3o Athens ESG Forum: Επιταχύνοντας τη μετάβαση στη βιώσιμη οικονομία

Στο επίκεντρο η CSRD, αλλά και οι άμεσοι κλιματικοί και κοινωνικοί κίνδυνοι, η αντιμετώπιση των οποίων απαιτεί συντονισμένη δράση μεταξύ επιχειρηματικού κόσμου, θεσμών και κυβερνήσεων.

Με επιτυχία ολοκληρώθηκε στις 20/06 στο ξενοδοχείο Sofitel Athens Airport, το 3ο Athens ESG Forum. Στη διοργάνωση συμμετείχαν περισσότερα από 300 υψηλόβαθμα στελέχη επιχειρήσεων και εκπρόσωποι φορέων. Στο επίκεντρο της συζήτησης τέθηκε η επικείμενη εφαρμογή της CSRD, ενώ δόθηκε έμφαση στο φλέγον ζήτημα της επιτυχούς αντιμετώπισης των κρίσιμων ζητημάτων, όπως είναι η κλιματική κρίση, τα αυξανόμενα μεταναστευτικά ρεύματα και οι κοινωνικές ανισότητες, για τα οποία η συντονισμένη δράση μεταξύ του επιχειρηματικού κόσμου, των θεσμών και των κυβερνήσεων, με προσήλωση στους στόχους βιωσιμότητας, είναι ζωτικής σημασίας. Επισημάνθηκε, επίσης, η σημασία της διαχείρισης των περιβαλλοντικών και κοινωνικών κινδύνων κατά τη μετάβαση στη βιώσιμη οικονομία, ενώ αναγνωρίστηκε η ανάγκη για αλλαγή, που πρέπει να επιτευχθεί με συνεκτικές δράσεις και καινοτόμες λύσεις.

Το 3ο Athens ESG Forum διοργάνωσε η Boussias με την επιστημονική συνεργασία του CSR Hellas και μεγάλο χορηγό την ΕΥ Ελλάδος. Χορηγοί ήταν, επίσης, οι εταιρείες Access Fashion, Convene ESG, ΔΕΠΑ Εμπορίας, Envirometrics, Sky Express και Tekmon. Υποστηρικτής ήταν η Εταιρεία Διανομής Φυσικού Αερίου Θεσσαλονίκης, χορηγός έρευνας η Global Link και χορηγός επικοινωνίας η Global Sustain. Τέλος, το Forum υποστήριξαν σημαντικοί φορείς όπως ΣΕΒ, ΕΒΕΑ, ΕΣΕΕ, ΕΕΤ, Ένωση Θεσμικών Επενδυτών, Εθνικό Επιμελητηριακό Δίκτυο Ελληνίδων Γυναικών Επιχειρηματιών, Σύνδεσμος Επαγγελματιών Κανονιστικής Συμμόρφωσης Ελλάδος και Ελληνικό Ινστιτούτο κατά της Απάτης.

Κατά την έναρξη των εργασιών του συνεδρίου, χαιρετισμό απηύθυνε η Σοφία Κουνενάκη-Εφραίμογλου, Πρόεδρος ΕΒΕΑ, Πρόεδρος του Εθνικού Επιμελητηριακού Δικτύου Ελληνίδων Γυναικών Επιχειρηματιών και Εκτελεστική Αντιπρόεδρος ΙΜΕ. Η κα Κουνενάκη-Εφραίμογλου τόνισε ότι «οι στόχοι της βιωσιμότητας πρέπει να εφαρμοστούν με σεβασμό προς τρία καίρια θέματα για τις επιχειρήσεις. Θα πρέπει να αντιμετωπιστεί η κλιματική κρίση, να εξαλειφθεί η άνοδος της ανισότητας και να προωθηθεί η ισότητα των φύλων. Το πρόβλημα δεν φαίνεται να είναι η βιώσιμη ανάπτυξη, αλλά η διαχείριση κρίσεων».

