Στο επίκεντρο της συζήτησης για τα ESG βρίσκονται οι ραγδαίες εξελίξεις στο κανονιστικό πλαίσιο για το ESG, ιδιαίτερα στην ΕΕ, όπου δημιουργείται το πλαίσιο για τη βιώσιμη χρηματοδότηση, δίνεται ο ρυθμός για τη μετάβαση στη βιωσιμότητα και ανοίγει ο δρόμος για τη συμπερίληψη των μικρομεσαίων επιχειρήσεων.

Με επιτυχία πραγματοποιήθηκε ψηφιακά την Τρίτη 12 Απριλίου, το 2ο Athens ESG Forum από την BOUSSIAS, στο οποίο συμμετείχαν περισσότερα από 200 στελέχη μεγάλων και εισηγμένων επιχειρήσεων.

Στο συνέδριο αναδείχθηκε ότι η παγκόσμια οικονομία βρίσκεται σε μια μεταβατική εποχή, με την κλιματική αλλαγή να αποτελεί τον βασικό παράγοντα που επηρεάζει καθοριστικά την κατεύθυνση της μετάβασης προς ένα βιώσιμο μοντέλο.

Ο πρώτος κρίσιμος και καθολικός στόχος, που είναι η επίτευξη του net zero μέχρι το 2050 για τον μετριασμό των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής, φανερώνει την πολυπλοκότητα, αλλά και τις δυσκολίες στη μετάβαση, για την οποία η χρηματοδότηση παίζει σημαντικό ρόλο.

Οι διαχειριστές κεφαλαίων ενσωματώνουν ολοένα και περισσότερο στρατηγικές ESG στη διαμόρφωση των επενδυτικών προϊόντων και χαρτοφυλακίων βάσει SFDR, με την Ευρώπη να πρωτοπορεί στο ESG σε σχέση με τις πολιτικές αποφάσεις και τους διαθέσιμους πόρους για τη μετάβαση.

Το συνέδριο διοργανώθηκε με την Αιγίδα του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας, ενώ υποστηρίχθηκε από τον ΣΕΒ Σύνδεσμο Επιχειρήσεων και Βιομηχανιών, την Ελληνική Ένωση Τραπεζών, την Ένωση Θεσμικών Επενδυτών, το Εθνικό Επιμελητηριακό Δίκτυο Ελληνίδων Γυναικών Επιχειρηματιών, το Corporate Responsibility Institute, το UN Global Compact Network Hellas, το Quality Net, το CSR Hellas και την Morningstar. Χορήγησαν οι εταιρείες: ΕΥ (Χρυσός Χορηγός), Priority (Μεγάλος χορηγός), Baker Tilly (Χορηγός), ΔΕΠΑ Εμπορίας ΑΕ και Green Fence (Υποστηρικτές). Η εταιρεία Coneq παρείχε την υπηρεσία Live streaming.

Χρήστος Σταϊκούρας, Υπουργός Οικονομικών
“Για την επίτευξη του στόχου μηδενικών εκπομπών μέχρι το 2050 και τη μείωσή τους κατά 55% μέχρι το 2030, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει εκτιμήσει ότι χρειάζονται επιπλέον 350 δις ευρώ ετησίως σε επενδύσεις για την Πράσινη Μετάβαση κατά την προσεχή δεκαετία. Απαραίτητη όμως είναι, συνδυαστικά με τις δημόσιες επενδύσεις, η στροφή των ιδιωτικών πόρων προς τη χρηματοδότηση έργων φιλικών προς το κλίμα. Οι επιχειρήσεις, το τραπεζικό σύστημα, ασφαλιστικοί και άλλοι επενδυτικοί φορείς, μπορούν να αναδειχθούν σε βασικούς μοχλούς συγκέντρωσης των κρίσιμων επενδυτικών κεφαλαίων για την προώθηση της Πράσινης Μετάβασης. Κλειδί για την υλοποίηση της μετάβασης αποτελεί η υιοθέτηση μιας κοινά αποδεκτής και επιστημονικά τεκμηριωμένης ταξινομίας. Η Ευρώπη στο πλαίσιο της Πράσινης Συμφωνίας έχει υιοθετήσει από το 2020 τη δική της ταξινομία, η οποία εμπλουτίζεται δυναμικά προκειμένου να γίνει περισσότερο συμπεριληπτική και αποτελεσματική. Στη συνέχεια, το Εθνικό Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, το Ελλάδα 2.0 αποτέλεσε παράδειγμα βιώσιμης χρηματοδότησης έχοντας συμπεριλάβει επενδύσεις, οι οποίες στο σύνολό τους συμφωνούν με την αρχή μη πρόκλησης σημαντικής βλάβης της ευρωπαϊκής ταξινομίας. Στη στρατηγική μας εντάσσεται επίσης η πρόθεση να διερευνήσουμε τη δυνατότητα έκδοσης κρατικού πράσινου ομολόγου από το 2ο εξάμηνο του 2022.”

Κρις Αίσωπος, Πρόεδρος, Ένωση Θεσμικών Επενδυτών
“Τα κεφάλαια που έχουν τοποθετηθεί σε επενδύσεις που προωθούν τη βιώσιμη ανάπτυξη διεθνώς την τελευταία τριετία έχουν οκταπλασιαστεί και πλησιάζουν τα 4 τρις δολάρια στο σύνολό τους. Στη χώρα μας, τα συνολικά κεφάλαια υπό διαχείριση σε ESG προϊόντα από το μισό δις ευρώ τον Μάρτιο του 2021, διπλασιάστηκαν τον Μάρτιο του 2022 στο 1 δις ευρώ. Παράλληλα, ο αριθμός των αμοιβαίων κεφαλαίων που σχετίζονται με ESG επενδύσεις αυξήθηκε από τα 20 στα 29 από τις 5 μεγαλύτερες ΑΕΔΑΚ της χώρας, την ώρα που η συνολική αγορά των αμοιβαίων κεφαλαίων αυξήθηκε κατά 22%. Αξιοσημείωτες είναι οι εκδόσεις green και sustainability linked bonds από επτά ελληνικές εταιρείες, όπου συνολικά αντλήθηκαν 3,9 δις ευρώ, ήτοι πλέον του 25% της συνολικής αξίας των 15 δις ευρώ των ελληνικών εταιρικών ομολόγων.”

