Ο Σταύρος Δεληγιαννίδης μιλά στο FinancePro για τις προκλήσεις της τελευταίας τριετίας και τον ψηφιακό μετασχηματισμό που προέκυψε ως θετική εξέλιξη από αυτούς τους κλυδωνισμούς, για τα κριτήρια ESG και τον ρόλο του CFO στην εφαρμογή τους, καθώς επίσης για τη σημασία της καινοτομίας στην ανταγωνιστικότητα μιας επιχείρησης.
Καθώς ο περιορισμός του λειτουργικού κόστους συνιστά κορυφαία προτεραιότητα για τους CFOs, σε ποιους τομείς πιστεύετε πως είναι σκόπιμο για τις εταιρείες να αρχίσουν να προσαρμόζουν τις δαπάνες τους;
Είναι επιτακτική ανάγκη πλέον και απόλυτη προτεραιότητα για τους Οικονομικούς Διευθυντές να προσαρμόσουν τις δαπάνες τους σε όλα τα επίπεδα. Η πρόκληση όμως βρίσκεται στη διατήρηση της ποιότητας του τελικού προϊόντος που φτάνει στους καταναλωτές. Φαντάζει εύκολη μία περικοπή δαπανών που φαινομενικά δεν έχει κανέναν αντίκτυπο στη λειτουργία της επιχείρησης. Θέλει όμως μεγάλη προσοχή και συνεργασία με όλα τα τμήματα, μέσω της θέσπισης ρεαλιστικού budget, ώστε οι διαδικασίες, οι έλεγχοι και οι λειτουργίες να παραμείνουν σε υψηλό επίπεδο με έμφαση στην ποιότητα. Κύριο μέλημα σαφώς αποτελεί η εξοικονόμηση ενέργειας. Αποτελεί πλέον ανταγωνιστικό πλεονέκτημα και σε ορισμένες περιπτώσεις κριτήριο βιωσιμότητας, η διατήρηση της δαπάνης ενέργειας σε χαμηλά επίπεδα. Εξετάζοντας κάποιος τα οικονομικά στοιχεία των εταιρειών, την τελευταία διετία, αντιλαμβάνεται αμέσως ότι το λειτουργικό κόστος αφήνει πλέον οριακά περιθώρια κέρδους, κυρίως στον βιομηχανικό κλάδο. Η ενέργεια ευτυχώς δεν αποτελεί άμεσο κριτήριο ποιότητας του παραγόμενου και θα πρέπει διεθνώς να στραφούμε στην κατεύθυνση της εξοικονόμησης ενέργειας και του ενεργειακού αποτυπώματος με μακροπρόθεσμο σχέδιο. Σε αυτήν την κατεύθυνση, βέβαια, θα πρέπει να στραφεί και το ελλιπές νομικό, τεχνικό και θεσμικό πλαίσιο.
Στη φετινή έκδοση της έρευνας European CFO Survey της συμβουλευτικής εταιρείας Deloitte, οι CFOs σε εταιρείες καταναλωτικών αγαθών, καθώς και στην αυτοκινητοβιομηχανία εμφανίζονται ως οι πλέον απαισιόδοξοι. Πώς εκτιμάτε ότι θα εξελιχθεί τo πρόβλημα της εφοδιαστικής αλυσίδας το 2023;
Είναι λογικό τα στελέχη των συγκεκριμένων εταιρειών να είναι οι πλέον απαισιόδοξοι. Η αυτοκινητοβιομηχανία και οι FMCG εταιρείες την τελευταία τριετία υπέστησαν δύο απανωτά πλήγματα, Covid-19 και πόλεμο στην Ουκρανία. O Covid έφερε τριγμούς στην παγκόσμια εφοδιαστική αλυσίδα με την τεράστια καθυστέρηση παραδόσεων, αλλά και τα υψηλά κόστη μεταφοράς. Αυτό βεβαίως συνεχίστηκε και με τον πόλεμο στην Ουκρανία, προσθέτοντας το φαινόμενο της επισιτιστικής κρίσης. Θεωρώ, και έχει ήδη αρχίσει να φαίνεται, ότι η κατάσταση θα εξομαλυνθεί στα μέσα του 2023. Τα πληθωριστικά κόστη και οι παραδόσεις θα συνεχίσουν να αποτελούν πρόβλημα, αλλά όχι σε αυτήν την κλίμακα που βιώσαμε το τελευταίο έτος. Οι χώρες θα αρχίσουν να αυτοεξυπηρετούνται μέχρι τον βαθμό στον οποίο μπορούν. Αυτό θα οδηγήσει σε μικρή εσωστρέφεια μέχρι να τεθούν οι νέες παγκόσμιες βάσεις του εμπορίου. Στοίχημα σαφώς αποτελεί η διατήρηση και στήριξη του καταναλωτή μέχρι να ολοκληρωθεί ο συγκεκριμένος οικονομικός «κύκλος».
Στη νέα εποχή του ψηφιακού μετασχηματισμού, με ποιον τρόπο μπορούν οι CFOs να χρησιμοποιήσουν τη νέα τεχνολογία προκειμένου να βελτιώσουν την αποδοτικότητα και ποιότητα στην παροχή πληροφορίας, βοηθώντας, έτσι, τη διοίκηση, στη λήψη αποφάσεων;
Ίσως το μόνο ενθαρρυντικό από τους τριγμούς της τελευταίας τριετίας αποτελεί το παγκόσμιο άλμα του ψηφιακού μετασχηματισμού των εταιρειών. Οι νέες τεχνολογίες που διαθέτουν οι Οικονομικοί Διευθυντές βοηθάνε στην άμεση και αμερόληπτη παροχή πληροφοριών. Η έννοια της Διοίκησης αποκτά τη σημασία που της αρμόζει. Είναι γνωστό πως κάτι που δεν μετριέται, δεν διοικείται. Μία απολογιστική πληροφορία αποτελεί κριτήριο αποφυγής στο μέλλον. Μία άμεση και online πληροφορία, αντιθέτως, αποτελεί κριτήριο άμεσης παρέμβασης. Με την εγκατάσταση και εφαρμογή νέων τεχνολογιών, η Οικονομική Διοίκηση έχει στη διάθεσή της όλο το φάσμα των διαδικασιών και την απόδοσή τους σε όλα τα επίπεδα. Με τον τρόπο αυτό, η λήψη αποφάσεων αποκτά πλέον παρεμβατικό χαρακτήρα, δίνοντας πιο ενεργό ρόλο στον Οικονομικό Διευθυντή.
Είναι οι επενδύσεις στη βιωσιμότητα βασικός άξονας του επόμενου κύματος της αγροτικής επιχειρηματικότητας και κατά πόσο τα κριτήρια ESG εξελίσσονται σε παράγοντα εταιρικής επιτυχίας όταν ενσωματώνονται στην ατζέντα του οικονομικού διευθυντή;
Είναι γεγονός πως ο πρωτογενής τομέας διανύει περίοδο παρατεταμένης αναδιάρθρωσης που έχει οδηγήσει σε επισιτιστική κρίση. Παρατηρούνται πολλές ελλείψεις σε βασικά αγροτικά προϊόντα που για χρόνια τα θεωρούσαμε δεδομένα. Η αγροτική επιχειρηματικότητα ταυτίζεται πλέον με την εταιρική επιχειρηματικότητα σε πολλούς τομείς. Τα κριτήρια ESG που αρχίζουν να εφαρμόζονται ευρέως δεν αφορούν μόνο τις εταιρείες, αλλά έχουν εφαρμογή σε όλη την αλυσίδα του προϊόντος, από τη σπορά μέχρι και την κατανάλωση.
Οι επενδύσεις στη βιωσιμότητα και στην έξυπνη γεωργία οδηγούν σε αυτήν την κατεύθυνση. Η Οικονομική Διεύθυνση αποτελεί κλειδί σε όλη αυτήν την αλυσίδα, όχι μόνο για τη θέσπιση και εφαρμογή των κριτηρίων, αλλά και για την τήρησή τους σε μακροπρόθεσμο ορίζοντα. Μόνο σε αυτήν την περίπτωση μπορούμε να αρχίσουμε να μιλάμε για εταιρική επιτυχία.
Σε μια εποχή που ο μόνος κανόνας είναι η διαρκής αλλαγή, πώς μπορεί ο σύγχρονος οικονομικός διευθυντής να εξελιχτεί σε σύμμαχο καινοτομίας;
Ένας επιτυχημένος Οικονομικός Διευθυντής πρέπει να βρίσκεται συνέχεια μπροστά από τις εξελίξεις. Ένα από τα κύρια και απαιτούμενα soft skills που θα πρέπει να διαθέτει, είναι η προνοητικότητα. Στην εποχή που ζούμε και εργαζόμαστε, κριτήριο επιβίωσης, αλλά και ανταγωνιστικότητας, αποτελεί η διαρκής καινοτομία.
Η Οικονομική Διεύθυνση αποτελεί εφαλτήριο αλλαγής και λήψης αποφάσεων με μακροχρόνιο σχέδιο, με σύμμαχο την καινοτομία. Απαιτείται λοιπόν η συμβολή της στην περαιτέρω ανάπτυξη της εταιρείας, μέσω της διαρκούς καινοτομίας, σε θέματα που αφορούν, μεταξύ άλλων, το HR, τις διαδικασίες, την ευφυή παραγωγή και το Big Data Analysis. Είναι ενθαρρυντικό ότι έχουμε πλέον ξεφύγει από τον τετριμμένο τρόπο διοίκησης με απολογιστικά συμπεράσματα και έχουμε περάσει στη νέα εποχή που τάσσεται υπέρ της προνοητικότητας και της ανταγωνιστικότητας.
Ο Χρήστος Γκότσης εξηγεί στο FinancePro ότι η ανάγκη ετοιμότητας των οργανισμών και ιδιαίτερα των στελεχών που κρατούν τα ηνία της οικονομικής διοίκησης είναι επιτακτική και ιδιαίτερα σημαντική για τη βιωσιμότητα των οργανισμών.
Ο ρόλος των στελεχών αυτών είναι διττός όσον αφορά τη στρατηγική διαχείρισης κινδύνου: από τη μια πλευρά καλούνται να μεταφέρουν στο εσωτερικό του οργανισμού όλα όσα αφορούν άμεσα ή έμμεσα τη λειτουργία και τη βιωσιμότητα της επιχείρησης, παρατηρώντας το εξωτερικό περιβάλλον και χαρτογραφώντας τους κινδύνους, ενώ ταυτόχρονα οι σύγχρονες συνθήκες απαιτούν έναν αξιόπιστο «Εσωτερικό Σύμβουλο» που θα παρέχει την πρόσθετη ιδιότητα του business partner και της εξυπηρέτησης του Εσωτερικού πελάτη. Η οικονομική διεύθυνση πρέπει να είναι σε θέση να παρέχει γρήγορη, ορθή, στοχευμένη και ποιοτική πληροφόρηση, υποστηρίζει ο Χρήστος Γκότσης. Έχοντας πρόσβαση σε όλα τα στοιχεία, καλείται να αναλάβει τον ρόλο της σωστής διαχείρισής τους και να προβάλει την ποιοτική πληροφόρηση που χρειάζεται μια εταιρεία στις καθημερινές της αποφάσεις, ενώ ταυτόχρονα καλείται να αναλύσει και αναδείξει όλα αυτά τα στοιχεία που αποτελούν, ή μπορεί δυνητικά να αποτελέσουν, απειλή για τον οργανισμό.
