Τα αυξημένα ρίσκα στις προβλέψεις των CFOs ήταν ήδη ορατά από τη περασμένη άνοιξη, δεδομένου ότι η εισβολή στην Ουκρανία προκάλεσε ένα ακόμη σοκ στις επιχειρήσεις που βρίσκονταν σε διαδικασία ανάκαμψης μετά τη δύσκολη περίοδο της πανδημίας.
Η πτώση της αισιοδοξίας ήταν εμφανής σε πανευρωπαϊκό επίπεδο, ενώ την ίδια ώρα πάνω από τους μισούς CFOs στην Ελλάδα έβλεπαν το ποτήρι «μισοάδειο» για τις οικονομικές προοπτικές των εταιρειών τους, σύμφωνα με την έρευνα European CFO Survey της Deloitte.
Σύμφωνα με τα στοιχεία της εν λόγω έρευνας, άξιο αναφοράς είναι το γεγονός πως – μεταξύ άλλων -περίπου 8 στους 10 Έλληνες CFOs αξιολογούν το επίπεδο της εξωτερικής χρηματοπιστωτικής και οικονομικής αβεβαιότητας ως υψηλό, ενώ παράλληλα δεν θεωρούν ότι είναι η κατάλληλη στιγμή για να αναλάβει κανείς περισσότερο ρίσκο στον ισολογισμό της εταιρείας του.
Την ίδια ώρα, το 66% εστιάζει στο υψηλότερο κόστος μεταφορών ως το κύριο πρόβλημα που αντιμετωπίζει η εφοδιαστική αλυσίδα στις μέρες, ενώ 59% θεωρεί ως το κυριότερο πρόβλημα τις υψηλότερες τιμές για τα εμπορεύματα/ενδιάμεσα αγαθά.
Δυσοίωνες όμως παραμένουν οι προβλέψεις και σήμερα, καθώς σύμφωνα με πιο πρόσφατα στοιχεία της IWG, το 91% των CFOs εκτιμά ότι η ύφεση είναι αναπόφευκτη με 3,5 στους 10 να την οριοθετούν τέλος του έτους.
Σύνθετοι προβληματισμοί
Στην εποχή μας ο ρόλος ενός Οικονομικού Διευθυντή είναι πολυσύνθετος και δεν μένει μόνο στις οικονομικές εκτιμήσεις και τις προβλέψεις για το μέλλον.
Μια σειρά από ζητήματα όπως είναι η πανδημία, η οικονομική κρίση, ο πληθωρισμός, οι γεωπολιτικές εντάσεις, οι cyber απειλές, η κλιματική αλλαγή και η επισιτιστική κρίση μπορεί να ακούγονται ως συνθήκες «έκτακτης ανάγκης», αποτελούν όμως βασικές «μεταβλητές μιας εξίσωσης» που πρέπει μια Οικονομική Διεύθυνση να έχει κατά νου σήμερα.
Οι κίνδυνοι, λοιπόν, αυξάνονται εκτείνονται εντός και εκτός μιας επιχείρησης και ο CFO καλείται να τους αξιολογήσει και να τους ιεραρχήσει με τα κατάλληλα εργαλεία και την τεχνογνωσία του.
Κατά κοινή ομολογία, η σωστή διαχείριση των κινδύνων αποτελεί ένα στρατηγικό πλεονέκτημα για κάθε επιχείρηση που το επιτυγχάνει.
Ως εκ τούτου, χρόνο με το χρόνο, οι διευθύνσεις διαχείρισης κινδύνων συνεχώς αναπτύσσονται: μειώνουν τα ρίσκα και προσφέρουν actionable risk reports έγκαιρα, βοηθώντας τις διοικήσεις να λάβουν τις σωστές αποφάσεις.
Για όλα αυτά, μίλησαν στο Finance Pro αρμόδια στελέχη υπογραμμίζοντας τις σύγχρονες τάσεις στη διαχείριση κινδύνων και τα εργαλεία που πρέπει να έχει μια σύγχρονη Οικονομική Διεύθυνση για την αξιολόγηση και την αντιμετώπιση των ρίσκων που συνεχώς αναδύονται.
Αναγνώριση και αξιολόγηση κινδύνων σε περίοδο αναταράξεων
«Οι εξελίξεις στον τρόπο λειτουργίας των επιχειρήσεων και το συνεχώς μεταβαλλόμενο εξωτερικό περιβάλλον έχουν διαμορφώσει νέες απαιτήσεις για τους CFO’s. Οι γνώσεις και η εμπειρία είναι, σαφώς, σημαντικές αναδεικνύονται, όμως, ως απαραίτητες δεξιότητες η ικανότητα διαχείρισης της πολυπλοκότητας, η προσαρμοστικότητα και η αξιοποίηση όλων των δεδομένων και των εργαλείων που προσφέρονται», σημειώνει ο κ. Ηλίας Ρήγας, CFO της Generali Hellas.