Σοφία Κουνενάκη-Εφραίμογλου, Πρόεδρος Εθνικού Επιμελητηριακού Δικτύου Ελληνίδων Γυναικών Επιχειρηματιών (ΕΕΔΕΓΕ), Α΄Αντιπρόεδρος ΔΣ ΕΒΕΑ, Αντιπρόεδρος Ιδρύματος Μείζονος Ελληνισμού
“Βιώσιμη ανάπτυξη με τις γυναίκες απούσες ή με τις γυναίκες να αντιμετωπίζουν στερεότυπα και προκαταλήψεις δεν μπορεί να υπάρξει. Καθώς το gender diversity παίζει ολοένα και μεγαλύτερο ρόλο στην κατάρτιση της επιχειρηματικής στρατηγικής, οι επιχειρήσεις που αδυνατούν να φέρουν αποτέλεσμα στην αντιμετώπιση των ανισοτήτων εγείρουν κινδύνους για τους επενδυτές. Έρευνα της S&P Global Marketing Intelligence κατά τη διάρκεια της πανδημίας, έδειξε ότι οι επιχειρήσεις με γυναίκες σε θέση CFO είναι πιο κερδοφόρες και οι μετοχές τους επιδεικνύουν καλύτερες επιδόσεις. Επίσης, ότι οι εταιρείες με μεγαλύτερο gender diversity στα διοικητικά συμβούλια είναι πιο κερδοφόρες. Παρότι γνωρίζουμε τα απτά οφέλη του diversity, το έμφυλο χάσμα αργεί να κλείσει. Αυτή τη στιγμή, με βάση τον νόμο 4706 αναφορικά με την εκπροσώπηση των γυναικών στα ΔΣ των εισηγμένων επιχειρήσεων, είμαστε στο 25% και αν καταφέρουμε την επόμενη πενταετία να φτάσουμε το 33%, προσωπικά θα είμαι απόλυτα ευχαριστημένη.”

Πέτρος Βαρελίδης, Γενικός Γραμματέας Φυσικού Περιβάλλοντος και Υδάτων του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας
“Με τον νέο κανονισμό της ταξονομίας έχουμε στα χέρια μας ένα εργαλείο που βοηθά να βάλουμε μια τάξη στο τι θεωρείται πράσινο, τι είναι ουδέτερο και τι βλάπτει το περιβάλλον. Επομένως, για πρώτη φορά έχουμε κάποιους αντικειμενικούς κανόνες, που προσδίδουν αξιοπιστία και θέτουν κανόνες σύγκρισης στα στοιχεία αναφορικά με το ESG. Σε εθνικό επίπεδο, προωθούμε τα θέματα αυτά μέσω του νέου Κλιματικού Νόμου, που είναι σε διαβούλευση από τον περασμένο Δεκέμβριο και που θα κατατεθεί στη Βουλή ενδεχομένως πριν το Πάσχα.

Εκεί μπαίνει πολύ έντονα η διάσταση των περιβαλλοντικών επιδόσεων των επιχειρήσεων με κύριο εργαλείο τον δείκτη μέτρησης του ανθρακικού αποτυπώματος. Στο πλαίσιο αυτό, προβλέπεται ένας νέος ρόλος για τον Οργανισμό Φυσικού Περιβάλλοντος και Κλιματικής Αλλαγής και η δημιουργία μιας δημόσιας πλατφόρμας, όπου θα καταχωρούνται τα στοιχεία του ανθρακικού αποτυπώματος και θα αποτυπώνονται οι περιβαλλοντικές επιδόσεις κάθε επιχείρησης.

Η σημερινή ενεργειακή κρίση είναι καταλυτικός παράγοντας για την επιτάχυνση της καθιέρωσης των ΑΠΕ ως βασικό εργαλείο στην παραγωγή ενέργειας. Ανεξάρτητα λοιπόν από κάποιες επιβεβλημένες προσωρινές λύσεις και με τη βελτίωση των συστημάτων αποθήκευσης ενέργειας, μεσοπρόσθεσμα θα έχουμε μια πολύ σημαντική επιτάχυνση της μετάβασης στην κλιματική ουδετερότητα.”

Κωνσταντίνος Κωνσταντίνου, Γενικός Διευθυντής, Συμβούλιο ΣΕΒ για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη
“Βιώνουμε σήμερα μια πραγματικότητα, η οποία επιβεβαιώνει με τον πλέον επιτακτικό τρόπο την ανάγκη μιας συνολικής διαχείρισης ρίσκου και διαδικασίας λήψης αποφάσεων σε λογική ESG. Βρισκόμασταν ήδη σε μια περίοδο μεταβλητότητας, πολλώ δε μάλλον μετά την έναρξη του πολέμου στην Ουκρανία. Οι επιχειρήσεις πρέπει να κατανοήσουν ότι η εποχή του business as usual έχει παρέλθει ανεπιστρεπτί και πως η πραγματική αξία του ESG είναι ότι δίνει έναν τρόπο για να το κάνουν. Υπάρχουν τρεις τρόποι για να αποκτήσει το ESG επιχειρηματική αξία.

Πρώτον, η διοίκηση να αναγνωρίσει τις ανάγκες και τις προσδοκίες από το ESG, και να απαιτήσει αυτό να γίνει εργαλείο καταγραφής, αυτοελέγχου και ελέγχου του ρίσκου. Δεύτερον, μέσω του ESG η επιχείρηση να αποκτήσει πρόσβαση σε κεφάλαια και τρίτον, να βελτιώσει τις σχέσεις με τα ενδιαφερόμενα μέρη, ως ένα πολύτιμο κεφάλαιο εμπιστοσύνης που προσελκύει νέα ταλέντα και αποτελεί κριτήριο επιλογής από μια νέα γενιά καταναλωτών.”

Βασιλική Λαζαράκου, Πρόεδρος Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς
“Οι τρεις ευρωπαϊκές εποπτικές αρχές (ESAs), η European Banking Authority (EBA), η European Securities and Markets Authority (ESMA) και η European Insurance and Occupational Pensions Authority (EIOPA), τον Μάρτιο του 2022 εξέδωσαν μια κοινή δήλωση σχετικά με την εφαρμογή του SFDR, ειδικά σε ότι αφορά τις γνωστοποιήσεις για τις κύριες αρνητικές επιπτώσεις (PAI). Επίσης, στις 6 Απριλίου 2022, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή υιοθέτησε τoν πολυαναμενόμενo κατ’ εξουσιοδότηση κανονισμό (RD) που καθιερώνει τα σχετικά ρυθμιστικά τεχνικά πρότυπα για τις εταιρείες που συμμετέχουν στις χρηματοπιστωτικές αγορές, στη γνωστοποίηση πληροφοριών σχετικά με τη βιωσιμότητα στο πλαίσιο του SFDR. Ο κανονισμός αυτός διευκρινίζει το ακριβές περιεχόμενο, τη μεθοδολογία και τον τρόπο παρουσίασης της πληροφορίας προς γνωστοποίηση, βελτιώνοντας σημαντικά την ποιότητα και τη συγκρισιμότητα. Θα ήθελα να συμβουλέψω όσες εταιρείες συμμετέχουν στην αγορά, να συμβουλευτούν τόσο την κοινή δήλωση των ESAs όσο και τον RD και το σχετικό χρονοδιάγραμμα (από την έναρξη εφαρμογής του SFDR στις 10 Μαρτίου 2021 μέχρι τον Ιανουάριο του 2024) που δημοσίευσε η ESMA, ώστε να βεβαιωθούν ότι αναγνωρίζουν τις αντίστοιχες ESG πολιτικές. Επίσης, να ανταποκριθούν στο ανοιχτό κάλεσμα της ESMA για τη συλλογή αποδεικτικών στοιχείων για τους αξιολογητές ESG. Στο πλαίσιο αυτό, το στοίχημα για τις ελληνικές εταιρείες είναι να καταλάβουν ότι όσο ταχύτερα προχωρήσουν στη βιώσιμη μετάβαση, τόσο περισσότερα επενδυτικά και χρηματοδοτικά κεφάλαια θα προσελκύσουν.”