1η Ενότητα: Κατανόηση του αντίκτυπου της CSRD στην αλυσίδα αξίας της επιχείρησης
Την ενότητα άνοιξε ο επίτιμος καλεσμένος Patrick de Cambourg, Πρόεδρος του Συμβουλίου Αναφορών Βιώσιμης Ανάπτυξης (EFRAG), σε απευθείας σύνδεση από τις Βρυξέλλες. Ο ίδιος επεσήμανε τη σημασία ύπαρξης αξιόπιστων data για την επιτυχία οποιασδήποτε στρατηγικής προς τη βιώσιμη ανάπτυξη. «Τα δεδομένα βιωσιμότητας είναι το κλειδί για τη λήψη αποφάσεων στις επιχειρήσεις. Η πρόοδος σε αυτό το κομμάτι θα οδηγήσει σε πολλαπλά οφέλη για τις επιχειρήσεις, όπως η καλύτερη λήψη αποφάσεων, η βελτίωση των σχέσεων με τους stakeholders και η προσέλκυση κεφαλαίου για τη χρηματοδότηση της μετάβασης».

Συνέχεια είχε η συζήτηση σχετικά με την ετοιμότητα των ελληνικών επιχειρήσεων για την εφαρμογή της CSRD. Το πάνελ συντόνισε η Αλεξάνδρα Λεφοπούλου, Communications & Media Relations Partner, CSR Hellas. Στο ξεκίνημα, ο Μιχάλης Μητσόπουλος, Διευθυντής Τομέα Επιχειρηματικού Περιβάλλοντος και Ρυθμιστικών Πολιτικών του ΣΕΒ, υποστήριξε ότι «ο πλανήτης δεν περιμένει, αλλά η αγωνία της συμμόρφωσης στις καινούριες υποχρεώσεις θα δημιουργήσει στις επιχειρήσεις, αντανακλαστικά, γραφειοκρατικά χαρακτηριστικά», γι’ αυτό, πρέπει να αλλάξει πρώτα η κουλτούρα, ώστε το reporting να ακολουθήσει ως συνέπεια. Τη σκυτάλη πήρε η Κιάρα Κόντη, Εταίρος, Επικεφαλής Yπηρεσιών Βιώσιμης Ανάπτυξης CESA, ΕΥ Ελλάδος, η οποία πρόσθεσε ότι «η πρόκληση του ‘tick the box’ αντιμετωπίζεται με τη σωστή και πρέπουσα σημασία στη διαδικασία της διπλής ουσιαστικότητας, με συγκεκριμένο χρονικό ορίζοντα και forward looking. Δεν μπορείς να μιλάς για βιώσιμη ανάπτυξη και να κάνεις ένα business plan διετίας ή τριετίας». Η Διευθύντρια Εταιρικής Υπευθυνότητας του Ομίλου ΟΤΕ, Σταυρούλα Αγγελοπούλου, σχολίασε πως «αν και η αλλαγή κουλτούρας χρειάζεται χρόνο, έχουμε καταφέρει να περάσει το sustainability στο decision making. Ο ΟΤΕ είναι εταιρεία τεχνολογίας. Έχει τεράστια σημασία για την αγορά, το πώς τα προϊόντα του θα μειώσουν το περιβαλλοντικό τους αποτύπωμα». Ακολούθησε ο Δρ. Νικόλαος Λιάπης, πρόεδρος του Ελληνικού Ινστιτούτου Ναυτικής Tεχνολογίας, Ανώτερος Λέκτορας στο Πανεπιστήμιο Πειραιώς, ο οποίος δήλωσε: «Η νέα οδηγία CSRD θα κάνει πιο ομοιόμορφα τα κριτήρια για όλους. Η ναυτιλία θα είναι πιο εύκολο να εφαρμόσει και το reporting στη στρατηγική της για τη βιώσιμη ανάπτυξη και την ευμάρεια της εταιρείας». Για την Άννα Βάσιλα, Τομεάρχη Βιώσιμης Ανάπτυξης και Βιομηχανικών Υποθέσεων ΔΑΑ, η μεγαλύτερη πρόκληση είναι το έλλειμα κοινής γλώσσας. «Ακόμα και σε ώριμες επιχειρήσεις δεν είναι, ακόμα, εφικτό να καταλάβουμε, στην ουσία, τί προσπαθεί να εισαγάγει η CSRD. Το ότι λειτουργεί ως επιταχυντής για σπάσιμο των silos είναι γεγονός, καθώς προκαλεί έναν οργανισμό να συνεργαστεί για την έκδοση ενός report», εξηγεί.