Ειδικά σε μια ασφαλιστική εταιρεία που με μακροπρόθεσμο ορίζοντα είναι υποχρεωμένη να αντιμετωπίζει διαφορετικά είδη κινδύνων, η σωστή αξιολόγηση και διαχείριση είναι κρίσιμες και καθορίζουν τα κεφάλαια που πρέπει να δεσμεύσει ο μέτοχος για το σκοπό της φερεγγυότητας, τονίζει.
Οι εσωτερικοί κίνδυνοι, οι αυστηροί εποπτικοί κανόνες και η συνεργασία με τον CRO
Κατά τον κ. Ρήγα, «ο CFO από την πρώτη γραμμή είναι υπεύθυνος, τόσο για τους εσωτερικούς λειτουργικούς κινδύνους σχετικά με τη συμμόρφωση στα χρηματοοικονομικά πρότυπα (IFRS 4 & και το νέο IFRS 17) και το Solvency II, τις πιθανές επισφάλειες, τα φορολογικά ζητήματα και την ακρίβεια στις αναφορές προς τους μετόχους, όσο και κρίσιμους επιχειρηματικούς κινδύνους όπως αυτοί του επενδυτικού περιβάλλοντος, των επιτοκίων και του πληθωρισμού. Ταυτόχρονα, σε συνεργασία με τον CRO δύναται να συνθέσει την στρατηγική της εταιρείας συνδυάζοντας την εκ των έσω πληροφόρηση με την τρέχουσα πραγματικότητα και να προχωρήσει σε δόκιμες προβλέψεις κινδύνου για το μέλλον».
«Οι εταιρείες σήμερα αντιμετωπίζουν ισχυρές πιέσεις οι οποίες συνδέονται με τους αυστηρότερους εποπτικούς κανόνες, τις αυξανόμενες νομικές απαιτήσεις και τις μεταβαλλόμενες συνθήκες της αγοράς. Στόχος του CFO είναι μέσω της διαχείρισης των κινδύνων, να αποφευχθούν εκπλήξεις που μπορούν να δημιουργήσουν πρόβλημα στην υλοποίηση του επιχειρηματικού πλάνου της εταιρείας», παραδέχεται ο κ. Κωνσταντίνος Λευκαδίτης, Director, Banking consulting services της Mazars στην Ελλάδα.
Συμπληρώνει επίσης πως έχει διαπιστωθεί ότι οι CFOs των μεγάλων εταιρειών σε όλο τον κόσμο τα τελευταία έτη, δίνουν μεγαλύτερη έμφαση στη διαχείριση των κινδύνων ως απάντηση στις αυξανόμενες απαιτήσεις από τα ενδιαφερόμενα μέρη, όπως εποπτικές αρχές, μέτοχοι, πελάτες, προσωπικό, κοκ.
5 κρίσιμοι στόχοι
Από την άλλη πλευρά, ο κ. Λευκαδίτης παραδέχεται επίσης την ανάγκη συνεργασίας CFO – CRO σε έναν οργανισμό. Ο από κοινού ρόλος τους θα πρέπει να είναι μεταξύ άλλων:
- η συλλογή και η ανάλυση στοιχείων της αγοράς
- η ανάλυση των δυνατών και των αδύνατων σημείων της εταιρείας ως προς την αντιμετώπιση των διαφόρων κινδύνων
- η εφαρμογή σχεδίων δράσεως για τον μετριασμό των κινδύνων και η κατάρτιση /ανάληψη διαφόρων μέτρων (όπως ασφάλιση, εξωτερική ανάθεση), ειδικότερα για τη διαχείριση των σημαντικότερων κινδύνων που εντοπίστηκαν
- η ανάπτυξη μιας στρατηγικής για τη διαχείριση των κινδύνων που θα έχει αποτέλεσμα τη βελτίωση της οικονομικής θέσης της εταιρείας
- η δημιουργία μιας κουλτούρας αποτελεσματικής διαχείρισης και ελέγχου των δραστηριοτήτων της επιχείρησης
«Ενεργειακή κρίση, έκρηξη πληθωρισμού και το μεγάλο δημόσιο χρέος, είναι παράγοντες που επηρεάζουν σημαντικά την παγκόσμια οικονομία και ακόμη περισσότερο την επόμενη ημέρα της επιχειρηματικής δραστηριότητας»
Τα κατάλληλα εργαλεία φέρνουν τις σωστές αποφάσεις
«Η πρόσφατη αναστάτωση στις παγκόσμιες χρηματοπιστωτικές αγορές κατέδειξε την εξαιρετικά εύθραυστη κατάσταση της παγκόσμιας οικονομίας και ιδιαίτερα της ευρωζώνης, η οποία βρέθηκε στο επίκεντρο της αναταραχής» σημειώνει από την πλευρά του ο κ. Ιωάννης Παλόγλου, Εμπορικός Διευθυντής της Τειρεσίας, υπογραμμίζοντας την ανάγκη ύπαρξης εργαλείων που μπορούν να βοηθήσουν στη παρούσα συγκυρία.