Κιάρα Κόντη, Associate Partner, Climate Change and Sustainability Services, ΕΥ ΕΛΛΑΔΟΣ
“Η έρευνα EY Global Risk Disclosure Barometer 2021 σε δείγμα 1.100 επιχειρήσεων από όλο τον κόσμο δείχνει σαφή βελτίωση στον αριθμό των εταιρειών που γνωστοποιούν πληροφορίες που σχετίζονται με τις συστάσεις του Task Force on Climate-Related Financial Disclosures (TCFD), ωστόσο η ποιότητα των γνωστοποιήσεων παραμένει χαμηλή. Οι παράγοντες που επηρεάζουν την προαναφερόμενη τάση είναι διαφορετικοί σε κάθε περιοχή του πλανήτη και σχετίζονται με το αυστηρό κανονιστικό πλαίσιο για την προστασία του περιβάλλοντος και με την πίεση των επενδυτών για περιβαλλοντικά υπεύθυνη επιχειρηματική δραστηριότητα. Οι δε κλάδοι με μεγαλύτερη έκθεση σε κινδύνους που σχετίζονται με τη μετάβαση, όπως οι τράπεζες, η ενέργεια, η βιομηχανία, η τηλεπικοινωνίες, η τεχνολογία και οι μεταφορές, παρουσιάζουν καλύτερες επιδόσεις.”

Hortense Bioy, Global Director of Sustainability Research, Morningstar
“Σύμφωνα με στοιχεία Δεκεμβρίου ’21 της πλατφόρμας Morningstar Direct, κατά την τελευταία τριετία η Ευρώπη έφτασε να αντιπροσωπεύει το 80% των παγκοσμίων funds που σχετίζονται με το ESG σε σύνολο 2,7 τρις δολαρίων ΗΠΑ. Μόνο το 2021 εμφανίστηκε αύξηση της τάξης του 30% στο λανσάρισμα νέων ESG funds, μια τάση που καταμαρτυρεί τη σαφή προτεραιότητα που έχουν θέσει οι διαχειριστές κεφαλαίων για την εξυπηρέτηση της αυξανόμενης σχετικής ζήτησης από τους επενδυτές. Επίσης, το 2021 αποτυπώθηκε ως τάση η μετατροπή συμβατικών funds σε ESG-linked δια την ενσωμάτωσης ESG κριτηρίων, με τα repurposed funds να αντιπροσωπεύουν πλέον περίπου το 50% του συνόλου των sustainable funds, αριθμός διπλάσιος σε σύγκριση με το 2020. Μάλιστα, μεταξύ των νέων sustainable funds που λανσαρίστηκαν το 2021, τα 151 σχετίζονται με την κλιματική αλλαγή, ενώ ακόμα περίπου 60 funds έκαναν repurpose προς αυτή την κατεύθυνση. Η Ευρώπη φυσικά πρωταγωνιστεί στην αλματώδη αύξηση των climate funds και γενικά των ESG funds, ένεκα της θέσπισης του SFDR και του EU Taxonomy. Μάλιστα, στην Ευρώπη το 2021 η αξία των climate funds διπλασιάστηκε στα 325 δις δολάρια.”

Μιχάλης Σπανός, Managing Director, Global Sustain Group
“Το κανονιστικό πλαίσιο για την SFDR-aligned χρηματοδότηση έχει πλέον τεθεί σε εφαρμογή, αυστηροποιώντας σημαντικά τα κριτήρια και τα χαρακτηριστικά των sustainable funds με στόχο την καταπολέμηση του greenwashing. Στο πλαίσιο αυτό, οι διαχειριστές κεφαλαίων ενσωματώνουν ολοένα και περισσότερο στρατηγικές ESG στη διαμόρφωση των επενδυτικών προϊόντων και χαρτοφυλακίων βάσει SFDR, ενώ βλέπουμε ότι οι αμερικανικές εταιρείες διαχείρισης κεφαλαίων προσαρμόζονται στο ευρωπαϊκό κανονιστικό πλαίσιο. Στο πεδίο του SFDR product classification, τα κεφάλαια υπό διαχείριση των άρθρων 8 και 9 παρότι κινούνται σε χαμηλά επίπεδα, καθώς αντιστοιχούν μόλις στο 12% του συνόλου, παρουσιάζουν αυξητικές τάσεις έναντι του άρθρου 6 που αυτή τη στιγμή είναι στο 88%.”

Elena Philipova, Director, Sustainable Finance, London Stock Exchange Group
“Το χρηματοπιστωτικό σύστημα επηρεάζει αποφασιστικά την κατεύθυνση της πραγματικής οικονομίας προς τη βιωσιμότητα και για να επιτευχθεί η μετάβαση, η χρηματοδότηση είναι απαραίτητη. Το χρονοδιάγραμμα του net zero είναι εξαιρετικά στενό, γι’ αυτό πρέπει να δοθεί έμφαση στην ανάληψη άμεσης δράσης. Όπως ανέφερε ο Λάρι Φινκ, CEO της Blackrock, η μετάβαση σε μια εποχή με μηδενικό ανθρακικό αποτύπωμα δημιουργεί τις μεγαλύτερες επενδυτικές ευκαιρίες και ότι θα υπάρξουν προοπτικές και ευκαιρίες ανάπτυξης ένεκα της μετάβασης αυτής. Ήδη από το 2021 βλέπουμε τις πρώτες ενδείξεις, για παράδειγμα στην δραματική αύξηση των sustainable funds κατά 50%, στην αύξηση κατά 22,5% στα έσοδα των επιχειρήσεων του FTSE Environmental Opportunities Index από τη δραστηριότητα στην πράσινη οικονομία, αλλά και στις εξαγορές και τις συγχωνεύσεις, όπου οι επενδύσεις σε επιχειρήσεις που ακολουθούν πρότυπα αειφορίας και βιωσιμότητας άγγιξαν τα 200 δις δολάρια, τριπλάσια έναντι του 2020 και στα υψηλότερα επίπεδα όλων των εποχών. Επομένως, η βιώσιμη οικονομία δεν είναι μια πολυτέλεια, αλλά βασική προϋπόθεση για την εξασφάλιση του μέλλοντος μιας επιχείρησης.”