Σύμφωνα με τα ευρήματα της έρευνας της Global Link για τα «ESG trends στην Ελλάδα», την οποία παρουσίασαν η Σελήνη Παπανελοπούλου, Διευθύντρια Insights and Strategy και ο Δημήτρης Σιγαλός, Διευθυντής Ανάπτυξης, οι επιχειρήσεις ενδιαφέρονται για το περιβαλλοντικό αποτύπωμα των προμηθευτών τους, αλλά ελάχιστες γνωρίζουν αν οι προμηθευτές τους εφαρμόζουν τα κριτήρια ESG. Σχολιάστηκε ότι το έλλειμα χρηματοδότησης είναι από τα σημαντικότερα εμπόδια για να ξεκινήσει τη μετάβαση μια επιχείρηση, αλλά παρά την πολυπλοκότητα εφαρμογής της νέας οδηγίας, η πλειοψηφία των επιχειρήσεων βλέπει τα κριτήρια ESG ως αφορμή για πρόοδο.

2η Ενότητα: Βελτίωση της υιοθέτησης των πρακτικών ESG από τις SMEs
Στη 2η ενότητα, οι εργασίες επικεντρώθηκαν στο νευραλγικό θέμα της καλύτερης υιοθέτησης των πρακτικών ESG από μικρές επιχειρήσεις και ΜμΕ. Σύμφωνα με τον Dr. Karsten Machholz, «Για τους επενδυτές αποτελούν ευκαιρία, καθώς ο κλιματικός κίνδυνος συνεπάγεται και επενδυτικό κίνδυνο». Παράλληλα, συμβούλευσε τις εταιρείες που δεν έχουν ξεκινήσει τη μετάβαση, να ακολουθήσουν τα εξής βήματα: Καθορισμός CSR πρακτικών, εξωτερική βοήθεια, προτεραιότητες. Τον λόγο πήρε ο Γιώργος Παναγιωτόπουλος, Συνεργάτης, Συμβουλευτική, Εφοδιαστική Αλυσίδα & Λειτουργίες, ΕΥ Ελλάδος: «Στην εκτεταμένη εφοδιαστική αλυσίδα πρέπει να ορίσουμε νέα στρατηγική, ενώ για την Ελλάδα οι τομείς agriculture και mining είναι κρίσιμοι», ανέφερε, υπογραμμίζοντας τη σημασία των reverse logistics και supply chains για το μέλλον. Παράλληλα, επέστησε την προσοχή στο CS3D, το οποίο εκτίμησε ότι θα θέσει ως νέο δεδομένο την ανάγκη ύπαρξης ολοκληρωμένου προγράμματος για τη βιωσιμότητα.

Η Μαρία Αλεξίου, Πρόεδρος CSR Hellas, VP CSR Europe, Μέλος της Ομάδας Εργασίας της EFRAG, ζωντανά από τις Βρυξέλλες, δήλωσε: «Θέλουμε μια μετάβαση που να έχει το πρόσημο της ισότιμης και δίκαιης μεταχείρισης όλων», ενώ προσέθεσε ότι «στόχος του νέου κανονιστικού πλαισίου είναι να αντιμετωπιστεί το ζήτημα της παραπληροφόρησης και του greenwashing ή του socialwashing, η λογοδοσία, η απώλεια αξίας». «Οι μεγάλες επιχειρήσεις υιοθετούν πιο εύκολα τα ESG κριτήρια, γιατί συνεπάγονται από μόνα τους οικονομίες κλίμακας», σχολίασε ο Μανώλης Μανιούδης, Οικονομικός Αναλυτής, Ινστιτούτο Εμπορίου και Υπηρεσιών (ΙΝΕΜΥ-ΕΣΕΕ), για να συμπληρώσει:

«Το συναθροιστικό αποτύπωμα των micro επιχειρήσεων είναι πολύ μεγάλο γιατί πρόκειται για τεράστιο όγκο επιχειρήσεων, οι οποίες είναι και θύλακες βιωσιμότητας, καθώς αποτελούνται κυρίως από γυναίκες».