«Γι’ αυτό και υπηρεσίες, όπως η πλατφόρμα ΤΣΕΚ (tsek.teiresias.gr) της Τειρεσίας, που εξασφαλίζουν πρόσβαση σε έγκυρα οικονομικά και επιχειρηματικά δεδομένα, είναι απαραίτητες για την ανάγνωση, αξιολόγηση και διασφάλιση των συναλλαγών, συμβάλλοντας στη μείωση του επιχειρηματικού ρίσκου, καθώς και τη δημιουργία νέων υγιών επιχειρηματικών συνεργασιών», όπως περιγράφει.
Όλο και περισσότερα καθήκοντα στη Μονάδα Διαχείρισης Κινδύνων
«Η τεχνολογική αλλαγή/εξέλιξη και οι βαθιές μεταρρυθμίσεις που παρατηρούνται στις εταιρείες τα τελευταία χρόνια, παρουσιάζουν νέους και άγνωστους κινδύνους, αλλά και νέες ευκαιρίες για τη δημιουργία αξίας στην εταιρεία. Επίσης, την τελευταία δεκαετία, το ρυθμιστικό «τσουνάμι» στα πιστωτικά ιδρύματα, λόγω της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης, έχει μετατοπίσει όλο και περισσότερα καθήκοντα στη Μονάδα Διαχείρισης Κινδύνων (ΜΔΚ)», σημειώνει ο κ. Λευκαδίτης
Στο σημερινό ασταθές και όλο και πιο περίπλοκο επιχειρηματικό περιβάλλον, οι εταιρείες πρέπει να έχουν εμπιστοσύνη στη διακυβέρνηση, στη διαχείριση κινδύνων και στις διαδικασίες εσωτερικού ελέγχου τους, σημειώνει.
«Στόχος του CFO είναι μέσω της διαχείρισης των κινδύνων, να αποφευχθούν εκπλήξεις που μπορούν να δημιουργήσουν πρόβλημα στην υλοποίηση του επιχειρηματικού πλάνου της εταιρείας»
Απαιτείται γνώση και επένδυση σε εξελιγμένα συστήματα
«Τα στελέχη της ΜΔΚ θα πρέπει να επικεντρωθούν στην ευέλικτη και αποτελεσματική διαχείριση των κινδύνων. Απαιτείται πλέον να έχουν τις κατάλληλες γνώσεις, να υιοθετούν τις νέες τεχνικές και να εφαρμόζουν τις λύσεις εκείνες που θα τους επιτρέψουν να προβλέπουν και να ανταποκρίνονται στις κρίσιμες προκλήσεις. Τα υπάρχοντα πλαίσια διαχείρισης κινδύνων πρέπει να εναρμονιστούν και να ευθυγραμμιστούν με στόχο τη συνέχιση των κρίσιμων λειτουργιών της εταιρείας. Η ΜΔΚ οφείλει να επενδύσει σε εξελιγμένα συστήματα μέτρησης & παρακολούθησης των κινδύνων και να πραγματοποιεί τακτικούς ελέγχους στους πελάτες, τα προϊόντα και τα χαρτοφυλάκια της εταιρείας. Η αναμόρφωση του μοντέλου 3LoD (three lines of defense) θα οδηγήσει στην βελτίωση της αποτελεσματικότητας της συνεργασίας μεταξύ 1ης και 2ης γραμμής άμυνας.
Τα εργαλεία διαχείρισης κινδύνων είναι πολλά. Τόσο οι προσφερόμενες μεθοδολογίες (π.χ. από τις εποπτικές αρχές, τις ακαδημαϊκές έρευνες) όσο και τα πληροφοριακά συστήματα, εξελίσσονται ταχύτατα τα τελευταία χρόνια και πρέπει οι επιχειρήσεις να είναι σε θέση να εκμεταλλεύονται τις νέες αυτές ευκαιρίες με γρήγορο και ευέλικτο τρόπο», καταλήγει ο κ. Λευκαδίτης.
Ανάγκη για αυστηρό χρηματοοικονομικό monitoring στις μέρες μας
Μιλώντας για εργαλεία διαχείρισης κινδύνου ο κ. Ρήγας της Generali θέτει στο επίκεντρο το Μητρώο Κινδύνων (Risk Register) που περιέχει την ιστορικότητα σημαντικών περιπτώσεων.
Ακολουθούν το Root/Cause Αnalysis μέσω του οποίου αναλύονται τα βασικά αίτια μιας προβληματικής διαδικασίας και του αντίστοιχου αποτελέσματος, το ευρέως γνωστό SWAT analysis, το Probability & Impact Analysis και αρκετά ακόμη.