Elli Siapkidou, Financial System Research Lead, World Benchmarking Alliance
“Έχουμε σημαντική απόκλιση από τον στόχο του 1,5 βαθμού που έθεσε η συμφωνία του Παρισίου για μείωση της υπερθέρμανσης του πλανήτη. Η δε εκτίμηση για τη ζημιά στην παγκόσμια οικονομία υπολογίζεται στα 8-17 τρις δολάρια μέχρι το τέλος του αιώνα. Οι κίνδυνοι για την παγκόσμια οικονομία προέρχονται κυρίως από την κλιματική αλλαγή, τη μείωση της βιοποικιλότητας και την ανισότητα. Είναι χαρακτηριστικό το γεγονός ότι το 80% των παγκοσμίων κεφαλαίων είναι υπό τη διαχείριση των κρατών του ΟΟΣΑ. Στην πορεία της μετάβασης, είναι σημαντικό οι επιχειρήσεις να αξιοποιούν τα πλαίσια και τις μεθοδολογίες γνωστοποίησης πληροφοριών που διατίθενται και που αξιολογούν επιδόσεις στη διοίκηση και τη επιχειρηματική στρατηγική, στον σεβασμό στον πλανήτη και στην τήρηση των κοινωνικών συμβάσεων. Οι επιχειρήσεις έχουν σημαντική ευθύνη στην προσπάθεια επίτευξης των στόχων βιώσιμης ανάπτυξης που έχει θέσει
ΟΗΕ και η θέσπιση σημείων αναφοράς εξυπηρετεί στην ανάληψη αυτής της ευθύνης.”

Ορέστης Χοντουλίδης, Associate Partner, Financial Services Risk Management, ΕΥ ΕΛΛΑΔΟΣ
“Ο κλάδος των οικονομικών υπηρεσιών έχει αναλάβει έναν σημαντικό ρόλο στην μετάβαση, ειδικά στην Ευρώπη, η οποία φαίνεται να ηγείται της προσπάθειας και να την επιταχύνει θεσπίζοντας αντίστοιχες πολιτικές. Οι τράπεζες ασκούν πίεση στους επιχειρηματικούς πελάτες τους ώστε να λειτουργούν με κριτήρια βιωσιμότητας για να έχουν απρόσκοπτη πρόσβαση σε φτηνή χρηματοδότηση, σε εφαρμογή του κανονιστικού πλαισίου που θεσμοθετεί η ΕΕ. Με τη σειρά τους οι ευρωπαϊκές τράπεζες που λειτουργούν κάτω από την ΕΚΤ γίνονται αποδέκτες πίεσης ώστε να μετασχηματίσουν τον τρόπο με τον οποίο εκτελούν τις επιχειρηματικές δράσεις τους και εκτιμούν τους αντίστοιχους κινδύνους, ενσωματώνοντας κριτήρια ESG, με έμφαση στον περιβαλλοντικό πυλώνα. Ωστόσο, η μετάβαση περιέχει ξεκάθαρα και ευκαιρίες στην δημιουργία καινοτόμων τραπεζικών προϊόντων για τις επιχειρήσεις στην προσπάθειά τους να περάσουν στην εποχή της βιωσιμότητας.”

Panos Seretis, Head of ESG, Sustainable Finance EMEA, Bank of America Merrill Lynch
“Τα τελευταία χρόνια, η επένδυση σε ESG έχει αναδειχθεί σε σημαντική επιλογή για όλους τους meanstream επενδυτές. Υπάρχουν αρκετοί λόγοι για τους οποίους οι επενδυτές ενδιαφέρονται για το ESG. O συσχετισμός μεταξύ ESG και απόδοσης τιμής μετοχής. Οι επιχειρήσεις που σημειώνουν καλύτερες επιδόσεις στο ESG απολαμβάνουν πρόσβαση σε φτηνότερη χρηματοδότηση και εμφανίζουν χαμηλότερο ρίσκο χρεοκοπίας. Οι μετοχές επιχειρήσεων με αμφισβητήσιμα στοιχεία βιωσιμότητας και ενσωμάτωσης ESG παραγόντων, εφόσον ακολουθήσουν πτωτική πορεία στη συνέχεια έχουν μεγάλο κύκλο ανάκαμψης που μπορεί να διαρκέσει μέχρι και ένα έτος. Η εισροή ESG κεφαλαίων επιταχύνεται και μάλιστα αναμένεται να ξεπεράσει τα 20 τρις δολάρια μέσα στις επόμενες δεκαετίες, αφού το 75% της γενιάς των Millennials θεωρεί το ESG βασικό κριτήριο για μια επενδυτική απόφαση. Επιπλέον, βλέπουμε ήδη το ESG από niche στους επενδυτικούς κύκλους να μετατρέπεται σε κυρίαρχη τάση. Γενικά, η επενδυτική δραστηριότητα εστιάζει κυρίως στην περιβαλλοντική διάσταση, τους τελευταίους μήνες διαπιστώνουμε μια στροφή προς τα κοινωνικά KPIs, κυρίως λόγω του πολέμου στην Ουκρανία και του νέου πλαισίου social taxonomy της ΕΕ.”

Παναγιώτης Αναστασάκης, Ceo PRIORITY
Δημήτρης Καζάζογλου Σκούρας, Group ESG Coordinator, ALPHA BANK
Στη συζήτηση που αναπτύχθηκε μεταξύ του Παναγιώτη Αναστασάκη, CEO της εταιρείας PRIORITY και του Δημήτρη Καζάζογλου Σκούρα, Group ESG Coordinator στην Alpha Bank, αναγνωρίστηκε ότι η μετάβαση στην βιωσιμότητα αποτελεί για την ελληνική οικονομία μια ευκαιρία με σημαντικά οφέλη. Οι θεσμικοί επενδυτές έχουν γίνει ιδιαίτερα ευαίσθητοι στο ESG, ενώ πλέον υπάρχουν funds που επενδύουν αμιγώς με κριτήρια βιωσιμότητας. Για να μπορέσουμε να προσελκύσουμε αυτά τα κεφάλαια, η Ελλάδα πρέπει να τρέξει αρκετά γρήγορα. Το πλαίσιο απαιτήσεων είναι αρκετά αυστηρό, παρά ταύτα τα διαθέσιμα κεφάλαια είναι πολύ σημαντικά τόσο για χρηματιστήριο όσο και για εκδόσεις ομολόγων με σκοπό την άντληση ρευστότητας. Έχουμε λοιπόν την ευκαιρία να χρηματοδοτήσουμε τη μετάβαση της οικονομίας σε ένα πιο βιώσιμο πρότυπο.