Στο πάνελ της ενότητας, με συντονιστή τον Dr. Karsten Machholz, συζητήθηκαν προκλήσεις και ευκαιρίες για τις SMEs. Η Λίλιαν Γεωργοπούλου, Αναπληρώτρια Επιτελική Διευθύντρια Σχέσεων με Εκδότριες στον Όμιλο ΧΑΑ, σχολίασε: «Ενθαρρύνουμε τις πρακτικές πράσινης οικονομίας, τη διαφάνεια των ESG κριτηρίων, και οργανώνουμε σεμινάρια ESG, με σκοπό την προετοιμασία των SMEs για το νέο κανονιστικό πλαίσιο». Στον τραπεζικό τομέα, τα νέα δεδομένα είναι κάτι σχετικά νέο, σύμφωνα με τον Φώτη Κουρμούση, μέλος της Εκτελεστικής Επιτροπής ΤΧΣ. «Ο τραπεζικός τομέας άρχισε να εντάσσει στην αξιολόγηση κινδύνου περιβαλλοντικά θέματα, κοινωνικές πτυχές και δεδομένα διακυβέρνησης πριν 2 χρόνια, ενώ τους τελευταίους μήνες επικεντρώθηκε στις κλιματικές επιπτώσεις», σχολίασε. Στο ίδιο μήκος κύματος, τοποθετήθηκε και ο Αλέξανδρος Παναγιωτόπουλος, Διευθυντής Τμήματος Επενδύσεων ΕΑΤΕ. «Ενεργούμε ως ιδιώτες επενδυτές. Σήμερα, έχουμε να αντιμετωπίσουμε τον κίνδυνο του πλανήτη. Γι’ αυτό αξιολογούμε τις εταιρείες με βάση αυτό το κριτήριο».

Δεδομένου ότι η μόδα είναι ο 2ος μεγαλύτερος ρυπαίνων παγκοσμίως, ο Κωνσταντίνος Ζαχαριάδης, Διευθυντής Πωλήσεων & Μάρκετινγκ, Access Fashion, παρέθεσε στοιχεία, τα οποία καταδεικνύουν την αναγκαιότητα μετάβασης του κλάδου στη βιωσιμότητα. «Το 85% των ρούχων που αγοράζουμε καταλήγει σε χωματερές, ετησίως», σχολίασε, για να προσθέσει: «Δεν μπορούμε πια να μιλάμε μόνο για μάρκετινγκ. Πρέπει να δημιουργούμε κάτι που έχει σημασία για το περιβάλλον». Αντίστοιχη αναγκαιότητα αναγνώρισε και ο Απόστολος Π. Σίσκος, MSc, Συνιδρυτής, Πρόεδρος ΔΣ της Envirometrics, Μέλος ΔΣ ΕΒΕΑ, λέγοντας ότι «η μεγαλύτερη πρόκληση για SMEs και μεγάλες επιχειρήσεις θα είναι η εφαρμογή της ελληνικής νομοθεσίας για το κλίμα, σχετικά με τη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου έως το 2030».

