To 1o Athens ESG Forum, το οποίο πραγματοποιήθηκε με επιτυχία στις 5 Ιουλίου του 2021, κατέστησε σαφές πως μια νέα περίοδος, άρρηκτα συνδεδεμένη με τα κριτήρια περιβαλλοντικής, κοινωνικής και διακυβερνητικής ευθύνης, εδραιώνεται σταδιακά στον κόσμο των επιχειρήσεων.

Γιατί όμως τα κριτήρια ESG τοποθετούνται πλέον παγκοσμίως σε περίοπτη θέση στην ατζέντα των συζητήσεων και ποιος είναι ο ακριβής λόγος που όλο και περισσότερες επιχειρήσεις θέτουν τη βιωσιμότητα στο κέντρο του στρατηγικού σχεδιασμού τους;
Η πρώτη ευρεία συνάντηση ομιλητών από όλα τα εμπλεκόμενα μέρη της εφαρμογής των κριτηρίων ESG έχει ως αποτέλεσμα τη διάνοιξη ενός γόνιμου διαλόγου που αφορά την αποκωδικοποίηση της έννοιας της περιβαλλοντικής, κοινωνικής και διακυβερνητικής ευθύνης.

Μετατόπιση του επιχειρηματικού ενδιαφέροντος στην επιχειρηματική βιωσιμότητα
Επιπλέον, υπογραμμίζεται το έντονο επενδυτικό ενδιαφέρον για τη δημοσιοποίηση μη χρηματοοικονομικών πληροφοριών από τις επιχειρήσεις.
Μάλιστα, αξιοσημείωτο είναι πως, σύμφωνα με τη Morgan Stanley, ήδη 1 στα 4 δολάρια ΗΠΑ στρέφονται σε επενδύσεις σχετικές με τη βιωσιμότητα, μια τάση συνεχώς αυξανόμενη που καταδεικνύει τη σημασία της προσαρμογής των εταιρειών στις αναδυόμενες επενδυτικές απαιτήσεις.
Επιπρόσθετα, στο 1o Athens ESG Forum επισημαίνονται οι εξελίξεις στα πρότυπα reporting και καθίσταται σαφής η ανάγκη θέσπισης κριτηρίων και συστημάτων ταξινόμησης σχετικά με τη μέτρηση των στοιχείων βιωσιμότητας.

Μια νέα εποχή για τις επιχειρήσεις
Αναμφισβήτητα, η νέα εποχή των επιχειρήσεων επιδρά καταλυτικά στο παγκόσμιο γίγνεσθαι. Άλλωστε, σύμφωνα με τα σύγχρονα δεδομένα, επιτυχημένες επιχειρήσεις κρίνονται εκείνες που θα αφουγκραστούν γρηγορότερα και αποτελεσματικότερα το επενδυτικό ενδιαφέρον και τις εξελίξεις σε διεθνές επίπεδο, αναλαμβάνοντας παράλληλα και ηγετικό ρόλο στη διαμόρφωση των αλλαγών.
Ένα είναι το βέβαιο: Τα κριτήρια ESG ήρθαν για να μείνουν, καθώς ο χάρτης των επενδύσεων μετατοπίζεται σταδιακά σε δράσεις επιχειρηματικής βιωσιμότητας, ανοίγοντας τον δρόμο σε έναν διαφορετικό ορισμό της κερδοφορίας για τις επιχειρήσεις, περισσότερο συμβατό με τον περιβαλλοντικό σεβασμό, την κοινωνική προστασία και την υπεύθυνη εταιρική πολιτική.
Το 1ο Athens ESG Forum διοργανώθηκε από την BOUSSIAS και το περιοδικό FinancePro, υπό την αιγίδα της Ελληνικής Ένωσης Τραπεζών (ΕΕΤ), της Ένωσης Θεσμικών Επενδυτών (ΕΘΕ) και του Συνδέσμου Επιχειρήσεων και Βιομηχανιών (ΣΕΒ), με την Επιστημονική Συνεργασία του CSR Hellas και με την Τιμητική Υποστήριξη του Hellenic Alumni Association of LSE. Χρυσός χορηγός του συνεδρίου ήταν η EY. Χορηγοί του συνεδρίου οι εταιρείες ΔΕΠΑ Εμπορίας, Deloitte Greece και Priority, ενώ Υποστηρικτής η Dell Technologies.

«Ανάγκη για μια ολιστική προσέγγιση του επιχειρείν στον 21ο αιώνα»
Άννα Διαμαντοπούλου, President of DIKTIO – Network for Reform in Greece and Europe – Former Minister & EU Commissioner
Η κυρία Διαμαντοπούλου υπογράμμισε την «ανάγκη ύπαρξης κανόνων αξιολόγησης στις παρεμβάσεις των επιχειρήσεων σε περιβαλλοντικό και κοινωνικό επίπεδο». Όπως τόνισε «η αύξηση των δεικτών ESG συνδέεται άρρηκτα με τον ρόλο του χρηματιστηρίου, που στρέφεται πλέον σε επενδύσεις περισσότερο βιώσιμες». Επιπλέον σημείωσε την ένδεια της Ελλάδας σε σχέση με την υπόλοιπη Ευρώπη στην περιβαλλοντική και εταιρική διακυβέρνηση, με τις οικογενειακές επιχειρήσεις να αποτελούν ένα σημείο έντονου προβληματισμού. Υπογράμμισε ότι « οι στόχοι της Ευρωπαϊκής ένωσης σχετικά με την κλιματική αλλαγή και την κοινωνική ισότητα προϋποθέτουν τη σύμπραξη της κυβέρνησης με τις επιχειρήσεις» και ανέφερε πως συνακόλουθα «απαιτείται ευαισθητοποίηση και ενημέρωση των επιχειρήσεων αλλά και αποτελεσματική ανάλυση κόστους- οφέλους».