Οι απαιτήσεις των επενδυτών, οι οποίες ευθυγραμμίζονται με τις απαιτήσεις των εποπτικών αρχών, συνοψίζονται στους πολύ φιλόδοξους στόχους μείωσης των ρύπων στην περίπτωση των επιχειρήσεων, στη δε περίπτωση των τραπεζών, μείωσης της χρηματοδότησης ρυπογόνων δραστηριοτήτων ή ρυπογόνων εταιρειών. Οι τράπεζες λοιπόν πρέπει να αξιολογήσουν τα επενδυτικά πλάνα προς χρηματοδότηση και τις νέες δανειοδοτήσεις βάσει κριτηρίων βιωσιμότητας, με σκοπό αφενός να στηρίξουν τη μετάβαση των πελατών τους και ταυτόχρονα να εφαρμόσουν κριτήρια κλιματικού κινδύνου στην αξιολόγηση ενός πελάτη. Η συμμόρφωση όλων των επιχειρήσεων με το ρυθμιστικό πλαίσιο που ξεκινάει από το 2023 και η γνωστοποίηση του περιβαλλοντικού αποτυπώματος και των δεικτών ESG, επιτρέπει την ύπαρξη διαφάνειας που επιτρέπει την αντικειμενική αξιολόγηση και τη χρηματοδότηση.

Η κλιματική αλλαγή τρέχει με το δικό της χρονοδιάγραμμα, το οποίο οδηγεί το ρυθμιστικό και το εποπτικό πλαίσιο και καθορίζει τον κλιματικό κίνδυνο για τις επιχειρήσεις. Οι εταιρείες που θα καθυστερήσουν στη μετάβαση, θα χάσουν τα κίνητρα που παρέχονται στη φάση αυτή και θα αντιμετωπίσουν πρόβλημα ανταγωνισμού με σοβαρές επιπτώσεις στην κερδοφορία τους.

Όλια Νικολοπούλου, Δικηγόρος
“Η μετάβαση από την πανδημία στην ανάπτυξη έχει επικίνδυνες περιοχές λόγω της ενεργειακής κρίσης. Άλλωστε οι παράγοντες που πυροδοτούν την κρίση αυτή, η αύξηση στο κόστος φυσικού αερίου και στα τιμολόγια του ηλεκτρικού ρεύματος, δεν έχουν εκλείψει και οδήγησαν σε μεγάλη αύξηση του πληθωρισμού, συμπαρασύροντας τις τιμές των βασικών πρώτων υλών των τροφίμων. Τα προγράμματα επιδότησης δόσεων δανείων Γέφυρα 1 και Γέφυρα 2 έδωσαν μεγάλη ανάσα στις επιχειρήσεις. Ωστόσο η οικονομική ύφεση δημιούργησε έλλειψη προσβασιμότητας στην τραπεζική χρηματοδότηση κυρίως στις μικρομεσαίες επιχειρήσεις, που αποτελούν το 99% των επιχειρήσεων της χώρας και συμβάλλουν κατά 85% στην ιδιωτική απασχόληση. Αν δεν βρουν διέξοδο στη ρευστότητα, κινδυνεύουν να συνθλιβούν από τα υψηλά λειτουργικά κόστη. Σημαντική λύση για την εξασφάλιση της βιωσιμότητας, θα ήταν η ταχύτερη λειτουργία του εξωδικαστικού μηχανισμού και της διαδικασίας εξυγίανσης, καθώς και η σωστή αξιοποίηση των χρηματοδοτικών εργαλείων.”

Κωνσταντίνος Καλογήρου, Enterprises Business Unit Leader, Planet
“Για να αξιοποιηθούν οι ευκαιρίες του πλαισίου ESG, τα χρηματοδοτικά ιδρύματα θα χρειαστεί να προβούν σε τρεις ενέργειες. Να διαμορφώσουν τον μηχανισμό υποστήριξης στη λήψη αποφάσεων σε όλα τα αναγκαία επίπεδα που αφορά θέματα ESG, κάτι που απαιτεί τη διαχείριση σημαντικού πλήθους δεδομένων τα οποία μέχρι τώρα δεν ήταν διαθέσιμα στις τράπεζες, να ενδυναμώσουν τις δεξιότητες προσωπικού που συμμετέχει σε όλα τα επίπεδα διαχείρισης των χρηματοδοτικών εργασιών και να αναμορφώσουν όλη την αξιακή αλυσίδα των χρηματοδοτήσεων που αφορά στον κύκλο ζωής τους, από την πώληση μέχρι την ολοκλήρωση ενός δανείου. Οι επιχειρήσεις δημιουργούν ευνοϊκούς όρους χρηματοδότησης στο πλαίσιο του ESG, όταν επενδύουν σε πάγια περιουσιακά στοιχεία, κυρίως κτίρια κα εξοπλισμό, όταν διαθέτουν στους πελάτες τους προϊόντα με χαρακτηριστικά ελκυστικού περιβαλλοντικού αποτυπώματος, όταν μειώνουν το λειτουργικό κόστος και τις ποσότητες κατανάλωσης ενέργειας, ύδατος και λοιπών φυσικών πόρων, όταν ενισχύουν το ηθικό και υποκινούν το ανθρώπινο δυναμικό μέσω της εφαρμογής κοινωνικά ελκυστικών σχετικών πολιτικών και διαδικασιών και όταν βελτιώνουν την κανονιστική συμμόρφωση μέσω της εφαρμογής καλών πρακτικών επιχειρηματικής διακυβέρνησης.”

Αλεξάνδρα Πάλλη, Αντιπρόεδρος, CSR HELLAS
“Στην ΕΕ δραστηριοποιούνται 23 εκατομμύρια μικρομεσαίες επιχειρήσεις, που απασχολούν περίπου 100 εκατομμύρια άτομα και αντιπροσωπεύουν πάνω από το μισό του ΑΕΠ. Βρίσκονται στο επίκεντρο της βιώσιμης μετάβασης σε μια σχέση αλληλεξάρτησης και χρειάζεται να ενσωματώσουν το ESG στο επιχειρηματικό τους μοντέλο, προκειμένου να εξασφαλίσουν την ανθεκτικότητα και την ανταγωνιστικότητα. Εντός του έτους αναμένεται η οριστικοποίηση της νέας οδηγίας που αφορά στην άσκηση δέουσας επιμέλειας στη διαχείριση των εφοδιαστικών αλυσίδων, η οποία βρίσκεται σε διαβούλευση μέχρι τις 23 Μαΐου και θα υποχρεώνει τις επιχειρήσεις που απασχολούν πάνω από 250 άτομα προσωπικό, εκτός από τις δημοσιοποιήσεις των δικών τους αποτελεσμάτων βιωσιμότητας, να συμπεριλάβουν βασικές πληροφορίες για το επίπεδο ωριμότητας της εφοδιαστικής τους αλυσίδας, δηλαδή των μικρομεσαίων επιχειρήσεων. Ως εκ τούτου, οι ΜΜΕ θα κληθούν από δυο πλευρές ταυτόχρονα να συμμορφωθούν, από τους μεγάλους τους πελάτες, αλλά και από τους χρηματοπιστωτικούς και ασφαλιστικούς οργανισμούς με τους οποίους συνεργάζονται.”