Σε μια ευφάνταστη περιήγηση «νοερά», μάς προσκάλεσε ο Josep Bohigas Arnau, Διευθυντής της περιφερειακής υπηρεσίας στρατηγικού σχεδιασμού της Βαρκελώνης, μέσα από την παρουσίασή του για τη δημόσια πολιτική και τον πολεοδομικό σχεδιασμό της Βαρκελώνης. Παρά την οργανωμένη αναδιαμόρφωση του δημόσιου χώρου, ο ίδιος παραδέχτηκε ότι «είχαμε ξεχάσει πως η πόλη δομείται κυρίως από σπίτια, στα οποία μένουν άνθρωποι. Και καταλήξαμε να έχουμε μια πόλη υπέροχη για τους επισκέπτες, αλλά φρικτή για τους κατοίκους. Γι’ αυτό ξεκινήσαμε νέες πολιτικές στέγασης. Η συνεταιριστική κατοικία είναι μία από αυτές τις λύσεις. Οφείλουμε να στοχεύουμε στην αναγέννηση της πόλης με κέντρο τον άνθρωπο».

Η Βαρκελώνη και οι «πόλεις του μέλλοντος» έδωσαν τη σκυτάλη στην τεχνολογία και τον Πάνο Μήτσιο, συνιδρυτή και COO, Tekmon, ο οποίος υπογράμμισε ότι «η συλλογή δεδομένων είναι ξεχωριστή ενέργεια από το data reporting, και οι επιχειρήσεις πρέπει να δώσουν βάση και στα leading KPIs για να αλλάξουν τα αποτελέσματα. Επιβάλλεται να γίνουν engaged όλα τα τμήματα μιας εταιρείας». Τον κύκλο έκλεισε ο Βασίλης Κοτζαμπασόπουλος, Regional Manager-Europe (UK και ΝΑ), Azeus UK, σημειώνοντας ότι «το reporting είναι πολύ δύσκολο να πραγματοποιηθεί σωστά από τις εταιρείες, εξαιτίας της έλλειψης ευαισθητοποίησης, της ιδιοκτησίας του report και της ακεραιότητας των δεδομένων».

Η Sky Express ενέπνευσε με την ομιλία του Παντελή Σπαγή, CFA στο ESG Investing, Επικεφαλής Βιωσιμότητας της Sky Express, ο οποίος ανέλυσε το τρίπτυχο της βιώσιμης ανάπτυξης. «Επικεντρωνόμαστε στους άξονες αειφορία για το περιβάλλον, ευημερία για την κοινωνία και τον άνθρωπο, οικονομική ανάπτυξη και διακυβέρνηση για την εταιρεία. Εστιάζουμε στις 3 στρατηγικές πρωτοβουλίες, την αρωγή στον συνάνθρωπο, τη συμπερίληψη και το destination marketing».

3η Ενότητα: Αντιμετώπιση του greenwashing με δεδομένα και αξιολογήσεις
Δυναμικά ξεκίνησε η 3η ενότητα, εμβαθύνοντας στον κίνδυνο του greenwashing, και θέτοντας ερωτήματα για το πώς το CSRD και τα ESRS αντιμετωπίζουν το πρόβλημα. Ο Sasja Beslik, Chief Investment Strategy Officer στο SDG Impact Japan, δήλωσε χαρακτηριστικά πως «τo ESG δεν θα σώσει τον κόσμο, αλλά θα βοηθήσει τις εταιρείες να αυξήσουν τα κέρδη τους» και συμπλήρωσε ότι «Στις επιχειρήσεις υπάρχει το έναυσμα που ονομάζουμε ‘centric value driver’, όπου η συμμόρφωση ανταποκρίνεται στα προϊόντα και τις υπηρεσίες, και μπορεί να δημιουργήσει μεγάλη αξία. Οι κανόνες για την προοπτική στη ζωή και τις επενδύσεις είναι 3: δράση ενότητας, ενότητα επί τόπου, ενότητα στο χρόνο».