Πάνω από το ένα τρίτο των οικονομικών διευθυντών θεωρεί ότι η ύφεση αποτελεί σημαντικό κίνδυνο για την εταιρεία του. Δεδομένου του κλίματος αβεβαιότητας που επικρατεί, πόσο σημαντική είναι για έναν CFO η υιοθέτηση στρατηγικής διαχείρισης κινδύνων;
Επιβράδυνση της παγκόσμιας οικονομίας τη φετινή χρονιά, στο χαμηλότερο ποσοστό ανάπτυξης εδώ και δεκαετίες, προβλέπουν και τα Ηνωμένα Έθνη στην έκθεση που δημοσίευσαν τον Ιανουάριο για τις οικονομικές προοπτικές του 2023. Τα δυο χρόνια πανδημίας άφησαν ανεξίτηλο το αποτύπωμά τους, ενώ οι συνέπειές της ήταν –και εξακολουθούν να είναι– πολύπλευρες και αχαρτογράφητες και επηρέασαν κάθε έκφανση της σύγχρονης κοινωνικοοικονομικής ζωής. Η έκθεση προβλέπει επιβράδυνση των ρυθμών ανάπτυξης στο 1,9% φέτος από το 3% πέρυσι, λόγω της συνεχιζόμενης πανδημίας, του πολέμου στην Ουκρανία, την αύξηση του πληθωρισμού, αλλά και τις συνέπειες της κλιματικής κρίσης. Λαμβάνοντας υπόψη όλα τα παραπάνω, αντιλαμβανόμαστε ότι οι οργανισμοί, ανεξαρτήτως κλάδου, αντιμετωπίζουν πρωτοφανείς αλλαγές και προκλήσεις και έρχονται αντιμέτωπες με τις συνέπειες των γεγονότων στο περιβάλλον όπου δραστηριοποιούνται. Σχετικά με τη χώρα μας, η ανθεκτικότητα της οικονομικής διοίκησης έχει δοκιμαστεί ιδιαίτερα στους ελληνικούς οργανισμούς κατά τη τελευταία 15ετία, λόγω της κρίσης και του αβέβαιου οικονομικού περιβάλλοντος που βιώσαμε. Δυστυχώς και ευτυχώς ταυτόχρονα, οι παραπάνω δυσκολίες έχουν γαλουχήσει στελέχη έμπειρα και σε πλήρη ετοιμότητα όσον αφορά τη διαχείριση κινδύνων.
Το 2022 σημαδεύτηκε και από τη «Μεγάλη Παραίτηση». Πόσο καταλυτικός είναι ο ρόλος του χρηματοοικονομικού τομέα στη διατήρηση και πρόσληψη της επόμενης γενιάς προσωπικού και ηγετών μιας εταιρείας;
Στην πρόσφατη έρευνα «Η Απασχολησιμότητα στην Ελλάδα 2022», που πραγματοποιήθηκε για όγδοη συνεχή φορά από τον Όμιλο Adecco στην Ελλάδα, αναδείχθηκε ότι, τόσο οι εργαζόμενοι, όσο και οι υποψήφιοι, βρίσκονται σε διαρκή αναζήτηση εργασίας. Παρατηρείται το φαινόμενο, ακόμα και όσοι συμμετέχοντες εργάζονται αυτή τη στιγμή, σε μεγάλο ποσοστό να δηλώνουν ότι αναζητούν εργασία, κυρίως στην Ελλάδα, αλλά και στο εξωτερικό. Το εύρημα αυτό επιβεβαιώνει την έντονη κινητικότητα που παρατηρείται στον κόσμο της εργασίας από την εμφάνιση της πανδημίας και μετά και αναδεικνύει την έξαρση φαινομένων όπως οι «quitfluencers» και η «Μεγάλη Παραίτηση», που έχει αναδείξει ο όμιλος Adecco σε προηγούμενες έρευνες.
Οι εργαζόμενοι στην Ελλάδα αξιολογούν την εξασφάλιση ενός ικανοποιητικού πακέτου απολαβών ως τον σημαντικότερο παράγοντα που θα τους ωθούσε στο να αλλάξουν εργασία (78%), με το υγιές εργασιακό περιβάλλον (38%) και τις δυνατότητες εξέλιξης (36%) να ακολουθούν στις προτιμήσεις των ερωτηθέντων.
Τα ευρήματα επιβεβαιώνουν αποτελέσματα προηγούμενων ερευνών του Ομίλου Adecco για τις επιπτώσεις του διαρκώς αυξανόμενου κόστους ζωής στις ζωές των εργαζομένων, καθώς και τη σημασία που έχει πλέον η υγεία και η ευημερία για τους εργαζομένους.
Αν παλαιότερα ήταν σαφές ότι το ύψος των απολαβών ήταν αποτελεσματικό εργαλείο πρόσληψης, οι εργαζόμενοι δεν μένουν πλέον σε μια επιχείρηση μόνο για τον μισθό. Παρόλο που αποτελεί ισχυρό παράγοντα θετικής αξιολόγησης και ενισχύει το employer branding, σίγουρα δεν είναι ο μόνος. Οι πρόσθετοι λόγοι για να αφοσιωθούν σε έναν εργοδότη περιλαμβάνουν την ύπαρξη ισχυρής εταιρικής κουλτούρας, καλό εργασιακό περιβάλλον και προσεκτικά σχεδιασμένες ευκαιρίες ανάπτυξης.
Με ποιον τρόπο η συμμετοχή του σύγχρονου CFO στη διαμόρφωση των στρατηγικών αποφάσεων της εταιρείας ενισχύει το ανταγωνιστικό πλεονέκτημα αυτής;
Η εποχή που ένας οικονομικός διευθυντής απλά «ακολουθούσε» τον CEO ανήκει στο παρελθόν. Σήμερα, τα διοικητικά συμβούλια έχουν ανάγκη έναν CFO με ηγετικές ικανότητες και τεχνικές δεξιότητες σε όλα τα επίπεδα, για τη λήψη στρατηγικών αποφάσεων, πέραν των λογιστικών – χρηματοοικονομικών γνώσεων. Είναι γεγονός πως η χρονιά που διανύσαμε ήταν ακόλουθη μιας υγειονομικής, αλλά και οικονομικής κρίσης, με τον όρο Permacrisis (Permanent – Crisis) να αποτυπώνεται ως λέξη της χρονιάς του 2022 για το λεξικό Collins.
Μέσα σε αυτό το συνεχώς μεταβαλλόμενο περιβάλλον, οι εταιρείες αλλάζουν τα επιχειρηματικά τους μοντέλα και ο σύγχρονος CFO αποτελεί στρατηγικό σύμβουλο, με επίκεντρο την αξία και την ανάπτυξη και όχι μόνο τη διαχείριση κρίσεων. Η σύγχρονη οικονομική διεύθυνση είναι business partner για την επιχείρηση. Συμμετέχει στις σημαντικές επιχειρηματικές αποφάσεις, παρέχοντας πληροφορίες για τα όρια μέσα στα οποία πρέπει να κινούνται αυτές, βοηθώντας αφενός να μην χάνονται ευκαιρίες και αφετέρου να μην λαμβάνονται ρίσκα περισσότερα από αυτά που αντέχει η επιχείρηση. Επίσης, η σύγχρονη οικονομική διεύθυνση πρέπει να παρακολουθεί στενά τις εξελίξεις στον τομέα της τεχνολογίας και να ανακαλύπτει τρόπους για να μπορέσει να τις αξιοποιήσει, με σκοπό την αύξηση της απόδοσης και της παραγωγικότητας, την ελαχιστοποίηση των λαθών, καθώς και τη γρήγορη λήψη αποφάσεων. Τέλος, η σύγχρονη οικονομική διεύθυνση πρέπει να φροντίζει για την εκπαίδευση των στελεχών της, ώστε να είναι ενήμερα για τις εξελίξεις, αλλά και να έχουν την ικανότητα να αποκτούν γρήγορα τις δεξιότητες που χρειάζονται στο συνεχώς μεταβαλλόμενο περιβάλλον. Όλες οι παραπάνω πρωτοβουλίες ενισχύουν τη βιωσιμότητα και την ανταγωνιστικότητα της επιχείρησης.
Πώς ο οικονομικός διευθυντής μπορεί να συμμετέχει ενεργά στον ψηφιακό μετασχηματισμό της εταιρείας και ποια τεχνολογικά trends αναμένεται, κατά τη γνώμη σας, να κυριαρχήσουν στον χρηματοοικονομικό τομέα το 2023;
Στο πλαίσιο του σημερινού, έντονα μεταβαλλόμενου οικονομικού περιβάλλοντος που δημιούργησε η πανδημία COVID και η συνεπακόλουθη επιτάχυνση του ψηφιακού μετασχηματισμού, ο ρόλος του οικονομικού διευθυντή (CFO) τοποθετείται στο κέντρο των εταιρικών αποφάσεων και διευρύνεται πέρα από τη λογική του σύγχρονου «θεματοφύλακα των οικονομικών» της εταιρείας, σε «δημιουργό επιχειρηματικής αξίας» και «επόπτη ψηφιακής στρατηγικής».
Ο CFO θα πρέπει να προχωρήσει άμεσα σε ακόμη μεγαλύτερη αύξηση του ποσοστού αυτοματοποίησης των παραδοσιακών χρηματοοικονομικών διαδικασιών, να προσαρμόσει τις χρηματοοικονομικές λειτουργίες στη νέα πραγματικότητα της ψηφιακής εποχής και να διαφοροποιήσει το μοντέλο λειτουργίας τους με τη χρήση νέων τεχνολογιών, προκειμένου να βελτιώσουν την αποδοτικότητα και ποιότητα στην παροχή πληροφορίας – και όχι απλά δεδομένων – στον σωστό χρόνο, βοηθώντας, έτσι, τη διοίκηση στη λήψη αποφάσεων.