1η ενότητα | ESG & Responsible Business

Βιώσιμη Επένδυση σύμφωνα με τα κριτήρια ESG
Dr. Ιωάννης Ιωάννου, London Business School, Associate Professor of Strategy and Entrepreneurship, BA (Yale) MA PhD (Harvard)
Ο κύριος Ιωάννου επεσήμανε πως «οι επιχειρήσεις καλούνται να εντάξουν άμεσα την περιβαλλοντική, κοινωνική και διακυβερνητική ευθύνη στη στρατηγική τους, αφού η αποτυχία ανταπόκρισης στα κριτήρια ESG συνεπάγεται ρίσκο για την κερδοφορία τους». Επιπλέον, υπογράμμισε ότι «η μεγαλύτερη έμφαση δίνεται μέχρι στιγμής στο περιβάλλον, πιθανότατα εξαιτίας της ύπαρξης των απαραίτητων επιστημονικών εργαλείων μέτρησης». Όπως ανέφερε «ρόλο-κλειδί στις εξελίξεις διαδραματίζει η γενιά των millennial, που ως καταναλωτές, υπάλληλοι και επενδυτές αναζητούν εταιρείες εναρμονισμένες με τα κριτήρια βιωσιμότητας». Επίσης, για τον κύριο Ιωάννου θεωρείται «καταλυτική η συνδρομή και η προσήλωση των board rooms στη δημιουργία εταιρικής κουλτούρας σε ό,τι αφορά την ESG ατζέντα».

Πρόσβαση σε τραπεζικό εταιρικό δανεισμό για επιχειρήσεις, στο πλαίσιο του ESG
Χαρούλα Απαλαγάκη, Γενική Γραμματέας, Ελληνική Ένωση Τραπεζών
«Υπάρχει αναγκαιότητα κεντρικού σχεδιασμού και σύνταξης όλων για τη βιώσιμη ανάπτυξη και την αξιοποίηση του ταμείου ανάκαμψης της οικονομίας» τόνισε η κυρία Απαλαγάκη. Όπως υπογράμμισε, «το ESG συνιστά πρόκληση για όλες τις επιχειρήσεις, ιδίως για τις μικρομεσαίες, όπου εκφράζεται έντονος προβληματισμός ως προς την ικανότητα τήρησης των όρων εταιρικής διαφάνειας». Επιπλέον, η κυρία Απαλαγάκη σημείωσε πως «το ελληνικό Τραπεζικό σύστημα έχει επιδείξει αξιοσημείωτη πρόοδο στον digital τομέα και στη βιώσιμη ανάπτυξη». Συμπερασματικά, επεσήμανε ότι «οι επιχειρήσεις χρειάζεται να δουν τα κριτήρια ESG περισσότερο ως μια ευκαιρία ανάπτυξης και επανεκκίνησης της ελληνικής οικονομίας και λιγότερο ως περιοριστικό πλαίσιο».

Αύξηση ευκαιριών χρηματοδότησης για τις εταιρείες που εφαρμόζουν τα σχέδια ESG
Χαράλαμπος Αγγελετόπουλος, CEO Whitetip AEPEY
«Σύμφωνα με τη Morgan Stanley, το 84% των millennial επενδύει σε επιχειρήσεις με κριτήρια ESG, γεγονός που οδηγεί στην ανακατανομή των μεριδίων της αγοράς» ανέφερε ο κύριος Αγγελετόπουλος. Όπως επεσήμανε «τα Private Equity Funds συνιστούν μια δυνητική πηγή χρηματοδότησης για την ομαλή μετάβαση των μικρομεσαίων επιχειρήσεων στην εποχή της βιωσιμότητας». Δεν παρέλειψε να υπογραμμίσει ότι «το ενδιαφέρον των διεθνών επενδυτών για τις μικρομεσαίες ελληνικές επιχειρήσεις είναι προς το παρόν μικρό αλλά οι εταιρίες που θα πραγματοποιήσουν επιτυχώς τη μετάβαση θα αποτελέσουν μελλοντικό στόχο των Private Equity Funds»..

Οι δυνατότητες χρηματοδότησης της ESG ατζέντας των επιχειρήσεων
Τάσος Ιωσηφίδης, Partner, Head of Strategy and Transactions, EY
Υπογραμμίζεται η δυναμική υποστήριξη από την Ευρωπαϊκή Ένωση έργων που συμπλέουν με τα κριτήρια βιωσιμότητας. Όπως χαρακτηριστικά σημείωσε ο κύριος Ιωσηφίδης «το 30% του προϋπολογισμού της Ευρωπαϊκής Ένωσης θα διατεθεί στην Πράσινη Ανάπτυξη». «Η χρηματοδότηση είναι είτε άμεση, που προκύπτει από απευθείας προσκλήσεις προγραμμάτων άμεσης χρηματοδότησης σε επιχειρήσεις και οργανισμούς, είτε έμμεση (ΕΣΠΑ, Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας κτλ.)» ανέφερε. Επισημάνθηκε πως «οι επιχειρήσεις που στοχεύουν σε ένα χρηματοδοτικό πρόγραμμα δομούν, μέσω της σωστής καθοδήγησης από τους εξειδικευμένους συμβούλους, ένα επενδυτικό πλάνο διετίας, με έμφαση στη βελτίωση των στοιχείων επιλεξιμότητάς τους».

H ESG μετάβαση για τις εισηγμένες επιχειρήσεις
Γεωργία Μουρλά, Deputy Chief Officer, Issuer Relations, Athens Stock Exchange
Όπως ανέφερε η κυρία Μουρλά «ο πρακτικός οδηγός του χρηματιστηρίου Αθηνών συνιστά ένα πολύτιμο εργαλείο για τις επιχειρήσεις, διευκολύνοντάς τες να επικοινωνήσουν με σαφήνεια στους επενδυτές στοιχεία σε συγκεκριμένα πεδία μέτρησης ESG». Αναφορικά με την πρόοδο των ελληνικών εισηγμένων επιχειρήσεων στη νέα κουλτούρα βιωσιμότητας, η κυρία Μουρλά διευκρίνισε πως «οι μεγάλες εισηγμένες εταιρείες έχουν ήδη προσαρμοστεί στα κριτήρια των ESG αλλά οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις μένουν ακόμη πίσω, στερούμενες των απαραίτητων πόρων». Συμπερασματικά, τονίστηκε ότι «η βιώσιμη ανάπτυξη συνιστά μονόδρομο για τις επιχειρήσεις και την ελληνική οικονομία γενικότερα, αφού εκεί κατευθύνονται πλέον τα ισχυρά κεφάλαια, τα τεράστια κονδύλια και το ιδιωτικό επενδυτικό ενδιαφέρον».

