Οι δείκτες για την έρευνα και την ανάπτυξη στη χώρα μας βρίσκονται ακόμη χαμηλά ως προς τον Ευρωπαϊκό μέσο όρο, παρόλα αυτά συνεχώς βελτιώνονται καθώς για το έτος 2020, η δαπάνη για την έρευνα ανέβηκε στο 1,51% του ΑΕΠ από 1,27% το 2019.

Ο Αθανάσιος Κυριαζής μιλά στο FinancePro για το όραμά του που είναι «η εγκαθίδρυση ενός νέου αναπτυξιακού προτύπου κοινωνικά, οικονομικά και περιβαλλοντικά βιώσιμου, που θα στηρίζεται στη γνώση και στην αξιοποίησή της για την παραγωγή υψηλής προστιθέμενης αξίας προϊόντων και υπηρεσιών, ικανών να ενσωματωθούν σε διεθνείς αλυσίδες αξίας».

Οι επενδύσεις στην έρευνα και την καινοτομία στη χώρα μας βρίσκονται αρκετά πίσω σε σχέση με τον Ευρωπαϊκό μέσο όρο. Τι πρέπει να γίνει για να βελτιωθούν οι επιδόσεις μας;

Η χώρα μας έχει αναλάβει ισχυρή δέσμευση για συντονισμένη χρήση των κονδυλίων του νέου ΕΣΠΑ 2021-2027 με τον Μηχανισμό Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, ενώ ένα νέο πρόγραμμα ανάπτυξης ικανοτήτων θα διευκολύνει τη διαδικασία προετοιμασίας των έργων και θα συμβάλει στην ενίσχυση της διοικητικής και οργανωτικής ικανότητας των δικαιούχων και των αρχών.

Οι δείκτες για την έρευνα και την ανάπτυξη στη χώρα μας, πράγματι βρίσκονται ακόμη χαμηλά ως προς τον Ευρωπαϊκό μέσο όρο, παρόλα αυτά συνεχώς βελτιώνονται. Συγκεκριμένα, σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία του Εθνικού Κέντρου Τεκμηρίωσης για το έτος 2020, η δαπάνη για την έρευνα ανέβηκε στο 1,51% του ΑΕΠ από 1,27% το 2019. Ιδιαίτερα ελπιδοφόρα σε αυτήν την αυξητική πορεία είναι η συνεισφορά των επιχειρήσεων που έφτασε το 0,68% του ΑΕΠ από 0,24% το 2011. Μάλιστα οι δαπάνες αυτές των επιχειρήσεων χρηματοδοτούνται κατά 83% περίπου από ίδια μέσα.

Στην επερχόμενη Προγραμματική Περίοδο 2021-2027, ανοίγονται νέοι ορίζοντες για την έρευνα και την καινοτομία. Η αύξηση χρηματοδότησης από τους πόρους των Διαρθρωτικών Ταμείων, το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, το Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης, καθώς και το νέο Πρόγραμμα Πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης “Horizon Europe”, προσφέρουν ευκαιρίες για μεγαλύτερη κινητοποίηση της ερευνητικής και επιχειρηματικής κοινότητας της χώρας, όχι μόνο για διεκδίκηση χρηματοδοτήσεων αλλά κυρίως για την αξιοποίηση των χρηματοδοτήσεων αυτών προς όφελος της κοινωνίας και της οικονομίας.

Όραμά μας είναι η εγκαθίδρυση ενός νέου αναπτυξιακού προτύπου κοινωνικά, οικονομικά και περιβαλλοντικά βιώσιμου, που θα στηρίζεται στη Γνώση και στην αξιοποίησή της για την παραγωγή υψηλής προστιθέμενης αξίας προϊόντων και υπηρεσιών, ικανών να ενσωματωθούν σε διεθνείς αλυσίδες αξίας. Σε αυτό το πλαίσιο, θα κινητοποιηθούν πόροι όχι μόνον από το ΕΣΠΑ αλλά και από το Εθνικό Πρόγραμμα Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, καθώς και από το Ταμείο Δίκαιης Αναπτυξιακής Μετάβασης.