Επιπλέον, ο CFO καλείται να ανταποκριθεί σε σαφώς πιο διευρυμένες απαιτήσεις αναφορικά με τον σχεδιασμό και την υλοποίηση της ψηφιακής στρατηγικής και πρέπει να επανασχεδιάσει και να διευρύνει τον ρόλο και την ευθύνη του σε θέματα τεχνολογίας και ψηφιακών δεξιοτήτων, έτσι ώστε να ανταποκριθεί αποτελεσματικά στις ανάγκες ολόκληρης της εταιρείας. Ταυτόχρονα, οι οικονομικές διευθύνσεις θα είναι πολύ διαφορετικές στο μέλλον, κάνοντας σημαντική στροφή προς ένα πιο έξυπνο λειτουργικό μοντέλο. Ο CFO θα πρέπει να μπορεί να ξεκλειδώσει και να αξιοποιήσει τα πλήρη οφέλη του ψηφιακού μετασχηματισμού, ενισχύοντας τη συνεργασία του με τη διοικητική ομάδα, καθώς και να χρησιμοποιεί την τεχνολογία και τα δεδομένα για να συγχρονίσει τις πληροφορίες σε όλο το εύρος της διοικητικής ομάδας, προσφέροντας ολοκληρωμένα συμπεράσματα σε πραγματικό χρόνο, μέσω δεδομένων και μοντέλων, υλοποιώντας τις στρατηγικές της εταιρείας με ταχύτητα, στο πλαίσιο της δημιουργίας μακροπρόθεσμης αξίας.
Στο κοντινό μέλλον, πολλές από τις εργασίες που σχετίζονται με τις χρηματοοικονομικές και εταιρικές αναφορές, είναι ενδεχόμενο να διεκπεραιώνονται από την Τεχνητή Νοημοσύνη (λαμβάνοντας πάντοτε υπόψη ενδεχόμενους ρυθμιστικούς κινδύνους και κινδύνους ασφαλείας), ενώ είναι πιθανό η οικονομική διεύθυνση να βασίζεται σε συστήματα blockchain. Η χρήση εργαλείων Business Intelligence βοηθά την οικονομική διεύθυνση να συλλέξει τα σωστά δεδομένα τη σωστή στιγμή, να τα αναλύσει ενδελεχώς, ώστε να λάβει την καλύτερη δυνατή πληροφόρηση για να ενημερώσει ενδελεχώς τη διοίκηση. Μέσα από ενέργειες όπως ο υπολογισμός ρίσκου, η μέτρηση κόστους και η υλοποίηση των κατάλληλων επενδύσεων, η ίδια η διοίκηση επιτυγχάνει αποτελεσματικότερη διαχείριση των οικονομικών της ροών και προγραμματίζει καλύτερα την επόμενη ημέρα. Παράλληλα, τα ψηφιακά εργαλεία μπορούν να βοηθήσουν μέσω της ανάλυσης μεγάλου όγκου δεδομένων (Big Data Analytics) και τεχνητής νοημοσύνης (Artificial Intelligence) για πιο γρήγορη λήψη αποφάσεων και πιο ακριβείς προβλέψεις και συνεπώς να επιτύχουν μείωση του επιχειρηματικού ρίσκου. Για τη σωστή εφαρμογή αυτών των εργαλείων χρειάζεται να υπάρχει ιδιαίτερα καλή επικοινωνία, αλλά και εκπαίδευση των ατόμων που θα εμπλακούν στη διαδικασία, τονίζοντας τα οφέλη που θα αποκομίσουν μέσω αυτών των αλλαγών.
Κατά πόσο η δημιουργία του κατάλληλου περιβάλλοντος συνεχιζόμενης μάθησης για το προσωπικό μεταφράζεται σε οικονομικά αποτελέσματα για την επιχείρηση;
Παρά το γεγονός ότι οι εταιρείες αντιμετωπίζουν πρωτοφανείς προκλήσεις στην εύρεση εξειδικευμένου ανθρώπινου δυναμικού, μόνο οι μισοί από τους εργοδότες σε όλο τον κόσμο εφαρμόζουν μακροχρόνιες στρατηγικές ανάπτυξης ταλέντων, σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα της LHH. Επιπλέον, λιγότερες από τις μισές εταιρείες εστιάζουν την προσοχή τους στην ανάπτυξη των δεξιοτήτων των εργαζομένων τους για να τους προετοιμάσουν για τις θέσεις εργασίας που θα ανοίξουν στον οργανισμό μελλοντικά, κάτι που είναι απαραίτητο για να μπορέσουν οι εργαζόμενοι να παραμείνουν απασχολήσιμοι και παραγωγικοί. Ειδικά, στην περίπτωση κατάργησης θέσεων λόγω της εξέλιξης του κόσμου της εργασίας και της επικράτησης της τεχνολογίας, οι εργαζόμενοι είναι απαραίτητο να επανεκπαιδεύονται και να αποκτούν δεξιότητες χρήσιμες σε άλλους τομείς, για να μπορέσουν να ανακατευθυνθούν σε νέους ρόλους εντός των οργανισμών.
Όντως, στις μέρες μας, οι οργανισμοί, ανεξαρτήτως κλάδου, αντιμετωπίζουν πρωτοφανείς αλλαγές. Καλούνται να μετασχηματίσουν την ανθρωποδύναμή τους για να ανταποκρίνεται στις εξελίξεις και, καθώς μεταβαίνουν σε νέα επιχειρηματικά μοντέλα που έχουν στο επίκεντρο την ψηφιοποίηση, τον αυτοματισμό και την εξ αποστάσεως αλληλεπίδραση, ο αντίκτυπος στις απαιτούμενες δεξιότητες είναι αναπόφευκτος. Πιο συγκεκριμένα, θα πρέπει να εντοπίσουν τα δυνατά τους σημεία, καθώς και εκείνα στα οποία πρέπει να εμπλουτίσουν τις γνώσεις τους και να αναπτύξουν περαιτέρω τις δεξιότητές τους (upskilling), ενώ θα πρέπει να εντοπίσουν και τους τομείς που χρειάζονται επανακατάρτιση (reskilling).
Σε αυτή την κομβική περίοδο όπου βρισκόμαστε, θα πρέπει να αναδειχθεί ως αδιαπραγμάτευτη προτεραιότητα οι εταιρείες να επανεξετάσουν συνολικά τη στρατηγική και το πλάνο ανάπτυξης του ανθρώπινου δυναμικού τους, για να εξασφαλίσουν πως θα έχουν στο εγγύς αλλά και στο απώτερο μέλλον πρόσβαση στα ταλέντα που θα τις βοηθήσουν να παραμείνουν βιώσιμες. Απ’ όλα όσα προείπαμε, η πρόκληση που διαφαίνεται για το άμεσο μέλλον είναι σαφής – όμως πιστεύουμε ότι το ίδιο σαφείς είναι και οι λύσεις.
Το ανθρώπινο κεφάλαιο για χρόνια θεωρούνταν κόστος και όχι επένδυση. Αυτό πλέον δεν μπορεί να είναι επιλογή και θα πρέπει να συνειδητοποιήσουμε ότι θα πρέπει να επενδύσουμε διαφορετικά στους ανθρώπους μας. Κι αν όντως ξεκινήσουμε να αλλάζουμε αυτή την άποψη και αναλογιστούμε τη στρατηγική σημασία της ιδέας ενός νέου Return On Investment, μιας νέας απόδοσης της επένδυσης στον άνθρωπο (Return on Individual), τότε πραγματικά θα απελευθερώσουμε το μέχρι τώρα ανεκμετάλλευτο δυναμικό των πιο σημαντικών μας πόρων, που είναι και θα είναι πάντα οι άνθρωποί μας.
Για να είναι αποτελεσματικός ο χρηματοοικονομικός έλεγχος, πρέπει να προσδιορίζονται και να επικοινωνούνται στους επενδυτές βασικά ζητήματα, όπως η εκτίμηση των περιουσιακών στοιχείων μιας εταιρείας, αλλά και η δυνατότητά της να αντεπεξέλθει σε δανειακές υποχρεώσεις, ιδίως στο σύγχρονο πλαίσιο αυξημένης αστάθειας. Η ψηφιοποίηση βοηθά στην επεξεργασία και επικοινωνία αυτών των δεδομένων, αλλά, παράλληλα, αναγκάζει τους οικονομικούς ελεγκτές να λαμβάνουν υπόψιν τους και νέους κινδύνους ηλεκτρονικής απάτης.
Οι περισσότεροι ηγέτες των επιχειρήσεων αναμένουν ότι οι ψηφιακές τεχνολογίες θα μεταμορφώσουν δραματικά τον κλάδο τους μέχρι το 2026. Με ποιες ενέργειες οι υπεύθυνοι του χρηματοοικονομικού τομέα μπορούν να επιταχύνουν την ψηφιοποίηση της εταιρείας τους;
Ο ψηφιακός κόσμος απαιτεί η ανταλλαγή δεδομένων να γίνεται άμεσα και ψηφιακά και οι λειτουργίες των εταιρειών δεν μπορούν να αποτελούν εξαίρεση. Το επενδυτικό κοινό απαιτεί, η πληροφόρηση που δέχεται, να είναι άμεση και διαδραστική και αυτό απαιτεί αυτοματοποίηση της συλλογής και επεξεργασίας των δεδομένων, καθώς και έκδοση οικονομικών αποτελεσμάτων σε ψηφιακή μορφή, με τις οποίες οι εταιρείες μπορούν να κοινοποιήσουν άμεσα και στοχευμένα τα αποτελέσματα και τα επιτεύγματά τους.
Σήμερα, οι οικονομικές υπηρεσίες των εταιρειών δαπανούν περισσότερο χρόνο στη συλλογή, επεξεργασία και επικύρωση των δεδομένων, παρά στην ανάλυσή τους και επικοινωνία τους με το κοινό, λειτουργώντας εις βάρος της προόδου των εταιρειών.
Για την αυτοματοποίηση των οικονομικών υπηρεσιών των εταιρειών απαιτείται η ψηφιοποίηση των δεδομένων, η χρήση τεχνολογικών εργαλείων, τεχνητή νοημοσύνη (ΑΙ) και machine learning για τη διαχείριση μεγάλου όγκου δεδομένων (big data), ηλεκτρονικό αρχείο, αυτοματοποίηση εγκρίσεων / καταχωρήσεων, εγκριτικών ροών και, τέλος, η ψηφιοποίηση της ανάλυσης δεδομένων και αναφορών.
Η αυτοματοποίηση προσφέρει μεγαλύτερη διαφάνεια και διευκολύνει τον έλεγχο. Λιγότερες manual κινήσεις, λιγότερα λάθη, λιγότερος χρόνος για έλεγχο. Ο συνδυασμός ERP και εργαλείων διαχείρισης χρηματοοικονομικής εταιρικής απόδοσης αυτοματοποιεί περαιτέρω τις διαδικασίες και μειώνει τους κινδύνους, το κόστος των εταιρειών, ενώ παράλληλα επιτρέπει καλύτερη και αμεσότερη λήψη αποφάσεων.