Πώς τα Εμπορικά Ακίνητα μπορούν να αξιοποιήσουν αποτελεσματικά την Ευκαιρία ESG
Onic Palandjian, Partner, Group RMC
«Οι επενδυτές ακινήτων γραφείων επωφελήθηκαν από τη νέα συνθήκη του Covid, καθώς οι τιμές της αγοράς έπεσαν και, συγχρόνως, οι επιχειρήσεις αναζήτησαν μεγαλύτερους χώρους, προκειμένου να επιτευχθεί το social distancing των εργαζομένων» επεσήμανε ο κύριος Palandjian. Επίσης, όπως τόνισε «η ενσωμάτωση των ESG κριτηρίων κρίνεται πλέον απαραίτητη στον χώρο των επιχειρήσεων, αφού ο κόσμος κινείται στις επιταγές των millennial, που αναζητούν περιβαλλοντικά και κοινωνικά βιώσιμες επενδύσεις». Επιπλέον, υπογράμμισε ότι «στο πλαίσιο της νέας κουλτούρας, οι επενδυτές ακινήτων βελτιώνουν την αξία των κτιρίων τους, καθιστώντας τα ενεργειακά πιο πράσινα.

Ο αντίκτυπος των ESG κριτηρίων στους χρηματοοικονομικούς συμμετέχοντες: Απόδοση-κανονισμός-Αναφορά-Μετάβαση
Φάνης Μυλωνάς, Πρόεδρος στην Ένωση Θεσμικών Επενδυτών (ΕΘΕ), CEO στην Eurobank Asset Management ΑΕΔΑΚ
Ο Φάνης Μυλωνάς επεσήμανε πως η απόδοση συνιστά μια πολύ σημαντική μεταβλητή για την επόμενη μέρα των κριτηρίων ESG καθώς «τα επενδυτικά προϊόντα και οι υπηρεσίες χρησιμοποιούνται λόγω απόδοσης από τους επενδυτές, με όποιον τρόπο και αν αυτή μετριέται». Επιπλέον, πραγματοποιήθηκε αναφορά στην έκθεση της Morgan Stanley, που κατέδειξε πως «το 13% από τα Ευρωπαϊκά funds κατηγοριοποιήθηκαν ως βιώσιμα, με έντονη αυξητική τάση στο ποσοστό». Επιπρόσθετα, αναδείχτηκε ο σημαντικός ρόλος της θέσπισης κανονισμών στην ενδυνάμωση της επενδυτικής προστασίας και μάλιστα ο κύριος Μυλωνάς διευκρίνισε πως «η παροχή κοινών προδιαγραφών κατηγοριοποίησης θα ευνοήσει και τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις».

Το μέλλον στην τυποποίηση των αναφορών βιωσιμότητας
Βασίλης Καμινάρης, Partner, Head of Assurance, SouthEast Europe, EY
«Υπάρχει ανάγκη για αναφορές και διαφάνεια στα θέματα ESG των επιχειρήσεων, που θα οδηγήσει σταδιακά σε διαδικασίες τυποποίησης και συγκρισιμότητας» υπογράμμισε ο κύριος Καμινάρης και τόνισε ότι «η πίεση αρχίζει και αποδίδει σε ότι αφορά τα πρότυπα ενοποίησης και τυποποίησης στη βιωσιμότητα». Όπως ανέφερε «παρατηρείται σαφής εστίαση στη Climate First Agenda και σε μια ένωση 5 προτύπων και, μάλιστα, στους επόμενους 18 μήνες θα καθιερωθεί μέσα από τα παραπάνω ένα νέο σετ προτύπων». «Οι επιχειρήσεις οφείλουν να αρχίζουν να εφαρμόζουν τα κριτήρια βιωσιμότητας, ανεξαρτήτως προτύπων, μεταφέροντας τη συζήτηση στο διοικητικό συμβούλιο» επεσήμανε ο κύριος Καμινάρης.

Η επίδραση της ταξινομίας στις ελληνικές μικρομεσαίες επιχειρήσεις
Άγγελος Μοσχούλης, Partner στο υπό ίδρυση fund Zerynthia, το πρώτο ESG Transformation fund στην Ελλάδα
Όπως επισημαίνεται από τον κύριο Μοσχούλη «Το taxonomy έρχεται με μια απίστευτη ορμητικότητα παγκοσμίως, όμως οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις παραμένουν αμέριμνες αντί να τρέξουν να γίνουν πιο ενάρετες». Υπογράμμισε, μάλιστα, πως «η συμμόρφωση των μικρομεσαίων επιχειρήσεων με την ταξινομία αυξάνει την αξία και την αντοχή τους στην κρίση, εξασφαλίζοντάς τους βιωσιμότητα». Ως χαρακτηριστικό παράδειγμα περιβαλλοντικού μετασχηματισμού στην Ελλάδα ο κύριος Μοσχούλης ανέφερε τα ελαιοτριβεία που «μέχρι πριν από 10 χρόνια ρύπαιναν συστηματικά το περιβάλλον ενώ τα τελευταία χρόνια, εξαιτίας των προγραμμάτων επιδότησης και της ανάλογης ενημέρωσης, το 70% αυτών έπαψε να αποτελεί εστία ρύπανσης».

Τα ESG κριτήρια στον σύγχρονο επιχειρηματικό κόσμο
Νικόλαος Μυλωνάς, Πρόεδρος και Καθηγητής του Τμήματος Διοίκησης Επιχειρήσεων και Οργανισμών του ΕΚΠΑ
«Η μεθοδολογία της επιστημονικής μελέτης από το ΕΚΠΑ για τις ελληνικές εισηγμένες επιχειρήσεις στηρίχτηκε στο αν αυτές δηλώνουν πως τηρούν τα κριτήρια ESG και στο αν αυτό που λένε πως τηρούν καταγράφεται και στις εκθέσεις τους» ανέφερε ο κύριος Μυλωνάς. Όπως υπογράμμισε «το ερωτηματολόγιο που συμπληρώθηκε από 104 εταιρείες τον Οκτώβρη του 2020 κατέγραψε ότι τα 2/3 εφαρμόζουν μερικώς τα ESG κριτήρια αλλά και ότι το 70% των επιχειρήσεων απέχουν από το να δημοσιοποιήσουν το τι κάνουν στις εκθέσεις τους». Ωστόσο, όπως επισημάνθηκε από τον κύριο Μυλωνά «το 2018 -2019 σημειώθηκε 20% πρόοδος στα κριτήρια βιωσιμότητας για τις ελληνικές επιχειρήσεις, με έμφαση στον τομέα της εταιρικής διακυβέρνησης».