Ο ψηφιακός μετασχηματισμός είναι στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος τόσο των μεγάλων όσο και των μικρότερων επιχειρήσεων. Με ποιο τρόπο συμβάλλει η Γενική Γραμματεία Έρευνας και Καινοτομίας στην ψηφιακή μετάβαση των επιχειρήσεων;

Ένας από τους βασικούς στόχους πολιτικής του νέου ΕΣΠΑ είναι η ανάπτυξη μιας ευφυέστερης Ευρώπης μέσα από τον έξυπνο και καινοτόμο οικονομικό μετασχηματισμό. Για τον σκοπό αυτό, η ΓΓΕΚ, σε συνεργασία με τις συναρμόδιες υπηρεσίες του Υπουργείου Ανάπτυξης και Επενδύσεων, έχει διαμορφώσει μια νέα Στρατηγική Έξυπνης Εξειδίκευσης, η οποία στη νέα περίοδο, εκτός από την έρευνα και την καινοτομία, επεκτείνεται και σε θέματα καινοτόμου επιχειρηματικότητας, ψηφιακού μετασχηματισμού και ανάπτυξης των απαραίτητων δεξιοτήτων του ανθρώπινου δυναμικού.

Στη νέα περίοδο θα δοθεί ιδιαίτερη έμφαση στην υποστήριξη όχι μόνον της έρευνας, αλλά κυρίως της καινοτομίας, με κατάλληλες δράσεις ανάπτυξης και διάχυσής της στον παραγωγικό ιστό της χώρας. Τέτοιες δράσεις επικεντρώνονται στην αξιοποίηση του ερευνητικού αποτελέσματος, στην υποστήριξη της νεοφυούς καινοτόμου επιχειρηματικότητας, στη δημιουργία δυναμικών οικοσυστημάτων καινοτομίας, καθώς και στην εδραίωση μακρόπνοων, στρατηγικών συνεργασιών ανάμεσα στις επιχειρήσεις και τους ερευνητικούς φορείς.

Επιπρόσθετα, το Πρόγραμμα «Ανταγωνιστικότητα» είναι το εργαλείο υλοποίησης της Εθνικής Στρατηγικής Έξυπνης Εξειδίκευσης (ΕΣΕΕ) και εναρμονίζεται με τις πολιτικές της Ε.Ε. για τον ψηφιακό και πράσινο μετασχηματισμό, προωθώντας παρεμβάσεις και επενδύσεις που συνεισφέρουν στους στόχους που έχουν τεθεί σε Ευρωπαϊκό επίπεδο.

Οι στρατηγικές κατευθύνσεις της Εθνικής Στρατηγικής Έξυπνης Εξειδίκευσης για την Προγραμματική Περίοδο 2021-2027 πρέπει να εξυπηρετούν και να είναι συμβατές με τον Στόχο Πολιτικής 1 (ΣΠ1) «Μια εξυπνότερη Ευρώπη μέσω της προώθησης του καινοτόμου και έξυπνου οικονομικού μετασχηματισμού».

Επιδιώκουμε να αλλάξουμε τη συνολική εικόνα του ελληνικού συστήματος καινοτομίας μέσα από πρωτοβουλίες που αναδεικνύουν τον κρίσιμο ρόλο των ερευνητικών αποτελεσμάτων και των τεχνολογικών εξελίξεων στην παραγωγή και στην ανταγωνιστικότητα των ελληνικών επιχειρήσεων και της εθνικής οικονομίας.

Η ΕΣΕΕ αναπτύσσει τα θέματα στρατηγικής για την Έρευνα, Τεχνολογία και Καινοτομία και τη διασύνδεσή τους με την επιχειρηματικότητα, τον ψηφιακό μετασχηματισμό (4 δισ. ευρώ) και τη διεθνοποίηση. O ψηφιακός μετασχηματισμός έχει ως βασική του επιδίωξη την προσαρμογή της Ελληνικής Βιομηχανίας και των μικρο-μεσαίων επιχειρήσεων στις προκλήσεις της 4ης Βιομηχανικής Επανάστασης.