Η μεγαλύτερη πρόκληση είναι και πάλι η κουλτούρα των εταιρειών, καθώς αυτός ο μετασχηματισμός απαιτεί αποδοχή και ευχέρεια στη χρήση των νέων τεχνολογιών και εργαλείων. Οι αναγκαίες δεξιότητες του ανθρωπίνου δυναμικού των οικονομικών τμημάτων έχει διευρυνθεί, συμπεριλαμβάνοντας προσωπικό με οικονομικό υπόβαθρο, με ευχέρεια στη χρήση νέων τεχνολογιών, επιστήμονες δεδομένων (data scientists) και προγραμματιστές.
Πώς αναμένεται να μεταμορφώσουν την επενδυτική δραστηριότητα στην Ελλάδα κίνδυνοι όπως η αύξηση του κόστους κατασκευής, ο πληθωρισμός, η αύξηση επιτοκίων και ο πολιτικός κίνδυνος και ποια είναι τα νέα επενδυτικά κριτήρια που διαμορφώνονται;
Το πληθωριστικό περιβάλλον, με τα αυξημένα κόστη και επιτόκια, σε συνδυασμό με την αβεβαιότητα που επικρατεί, αντικατοπτρίζονται σε μείωση των επενδύσεων και επενδύσεις με κύρια κριτήρια τη βιωσιμότητα και το χαμηλό ρίσκο.
Οι επενδύσεις σε ακίνητη περιουσία θεωρείται ότι αποτελούν αντιστάθμιση – hedging, έναντι του πληθωρισμού και μάλιστα μπορούν να έχουν σημαντικά κέρδη, κάνοντας έξυπνες, στοχευμένες επενδύσεις και έχοντας χαμηλά επίπεδα δανεισμού. Σε γενικές γραμμές, ένα πληθωριστικό περιβάλλον, με αύξηση του κόστους κατασκευής και επιτοκίων οδηγεί σε υψηλότερα ενοίκια και υψηλότερες τιμές ακινήτων, ενώ, ταυτόχρονα, η αύξηση των επιτοκίων των δανείων τείνει να ασκεί πτωτική πίεση στη ζήτηση της αγοράς ακίνητων. Αυτό που παρατηρούμε είναι πως ποιοτικά ακίνητα, σε prime locations και με υψηλή ενεργειακή απόδοση είναι δυσεύρετα, δεν φαίνεται να επηρεάζονται από την πτώση στη ζήτηση και μάλιστα εμφανίζουν αυξήσεις τιμών.
Η ευαισθητοποίηση της κοινωνίας σχετικά με την κοινωνία, το περιβάλλον, τη διαχείριση της κλιματικής κρίσης αποτελεί πλέον σημαντικό επενδυτικό κριτήριο που φαίνεται πως ήρθε για να μείνει και, σε συνδυασμό με την αύξηση του κόστους ενέργειας, η περιβαλλοντική απόδοση των επενδύσεων έχει σημαντική επίπτωση στη συνολική απόδοση των επενδύσεων. Λοιπά επενδυτικά κριτήρια, όπως το χαμηλό ρίσκο, η χαμηλή έκθεση σε δανεισμό, η κεφαλαιουχική επάρκεια, αποτελούν σημαντικά κριτήρια, ιδιαίτερα σε περιόδους αύξησης πληθωρισμού και επιτοκίων.
Καθώς τα «πράσινα» κτίρια αποκτούν αυξημένη υπεραξία, πιστεύετε ότι το E των κριτηρίων ESG ήρθε για να μείνει στην επενδυτική κουλτούρα, ανοίγοντας ένα νέο παράθυρο αειφορίας στην αγορά;
Η ευαισθητοποίηση της κοινωνίας σχετικά με την κοινωνία, το περιβάλλον, τη διαχείριση της κλιματικής κρίσης και την απαίτηση καταναλωτών και επενδυτών για βιώσιμες, ηθικές επιχειρηματικές πρακτικές, κινητοποίησε αλλαγές και στην κουλτούρα των επενδυτών και των επιχειρήσεων. Βλέπουμε τα ακίνητα υψηλής ενεργειακής απόδοσης να είναι περιζήτητα, να αποκτούν αυξημένη υπεραξία και να πετυχαίνουν αρκετά καλύτερες αποδόσεις από αντίστοιχα συμβατικά κτίρια.
Σημαντικό πλεονέκτημά τους, το οποίο φαίνεται έντονα την τρέχουσα περίοδο, είναι πως τα κτίρια χαμηλής ενεργειακής κατανάλωσης είναι πιο ανθεκτικά σε αυξήσεις του κόστους ενέργειας. Αυτή η ανάγκη για νέα «πράσινα» κτίρια βλέπουμε να κινητοποιεί την αγορά. Επίσης, τα κριτήρια ESG αποτελούν πλέον κριτήριο αποτίμησης των εταιρειών, επιπλέον της σχέσης κινδύνου και απόδοσης, δημιουργώντας την ανάγκη σε όλες τις επιχειρήσεις και στην αγορά για εξεύρεση νέων λύσεων και ανάπτυξη.
Ποια πιστεύετε πώς είναι τα τρία βασικά ζητήματα που θα επηρεάσουν τους οικονομικούς ελεγκτές και τις ομάδες τους το 2023;
Για έναν πετυχημένο και αποτελεσματικό έλεγχο που πραγματικά είναι εκεί για να προσθέσει αξία, το πρώτο βήμα είναι να γίνει σωστή αναγνώριση των βασικών ζητημάτων ελέγχου.
Επιπλέον, η αναγνώριση και γνωστοποίηση των βασικών θεμάτων ελέγχου παρέχει ενημέρωση προς τους επενδυτές, ώστε να γίνεται καλύτερη αξιολόγηση των οικονομικών καταστάσεων των εταιρειών.
Τα βασικά ζητήματα ελέγχου ήταν διαχρονικά η αναγνώριση εσόδων (revenue recognition), η εκτίμηση των περιουσιακών στοιχείων (valuation of assets) και η παράκαμψη ελέγχου / διαδικασιών από τη διοίκηση (management override of controls).
Εκτός των παραπάνω, ένα ζήτημα που χρήζει ελέγχου είναι η δυνατότητα των οργανισμών να αντεπεξέλθουν στις δανειακές τους υποχρεώσεις. Οι ασταθείς γεωπολιτικές συνθήκες, με την αύξηση του πληθωρισμού και των επιτοκίων, αυξάνουν τον κίνδυνο οι εταιρείες να μην μπορούν να καλύψουν τις δανειακές τους υποχρεώσεις, επηρεάζοντας άμεσα την ανάπτυξη αλλά και την βιωσιμότητα των επιχειρήσεων.
Επίσης, η ψηφιοποίηση των εταιρειών, με big data, δεδομένα σε cloud, ψηφιακές εγκρίσεις κ.ά., έχει εισαγάγει μια νέα διάσταση που οφείλουν οι οικονομικοί ελεγκτές να λάβουν υπόψιν τους στον έλεγχό τους, καθώς δεν μπορεί πια να αγνοηθεί ο κίνδυνος ηλεκτρονικής απάτης, μη ορθών πρακτικών ή δυσλειτουργίας και η επίπτωση που μπορεί να έχει σε έναν οργανισμό.
Νέες πρακτικές ανησυχίες, όπως η υποστήριξη της υβριδικής εργασίας και η αποτελεσματική επικοινωνία με τους stakeholders, έχουν προστεθεί στις πάγιες αρμοδιότητες οικονομικής διαχείρισης. Κατά συνέπεια, η ευελιξία του οικονομικού διευθυντή κρίνεται καθοριστική για την ουσιαστική στήριξη της επιχείρησης.
Σε μια εποχή αναταραχής όπως αυτή που διανύουμε, με ποιες κινήσεις οι CFOs διασφαλίζουν την καινοτομία της εταιρείας τους, παραμένοντας στην κορυφή του κλάδου τoυς;
Οι CFOs, προκειμένου να διασφαλίσουν την καινοτομία της εταιρείας τους, πρέπει να διασφαλίσουν την κατανομή πόρων σε πρωτοβουλίες που δημιουργούν αξία για την εταιρεία και, ιδανικά, αλλάζουν τον κλάδο. Για να καινοτομήσουν με επιτυχία, θα πρέπει να προσδιορίσουν τα πιο πολλά υποσχόμενα έργα, ενσωματώνοντάς τα στο business plan της εταιρείας.
Να θέσουν σαφείς στόχους για την υλοποίησή τους και να μετρούν τακτικά την πρόοδο στην επίτευξη αυτών των στόχων. Και, τέλος, να αναβαθμίσουν και να ενδυναμώσουν το ανθρώπινο δυναμικό του οικονομικού τμήματος. Οι λογιστικές δεξιότητες εξακολουθούν να είναι σημαντικές δεξιότητες για τους υπαλλήλους του οικονομικού τμήματος. Από εκεί και πέρα αυξάνονται οι απαιτήσεις για ψηφιακή και τεχνολογική γνώση. Η ανάλυση δεδομένων, για παράδειγμα, είναι όλο και πιο σημαντική για την παροχή πληροφοριών που μας βοηθούν να γίνουμε πιο στρατηγικοί συνεργάτες της επιχείρησης και για να βοηθήσουμε τον οργανισμό να λαμβάνει στρατηγικές αποφάσεις βάσει δεδομένων.
Καθώς η υβριδική εργασία καθιερώνεται στο μεταπανδημικό τοπίο, πώς δύναται ο CFO να υποστηρίξει την εταιρεία του προκειμένου αυτή να ανταποκριθεί επιτυχώς στη νέα κανονικότητα; Με ποιον τρόπο εσείς διασφαλίζετε ότι το προσωπικό σας παραμένει παραγωγικό, ανεξάρτητα από την τοποθεσία του;
Οι CFOs θα πρέπει να συνεργαστούν με το HR για να αξιολογήσουν τις εργασιακές προτιμήσεις των διαφορετικών ομάδων εργαζομένων εντός του οργανισμού τους και με τους συναδέλφους IT και HR για να αξιολογήσουν το κόστος και τα οφέλη από την επιδότηση εξόδων εξ αποστάσεως εργασίας, όπως για το υλικό ή την προσθήκη προγραμμάτων παροχών εργαζομένων.
Στη Randstad, σε παγκόσμιο επίπεδο, αλλά και στην Ελλάδα, ακολουθούμε το υβριδικό μοντέλο εργασίας σε όλα τα τμήματα της εταιρείας, καθώς πιστεύουμε ότι τα πλεονεκτήματα είναι πολλά και επίσης είναι η πλέον επικρατούσα τάση στην εργασία, κάτι που φαίνεται και στην ετήσια έρευνα που διενεργεί ο όμιλος της Randstad σε παγκόσμιο επίπεδο.