Ενσωμάτωση των ESG κριτηρίων στον στρατηγικό σχεδιασμό των επιχειρήσεων
Γιάννης Παπλωματάς, Business Consulting, Director, Priority
«Οι επιχειρήσεις χρειάζεται να αντιμετωπίσουν ισόρροπα όλες τις πτυχές του ESG» σημείωσε ο κύριος Παπλωματάς. Όπως υπογράμμισε « όχι μόνο οι μεγάλες αλλά και οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις πρέπει να διαπιστώσουν πού βρίσκονται στην τήρηση των ESG κριτηρίων σε σχέση με το νομοθετικό πλαίσιο και τις απαιτήσεις των χρηματοδοτών και κατόπιν να αναπτύξουν ένα πλάνο δράσης για τη βελτίωση των επιδόσεων τους, περιγράφοντας τις διαδικασίες που ακολουθούν σε ένα εγχειρίδιο». Επιπλέον, επεσήμανε πως «ενσωματώνοντας κριτήρια βιωσιμότητας, οι επιχειρήσεις καθίστανται πιο ελκυστικές για τους χρηματοδότες, ενισχύουν την εταιρική τους φήμη, εξασφαλίζουν διαφάνεια, συμμορφώνονται με το νομοθετικό πλαίσιο και παράλληλα βελτιώνουν τα οικονομικά τους αποτελέσματα».

Το Ευρωπαϊκό πλάνο δράσης για τη βιώσιμη οικονομία: Η επίδραση στις μη εισηγμένες εταιρείες
Ιζαμπέλλα Τσίρμπα, Finance & Capital Markets Lawyer, Member of the Board of Directors, Hellenic Alumni Association of LSE
«Οι αλλαγές στη νομοθεσία της Ευρωπαϊκής Ένωσης επιδρούν καταλυτικά στο σύνολο των επιχειρήσεων σε ό,τι αφορά τα κριτήρια βιωσιμότητας» υπογράμμισε κυρία Τσίρμπα. Επιπλέον, σημείωσε ότι «οι εισηγμένες εταιρείες με πάνω από 500 εργαζομένους επηρεάζονται άμεσα από τις νέες ρυθμίσεις, καθώς πρέπει να αποδείξουν αν είναι περιβαλλοντικά βιώσιμες οι δραστηριότητες τους σύμφωνα με το άρθρο 8» ενώ διευκρίνισε πως «η έμμεση πίεση στις εταιρείες αφορά την καλύτερη πληροφόρηση και ενημέρωση αναφορικά με τον τρόπο που ενσωματώνουν τις αρχές βιωσιμότητας». Όπως χαρακτηριστικά ανέφερε «όποιος δώσει πιο γρήγορα τη πληροφορία στο χρηματοπιστωτικό τομέα θα βρίσκεται και σε πλεονεκτική θέση».

2η Ενότητα | E for ENVIRONMENTAL

Τα μείζονα περιβαλλοντικά ζητήματα στη βιώσιμη επένδυση
Sudip Hazra, Head of ESG Research, Kepler Cheuvreux
«Υπάρχει έντονο ενδιαφέρον των οικονομικών επενδυτών για την περιβαλλοντική στρατηγική των επιχειρήσεων» επεσήμανε ο κύριος Hazra. «Είναι χαρακτηριστικό πως εξαιτίας των κανονισμών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, πολλές επιχειρήσεις καταρτίζουν πλάνο περιβαλλοντικής υπευθυνότητας» ανέφερε. Όπως σημείωσε «ρόλο-κλειδί στη συγκεκριμένη στρατηγική διαδραματίζει και η πίεση από τα ΜΜΕ» . «Οι επενδυτές απαιτούν αναφορές των εταιρειών για το αποτύπωμα άνθρακα αλλά ταυτόχρονα εστιάζουν και στην ανακύκλωση, στον κύκλο ζωής των προϊόντων, στη μόλυνση του νερού κ.λπ.» προσέθεσε. Ακόμη, έγινε αναφορά στη σύγκρουση των κριτηρίων ESG που συχνά παρατηρείται στις επιχειρήσεις.

Οι βασικοί πυλώνες της Πράσινης Συμφωνίας για τις Επιχειρήσεις
Κωνσταντίνος Κωνσταντίνου, Γενικός Διευθυντής του Συμβουλίου ΣΕΒ για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη
Όπως επισημαίνει ο κύριος Κωνσταντίνου «οι επιχειρήσεις θα αποτελέσουν το όχημα υλοποίησης της Πράσινης συμφωνίας». Κατά τη γνώμη του, «κρίνεται επιτακτική η ανάγκη επενδύσεων σε νέες τεχνολογίες, δεξιότητες, ψηφιοποίηση και η αναθεώρηση του τρόπου που οι επιχειρήσεις παράγουν και αποφασίζουν». Επιπλέον, υπογραμμίζεται ότι «προκειμένου οι επιχειρήσεις να ακολουθήσουν τις εξελίξεις χρειάζονται ένα προβλέψιμο ρυθμιστικό περιβάλλον, πρόσβαση στη χρηματοδότηση, καταναλωτές ώριμους για νέες υπηρεσίες και προϊόντα και ίσους όρους ανταγωνισμού στην παγκόσμια αγορά». Συμπερασματικά, ο κύριος Κωνσταντίνου τόνισε πως «η κλιματική αλλαγή αποτελεί μια καλοδεχούμενη πρόκληση που μπορεί να γίνει και ευκαιρία».