«Οι οργανισμοί που ακολουθούν προσέγγιση πρόληψης για τον μετριασμό του σχετικού κινδύνου απάτης ESG, θα έχoυν μοναδικό πλεονέκτημα στην αγορά», τόνισε στη συνέχεια ο Χαράλαμπος Ξύδης, CFE, CRMA, Πρόεδρος ACFE, δημιουργώντας πρόσφορο έδαφος για τη συζήτηση του πάνελ, με συντονιστή τον Sasja Beslik. Η Κέλλυ Μπενετάτου, Γενική Διευθύντρια της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς, εξέφρασε τις δυσκολίες της υφιστάμενης κατάστασης, όπως το έλλειμα εξειδικευμένου προσωπικού, ενώ σχολίασε: «Προσπαθούμε να βρούμε πηγές χρηματοδότησης από πακέτα της ΕΕ. Τα πακέτα στην Ελλάδα τώρα αναπτύσσονται, ενώ το μεγαλύτερο πρόβλημα το έχουμε στο E των κριτηρίων». «Το να είσαι ηθικός και έντιμος, πέρα από επιλογή, μπορεί να είναι και εκπαιδεύσιμη πρακτική», πρόσθεσε η Ζέφη Νικολάου, MA, CFE, CFSE, Σύμβουλος Επικοινωνίας, Ethics & Compliance Senior Expert, ΓΓ ASCO Greece. Στη συνέχεια, η Anais Labigne, Senior Associate Client Relations, Sustainalytics, έδωσε έμφαση στην αντιμετώπιση του greenwashing. «Το ESG δεν είναι μόνο οικονομικά στοιχεία. Επιβάλλεται διαφάνεια και ευαισθησία στην προσέγγιση του ESG και την επένδυση», είπε χαρακτηριστικά, ενώ ο Δρ. Δημήτριος Ν. Κουφόπουλος BSc, MBA, PhD, FCMI, FIC, CMBE, FRSA, Διευθυντής Προγραμμάτων MBA Πανεπιστημίου του Λονδίνου, Ιδρυτής του HOCG, σημείωσε ότι «ο κανονισμός ή το πλαίσιο δεν μπορεί να είναι πηγή ανταγωνιστικού πλεονεκτήματος».

4η Ενότητα: Διαχείριση του κινδύνου μετάβασης σε μια πιο βιώσιμη και κοινωνικά υπεύθυνη οικονομία
Οι εργασίες της ενότητας άνοιξαν με τη Fatima Hadj, Climate Investment Strategist, HSBC Asset Management, η οποία επέστησε την προσοχή στις έννοιες diversity, equity και inclusion. «Είμαστε εδώ για να σώσουμε, όχι μόνο τον πλανήτη, αλλά και την ανθρωπότητα. Ο απώτερος σκοπός είναι να χτίσουμε μια πιο πράσινη, πιο δίκαιη και πιο συμπεριληπτική κοινωνία». Ο Νίκος Αυλώνας, Πρόεδρος Κέντρου Αειφορίας, Επισκέπτης Καθηγητής ΟΠΑ, δήλωσε πως «η τεχνητή νοημοσύνη θα παίξει πολύ σημαντικό ρόλο στη συλλογή δεδομένων και τη λήψη αποφάσεων».
Η Σοφία Καραδήμα, SDGs & ESG Researcher, Investment Writer & Event Moderator, πήρε τη σκυτάλη για τον συντονισμό ενός πάνελ εστιασμένου στον μετριασμό των κινδύνων της μετάβασης. «Πρέπει να δούμε πώς η αλλαγή στο κλίμα και η μετάβαση προς τη βιωσιμότητα επηρεάζει τους πιο ευάλωτους, οι οποίοι δεν έχουν τα μέσα για να την πραγματοποιήσουν. Οφείλουμε να είμαστε πολύ προσεκτικοί στο πώς σχεδιάζουμε πολιτικές, ώστε να μην αφήσουμε κανέναν πίσω», επεσήμανε η Θεοδώρα Αντωνακάκη, Διευθύντρια Κέντρου Κλιματικής Αλλαγής και Αειφορίας, ΤτΕ.

Την προσοχή που πρέπει να επιστήσουν οι επιχειρήσεις στην κλιματική κρίση τόνισε η Fatima Hadj, λέγοντας ότι «Η μεγαλύτερη πρόκληση για τα θεσμικά όργανα είναι να μειώσουν τις εκπομπές άνθρακα».