Οι εργαζόμενοι, στους οποίους παρέχεται εύλογος βαθμός ανεξαρτησίας και ελέγχου, είναι συνήθως πιο αποτελεσματικοί, παραγωγικοί και ικανοποιημένοι. Έρευνες έχουν δείξει ότι η ευελιξία των εργαζομένων σε σχέση με τα ωράρια εργασίας τους μπορεί να μειώσει την εξουθένωση των εργαζομένων (burnout). Αυτό το επίπεδο ελευθερίας βοηθά τους εργαζόμενους να αισθάνονται λιγότερο πιεσμένοι και πιο δημιουργικοί. Οι εργαζόμενοι επενδύουν περισσότερο στην επίτευξη των στόχων και των φιλοδοξιών του οργανισμού, όταν αισθάνονται ότι διατηρείται η ισορροπία μεταξύ επαγγελματικής και προσωπικής ζωής. Η τόνωση του ηθικού αυξάνει την παραγωγικότητα, επειδή οι άνθρωποι που νιώθουν ότι εκτιμώνται, οικοδομούν το «πνεύμα ιδιοκτησίας» και παραμένουν αφοσιωμένοι στις ευθύνες τους.
Γιατί η επιχειρηματική κερδοφορία συνδέεται άρρηκτα με την ικανοποίηση του ανθρώπινου δυναμικού και ποια είναι ορισμένα από τα οφέλη για την επιχείρηση και τους εργαζόμενους από την αξιοποίηση των εταιρικών παροχών;
Πολλές επιχειρήσεις προσφέρουν πέραν του μισθού και παροχές, όπως διατακτικές σίτισης, ιδιωτική ιατροφαρμακευτική κάλυψη, συνταξιοδοτικό πρόγραμμα, εταιρικό αυτοκίνητο, γυμναστήριο κ.ά., στους εργαζόμενους και είναι αλήθεια ότι σήμερα πολλοί εργαζόμενοι τα περιμένουν.
Το ερώτημα που γεννάται πολλές φορές είναι εάν οι παροχές αξίζουν πραγματικά το κόστος για την επιχείρηση και τι σημασία έχουν για τους εργαζομένους.
Η σύντομη απάντηση; Ναι, οι παροχές έχουν σημασία.
Ένα καλό πρόγραμμα παροχών βοηθά την επιχείρηση να προσελκύει και να διατηρεί ταλαντούχους υπαλλήλους με κίνητρα, το οποίο οδηγεί σε πιο ευτυχισμένους και παραγωγικούς εργαζομένους και, τελικά, μπορεί να βοηθήσει την επιχείρηση να ευδοκιμήσει.
Οι εργαζόμενοι θα αισθάνονται «κομμάτι» της εταιρείας, θα αισθάνονται ότι η εταιρεία (και η απασχόλησή τους) είναι σταθερή και ασφαλής, με αποτέλεσμα μειωμένη εναλλαγή προσωπικού και διατήρηση των υφιστάμενων εργαζομένων για την επιχείρηση. Αυτό σημαίνει εξοικονόμηση πόρων και χρημάτων από προσλήψεις και εκπαίδευση. Σημαίνει ότι είναι λιγότερο πιθανό να υπάρξουν έργα και πελάτες που «πέφτουν στα λάθη» όταν φεύγουν οι υπάλληλοι. Και σημαίνει ότι μπορεί να δημιουργηθεί μια έμπειρη ομάδα που μπορεί να αντιμετωπίσει γρήγορα και με τεχνογνωσία κάθε είδους προβλήματα που θα έπλητταν μια νεότερη ομάδα.
Τέλος, ένα σταθερό πακέτο παροχών θα δώσει στους υπαλλήλους τον πνευματικό χώρο να παραμείνουν παραγωγικοί. Το εργατικό δυναμικό δεν θα ανησυχεί τόσο για την παροχή υγειονομικής περίθαλψης, την αποταμίευση για τη συνταξιοδότηση, τη φροντίδα των παιδιών τους ή άλλες ανησυχίες που μπορούν να αντιμετωπίσουν οι παροχές. Αυτό σημαίνει ότι έχουν περισσότερη εγκεφαλική δύναμη και κίνητρο για να δουλέψουν για την επιχείρηση, έχοντας δημιουργήσει ένα καλύτερο εργασιακό περιβάλλον. Συμπέρασμα, ενώ η προσφορά παροχών στους εργαζόμενους αυξάνει το λειτουργικό κόστος, τα μακροπρόθεσμα πλεονεκτήματα μπορεί να αντισταθμίσουν κατά πολύ αυτό το κόστος και να συμβάλουν στη συνολική επιτυχία. Οι παροχές θα προσελκύσουν καλύτερους υπαλλήλους και θα τους κρατήσουν κοντά στον οργανισμό για μεγάλο χρονικό διάστημα, αποκομίζοντας τα οφέλη ενός υγιούς, παραγωγικού και ικανοποιημένου εργατικού δυναμικού.
Η σημασία των soft skills δεν ήταν ποτέ μεγαλύτερη για έναν οικονομικό διευθυντή. Πιστεύετε πως έφτασε ο καιρός για κάθε CFO να εξελιχτεί σε Κοινωνικό Οικονομικό Διευθυντή και πώς μπορεί να επιταχυνθεί αυτή η μεταμόρφωση;
Η αντιμετώπιση του απροσδόκητου αποτελεί συνεχή πρόκληση για τους CFOs, οι οποίοι έχουν δοκιμαστεί σκληρά κατά τη διάρκεια των περασμένων ετών, καθώς η προτεραιότητα έχει μετακινηθεί στην ανταπόκριση στις άνευ προηγουμένου επιπτώσεις στην υγεία και τις οικονομικές επιπτώσεις της πανδημίας COVID-19.
Πρακτικές ανησυχίες -όπως η επίβλεψη της υγείας και ασφάλειας του ανθρώπινου δυναμικού, η υποστήριξη της υβριδικής εργασίας και οι δυσκολίες στην επικοινωνία με τους stakeholders- έχουν προστεθεί στα θέματα οικονομικής διαχείρισης, όπως η διατήρηση της ρευστότητας, η διασφάλιση των αλυσίδων εφοδιασμού και η διαχείριση κινδύνων απάτης.
Ευελιξία και προσαρμογή στη συνεχή αλλαγή είναι ίσως τα πιο σημαντικά χαρακτηριστικά ενός CFO.
Ο σύγχρονος CFO πρέπει να είναι «big thinker», ηγέτης και ισχυρός επικοινωνιακά. Αυτά τα χαρακτηριστικά ταιριάζουν με τη σύγχρονη εικόνα ενός CFO ως επιχειρηματικού συνεργάτη του Διευθύνοντος Συμβούλου, που συμμετέχει πλήρως στη στρατηγική και στη λήψη αποφάσεων.
Οι κίνδυνοι στον κυβερνοχώρο συνιστούν μια από τις κορυφαίες προκλήσεις για μια επιχείρηση. Με ποιον τρόπο ο οικονομικός διευθυντής μπορεί να θωρακίσει την εταιρεία έναντι αυτών;
Ο CFO είναι κρίσιμος εταίρος στον τομέα της κυβερνοασφάλειας, επειδή είναι υπεύθυνος για την οικονομική ασφάλεια ενός οργανισμού. Συνεργαζόμενοι για τη διαχείριση του αυξημένου κινδύνου κυβερνοασφάλειας, ο CISO και ο CFO μπορούν να μετρήσουν πιο αποτελεσματικά την απόδοση επένδυσης (ROI) ενός προγράμματος ασφαλείας, να καθορίσουν μετρήσεις και να επικοινωνήσουν με το υπόλοιπο management team για να διασφαλίσουν ότι οι δαπάνες για την κυβερνοασφάλεια έχουν προτεραιότητα.
Οι CFO και οι CISO μπορούν να συνεργαστούν για να ευθυγραμμίσουν τους κινδύνους και τους στόχους της κυβερνοασφάλειας με μεγαλύτερους επιχειρηματικούς στόχους και να μεταφράσουν την ορολογία της κυβερνοασφάλειας στη γλώσσα της επιχείρησης. Για παράδειγμα, μπορούν να αποτιμήσουν τον κίνδυνο στον κυβερνοχώρο ως οικονομικό κίνδυνο. Τι θα κόστιζε στην επιχείρηση μια ώρα διακοπής που προκαλείται από παραβίαση; Τι γίνεται με την απώλεια ευαίσθητων δεδομένων και την επακόλουθη ζημιά στη φήμη;
Τέλος, ο CFO πρέπει να αναπτύξει metrics που θα κατανοήσει το management της εταιρείας και να δημιουργήσει μετρήσιμη απόδοση επένδυσης (ROI) από εργαλεία ασφαλείας, ώστε να είναι σε θέση να εξάγει συμπεράσματα σχετικά με τα εργαλεία που λειτουργούν αποτελεσματικά και αυτά που δεν αξιοποιούνται στο μέγιστο των δυνατοτήτων τους.
Ο Νίκος Κουβαράς αναλύει στο Finance Pro την ανάγκη ένταξης της κυβερνοασφάλειας στην ατζέντα όλων των CFOs, επισημαίνει τη σημασία της προτεραιοποίησης Cloud-first πολιτικών στο agile τοπίο της εποχής ενώ υπογραμμίζει τη συμβολή του growth mindset και των ESG κριτηρίων στην εταιρική ανάπτυξη.
Καθώς τα εταιρικά δεδομένα συνιστούν μια πραγματική εναλλακτική λύση για τη δημιουργία πρόσθετων εσόδων, κατά πόσο πιστεύετε πως η αξιοποίησή τους από τον σύγχρονο CFO ενισχύει την ανταγωνιστικότητα μιας επιχείρησης;
Η αξία των δεδομένων είναι πολυδιάστατη. Ολοένα και περισσότερο οι επιχειρήσεις εστιάζουν στο πως μπορούν να αλληλεπιδράσουν καλύτερα με τους πελάτες τους, στο πώς να βελτιώσουν την πρόταση αξίας τους χρησιμοποιώντας τα σωστά κανάλια για να προσεγγίσουν το κοινό τους, διαφοροποιώντας την τιμή, την ποιότητα, το προϊόν ή την υπηρεσία τους.
Όλα αυτά βασίζονται σε δεδομένα. Και τα οφέλη δεν μεταφράζονται μόνο στη δημιουργία πρόσθετων εσόδων αλλά και σε συνολικά καλύτερες υπηρεσίες για όλους μας.
Επιχειρήσεις και ολόκληρες οικονομίες καθοδηγούνται από τα οφέλη της τεχνητής νοημοσύνης, του machine learning, και των δεδομένων – τους πυλώνες της τέταρτης βιομηχανικής επανάστασης. Σίγουρα και ειδικά σε δύσκολες εποχές, οι επιχειρήσεις επικεντρώνονται στο πως μπορούν να βελτιώσουν έσοδα μέσα από data.