Απόδοση ESG κριτηρίων στον κλάδο της ναυτιλίας
Θεόδωρος Χουλίαρας, B.o.D. President & CEO, UPoilTankers Inc
«Είναι εντυπωσιακό πως ενώ το 94% των προϊόντων παγκοσμίως διακινούνται από τη θάλασσα, η ναυτιλία τοποθετείται χαμηλότερα από την αεροπορία και τη μεταφορά με αυτοκίνητο σε μέτρηση ρύπων» ανέφερε ο κύριος Χουλιάρας. Ειδικότερα, τόνισε πως «η ναυτιλία κατήρτισε από μόνη της αυστηρούς κανόνες για την προστασία του περιβάλλοντος, όπως η οικονομικά επιζήμια για τον κλάδο επιλογή της χρήσης καθαρότερων καυσίμων». Συμπερασματικά υπογράμμισε ότι «η ναυτιλία είναι απόλυτα εναρμονισμένη με την περιβαλλοντική ευθύνη αλλά και με την κοινωνική προστασία και τη σωστή εταιρική διακυβέρνηση». Όπως χαρακτηριστικά σημείωσε «το ενδιαφέρον των επενδυτών για τα κριτήρια ESG αποτελεί έναν γλυκό εκβιασμό για τον επιχειρηματικό κόσμο».

Πώς θα επιτευχθεί καθαρή μείωση σε άνθρακα και πλαστικά
Dr. Βάλια Αυγουστίδη, Ωκεανογράφος, με ειδίκευση στην κλιματική αλλαγή, Διευθύντρια του Common Seas Greece
Η κυρία Αυγουστίδη σημείωσε πως «η έλλειψη σωστής στρατηγικής επικοινωνίας του ζητήματος της κλιματικής αλλαγής οφείλεται στα δύο διαφορετικά είδη λογικής που επικρατούν, την επιχειρηματική και την περιβαλλοντική». Ωστόσο, επεσήμανε πως «υπάρχει πια μεγαλύτερη πίεση για κανονισμούς και νομοθετικά πλαίσια από την Ευρωπαϊκή Ένωση, γεγονός που θέτει τη βιωσιμότητα στο κέντρο της επιχειρηματικής στρατηγικής ατζέντας». Επιπλέον, υπογράμμισε την ανάγκη συνεργασίας επιχειρήσεων και τοπικής κοινότητας και μάλιστα όπως τόνισε «τo Common Seas Greece συνεργάζεται ήδη με τον τομέα του τουρισμού στα νησιά, παρέχοντας τους εργαλεία βελτίωσης των μετρήσεων στον πυλώνα της περιβαλλοντικής προστασίας».

Η Βιώσιμη ανάπτυξη στους κλάδους του τουρισμού και του hospitability
Σταύρος Μήτσης, Διευθύνων Σύμβουλος Mitsis Hotels
Όπως υπογραμμίστηκε από τον κύριο Μήτση, η βιώσιμη ανάπτυξη ισοδυναμεί με το μέλλον στους τομείς του τουρισμού και του hospitability. Χαρακτηριστικά ανέφερε πως «πολύτιμο εργαλείο του κλάδου αποτελεί η πιστοποίηση Κατά LEED, που αυξάνει τον συντελεστή δόμησης κατά 10% στους κατόχους του». Δόθηκε επίσης έμφαση από τον κύριο Μήτση στο generating tourism, «μια τάση που εστιάζει στις συνθήκες ανανέωσης και άνθισης της ζωής». Επιπλέον, προσέθεσε πως «η πανδημία ενδυνάμωσε την ανάγκη για βιώσιμη ανάπτυξη και σημείωσε ότι «η επόμενη φάση της στρατηγικής των ESG στον τουρισμό αφορά την ανακύκλωση, τη μηδενική παραγωγή αποβλήτων και την κοινωνική προσφορά και συνοχή».

3η ενότητα | S for SOCIAL

Κοινωνική βιωσιμότητα: Μια ευκαιρία για δημιουργία προστιθέμενης αξίας
Katerina Occhio, CSR & Sustainability Specialist
«Η μέχρι στιγμής έμφαση στον περιβαλλοντικό πυλώνα του ESG έχει επισκιάσει την πρόοδο στην κοινωνική βιωσιμότητα των επιχειρήσεων» επισήμανε η κυρία Occhio. Όπως χαρακτηριστικά ανέφερε «η κοινωνική βιωσιμότητα δεν αφορά μόνο την άμεση επίδραση της εταιρείας στο εσωτερικό της (το γνωστό HR) αλλά και την έμμεση επίδραση που αυτή ασκεί στην κοινότητα». Υπογράμμισε ότι ο πυλώνας της κοινωνικής προστασίας χρειάζεται διαφορετική προσέγγιση και τόνισε πως «οι επιχειρήσεις καλούνται να προβούν σε δομικές αλλαγές, σχεδιάζοντας μια στρατηγική εναρμονισμένη με τις ηθικές τους αξίες και εμπνέοντας το προσωπικό της εταιρείας να λειτουργήσει σύμφωνα με τα κριτήρια ESG».

Η καλή υγεία ως προϋπόθεση για την οικονομία και τη βιώσιμη ανάπτυξη
Φωτεινή Μπαρμπανάρα, Επικεφαλής Επικοινωνίας
& Patient Engagement Ομίλου Novartis
Όπως χαρακτηριστικά ανέφερε η κυρία Μπαρμπανάρα «οι φαρμακοβιομηχανίες διαθέτουν ανθρωποκεντρικό χαρακτήρα, εστιάζοντας στον στόχο 3 του ΟΗΕ «υγεία για όλους» και παρέχοντας περισσότερες θεραπείες και πρόσβαση σε αυτές από όλους με τρόπο βιώσιμο για τις εταιρίες». Ακόμα, επεσήμανε ότι «η Novartis έχει δεσμευτεί στo Equal Pay Organization για πλήρη εξισορρόπηση αμοιβών σε άντρες και γυναίκες μέχρι το 2025, επιδιώκοντας συγχρόνως ισορροπία στην ανάληψη διοικητικών θέσεων από τα δύο φύλα και γονική άδεια 14 ημερών για όλους τους γονείς ανεξαρτήτως φύλου». Όπως άλλωστε υπογράμμισε «η διαφορετικότητα στην κουλτούρα των ατόμων είναι και εκείνη που θα φέρει την καινοτομία στις επιχειρήσεις».