Αλλάζοντας κλάδο, ο Δημήτρης Βολουδάκης, Capacity Building Director, Νέα Γεωργία Νέα Γενιά, έδωσε βάση στον αγροτικό τομέα, προβλέποντας πως θα έχει μεγαλύτερη σημασία η επιχειρηματική προοπτική της γεωργίας. «Θα χρειαστούμε αγρότες και αγρότισσες με νέες επιχειρηματικές δεξιότητες και ψηφιακές γνώσεις», δήλωσε, τονίζοντας ότι για την επιτυχή μετάβαση, απαιτείται επένδυση στην ανάπτυξη ικανοτήτων. «Ο νέος ρόλος του αγρότη θα συμπεριλαμβάνει και αρμοδιότητες, όπως η προστασία του περιβάλλοντος και της βιοποικιλότητας. Χρειαζόμαστε τις φάρμες ως πυρήνα της τοπικής οικονομίας».

Συμπεράσματα και συνομιλία fireside: Πώς θα εξελιχθεί το τοπίο του ESG στο μέλλον;
Οδεύοντας προς το τέλος του 3ου Athens ESG Forum, ο Paul Clements-Hunt, Διευθυντής, Mishcon Purpose, Ιδρυτής, The Blended Capital Group και ο άνθρωπος που επινόησε το 2004 τον όρο ESG, εξήγησε την τρέχουσα κατάσταση της μετάβασης παγκοσμίως, μέσα από μια εμπνευσμένη ομιλία. «Το πιο σημαντικό στα ESG είναι η κοινωνία, τόσο για τις επιχειρήσεις, όσο και για τους επενδυτές. Γι’ αυτό τοποθετήσαμε το S στη μέση του ακρωνυμίου, για να προστατεύσουμε τον σκοπό. Επομένως, χρειαζόμαστε πιο έξυπνες πολιτικές, οι οποίες πρέπει να ξεκινούν από τους ανθρώπους», είπε χαρακτηριστικά.

Στην επείγουσα ανάγκη για αλλαγή μοντέλου στον καπιταλισμό και την εύρεση λύσεων για την κλιματική κρίση, εστίασε ο Paul Clements-Hunt στη συνομιλία fireside με τον Sasja Beslik. «Βρισκόμαστε στη στιγμή που πρέπει να περάσουμε σε νέο μοντέλο καπιταλισμού. Ο καπιταλισμός έχει την ικανότητα να διαφθείρει τα καλά πράγματα, και να τα εντάσσει στο σύστημα με οδηγό ότι ‘τα χρήματα οδηγούν τα πράγματα’. Ο μόνος τρόπος να δουλέψεις για το κλίμα είναι η συνεργασία. Έχει χαθεί τόση εμπιστοσύνη από τα συστήματα σε πολλές χώρες, που, αν τα επόμενα 20 χρόνια, καταφέρουμε να αποφύγουμε έναν μεγάλο πόλεμο, θα είναι πολύ σημαντικό». Στο απαισιόδοξο αυτό σενάριο, απάντησε ο Sasja Beslik, λέγοντας ότι «οι μεγαλύτερες προκλήσεις συνοδεύονται και από τις μεγαλύτερες λύσεις» και έδωσε τον λόγο στον Paul Clements-Hunt για το κλείσιμο. «Αν ζητούσα κάτι από τους μεγαλύτερους επενδυτές, θα ήταν να εξετάσουν τις παγκόσμιες υποδομές», κατέληξε.

Στον επίλογο του συνεδρίου, ο Βασίλης Καφίρης, Διευθυντής Σύνταξης του περιοδικού FinancePro και διοργανωτής του συνεδρίου εκ μέρους της Boussias, ευχαρίστησε τους συνέδρους για την απρόσκοπτη παρουσία τους και τις πολύτιμες πληροφορίες. Κλείνοντας, έδωσε ραντεβού για το 2024, και το 4ο Athens ESG Forum, που δομείται παράλληλα με τις εξελίξεις στη μετάβαση των επιχειρήσεων προς τη βιώσιμη ανάπτυξη.