Η συγκέντρωση, η ψηφιοποίηση, η διαχείριση και εν τέλει η αποτελεσματική αξιοποίηση των δεδομένων των εταιριών, αποτελούν ένα από τα μεγαλύτερα πλεονεκτήματα στη λήψη έγκαιρων αποφάσεων για τους CFOs.
Καλούμαστε να έχουμε άμεση πρόσβαση στα δεδομένα προκειμένου να ενισχύσουμε την ανταγωνιστικότητα. Αλλά και στην εσωτερική οργανωτική διάρθρωση -παραγωγικότητα, για τον καλύτερο έλεγχο κόστους – τα δεδομένα που έχει στη διάθεσή της μια εταιρία από τους εργαζομένους της μπορούν να αποδειχθούν πολύτιμα.
Όλα αυτά τροφοδοτούν στην ουσία το μέλλον των επιχειρήσεων, το ερώτημα είναι πώς διασφαλίζεται η συγκέντρωση και η επερξεργασία των δεδομένων με αποτελεσματικό, γρήγορο και κυρίως ασφαλή τρόπο.
Και εδώ έρχεται να προστεθεί η αξία του Cloud γιατί χωρίς τη σταθερότητα, την αξιοπιστία και την ανθεκτικότητά του δεν μπορούμε ουσιαστικά να είμαστε ανταγωνιστικοί, δεν μπορούμε να καινοτομούμε.
Οι τεχνολογίες Cloud και οι λύσεις της Microsoft προσφέρουν μια ολιστική απάντηση, που στόχο έχει την ανάδειξη των δεδομένων σε ένα πραγματικό περιουσιακό στοιχείο για τις εταιρίες.
Πως εξελίσσεται ο ρόλος του CFO στη σύγχρονη εποχή και με ποιον τρόπο ο οικονομικός διευθυντής λειτουργεί ως καταλύτης για τον ψηφιακό μετασχηματισμό όχι μόνο της οικονομικής διεύθυνσης αλλά ακόμα και ολόκληρης της επιχείρησης;
Ο ρόλος του CFO έχει αλλάξει αρκετά σε σχέση με τα προηγούμενα χρόνια. Έχουμε μία μετακίνηση από πιο θεσμικές αρμοδιότητες σε ένα βασικό business partner της διοίκησης που να μπορεί να συμβάλλει στο σχεδιασμό στρατηγικής.
Όντας σε ιδανική θέση να συνεργαστεί με όλα τα τμήματα και έχοντας πρόσβαση σχεδόν σε όλα τα δεδομένα της επιχείρησης, κατανοεί ίσως και πιο άμεσα την ανάγκη και το όφελος από τη μετάβαση στο Cloud.
Και όχι μόνο για θέματα οικονομικής διεύθυνσης όπως αναφέρετε και εσείς αλλά ολιστικά. Σκεφθείτε πως η μετάβαση στο Cloud μπορεί να μειώσει το ενεργειακό αποτύπωμα κάθε επιχείρησης έως και 93%. Παράλληλα προτεραιοποιεί την ασφάλεια της επιχείρησης στον κυβερνοχώρο. Το θέμα της κυβερνοασφάλειας πλέον έχει μεταφερθεί από το IT backroom στο Boardroom και οφείλει να είναι στην ατζέντα όλων των CFOs, καθώς μπορεί να επηρεάσει την επιχείρηση σε όλες τις διαστάσεις: λειτουργικότητα, εταιρική φήμη, οικονομική σταθερότητα.
Δεδομένου ότι οι θετικές επιδόσεις μιας εταιρείας με βάση τα κριτήρια ESG συμβάλλουν και στην μακροπρόθεσμη κερδοφορία αυτής, πώς ο CFO μπορεί να αποτελέσει οδηγό εταιρικής ανάπτυξης στη νέα εποχή αειφορίας που έχει ήδη ανατείλει;
Όντως ο σημερινός CFO ρόλος μπορεί να οδηγήσει μια εταιρεία σε αυτό το μονοπάτι αφενός με την παρακολούθηση και ενημέρωση για την πρόοδο των δεικτών αυτών – συνολικά και ανά επιχειρησιακή μονάδα – και αφετέρου με την ενεργό συμμετοχή του στην εκπόνηση του συγκεκριμένου επιχειρησιακού πλάνου. Πρόκειται για ρόλο ιδανικά τοποθετημένο προκειμένου να μπορεί να συλλέξει τα δεδομένα που χρειάζονται για τις ESG στρατηγικές καθώς και να συνθέτει στοιχεία από διαφορετικά τμήματα – π.χ. πωλήσεις, supply chain, πελάτες- με σκοπό την ολοκληρωμένη απεικόνιση του ESG πλάνου της επιχείρησης. Το πιο σημαντικό ίσως είναι πως μπορεί να ηγηθεί και να καθορίσει τα μέτρα για τη βελτίωση των ESG στόχων.
Σύμφωνα με τα ευρήματα της παγκόσμιας έρευνας της EY, DNA of the CFO 2020, οι CFOs, θα πρέπει να επικεντρωθούν, μεταξύ άλλων, στη συναισθηματική νοημοσύνη. Πώς, κατά τη γνώμη σας, το ΕQ επαναπροσδιορίζει τον ρόλο της οικονομικής διεύθυνσης;
Πιστεύω πως επαναπροσδιορίζει κάθε ρόλο, κάθε διεύθυνση. Και φυσικά στην περίπτωση της οικονομικής διεύθυνσης, που έχει άμεση συνεργασία με όλα τα τμήματα, η ανάπτυξη του EQ είναι πλέον απαραίτητη προκειμένου να καταλάβουμε καλύτερα τις προτεραιότητες όλων αλλά και τις καθημερινές ανησυχίες των συνεργατών μας, χωρίς να υπάρχει ταύτιση ώστε να διασφαλίζεται η αξιοπιστία του ρόλου. Η οικοδόμηση αυτής της σχέσης εμπιστοσύνης απαιτεί ανάπτυξη συναισθηματικής νοημοσύνης. Στη Microsoft έχουμε δώσει μεγάλη έμφαση στο growth mindset, μαθαίνουμε, βελτιωνόμαστε, εξελισσόμαστε συνεχώς ενώ παράλληλα χτίζουμε κουλτούρα συμπερίληψης με στόχο την ουσιαστική ενδυνάμωση όλων κάτι που μεγιστοποιεί την αξία που παράγει η εταιρεία όχι μόνο σε οικονομικό αλλά και – κυρίως – σε κοινωνικό επίπεδο.
Σε μια εποχή γεωπολιτικής αστάθειας και έντονου πληθωρισμού νικητής αναδεικνύεται τελικά ο CFO που χαρακτηρίζεται από agility στη λήψη αποφάσεων εταιρικής στρατηγικής;
Σε όποια πρόκληση συναντάμε και ειδικά σε ένα τόσο ευμετάβλητο περιβάλλον, οι αποφάσεις πρέπει να είναι έγκαιρες και όσο το δυνατό περισσότερο βασισμένες σε data. Στο πλαίσιο αυτό, η ανάπτυξη λύσεων για ευέλικτα συστήματα ενδοεπιχειρησιακού σχεδιασμού, real time reporting καθώς και predicative analytics είναι απαραίτητα εργαλεία στη λήψη έγκαιρων αποφάσεων για την επιχείρηση. Ο CFO ρόλος είναι ακόμα σημαντικότερος και πιο σύνθετος, δεδομένου ότι καλείται να προσαρμόσει το πλάνο ώστε να ενισχύσει την κερδοφορία, διασφαλίζοντας παράλληλα ένα περιβάλλον μακροχρόνιας και διατηρήσιμης ανάπτυξης. Και εδώ η προτεραιοποίηση Cloud-first πολιτικών βοηθάει ουσιαστικά, είναι σύμμαχος στις προκλήσεις που αντιμετωπίζουμε. Για αυτό άλλωστε βλέπουμε ότι ιδιωτικός και δημόσιος τομέας επιλέγουν να αυξήσουν την επένδυση σε σχέση με τη μετάβαση στο Cloud παρά το γεγονός ότι οι οικονομίες παγκόσμια επηρεάζονται από τον αυξανόμενο πληθωρισμό και την ενεργειακή κρίση.
Κανένας δεν σκέφτηκε ποτέ πεθαίνοντας: «Μακάρι να είχα περάσει περισσότερες ώρες στο γραφείο» είπε κάποτε ο Ελληνοαμερικανός γερουσιαστής, Paul Tsongas, αδυνατώντας φυσικά να προβλέψει τις μεταβολές που θα επέφερε η πανδημία του Covid-19 στις εργασιακές συνθήκες. Πράγματι, η τηλεργασία καθιερώνεται τα τελευταία χρόνια σε μια πραγματικότητα που ήρθε για να μείνει και μάλιστα σύμφωνα με έρευνα της Catalyst και της CNBC, το 76% των εργαζομένων επιθυμεί μόνιμα ευέλικτη απασχόληση όσον αφορά το χρονοδιάγραμμα ή/και την τοποθεσία ενώ όπως επιβεβαιώνεται από την εταιρεία συμβούλων τηλεργασίας Global Workplace Analytics, η εξ αποστάσεως εργασία θα μπορούσε να εξοικονομήσει 500 δισεκατομμύρια δολάρια ετησίως στις αμερικανικές εταιρείες ή 11.000 δολάρια ανά εργαζόμενο, λόγω του μειωμένου ενοικίου, της αυξημένης παραγωγικότητας και των χαμηλότερων ποσοστών απουσιών του προσωπικού. Πώς όμως αντιμετωπίζουν οι οικονομικοί διευθυντές την καινούργια αυτή συνθήκη απασχόλησης και ποια είναι η συμβολή της τεχνολογίας στη λειτουργικότητα της εξ αποστάσεως εργασίας;
Λάμπρος Νάσης Managing Partner, Define Solutions «Η πολύ γρήγορη εξοικείωση των πελατών / συνεργατών με τις εφαρμογές e-meeting, οδήγησε σε μικρότερη ανάγκη για δια ζώσης συναντήσεις, διευρύνοντας τον εργασιακό χρόνο και μειώνοντας ή/ και εκμηδενίζοντας το κόστος μετακίνησης»
Καθιέρωση νέων μοντέλων εργασίας
Η πανδημία του Covid-19 έφερε νέα δεδομένα στα εργασιακά ζητήματα, με σημαντικότερο την αλλαγή του εργασιακού περιβάλλοντος καθώς αρκετοί υπάλληλοι χρειάστηκε να εργαστούν από το σπίτι τους και να εξοικειωθούν με τη λεγόμενη «τηλεργασία, αναφέρει ο Λάμπρος Νάσης, Managing Partner στη Define Solutions. Στη σύγχρονη εποχή, η ευέλικτη απασχόληση εξελίσσεται σε βασικό κριτήριο επιλογής επαγγέλματος για το προσωπικό. Ενδεικτικό είναι πως σε πρόσφατη δημοσκόπηση της Gallup διαπιστώθηκε ότι εννέα στους δέκα εργαζόμενους επιθυμούν να συνεχίσουν να εργάζονται από το σπίτι σε κάποιο βαθμό ενώ περισσότεροι από τους μισούς (54%) που εργάζονται εξ αποστάσεως τώρα, τουλάχιστον για ένα μέρος του χρόνου τους, θα προτιμούσαν ένα υβριδικό μοντέλο εργασίας στο μέλλον -μεταξύ του σπιτιού και του γραφείου.