Βιωσιμότητα και κοινωνικός αντίκτυπος: Καταλύτες για το νέο μοντέλο ανάπτυξης
Σίσσυ Ηλιοπούλου, Διευθύντρια Εταιρικών Σχέσεων, Επικοινωνίας
& Βιώσιμης Ανάπτυξης για τη Βόρεια Ευρώπη στην Coca-Cola
Η κυρία Ηλιοπούλου υπογράμμισε πως «όλες οι εταιρείες επιταχύνουν τις προσπάθειές τους για χάραξη στρατηγικής στα 3Ps (Profit, Planet, People)» γιατί, όπως επεσήμανε χαρακτηριστικά, «σήμερα, η επιτυχία μιας επιχείρησης δεν αξιολογείται μόνο σύμφωνα με την κερδοφορία της αλλά και σε συνάρτηση με την πρόοδο και συνεισφορά της στην τήρηση των κριτηρίων ESG». Επιπλέον, τόνισε την ανάγκη δομικού μετασχηματισμού των επιχειρήσεων και τη σημασία ανάπτυξης συνεργασίας των εμπλεκόμενων φορέων. Μάλιστα, η κυρία Ηλιοπούλου αναφέρθηκε στη συνεργασία της Coca-Cola με ΜΚΟ, δήμους και τους ίδιους τους πολίτες για το πρόγραμμα Zero Waste Future, που αφορά την κεφαλαιοποίηση των δυνατοτήτων της κυκλικής οικονομίας.

Βιώσιμη ανάπτυξη χωρίς αποκλεισμούς και χρηματοδότηση αειφορίας
Αναστάσιος Σεπετής, Επίκουρος Καθηγητής στο Τμήμα Διοίκησης Επιχειρήσεων του Πανεπιστημίου Δυτικής Αττικής
Όπως επισημαίνεται από τον κύριο Σεπετή «μέχρι στιγμής δεν υπάρχει κοινός τόπος ορισμού της αειφόρου αγοράς κεφαλαίου και μάλιστα παρατηρείται ασύμμετρη πληροφόρηση, με τις επιχειρήσεις να προωθούν κυρίως τα στοιχεία βιωσιμότητας που τους συμφέρουν». Επιπλέον, υπογράμμισε την ανάγκη για τις επιχειρήσεις «να αντιληφθούν ότι η γρήγορη συμμόρφωση στα κριτήρια βιωσιμότητας τις καθιστά ελκυστικότερες στους επενδυτές». Άλλωστε, όπως τόνισε «οι χρηματoοικονομικοί φορείς και οι ελληνικές επενδυτικές εταιρείες χρειάζεται να στραφούν σε αειφόρες επιχειρήσεις, καθώς θα κληθούν να λογοδοτήσουν για τις επενδυτικές επιλογές τους στο μέλλον».

Τι θα γινόταν αν το καλό ήταν νόμισμα;
Ελπίδα Βασιλειάδου, International advisor for EBRD KVP Law
Ενώ για τους περισσότερους το καλό είναι άρρηκτα συνδεδεμένο με τον αφηρημένο χαρακτήρα της φιλανθρωπίας, και δη της σιωπηλής, η κυρία Βασιλειάδου επισήμανε πως «το να επιστρέφουμε το καλό στην κοινότητα θα πρέπει να αποτελεί πυξίδα μας και μια συνειδητή επιλογή που γιορτάζεται». Επιπλέον, υπογράμμισε ότι «η σημασία ενός υγιούς μοντέλου εργασίας γίνεται πλέον αντιληπτή από τις επιχειρήσεις, εντούτοις είναι σημαντικό να καταστεί η βιωσιμότητα εταιρική κουλτούρα και να υπάρξει συνεργασία για την εκπλήρωση των κοινωνικών στόχων». Όπως τόνισε η κυρία Βασιλειάδου «το καλό θα αποκτήσει ανταποδοτική αξία εάν καταστεί προτεραιότητα όλων».

Πώς η οδηγία για την εταιρική αναφορά αειφορίας παρέχει ίσα δικαιώματα στους ενδιαφερόμενους
Μαρία Αλεξίου, Πρόεδρος CSR Hellas
Η κυρία Αλεξίου επισήμανε πως «ο κοινωνικός πυλώνας των κριτηρίων ESG αφορά όλους τους συμμέτοχους» και προσέθεσε ότι «κρίνεται ως κομβικής σημασίας ανάγκη για τις επιχειρήσεις να αντιληφτούν ποιοι ακριβώς είναι οι κύριοι συμμέτοχοι τους». Επιπλέον, υπογράμμισε ότι η ολιστική προσέγγιση της έννοιας της βιωσιμότητας αποτελεί προϋπόθεση για την επιτυχία, τονίζοντας ωστόσο πως «πολλές ευκαιρίες βιωσιμότητας δεν έχουν καν αξιολογηθεί ακόμη». Όπως διευκρίνισε η κυρία Αλεξίου, «το social taxonomy θα εφαρμοστεί την επόμενη διετία και οι επιχειρήσεις που επιθυμούν να επιβιώσουν καλούνται να προσαρμοστούν στη νέα εποχή βιωσιμότητας, λαμβάνοντας υπόψη ότι ο πυρήνας κάθε επιχειρηματικής στρατηγικής είναι ο ίδιος ο άνθρωπος».
4η ενότητα | G for GOVERNANCE

ESG, πιστωτικός κίνδυνος & αντίκτυπος Covid-19
Hatuna Pokrovskaia-Verkuyl, Senior ESG Business Development Manager S&P Global Market Intelligence
«Η διακυβέρνηση ισοδυναμεί με το πρόσωπο που προβάλλει η επιχείρηση στα Media» τόνισε η κυρία Porkovskaia -Verkuyl. Όπως υπογράμμισε «οι επενδυτές αναζητούν επιχειρήσεις με ποικιλία στο board και διαφάνεια, που λειτουργούν σύμφωνα με τα νομοθετικά και ηθικά πλαίσια, δημοσιοποιώντας μη χρηματοοικονομικά δεδομένα». Επιπλέον, ανέφερε ότι «μετά την πανδημία, οι επιχειρήσεις κλήθηκαν να αντιμετωπίσουν νέες προκλήσεις στην εταιρική διακυβέρνηση, καθώς πια υπάρχει λιγότερη ανοχή στα εταιρικά σκάνδαλα». Ακόμα, επεσήμανε ότι «οι εταιρείες προσαρμόζονται σταδιακά στις νέες συνθήκες τηλεργασίας και, μεταξύ άλλων, δίνουν έμφαση στο board diversity και στο board gender diversity όπως και στο πιο υπεύθυνο τρόπο ταξιδιών των εταιρικών μελών».