Ανέστης Δημόπουλος, Director, Head of Regional Digital
and Risk Advisory Services, Baker Tilly Business Consulting Services S.A.
“Στοιχεία της έρευνας Global dealmakers 2022 της εταιρείας Baker Tilly, έδειξαν κατά πόσο λαμβάνουν οι επενδυτές υπόψη τους θέματα ESG στο πλαίσιο εξαγορών και συγχωνεύσεων. Σύμφωνα με αυτή, το ESG είναι πολύ σημαντικός παράγοντας και ιδιαίτερα κατά τα δυο τελευταία χρόνια στο πλαίσιο της πανδημίας, αφού επηρεάζει και διαμορφώνει πρακτικές στις επιχειρήσεις αναφορικά με το M&A. Χαρακτηριστικά, το 65% των dealmakers αναφέρει ότι το ESG είναι σημαντικό για την αξιολόγηση κάποιας επένδυσης, καθώς και ότι το 60% θα απομακρυνόταν από μια επένδυση αν έπαιρνε κάποια αρνητική αξιολόγηση σε θέματα ESG σε έναν πιθανό στόχο εξαγοράς. Ταυτόχρονα, σε περιπτώσεις επιχειρήσεων με χαμηλή αξιολόγηση στο ESG, οι dealmakers βλέπουν μια ευκαιρία διαπραγμάτευσης καλύτερης τιμής ή ακόμα και την ευκαιρία να παράγουν μεγαλύτερα οφέλη με την απόκτηση, αν αντιστρέψουν τις φτωχές σε ESG επιδόσεις.”

Φώτης Κουρμούσης, τέως Ειδικός Γραμματέας Διαχείρισης Ιδιωτικού Χρέους, Υπουργείο Οικονομικών
“Η Ευρώπη έχει δώσει πάρα πολλά κονδύλια ώστε να διασφαλίσει ότι θα επιτευχθεί η μετάβαση τόσο των χωρών όσο και των επιχειρήσεων στο ESG, μέσω του Ταμείου Ανάκαμψης, του ΕΣΠΑ και της Ελληνικής Αναπτυξιακής Τράπεζας. Επιπλέον, πρόγραμμα αντίστοιχο του Εξοικονομώ θα δημιουργηθεί και θα τρέξει εντός του έτους για τις επιχειρήσεις, ώστε να αναβαθμιστούν και να έχουν μικρότερη ενεργειακή κατανάλωση και άρα μικρότερο κόστος λειτουργίας, λιγότερους ρύπους κλπ. Τα κονδύλια αυτά αθροιστικά ξεπερνούν τα 50 δις ευρώ και για να έχει πρόσβαση στη χρηματοδότηση μια επιχείρηση θα πρέπει να αποδείξει με ένα επιχειρηματικό σχέδιο ότι θα προβεί σε συγκεκριμένες κοστολογημένες
δράσεις για να μετασχηματιστεί βάσει ESG και στο τέλος του έργου να ελέγχεται από ειδική ομάδα με τη συμμετοχή περιβαλλοντολόγων, οικονομολόγων και άλλων ειδικοτήτων. Μάλιστα στις 11 Απριλίου υπογράφτηκε η σχετική απόφαση από το Υπουργείο Οικονομικών για το μητρώο των ελεγκτών. Αντίστοιχα κριτήρια ESG θα πρέπει να υιοθετήσουν οι τράπεζες στην χρηματοδότηση των επιχειρήσεων.”

Χρυσούλα Εξάρχου, Πρόεδρος, Quality Net Foundation
Η Χρυσούλα Εξάρχου, Πρόεδρος του Quality Net Foundation, παρουσίασε το Sustainability Performance Directory, τον επιχειρηματικό δείκτη αξιολόγησης σύμφωνα με τα ESG κριτήρια, στη μεθοδολογία του οποίου λαμβάνονται υπόψη τρία στάδια ένταξης, που είναι οι πρωτοβουλίες, οι πολιτικές, διαδικασίες και δείκτες επίδοσης και οι τρόποι δημοσίευσης. Στη συζήτηση που ακολούθησε, τα στελέχη μοιράστηκαν την εμπειρία τους από τη συμμετοχή στη διαδικασία αξιολόγησης.

Εύη Ιωαννίδου, Διευθύντρια Επικοινωνίας και εταιρικών σχέσεων, Όμιλος Ηρακλή
Η Εύη Ιωαννίδου, Διευθύντρια Επικοινωνίας και εταιρικών σχέσεων του Ομίλου Ηρακλή, αναφέρθηκε στη σημασία του διαλόγου στον οποίο συμμετέχουν με τους κοινωνικούς εταίρους λέγοντας ότι “οι κοινωνικοί εταίροι αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι της λειτουργίας μας, αφού όχι μόνο επηρεάζονται αλλά πολλές φορές επηρεάζουν την επιχειρηματική μας δραστηριότητα. Άρα είναι σημαντικό να καλλιεργούμε μαζί τους μια αμφίδρομη και ανοιχτή επικοινωνία.”

Πασχάλης Καστανάς, Sustainability Packaging Manager, Nestle Hellas
Ο Πασχάλης Καστανάς, Sustainability Packaging Manager στη Nestle Hellas, μίλησε για την προετοιμασία και την παρουσίαση των στοιχείων για την συμπερίληψη στις most sustainable companies ως ένα ενδιαφέρον ταξίδι. Επανέλαβε τις δεσμεύσεις τις εταιρείας αναφέροντας ότι “η Nestle μέχρι το 2050 θα έχει net zero impact στο περιβάλλον και μέχρι το 2025 όλες οι συσκευασίες μας θα είναι ανακυκλώσιμες και επαναχρησιμοποιήσιμες, ενώ καμία συσκευασία μας δεν θα καταλήγει σε χωματερή.”

Σπύρος Κίντζιος, Director of Corporate Development, Όμιλος Φαρμακευτικών Επιχειρήσεων Τσέτη
O Σπύρος Κίντζιος, Director of Corporate Development στον Όμιλο Φαρμακευτικών Επιχειρήσεων Τσέτη, αναφέρθηκε στις προσπάθειες που κατέβαλε ο όμιλος όλα τα προηγούμενα χρόνια γύρω από το ESG, λέγοντας ότι “οι εταιρείες δεν πρέπει να διστάζουν προς τη μετάβαση, διότι δεν είναι σωστή η προσέγγιση να περιμένουν πότε θα είναι έτοιμες ή πότε όλα τα συστήματα θα είναι σε πλήρη ωρίμανση. Η αλήθεια είναι ότι η ίδια η διαδικασία αποτελεί μια εξαιρετική ευκαιρία ώστε να ωριμάσουν τα συστήματα και οι εταιρείες να φτάσουν στο επιθυμητό αποτέλεσμα.”