Όπως προκύπτει, μάλιστα, μόνο το 9% των εργαζομένων επιθυμούν να επιστρέψουν στο γραφείο με πλήρη απασχόληση. Σε συνέντευξή του στην Time ο διευθύνοντας σύμβουλος της Airbnb, Μπράιαν Τσέσκι, χαρακτήρισε την εργασία στο γραφείο μια «αναχρονιστική μορφή εργασίας της προ-ψηφιακής εποχής» ενώ λίγο μετά την ανακοίνωση της εταιρείας για μόνιμη τηλεργασία, η ιστοσελίδα με τις διαθέσιμες θέσεις απασχόλησης εκτοξεύτηκε σε περισσότερες από 800.000 θεάσεις -απόρροια του έντονου ενδιαφέροντος των υποψήφιων εργαζόμενων. Σύμφωνα με έρευνα της Microsoft που πραγματοποιήθηκε με τη συμμετοχή 20.000 εργαζομένων από 11 χώρες, καθώς όλο και περισσότερες μεγάλες εταιρείες καλούν τους εργαζόμενούς τους να επιστρέψουν στα γραφεία, εκείνοι εμφανίζονται απρόθυμοι, με αποτέλεσμα οι εντάσεις να αυξάνονται.
Συγκεκριμένα, ενώ το 87% των εργαζομένων νιώθει ότι εργάζεται εξίσου ή και περισσότερο αποτελεσματικά από το σπίτι, το 80% των προϊστάμενων διαφωνεί. Αξίζει μάλιστα να σημειωθεί πως η Apple ήρθε αντιμέτωπη με τη δυσαρέσκεια των υπαλλήλων όταν τους κάλεσε να επιστρέψουν στο γραφείο τρεις ημέρες την εβδομάδα. Σε κάθε περίπτωση το μοντέλο εργασίας εξαρτάται πάντα από τις απαιτήσεις και τις προδιαγραφές του κάθε ρόλου, επισημαίνει ο Κωνσταντίνος Σιαμπάνης, Finance Director στη SAP Hellas, Cyprus and Malta υπογραμμίζοντας πως το ζητούμενο του να λειτουργούν περισσότερο οργανωμένα και αποτελεσματικά οι επιχειρήσεις είναι η υιοθέτηση πρακτικών που υποστηρίζουν και ενθαρρύνουν πολλαπλά μοντέλα εργασίας. Καθίσταται βασικό για τους οργανισμούς να αφουγκράζονται τις ανάγκες των εργαζομένων, προσαρμοζόμενοι στα ζητούμενα της οποιασδήποτε εποχής, αφού σημασία δεν έχει ο «τόπος» αλλά ο «τρόπος» που επιτελείται η εργασία και το «πώς» εργαζόμενοι και επιχειρήσεις μπορούν να ωφεληθούν από κοινού, προσθέτει.
Ψήφος εμπιστοσύνης στις ευέλικτες μορφές εργασίας
Στην παγκόσμια οικονομική πρωτεύουσα, τη Νέα Υόρκη, η υβριδική εργασία καθίσταται κυρίαρχη. Μάλιστα, σύμφωνα με έκθεση του The Partnership for New York City, με έρευνα σε περισσότερους από 160 μεγάλους εργοδότες γραφείων στο Μανχάταν, το 77% αυτών σχεδιάζει ή εφαρμόζει επί του παρόντος ένα υβριδικό πρόγραμμα και μόνο το 10% απαιτεί καθημερινή παρουσία στο γραφείο. Καθώς η πλειοψηφία των εργαζομένων εκφράζουν την προτίμησή τους για την εξ’ αποστάσεως και την υβριδική εργασία, οι οργανισμοί που παρουσιάζονται απρόθυμοι να προσαρμοστούν στα νέα δεδομένα ενδέχεται να αντιμετωπίσουν προκλήσεις πρόσληψης και διατήρησης προσωπικού.
Ιρίνα Γκίνη Marketing Manager Greece, Cyprus, Bulgaria & Adriatic Region, SASM «Ευελιξία σημαίνει και φυσική παρουσία στον χώρο εργασίας, προκειμένου να αποτρέπονται φαινόμενα συναισθηματικής αποστασιοποίησης από το αντικείμενο εργασίας»
Οι ευέλικτες μορφές εργασίας επιδρούν θετικά στην εμπειρία του εργαζομένου, ο οποίος μπορεί να εξισορροπήσει ευκολότερα την επαγγελματική με την προσωπική του ζωή, ενώ ταυτόχρονα ενδυναμώνεται από το συναίσθημα ότι ο εργοδότης του τον εμπιστεύεται να εργάζεται από όπου αυτός αισθάνεται πιο παραγωγικός υπογραμμίζει η Ιρίνα Γκίνη, Marketing Manager Greece, Cyprus, Bulgaria & Adriatic Region στη SAS, διευκρινίζοντας ωστόσο πως ευελιξία σημαίνει και φυσική παρουσία στον χώρο εργασίας, προκειμένου να αποτρέπονται φαινόμενα συναισθηματικής αποστασιοποίησης από το αντικείμενο εργασίας και να ενισχύεται η δημιουργικότητα μέσα από τη «ζωντανή» διάδραση και ανταλλαγή ιδεών. Σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα της McKinsey, το 87% των εργαζομένων αξιοποιούν την ευκαιρία να εργαστούν εξ αποστάσεως εάν τους προσφερθεί ενώ αξιοσημείωτη είναι η διαπίστωση της έρευνας του Robert Half ότι το 50% των εξ αποστάσεως υπαλλήλων θα αναζητούσαν μια νέα δουλειά εάν απαιτούνταν να επιστρέψουν στο γραφείο με πλήρη απασχόληση.
Όπως αναφέρεται σε σχετικό δημοσίευμα του πρακτορείου Reuters και σύμφωνα με την παγκόσμια έρευνα που διεξήγαγε η εταιρεία ευρέσεως εργασίας ADP σε δείγμα 33.000 εργαζομένων σε όλο τον κόσμο, οι εργαζόμενοι που έχουν γεννηθεί μετά το 1997 και αντιστοιχούν στη λεγόμενη Generation Z συγκεντρώνουν σχεδόν διπλάσιες πιθανότητες να αλλάξουν δουλειά, αφού τα δύο τρίτα αυτών σκέφτονται να εγκαταλείψουν την εργασία τους και να προσπαθήσουν να βρουν καινούργια εφόσον οι εργοδότες τους υποχρεώσουν σε φυσική παρουσία στα γραφεία. Σε μελέτη από την Quantum Workplace, το 78% των εξ’ αποστάσεως εργαζομένων δήλωσαν ότι ήταν αφοσιωμένοι στην επιχείρηση που απασχολούνται σε σύγκριση με το 72% των εργαζομένων στο γραφείο, κάτι ιδιαιτέρως σημαντικό για την επιτυχία ενός οργανισμού, αφού όπως διαπίστωσε η Gallup, οι επιχειρήσεις ή οι μονάδες εργασίας που σημειώνουν υψηλότερη βαθμολογία όσον αφορά τη δέσμευση των εργαζομένων παρουσιάζουν 21% υψηλότερη κερδοφορία. Κατά την γνώμη μου δεν τίθεται θέμα διλήμματος μεταξύ εργασίας στο γραφείο ή τηλεργασία, όλα είναι θέμα προσαρμοστικότητας και ευελιξίας, τοποθετείται σχετικά ο Κωνσταντίνος Σιαμπάνης, τονίζοντας πως ενώ κατά το παρελθόν, η κερδοφορία συνιστούσε τον μοναδικό μετρήσιμο στόχο των επιχειρήσεων, ο τρόπος λειτουργίας πλέον έχει αλλάξει, με τη Βιωσιμότητα και το Ευ ζην των εργαζομένων να αποτελούν βασικούς μεσοσταθμικούς παράγοντες ευημερίας μιας επιχείρησης.
Η τεχνολογία ως υποστηρικτικός παράγοντας της τηλεργασίας
Αναμφισβήτητα, η τεχνολογία και τα εργαλεία που αυτή παρέχει λειτουργούν υποστηρικτικά στην εξ αποστάσεως εργασία. Μάλιστα, η ενεργοποίηση απομακρυσμένων ή υβριδικών περιβαλλόντων εργασίας προσφέρει πολλά απτά οφέλη στην εταιρική βάση. Το κόστος τεχνολογίας ελαχιστοποιείται ή μειώνεται, αφού με λύσεις όπως της εικονικοποίησης, ο οργανισμός μπορεί να παρέχει στους εξ αποστάσεως εργαζόμενους ασφαλή πρόσβαση σε εικονικούς επιτραπέζιους υπολογιστές και στις εφαρμογές εσωτερικής εγκατάστασης που απαιτούνται για εργασία. Όταν οι άνθρωποι δύνανται να εργάζονται από το σπίτι (ή οπουδήποτε αλλού), το κόστος ιδιοκτησίας ή μίσθωσης εμπορικών ακινήτων μειώνεται ή εξαλείφεται σημαντικά.
Σύμφωνα με πρόσφατα στοιχεία, περισσότερες εταιρείες προσπαθούν πλέον να αυξήσουν τον επαναχρησιμοποιούμενο παλιό εξοπλισμό αντί να αγοράσουν νέο υλικό, με ενδεικτικό παράδειγμα τη Gartner, στην οποία οι παγκόσμιες αποστολές υπολογιστών μειώθηκαν κατά 6,8% το πρώτο τρίμηνο του 2022 ενώ η Medicopy στο Nashville, TN, που έχει υιοθετήσει την εξ αποστάσεως εργασία για σχεδόν όλους τους 200 υπαλλήλους της προβλέπει ότι θα εξοικονομήσει 350.000 $ ετησίως μόνο σε κόστος μίσθωσης. Πράγματι, όσο περισσότεροι εργαζόμενοι απασχολούνται εξ’ αποστάσεως, τόσο μεγαλύτερη είναι και η εξοικονόμηση κόστους για τους οργανισμούς ενώ επιπλέον εξοικονόμηση κόστους μπορεί να προέλθει από τη μετατροπή των εκδηλώσεων από δια ζώσης σε διαδικτυακές, με την google να εξοικονομεί περίπου 1 δισεκατομμύριο δολάρια σε ταξίδια, ξενοδοχεία και έξοδα που σχετίζονται με εκδηλώσεις εργαζομένων. Στη δημιουργία άριστων συνθηκών ευελιξίας, καθοριστικός αποδεικνύεται ο ρόλος των analytics μας πληροφορεί η Ιρίνα Γκίνη, εξηγώντας μας πως τα analytics παρέχουν μια ολοκληρωμένη θεώρηση του κάθε εργαζόμενου, αξιοποιώντας δομημένα και μη-δομημένα δεδομένα από πολλαπλές πηγές.