Το Board diversity στην Ελλάδα ως οδηγός της ESG ατζέντας
Natasha Martsekis, Board Member, NED Club in Greece | Member, ESG Working Group ΕcoDa | Βoard Member, Hellenic Petroleum
«Ο νόμος 4706, που ψηφίστηκε από την Ελληνική Βουλή, αλλάζει το τοπίο στο ζήτημα του board gender diversity, καθώς οι εταιρείες υποχρεώνονται να συμπεριλαμβάνουν στο διοικητικό τους συμβούλιο τουλάχιστον 25% γυναίκες» ανέφερε η κυρία Martsekis. Υπογράμμισε, μάλιστα, ότι «μέχρι σήμερα στην Ελλάδα το ποσοστό των γυναικών που συμμετείχαν στο διοικητικό συμβούλιο κυμαινόταν από 5%-7%, εξαιτίας και των οικογενειακών επιχειρήσεων, που δεν ανανέωναν εύκολα το board τους, αλλά και της έλλειψης εργασιακού πλαισίου υποστήριξης». Επιπλέον, τόνισε ότι «στις χώρες που εφαρμόζονται quotas παρατηρείται 3% αύξηση συμμετοχής γυναικών στο διοικητικό συμβούλιο ανά έτος» και σημείωσε πως «το board gender diversity προσελκύει το ενδιαφέρον των επενδυτών».

Η Προσθήκη του ESG στην ημερήσια διάταξη της συνεδρίασης του διοικητικού συμβουλίου
Μιχάλης Σπανός, Managing Director Global Sustain
Όπως χαρακτηριστικά ανέφερε ο κύριος Σπανός «ο μετασχηματισμός του διοικητικού συμβουλίου στη σύγχρονη εποχή αποτελεί μια ευκαιρία για τις επιχειρήσεις να εκμεταλλευτούν τις αλλαγές, βλέποντάς τες ως εργαλείο ανάπτυξης». Μάλιστα, τόνισε πως «ο πυλώνας της διακυβέρνησης είναι κατά 40% πιο σημαντικός από τα υπόλοιπα κριτήρια βιωσιμότητας, καθώς το χτίσιμο δομών, επιτροπών, κινήτρων κτλ. θα συμβάλλουν στην επίτευξη των περιβαλλοντικών και κοινωνικών στόχων». Επιπλέον, υπογράμμισε ότι «στην Ελλάδα υπάρχει μια πολυπλοκότητα στο ζήτημα της εταιρικής διακυβέρνησης με το 97% των επιχειρήσεων να είναι μικρομεσαίες και ανέφερε πως «το ESG πρέπει να συνιστά δέσμευση της ηγεσίας για τις επιχειρήσεις».

Επαναπροσδιορισμός χρηματοδότησης: Ο ρόλος του ESG
Νικόλαος Φίλιππας, Τμήμα Οργάνωσης και Διοίκησης
Επιχειρήσεων Πανεπιστημίου Πειραιώς
Όπως υπογράμμισε ο κύριος Φίλιππας «το παλαιό χρηματοπιστωτικό σύστημα είχε δημιουργήσει έντονες κοινωνικές ανισότητες, εντούτοις τα θέματα Covid και περιβάλλον βάζουν τον άνθρωπο, και όχι τον πλούτο των βασικών μετόχων, στον πυρήνα του ενδιαφέροντος». Επιπλέον, ανέφερε ότι «ο στόχος του βραχυπρόθεσμου κέρδους δημιουργούσε προβλήματα στους μικρούς μετόχους, τους εργαζομένους αλλά και στην ίδια την κοινωνία». Επίσης, τόνισε πως «η επιτυχημένη ενσωμάτωσης των κριτηρίων ESG επιτυγχάνεται μόνο μέσα από μια ολιστική προσέγγιση και με τη χρήση βασικών εργαλείων αξιολόγησης», σημειώνοντας χαρακτηριστικά ότι «πλέον τα funds του εξωτερικού επιλέγουν εταιρίες με βάσει τα ESG κριτήρια».

Η διακυβέρνηση στον πυρήνα της στρατηγικής ESG
Ευάγγελος Κοσμάς, Head, Corporate Affairs & Communication, ΔΕΠΑ
Ο κύριος Κοσμάς επισήμανε ότι «βασικό στοιχείο της εταιρικής διακυβέρνησης συνιστά η διαφάνεια, που διασφαλίζεται με διάφορες ενέργειες όπως ο εσωτερικός έλεγχος και η συγκρότηση διοικητικού συμβουλίου από τα κατάλληλα άτομα». Επιπλέον τόνισε πως «οι εργαζόμενοι διαδραματίζουν καταλυτικό ρόλο στην ανάπτυξη της επιχείρησης και για αυτόν ακριβώς τον λόγο είναι σημαντικό να υπάρχουν συνεχής εκπαίδευση, ευκαιρίες ανάπτυξης, σεβασμός στη διαφορετικότητα και ισότητα». Ακόμη σημείωσε ότι «οι νέοι επαγγελματίες με υψηλά προσόντα επιλέγουν να σταδιοδρομούν σε επιχειρήσεις που σέβονται τα κριτήρια βιωσιμότητας» και προσέθεσε πως «η ΔΕΠΑ έχει υιοθετήσει τα κριτήρια ESG στην καθημερινή λειτουργία και στον στρατηγικό σχεδιασμό της».