Dr. Dimitrios Koufopoulos, Ιδρυτής και Διευθυντής του Ελληνικού Παρατηρητηρίου Ελληνικής Διακυβέρνησης
“To 2004 στο Ελληνικό Χρηματιστήριο υπήρχαν 360 εισηγμένες επιχειρήσεις, ενώ σήμερα ο αριθμός τους έχει περιοριστεί στις 148. Αντίστοιχα, ο σύνθετος δείκτης τιμών από το 5.179 του 2007 έχει υποχωρήσει σήμερα στα 894 και η κεφαλαιοποίηση αντίστοιχα από τα 195,5 δις ευρώ έχει πέσει στα 65,7 δις. Αξιοσημείωτο για τη μελλοντική επενδυτική ανάπτυξη είναι ότι το γεγονός ότι το 62,4 της κεφαλαιοποίησης είναι σα χέρια ξένων επενδυτών. Όσον αφορά το μέγεθος του διοικητικού συμβουλίου των εισηγμένων, ο μ.ό. είναι 8 μέλη, ενώ αντίστοιχα στις 25 εταιρείες υψηλής κεφαλαιοποίησης είναι σχεδόν 12 μέλη και στις εταιρείες που συμμετέχουν στον Athens ESG Index είναι 10 μέλη. Ο δείκτης σχετικά με το κατά πόσο ο πρόεδρος του ΔΣ εκτελεί και χρέη Διευθύνοντος Συμβούλου, είναι 42% διαφορετικά πρόσωπα, 44% το ίδιο πρόσωπο και 13% συγγενικό πρόσωπο με την τάση να είναι ο διαχωρισμός. Αναφορικά με την ισορροπία των φύλων, έχουμε 906 άνδρες και 295 γυναίκες να συμμετέχουν στα ΔΣ, με τη συμμετοχή γυναικών να εμφανίζει αύξηση περίπου κατά 60% το 2021 κατ΄ εφαρμογή της σχετικής κοινοτικής νομοθεσίας.”

Νίκος Αυλώνας, Πρόεδρος του Κέντρου Αειφορίας
“Σύμφωνα με το Bloomberg, 1 στα 3 δολάρια ΗΠΑ σήμερα είναι επενδυμένα σε ESG fund. Μέχρι το τέλος του 2022 τα ESG assets θα φθάσουν τα 41 τρις δολάρια και θα ξεπεράσουν τα 50 τρις μέχρι το 2025. Κατά τη Διεθνή Οργάνωση Εργασίας, η θέσεις εργασίας που θα έχει δημιουργήσει η πράσινη οικονομία θα ανέρχονται στα 25 εκατομμύρια. Τα ESG αφορούν τόσο τις εισηγμένες όσο και τις μη εισηγμένες επιχειρήσεις, ιδιαίτερα σε ό,τι αφορά τη χρηματοδότηση, την ανθεκτικότητα, τη σύναψη καλύτερων σχέσεων με επενδυτές και πελάτες, αλλά και τη μείωση του επιχειρησιακού ρίσκου. Στην Ελλάδα, 110 εταιρείες έχουν εκδώσει εκθέσεις βιωσιμότητας την περίοδο 2020-21, αυξημένες κατά 20 εταιρείες έναντι του 2018-19, κυρίως ένεκα της νομοθεσίας. Ωστόσο, μόνο 32 εταιρείες έχουν λάβει ανεξάρτητη αξιολόγηση των πρακτικών και ων επιδόσεών τους στα κριτήρια ESG από οίκους αξιολόγησης, με σημαντικότερους τους MSCI, CDP και Sustainalytics.”

Κωνσταντίνος Ζοπουνίδης, Καθηγητής και Αν. Κοσμήτορας της Σχολής Μηχανικών
Παραγωγής και Διοίκησης, Διευθυντής των Εργαστηρίων Συστημάτων Χρηματοοικονομικής Διοίκησης, Ανάλυσης Δεδομένων και Πρόβλεψης, Πολυτεχνείο Κρήτης
Μαριάννα Εσκαντάρ, Υποψήφια Διδάκτωρ, Financial Engineering Laboratory, Πολυτεχνείο Κρήτης
Ο καθηγητής Κωνσταντίνος Ζοπουνίδης, Διευθυντής των Εργαστηρίων Συστημάτων Χρηματοοικονομικής Διοίκησης, Ανάλυσης Δεδομένων και Πρόβλεψης του Πολυτεχνείου Κρήτης και η Υποψήφια Διδάκτωρ Μαριάννα Εσκαντάρ, παρουσίασαν τον δείκτη ESG που αναπτύσσει το Financial Engineering Laboratory του Πολυτεχνείου Κρήτης, με τη βοήθεια ενός πολυκριτήριου μοντέλου. Τα δεδομένα που χρησιμοποιήθηκαν αντλήθηκαν από τη βάση δεδομένων Thomson Reuters για τα έτη 2007-2019 και αφορά 16 κλάδους σε 39 χώρες. Συνολικά ο μ.ό. αθροισμάτων των πινάκων φαίνεται μεγαλύτερη βαρύτητα να έχει ο πυλώνας S, ακολουθούμενος από τους πυλώνες E και G. Είναι η πρώτη φορά που χρησιμοποιούνται πολυκριτήρια στο ESG και τα αποτελέσματα του μοντέλου κρίθηκαν πολύ ικανοποιητικά σε σχέση με προηγούμενες έρευνες.

Κατερίνα Κατσούλη, Μέλος ΔΣ, Global Compact Network Hellas
“Αυτό το οποίο έχει φέρει τη μεγάλη διαφορά είναι η αναθεώρηση της οδηγίας σχετικά με τους απολογισμούς ΕΚΕ και βιώσιμης ανάπτυξης, τη νέα οδηγία της ΕΕ Corporate Sustainability Reporting Directive (CSRD) από τον Μάιο του ’21. Ο στόχος της αναθεώρησης ήταν να συμπεριληφθούν παραπάνω εταιρείες, συμπεριλαμβανομένων των μικρομεσαίων επιχειρήσεων και να τις φέρει σε επικοινωνία με τους επενδυτές. Με αρχή αυτή την οδηγία, το European Financial Reporting Advisory Group (EFRAG) έχει ξεκινήσει την ανάπτυξη ενός ενιαίου reporting standard σχετικά με τη σύνταξη απολογισμών βιώσιμης ανάπτυξης. Παράλληλα, σε διεθνές επίπεδο έχουμε τα International Financial Reporting Standards (IFRS), τα οποία μελετούν την ενσωμάτωση του sustainability. Στο πνεύμα αυτό, έχουν προχωρήσει σε αντίστοιχες αναθεωρήσεις τα πιο δημοφιλή guidelines, δηλαδή τα UN Global Compact, GRI και AccountAbility.”