«Την περίοδο που διανύουμε το πολύ αυστηρό monitoring της χρηματοοικονομικής κατάστασης της εταιρείας (επενδύσεις, διαθέσιμα, asset / liabilities matching κ.λπ.) αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση. Ειδικά σε ό,τι αφορά τους χρηματοοικονομικούς κινδύνους, η διαθεσιμότητα αναλύσεων (sensitivities) και εκτίμησης πιθανών σεναρίων είναι χρησιμότατα δεδομένα για κάθε στρατηγική απόφαση».
«Ο εντοπισμός των κινδύνων και η ταξινόμηση είναι πολύ σημαντικές παράμετροι είτε για αιφνίδια συμβάντα (πανδημία, πόλεμος), είτε για κινδύνους που αυξάνουν σταδιακά όπως ο πληθωρισμός, η κλιματική αλλαγή, το cyber risk ή το δημογραφικό»
Διαχείριση Κινδύνων και Αρχές Βιωσιμότητας πάνε μαζί
Από την άλλη πλευρά, όπως εξηγεί ο κ. Ρήγας, οι νέες ευρωπαϊκές οδηγίες και αλλά και ο νεότερος νομοθετικός επανασχεδιασμός κινούνται στην κατεύθυνση της βιωσιμότητας δίνοντας έμφαση κυρίως στον τρόπο με τον οποίο λειτουργούν οι ίδιες οι εταιρείες αλλά και τον τρόπο με τον οποίο επιλέγουν να τοποθετήσουν τα κεφάλαιά τους. Οι εταιρείες κατανοούν σταδιακά ότι αποτελούν τους βασικούς φορείς για την επίτευξη των στόχων βιωσιμότητας και καλούνται να επιταχύνουν ενεργά την μετάβαση με δράσεις και πολιτικές.
Όπως περιγράφει αναλυτικά: «Ο εντοπισμός των κινδύνων και η ταξινόμηση είναι πολύ σημαντικές παράμετροι καθώς υπάρχουν συμβάντα τα οποία κάνουν την εμφάνισή τους αιφνίδια, όπως η πανδημία ή ο πόλεμος. Υπάρχουν όμως και κίνδυνοι που αυξάνουν σταδιακά όπως ο πληθωρισμός, η κλιματική αλλαγή, το cyber risk ή το δημογραφικό. Οι τάσεις της αγοράς απαιτούν έγκαιρο εντοπισμό, καλύτερη πληροφόρηση και εφαρμογή stress tests.
Η διαχείριση κινδύνων είναι ένας τομέας που έχει σημειώσει σημαντική ανάπτυξη μεταξύ των ασφαλιστικών εταιρειών. Ως, εκ τούτου, μέσα στο πρόσφατο διάστημα οι εταιρείες έχουν αυξήσει κατά πολύ τους πόρους που δαπανούν σε αυτή την κατεύθυνση καθώς κατανοούν την αξία που προσθέτει. Το πιο επιτυχημένο μοντέλο είναι αυτό στο οποίο η διαχείριση έχει ενταχθεί πλήρως στις καθημερινές διαδικασίες της εταιρείας και δεν αποτελεί αποκομμένο έργο ενός τμήματος Διαχείρισης Κινδύνου (Risk)».
Όλοι κατανοούν την ανάγκη για αξιόπιστη πληροφόρηση. Πληθωρισμός, ενεργειακή κρίση, δημόσιο χρέος θα συνεχίσουν να μας απασχολούν
Καταλήγοντας, η ενεργειακή κρίση, έκρηξη πληθωρισμού και το μεγάλο δημόσιο χρέος, είναι παράγοντες (ρίσκα) που επηρεάζουν σημαντικά την παγκόσμια οικονομία και ακόμη περισσότερο την επόμενη ημέρα της επιχειρηματικής δραστηριότητας.
Ιδιαίτερα οι πληθωριστικές πιέσεις, που οφείλονται κυρίως στην αύξηση των τιμών της ενέργειας, έχουν συμβάλλει σημαντικά στην αύξηση κόστους σε κύριες κατηγορίες προϊόντων, όπως για παράδειγμα, τρόφιμα, μέταλλα κλπ, αναφέρει ο κ. Παλόγλου.
«Γεγονός όμως παραμένει, ότι όλες αυτές οι συγκυρίες αυξάνουν γενικότερα τον επιχειρηματικό κίνδυνο και την αβεβαιότητα, με αποτέλεσμα οι επιχειρήσεις να έχουν κατανοήσει τη σημασία που έχει η αξιόπιστη πληροφόρηση για την εκτίμηση της φερεγγυότητας συνεργατών και πελατών», όπως τονίζει.