Το νέο πρότυπο Διοικητικού Συμβουλίου στην εποχή της αειφορίας
Κατερίνα Ρόγγα, Principal, Risk Advisory, Deloitte Greece
Όπως υπογράμμισε η κυρία Ρόγγα «αυτή τη στιγμή τα διοικητικά συμβούλια αντιμετωπίζουν πρόκληση στη διαχείριση της χρηματοοικονομικής πληροφορίας αλλά και στην ενσωμάτωση της μη χρηματοοικονομικής πληροφορίας». Επιπλέον, επεσήμανε ότι εξαιρετικά σημαντικό παράγοντας στην επιτυχία της διακυβέρνησης συνιστά «η ολιστική αντιμετώπιση των κριτηρίων βιωσιμότητας και η χάραξη σαφούς στρατηγικής για τον τρόπο διαχείρισης της αξίας της εταιρείας». Ακόμα, σημείωσε ότι «κρίνεται καταλυτική η συνεργασία όλων για την μετάβαση στην εποχή της ESG, αφού η γενική κουλτούρα εταιρικής αλλαγής θα διασφαλίσει στην επομένη μέρα ένταξη και ισότητα».

Υιοθέτηση κριτηρίων ESG στις επιχειρήσεις του δημόσιου τομέα
Φώτης Κουρμούσης, Ειδικός Γραμματέας Διαχείρισης Ιδιωτικού Χρέους του Υπουργείου Οικονομικών
«Παλιότερα τα κριτήρια ESG θεωρούνταν πολυτέλεια ή μόδα για τις επιχειρήσεις όμως, σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Οδηγία, μέσα σε 1 χρόνο από σήμερα όλοι οι χρηματοοικονομικοί οργανισμοί καλούνται να εκδώσουν απολογισμούς για ζητήματα περιβάλλοντος, κοινωνίας, διακυβέρνησης» ανέφερε ο κύριος Κουρμούσης. Επιπλέον, προσέθεσε ότι «το κράτος ως δημόσιο παρέχει έξτρα μοριοδότηση στις εταιρείες που τηρούν τα κριτήρια βιωσιμότητας». Επίσης, τόνισε πως «τα δυο πακέτα χρηματοδότησης από την Ευρωπαϊκή Ένωση, το νέο ΕΣΠΑ και το ταμείο ανάκαμψης, στηρίζουν απόλυτα τη σύμπλευση των επιχειρήσεων με την ατζέντα ESG. «Το ίδιο το κράτος εφαρμόζει τα κριτήρια ESG στη λειτουργία του, με δράσεις όπως η εξοικονόμηση ενέργειας, η ανακύκλωση, η ηλεκτρονική επαφή με τους πολίτες και οι ηλεκτρονικές εκδηλώσεις» σημείωσε χαρακτηριστικά.

Στο φόρουμ συμμετείχαν περισσότερα από 200 υψηλόβαθμα στελέχη, πλέον των 100 επιχειρήσεων, οργανισμών και φορέων. Συγκεκριμένα: 3M GREECE, ACFE, AEGEAN AIRLINES, AEGEANMMOTORWAY, Alba Graduate Business School, ALPHA BANK, APIVITA, Athens International Airport, ATHENS STOCK EXCHANGE, ATHENS UNIVERSITY OF ECONOMICS AND BUSINESS, ATTICABANK, BAKER TILLY, Bank of Piraeus, BLUE STAR FERRIES, BRILLIANT PR, BROOKSTREET EQUITY PARTNERS, COSMOTE, CSR HELLAS, Dell Technologies, DELOITTE GREECE, DESFA, ECALI CLUB, ELETEA, ELLAKTOR GROUP, ELPEDISON, ELVALHALCOR, EUROBANK, EUROBANK ASSET MANAGEMENT, EUROLIFE FFH, EY Greece, FOURLIS HOLDINGS, FRAPORT GREECE, GENESIS PHARMA, GIZELIS ROBOTICS, GLOBAL COMPACT NETWORK HELLAS, GLOBAL SUSTAIN, GOODY’S, GRANT THORNTON, Hellenic Alumni Association of LSE, HELLENIC BANK ASSOCIATION, HOUSEMARKET, INTERAMERICAN, INTRACOM DEFENSE, INTRACOM HOLDINGS, INTRAKAT, INTRASOT INTERNATIONAL, IOBE, JE CONSULTING, KKS ADVISORS, KPMG, Latsis Foundation, LEASEPLAN HELLAS, MARGETIS MARITIME CONSULTING, MCCAIN, MEGA DISPOSABLES, METAVALLON VC, METRO, MITSIS HOTELS, MOTOR OIL GROUP, MYTILINEOS, NAVARINO, NBG, NEA ODOS, NESTLE ΕΛΛΑΣ, NIK. BAGIANNIS & CO, NOVARTIS HELLAS, PPC, PRIORITY, PRODEA INVESTMENTS, PROSPERIA, QUALITY NET FOUNDATION, QUEST GROUP, RED DESIGN CONSULTANTS, S&P Global, SEV, STANTON CHASE, SUNLIGHT, SUSTAINABILITY KNOWLEDGE GROUP, SYSEP, Technical University of Crete, TITAN, TOSOH HELLAS, TRASTOR, VIANEX, VODAFONE, ΑΕΕΓΑ “Η ΕΘΝΙΚΗ”, ΔΕΠΑ, Ειδική Γραμματεία Διαχείρισης Ιδιωτικού Χρέους Υπουργείου Οικονομικών, ΕΛΒΑΛΧΑΛΚΟΡ, ΕΛΙΝΟΙΛ, Ένωση Θεσμικών Επενδυτών, Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς, ΕΤΕ, ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΠΙΣΤΗ, ΚΟΡΡΕΣ, ΜΕΒΓΑΛ, Οικονομικό Επιμελητήριο Ελλάδας, ΟΠΑΠ, ΟΤΕ ΟΜΙΛΟΣ ΕΤΑΙΡΕΙΩΝ, Πανεπιστήμιο Πειραιά, Πάντειο Πανεπιστήμιο, ΣΕΒ, ΣΙΟΥΦΑΣ & ΣΥΝΕΡΓΑΤΕΣ ΔΙΚΗΓΟΡΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ, Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων, Υπουργείο Οικονομικών, κ.ά.