Μελίνα Ταπραντζή, Ιδρύτρια της Wise Greece
“Αυτό που κάνουμε στη Wise Greece είναι να συνεργαζόμαστε με μικρούς παραγωγούς τροφίμων από όλη την Ελλάδα, του βοηθάμε να προωθήσουν τα προϊόντα τους στην Ελλάδα και στο εξωτερικό και το δικό μας κέρδος από την πώληση των προϊόντων το μετατρέπουμε σε τρόφιμα για ορφανοτροφεία, συσσίτια και κοινωνικά παντοπωλεία. Έτσι λοιπόν ουσιαστικά πετυχαίνουμε ένα διπλό έργο. Από τη μια πλευρά βοηθάμε τη ραχοκοκαλιά της ελληνικής οικονομίας, τις μικρές οικογενειακές επιχειρήσεις τροφίμων σε όποιο μέρος της Ελλάδας κι αν βρίσκονται, ενώ από την άλλη πλευρά εξασφαλίζουμε τρόφιμα πρώτης ανάγκης σε ανθρώπους που ζουν κάτω από το όριο της φτώχειας. Παράλληλα, οργανώνουμε πολλές δράσεις και εκπαιδευτικά προγράμματα κυρίως για ανέργους της περιφέρειας και για παιδιά που βρίσκονται σε ιδρύματα, μεγιστοποιώντας τον κοινωνικό μας αντίκτυπο καθημερινά. Σήμερα έχουμε 60 εθελοντές, συνεργαζόμαστε με 100 παραγωγούς, διαθέτουμε περισσότερα από 2.500 προϊόντα σε 90 σημεία πώλησης και σε 8 χώρες.”

Γεώργιος Νούνεσης, Διευθυντής και Πρόεδρος ΔΣ στο ΕΚΕΦΕ «Δημόκριτος»
“Η νέα πράσινη συμφωνία αποτελεί πηγή έμπνευσης για τις ερευνητικές δραστηριότητες στον Δημόκριτο σε θέματα εναλλακτικών μορφών ενέργειας και περιβάλλοντος. Η πυρηνική τεχνολογία που αναπτύσσουμε στο πλαίσιο μεγάλων ερευνητικών προγραμμάτων έχει να κάνει με την πυρηνική σύντηξη και την παραγωγή καθαρής ενέργειας. Παρότι υπάρχει πρόοδος ειδικά κατά την τελευταία χρονιά, ο δρόμος είναι ακόμα μακρύς και ίσως χρειαζόμαστε ακόμα μια ή δυο δεκαετίες. Επίσης στο πεδίο δραστηριοτήτων βρίσκεται η ηλιακή ενέργεια αλλά και το υδρογόνο ως καύσιμο. Αναφορικά με την κλιματική αλλαγή, έχουμε οργανώσει περιβαλλοντικά παρατηρητήρια σε όλες τις περιφέρειες της χώρας και έχουμε τη δυνατότητα μεταξύ άλλων να συμμετέχουμε σε πολύ ενδιαφέροντα προγράμματα για το πώς προφυλάσσουμε την πολιτιστική μας κληρονομιά από φαινόμενα που έχουν να κάνουν με την κλιματική αλλαγή. Σε ένα άλλο πεδίο, οι κβαντικοί υπολογιστές φέρνουν μια μεγάλη ανατροπή σε όλα όσα γνωρίζουμε μέχρι σήμερα γιατί θα μπορέσουν να επιλύσουν προβλήματα που αδυνατούν να λύσουν οι συμβατικοί υπολογιστές σήμερα, προβλήματα όπως το θέμα της περιβαλλοντικής βιωσιμότητας.”

Δρ. Αναστάσιος Σεπετής, Επίκουρος Καθηγητής Πολιτικές και Χρηματοοικονομικά
της Αειφόρου Ανάπτυξης και της Κοινωνικής Προστασίας στο Πανεπιστήμιο Δυτικής Αττικής
“Η κλιματική αλλαγή, εκτός από πρόβλημα για το περιβάλλον, θα έχει άμεσες και έμμεσες επιδράσεις πάνω στην κοινωνία, καθώς θα επηρεάζει σημαντικά τη νοσηρότητα και τη θνησιμότητα, ενώ θα έχει επίσης έντονο οικονομικό αποτύπωμα στα συστήματα υγείας. Σε έρευνα του Νοεμβρίου 2021 στην οποία συμμετείχαν μέλη του συστήματος υγείας, το 69% των ερωτηθέντων παγκοσμίως αναφέρει ότι είναι εξαιρετικά σημαντικό για αυτούς προσωπικά ότι ο οργανισμός τους εφαρμόζει πολιτικές και διαδικασίες για να μειώσει τον αντίκτυπό του στην κλιματική αλλαγή. Ευρωπαϊκή έρευνα για τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής υπολογίζει το κόστος των οικονομικών δαπανών για τις πρόσθετες εισαγωγές στο νοσοκομείο για κάθε χώρα ως και 28,23 εκατομμύρια ευρώ ετησίως. Βασικά ζητήματα στην επιχειρησιακή λειτουργία των νοσοκομείων είναι η διαχείριση των ιατρικών αποβλήτων, η βέλτιστη ενεργειακή απόδοση, η ανακύκλωση υλικών κλπ.”

Έλενα Πριμικήρη, Head ESG στην VFS Global
“Η ενσωμάτωση των κριτηρίων ESG δεν είναι άσκηση tick in a box. Είναι σημαντικό αυτή η δραστηριότητα να αποπνέει τη λειτουργία της εταιρείας. Άρα οι εταιρείες που θα αποφασίσουν να ασχοληθούν με το ESG να το κάνουν συνειδητά και να το ενσωματώσουν στην καθημερινή λειτουργία τους. Κι αυτό, μόνο εφόσον μπορούν να καταλάβουν το γιατί. Αλλιώς κινδυνεύουν να πέσουν στο greenwashing, όπως για παράδειγμα πάρα πολλές μεγάλες εταιρείες, οι οποίες βάζουν υψηλούς στόχους χωρίς να παρέχουν επαρκείς τεκμηριώσεις για το πώς θα προσεγγίσουν τα carbon offsets που δηλώνουν. Για τον λόγο αυτό η Morningstar έχει αφαιρέσει την ετικέτα ESG από περισσότερα από 1.200 κεφάλαια, κάτι που αντιστοιχεί σε 1 τρις δολάρια σε περιουσιακά στοιχεία. Η δημιουργία μιας στρατηγικής βιωσιμότητας με έμφαση στο ESG που να συνάδει με την επιχειρηματική στρατηγική, οδηγεί τελικά τις εταιρείες στο να ξεπεράσουν τον ανταγωνισμό και να έχουν ευνοϊκό αντίκτυπο στην κοινωνία.”

Onic Palandjian, Partner, Group RMC
“Σε σχέση με το ESG, οι επενδύσεις στο real estate αυξήθηκαν κατά τη διάρκεια της πανδημίας και ένας από τους λόγους ήταν επειδή οι ένοικοι χρειάζονται κτίρια γραφείων τα οποία θα καλύπτουν συγκεκριμένα περιβαλλοντικά κριτήρια και θα ενσωματώνουν την τεχνολογία. Επίσης, είναι σημαντικές οι health and wellness προδιαγραφές των γραφείων με ιδιαίτερες παροχές και υψηλή λειτουργικότητα. Αξιοποιήσαμε λοιπόν το ESG για να δώσουμε πρόσθετη αξία στα κτίριά μας.”