαν τη δομή και λειτουργία της νέας μορφής επιχειρηματικότητας ενταγμένης σε ένα νέο πλαίσιο κουλτούρας.

Η επένδυση πόρων στην κατεύθυνση αυτή θα επαναοριοθετήσει στη σωστή βάση το ανταγωνιστικό πλεονέκτημα των επιχειρήσεων και θα έχει επιπλέον ισχυρό αντίκτυπο και θετική αντανάκλαση στην εικόνα της χώρας.

Επιτακτική ανάγκη η δημιουργία ”mindset ” για το ESG

Μία σημαντική ανησυχία στα τέλη του 21 – αρχές του 22 είναι η εκπαίδευση επαγγελματιών σχετικά με το ESG – το Περιβάλλον, την Κοινωνία και την Εταιρική Διακυβέρνηση – για την ανάπτυξη ESG mindset. Αυτό δεν είναι δυνατόν να γίνει γρήγορα και δεν είναι δυνατόν να αφεθεί απλώς σε μερικές εκπαιδευτικές συνεδρίες. Είναι ένα σοβαρό θέμα. Είναι επιβεβλημένη η ενασχόληση με το ESG με ένα ολιστικό τρόπο, ένα τρόπο που καλύπτει όλες τις πλευρές ενός οργανισμού και που εμβαθύνει καθώς οι εργαζόμενοι χρειάζεται να αντιληφθούν τους κινδύνους, τις ιδιαιτερότητες και το γεγονός ότι πρέπει να ληφθεί υπόψη όλη η εφοδιαστική αλυσίδα. Κάθε τμήμα ενός οργανισμού μπορεί να επηρεαστεί και εάν οι επαγγελματίες δεν έχουν την ικανότητα να αντιληφθούν και να κατανοήσουν με ποιο τρόπο και τους ενεχόμενους κινδύνους, ο οργανισμός μπορεί να εκτεθεί σημαντικά. Αλήθεια, πόσοι από μας γνωρίζουν το αποτύπωμα του οργανισμού μας;…

Από την CSR στο ESG
Στις περισσότερες περιπτώσεις στη διάρκεια των προηγούμενων ετών όταν ο όρος ” Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη” (CSR) ήταν πιο δημοφιλής, δεν καλύπτονταν τομείς ως αντικείμενο εκπαίδευσης για τη δημιουργία mindset για επαγγελματίες. Ήταν κάτι με το οποίο λίγοι μόνο ασχολούνταν, μερικές φορές κατευθυνόμενοι από το τμήμα HR και δεν αποτελούσε σημαντικό τομέα εκπαιδευτικού ενδιαφέροντος. Η δημιουργία mindset μπορεί να πραγματοποιηθεί μόνο με ένα προσεκτικά καταρτισμένο σχέδιο εκπαίδευσης για ESG που καλύπτει κάθε άτομο και τμήμα ενός οργανισμού και με ειδικούς του χώρου. Κατανοώντας τις ιδιαιτερότητες της εφοδιαστικής αλυσίδας, ο ρόλος μας στην κατανόηση των σημείων που τα πράγματα μπορούν να πάνε λάθος και τι “εμείς μπορούμε να κάνουμε” ως επαγγελματίες στους τομείς του περιβάλλοντος, της κοινωνίας και της διακυβέρνησης είναι υψίστης σημασίας. Σκεφθείτε την αξιακή αλυσίδα μιας εταιρείας όπου όλα τα τμήματα χρειάζεται να συντονιστούν και να προστατέψουν το ένα το άλλο (δηλ. προμήθειες, επιχειρηματικές δραστηριότητες, HR, μάρκετινγκ κλπ).

Δίνοντας τον τόνο στα ανώτερα στελέχη
Ο ρόλος του διοικητικού συμβουλίου είναι επίσης κρίσιμης σημασίας για να γίνει αυτό. Δίνοντας τον τόνο στα ανώτερα στελέχη, ειδικά σε τομείς Διακυβέρνησης είναι υψίστης σημασίας. Παραθέτοντας απόσπασμα από μία έκθεση της PwC (2021), περιβαλλοντικά θέματα όπως η κλιματική αλλαγή και κοινωνικά θέματα όπως η φυλετική αδικία και ανισότητα μπορούν να επηρεάσουν το κόστος κεφαλαίου μιας εταιρείας, μακροπρόθεσμες προσδοκίες ανάπτυξης, και τελικά, τη βιωσιμότητά της. Το γεγονός ότι το ESG αναμένεται να επεκταθεί και σε μη εισηγμένες εταιρείες καθιστά το θέμα σημαντικότερο για όλους. Η αυξημένη δημοσιοποίηση θεμάτων ESG είναι μια τάση που πρόκειται να ενταθεί τα επόμενα χρόνια καθώς οι ρυθμιστικοί φορείς ανταποκρίνονται σε αυξανόμενες ανησυχίες σχετικά με την επίπτωση περιβαλλοντικών και κοινωνικών θεμάτων στις δραστηριότητες και την απόδοση επιχειρήσεων. Ποιοι τομείς είναι οι πιο σημαντικοί; Η κλιματική αλλαγή; Οι κοινωνικές επιπτώσεις; Θέματα οικονομικού εγκλήματος; Όλοι είναι εξίσου σημαντικοί και αυτό ενισχύει το επιχείρημα για μια ολιστική προσέγγιση στην εκπαίδευση επαγγελματιών και τη δημιουργία mindset για ESG.

Το ESG mindset απαιτεί μια αλλαγή κουλτούρας στην εταιρεία και άμεσης κατανόησης του αποτυπώματός μας με μετρήσιμο τρόπο σε όλους τους τομείς της εφοδιαστικής αλυσίδας μας. Αλήθεια, πόσο έτοιμοι νιώθετε στο θέμα του ESG;