Κύριος στόχος είναι να βελτιωθεί η θέση της ελληνικής παραγωγής στις διεθνείς αγορές, μέσα από τη λειτουργική ευελιξία και απόδοση των επιχειρήσεων, τις μεγαλύτερες ταχύτητες παραγωγής και την οργάνωση συνεργασιών και νέων επιχειρηματικών προτύπων σε έξυπνες αλυσίδες αξίας.

Στο πλαίσιο αυτό, προχωρήσαμε στη δημιουργία των Ευρωπαϊκών Κόμβων Ψηφιακής Καινοτομίας (Digital Innovation Hubs) αλλά και στην πρόσφατη ίδρυση των Γραφείων Μεταφοράς Τεχνογνωσίας/Τεχνολογίας (TTOs) στα Πανεπιστήμια και Δημόσια Ερευνητικά Κέντρα, σε συνεργασία με το Υπουργείο Παιδείας.

Επί πολλά χρόνια ακούμε πως θα πρέπει να συνδεθούν τα πανεπιστήμια με την αγορά και το επιχειρείν. Υπάρχει πρόοδος σε αυτή την κατεύθυνση;

Εκτός από τη διεθνοποίηση, βασική διάσταση της Ανώτατης Εκπαίδευσης είναι η σύνδεσή της με την έρευνα, την τεχνολογία και την καινοτομία, προκειμένου να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στην ατομική και κοινωνική πρόοδο, καθώς και στην παροχή ανθρώπινου δυναμικού υψηλής ειδίκευσης και πολιτών με ευελιξία κάτι που η Ευρώπη χρειάζεται για να δημιουργήσει θέσεις εργασίας, οικονομική ανάπτυξη και ευημερία. Σε μια οικονομία και κοινωνία που βασίζονται στη γνώση, η Ανώτατη Εκπαίδευση θα πρέπει να συνδέεται στενά με την έρευνα και την καινοτομία. Τα Πανεπιστήμια ως πάροχοι των υψηλότερων επιπέδων εκπαίδευσης και ως χώροι προηγμένης έρευνας και καινοτομίας, βρίσκονται στον πυρήνα του τριγώνου της γνώσης στην Ευρώπη. Έχουν το δυναμικό να ηγηθούν στην προώθηση της φιλοδοξίας της Ευρώπης να καταστεί η πρώτη ανά τον κόσμο οικονομία και κοινωνία της γνώσης.

Σε αυτό το πλαίσιο, είναι αναγκαίο να αναπτύσσουν δομημένες εταιρικές σχέσεις με την επιχειρηματική κοινότητα, προκειμένου όλο και περισσότερο να λειτουργούν ως οικονομικοί συντελεστές, ικανοί να ανταποκρίνονται καλύτερα και γρηγορότερα στις απαιτήσεις της αγοράς, με σκοπό την εκμετάλλευση των επιστημονικών και τεχνολογικών γνώσεων για τη δημιουργία προϊόντων και υπηρεσιών ωφέλιμων για την κοινωνία και τη βελτίωση της ποιότητας ζωής.

Η διδασκαλία και η έρευνα πρέπει να συνεργάζονται, προκειμένου να διασφαλιστεί η μεταφορά των αποτελεσμάτων της έρευνας στην κοινωνία. Η ζήτηση αποφοίτων με υψηλή ειδίκευση και επιχειρηματικό πνεύμα θα εξακολουθήσει να αυξάνεται τα προσεχή χρόνια. Η πρόκληση για την Ανώτατη Εκπαίδευση είναι να διαμορφώσει μια επιχειρηματική προσέγγιση της αξιοποίησης της γνώσης, ώστε να διευκολυνθεί η συνεργασία μεταξύ των δημόσιων ιδρυμάτων Ανώτατης Εκπαίδευσης και έρευνας που δημιουργούν γνώση και των επιχειρήσεων, για την εμπορική προώθηση της καινοτομίας στην αγορά.

Πώς μπορεί να μετατραπεί το Brain Drain σε Brain Gain ώστε να δημιουργηθούν εξειδικευμένες θέσεις εργασίας;

Επιδιώκουμε την ενίσχυση των επιχειρήσεων για την υλοποίηση στοχευμένων αναπτυξιακών επιχειρηματικών σχεδίων για την προώθηση των καινοτόμων προϊόντων/υπηρεσιών εγχώριας παραγωγής, με στόχο την καθιέρωση της θέσης τους στην εγχώρια και τις διεθνείς αγορές.

Στόχος μας είναι η κάλυψη των αναγκών του ανθρώπινου δυναμικού σε δεξιότητες, στο πλαίσιο των κατευθύνσεων της έξυπνης εξειδίκευσης, της βιομηχανικής μετάβασης και της υποστήριξης του ψηφιακού μετασχηματισμού των επιχειρήσεων. Η κατάλληλη εκπαίδευση αφορά τόσο το επίπεδο τεχνολογικής κατάρτισης, όσο και τις δεξιότητες και προσεγγίσεις που συνδέονται με την επιχειρηματικότητα.

Η Γενική Γραμματεία Έρευνας και Καινοτομίας (ΓΓΕΚ) κατόρθωσε, μέσα σε ένα σύντομο διάστημα, να αναδειχτεί σε πρωτοπόρα δύναμη, τόσο στην Ελλάδα όσο και στον εξωτερικό, στον τομέα της έρευνας και να μετατρέψει την καινοτομία σε πυλώνα ανάπτυξης και προόδου.

Τα άλματα που έχουν γίνει στον τομέα της ενίσχυσης της καινοτομίας είναι θεαματικά και ένα κατεξοχήν τέτοιο αντιπροσωπευτικό άλμα με στόχο την ανύψωση και την τόνωση της νεοφυούς επιχειρηματικότητας είναι «Το Εθνικό Μητρώο Νεοφυών Επιχειρήσεων», η πλατφόρμα του “Elevate Greece”, μια πρωτοβουλία της Ελληνικής Κυβέρνησης, η οποία έχει ως στόχο τη χαρτογράφηση νεοφυών επιχειρήσεων και την υποστήριξη της ανάπτυξής τους, με απώτερο σκοπό την ανάδειξη ενός ισχυρού οικοσυστήματος καινοτομίας. Αποτελεί δε το επίσημο μητρώο καταγραφής των νεοφυών επιχειρήσεων στην Ελλάδα.

Όσον αφορά το Ελλάδα 2.0 Εθνικό Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας αξίζει να αναφερθούμε στη δράση «Δημιουργία – Επέκταση – Αναβάθμιση των Υποδομών των Ερευνητικών Κέντρων εποπτείας ΓΓΕΚ», μέσω της οποίας θα ενισχυθούν 14 Ερευνητικοί και Τεχνολογικοί φορείς με συνολικό προϋπολογισμό 383.437.475.84 εκ. ευρώ. Η αναβάθμιση των 6 από τις 14 υποδομές, θα συγχρηματοδοτηθεί από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων. Ο προϋπολογισμός του Ταμείου Ανάκαμψης είναι 172.073.501,70 εκ. ευρώ, ενώ το τελικό σύνολο προϋπολογισμού, 345.156.680,47 εκ. ευρώ.

Όλα τα προηγούμενα στοιχεία και κυρίως τα φορολογικά κίνητρα προς τις επιχειρήσεις θα βοηθήσουν στον επαναπατρισμό των Ελλήνων επιστημόνων, αφού θα έχουν όλα τα εχέγγυα να εργαστούν και να μεγαλουργήσουν στη χώρα τους.