Κωνσταντίνος Σιαμπάνης Finance Director, SAP Hellas, Cyprus and Malta «Σημασία δεν έχει ο «τόπος» αλλά ο «τρόπος» που επιτελείται η εργασία και «πώς» εργαζόμενοι και επιχειρήσεις μπορούν να ωφεληθούν από κοινού»
Το μέλλον της ευέλικτης εργασίας είναι στενά συνδεδεμένο με τη χρήση τους, καθώς βοηθούν τους ηγέτες των οργανισμών να κατανοήσουν καλύτερα τις ανάγκες των εργαζομένων τους, να πάρουν έξυπνες αποφάσεις με βάση τα δεδομένα σχετικά με την κατανομή εργασιών και τις πολιτικές αναφορικά με την ευέλικτη εργασία και να σχεδιάζουν αποτελεσματικές ενέργειες συνεργασίας, επικοινωνίας και συνδημιουργίας ανάμεσα στις ομάδες, διευκρινίζει. Επιπλέον, όπως επισημαίνει, τα analytics δίνουν σημαντικά insights στη διαδικασία του employee onboarding, η οποία καθίσταται πιο πολύπλοκη σε συνθήκες ευέλικτης εργασίας. Στις σημερινές συνθήκες ένας νέος εργαζόμενος καλείται να ενταχθεί σε remote ομάδες όπου έχουν ήδη διαμορφώσει δεσμούς, δυναμικές και ισορροπίες σε pro-COVID εποχές, άρα απαιτείται μια πιο δομημένη προσέγγιση, μας υπενθυμίζει η Ιρίνα Γκίνη σημειώνοντας πως τα analytics αναλύουν δεδομένα από κάθε touchpoint του employee onboarding journey, παρέχοντας insights σχετικά με την ικανοποίηση του νεοπροσληφθέντα και βελτιστοποιώντας έτσι την εμπειρία του. Μέσω της τεχνολογίας και της αξιοποίησης ψηφιακών εργαλείων οι επιχειρήσεις δεν εστιάζουν στην απόσταση αλλά στην αξία και την ποιότητα της απόδοσης του κάθε εργαζομένου, μας λέει ο Κωνσταντίνος Σιαμπάνης.
Πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα της τηλεργασίας στον χρηματοοικονομικό τομέα
Η τηλεργασία έχει γίνει ολοένα και πιο συνηθισμένη στον τομέα των οικονομικών τα τελευταία χρόνια λόγω της προόδου της τεχνολογίας μας λέει ο Vasilis Culla, Finance Manager στην IQVIA τονίζοντας τα πολλά πλεονεκτήματα που προκύπτουν από τη νέα συνθήκη για τους επαγγελματίες του χρηματοοικονομικού τομέα. Όπως αναφέρει, η τηλεργασία επιτρέπει στους επαγγελματίες του χρηματοοικονομικού τομέα να έχουν περισσότερο έλεγχο στο πρόγραμμα εργασίας τους, κάτι που μπορεί να αποδειχθεί ιδιαίτερα ωφέλιμο για όσους διατηρούν οικογενειακές ή προσωπικές υποχρεώσεις ενώ δύναται να εξοικονομήσει χρήματα για τη μετακίνηση, τη στάθμευση και άλλα έξοδα που σχετίζονται με την εργασία σε ένα γραφείο.
Vasilis Culla Finance Manager, IQVIA «Η τηλεργασία μπορεί να προσφέρει πολλά οφέλη στους επαγγελματίες του χρηματοοικονομικού τομέα αλλά απαιτεί προσεκτικό σχεδιασμό και πειθαρχία για να είναι επιτυχής»
Μερικοί άνθρωποι διαπιστώνουν ότι διαθέτουν μεγαλύτερη παραγωγικότητα όταν απασχολούνται από το σπίτι, αφού συναντούν λιγότερους περισπασμούς και είναι σε θέση να εργάζονται σε ένα πιο άνετο και οικείο περιβάλλον, συμπληρώνει ο Vasilis Culla. Μια πολύ θετική συνέπεια της πανδημίας ήταν το γεγονός της πολύ γρήγορης εξοικείωσης των πελατών / συνεργατών με τις εφαρμογές e-meeting, που οδήγησε σε μικρότερη ανάγκη για δια ζώσης συναντήσεις, διευρύνοντας τον εργασιακό χρόνο και μειώνοντας ή/ και εκμηδενίζοντας το κόστος μετακίνησης, σημειώνει με τη σειρά του ο Λάμπρος Νάσης υπογραμμίζοντας πως ουσιαστικά, η τηλεργασία ωφέλησε και ανέπτυξε την επαφή με συνεργάτες/ πελάτες που βρίσκονται σε απομακρυσμένες περιοχές. Κατ’ ουσίαν, η τηλεργασία και οι τηλεδιασκέψεις διαδραματίζουν καίριο ρόλο στη μείωση του κόστους των υπηρεσιών σε πελάτες, συμπληρώνει.
Παρά τα παραπάνω πλεονεκτήματα, η εργασία στο σπίτι μπορεί επίσης να παρουσιάσει προκλήσεις για τους επαγγελματίες του χρηματοοικονομικού τομέα, δηλώνει στο Finance Pro o Vasilis Culla, αναφέροντας ως παράδειγμα τα εμπόδια στη συνεργασία και την επικοινωνία με συναδέλφους, όπως και το ότι μερικοί άνθρωποι ίσως να δυσκολεύονται να διατηρήσουν το ίδιο επίπεδο εστίασης και πειθαρχίας στο σπίτι τους, όπως θα έκαναν σε ένα περιβάλλον γραφείου. Στην Define Solutions, η επικοινωνία με τους πελάτες είναι ιδιαίτερα κρίσιμη και σημαντική για την επιτυχή υλοποίηση των έργων μας, τονίζει ο Λάμπρος Νάσης διευκρινίζοντας πως η face to face επαφή είτε των στελεχών της εταιρείας μεταξύ τους είτε με τους πελάτες δημιουργεί σχέση εμπιστοσύνης και ανταποκρίνεται στις σημερινές ανάγκες της ελληνικής οικονομίας.
Στατιστικές μελέτες έχουν δείξει ότι το ευχάριστο εργασιακό περιβάλλον αυξάνει την απόδοση της εργασίας, προσθέτει υπογραμμίζοντας, επιπλέον, πως οι επιχειρήσεις καθίστανται εξοπλισμένες με όλους τους απαραίτητους πόρους, σε αντίθεση με το οικιακό περιβάλλον. Για να αποδειχθούν επιτυχείς στην τηλεργασία, οι επαγγελματίες του χρηματοοικονομικού τομέα θα πρέπει να διασφαλίσουν ότι διαθέτουν έναν ειδικό χώρο εργασίας και τον απαραίτητο εξοπλισμό και λογισμικό για την αποτελεσματική ολοκλήρωση της εργασίας τους, διευκρινίζει ο Vasilis Culla, συμπληρώνοντας την ανάγκη ύπαρξης σαφών ορίων μεταξύ εργασίας και προσωπικού χρόνου αλλά και τη σημαντικότητα της διατήρησης της σύνδεσης με τους συναδέλφους και τη διοίκηση. Συνολικά, η τηλεργασία δύναται να προσφέρει πολλά οφέλη στους επαγγελματίες του χρηματοοικονομικού τομέα, εντούτοις απαιτεί προσεκτικό σχεδιασμό και πειθαρχία προκειμένου να αποδειχθεί επιτυχής, καταλήγει.
Συνοψίζοντας, οδηγούμαστε στο συμπέρασμα ότι ένα υβριδικό περιβάλλον που θα συνδυάζει τόσο την φυσική παρουσία όσο και την τηλεργασία είναι ίσως το αποτελεσματικότερο μοντέλο εργασίας, σύμφωνα πάντα με τα σημερινά δεδομένα της ελληνικής οικονομίας, μας λέει ο Λάμπρος Νάσης.
Η κοινωνική ευθύνη των επιχειρήσεων είναι να αυξάνουν τα κέρδη τους, είχε πει κάποτε ο Αμερικάνος οικονομολόγος Milton Friedman. Ωστόσο στη σύγχρονη εποχή η βιωσιμότητα εξελίσσεται σε κομβικό μοχλό λήψης εταιρικών αποφάσεων, που τροφοδοτεί την ανάπτυξη μέσω επενδύσεων, καινοτομίας και εξαγορών, ενισχύοντας το ανταγωνιστικό πλεονέκτημα του οργανισμού και, συνεπώς, αυξάνοντας την κερδοφορία της. Μπορεί, όμως, πράγματι το πρίσμα του ESG να συμβάλλει στον μετριασμό της αστάθειας που αντιμετωπίζουν οι επιχειρήσεις στο αντίξοο παγκόσμιο τοπίο της εποχής και πόσο καθοριστικός αποδεικνύεται ο ρόλος του CFO στην επίτευξη του παραπάνω στόχου;
Σταύρος Καραγρηγορίου CFO, Εθνική Ασφαλιστική «Ο CFO καλείται να αναπτύξει νέες δεξιότητες, να υπερβεί τον παραδοσιακό ρόλο του και να αποτελέσει στρατηγικό σύμβουλο του Διευθύνοντα Συμβούλου και της υπόλοιπης διοικητικής ομάδας»
Επιτακτική η πράσινη μετάβαση των επιχειρήσεων
Οι όροι «Πράσινη Χρηματοδότηση» και «Πράσινες Επενδύσεις» αφορούν στην κατεύθυνση των αντλούμενων κεφαλαίων σε επενδύσεις που στοχεύουν στη βελτίωση του περιβαλλοντικού αποτυπώματος της επιχείρησης, συμβάλουν στην υιοθέτηση μιας κουλτούρας για υπεύθυνη περιβαλλοντική λειτουργία και ενός οράματος για οικονομική ανάπτυξη που συνάδει με την προώθηση τόσο της περιβαλλοντικής όσο και της κοινωνικής ευημερίας, μας λέει ο Σταύρος Καραγρηγορίου, CFO στην Εθνική Ασφαλιστική. Αναγκαία τόσο από περιβαλλοντικής πλευράς, όσο και από οικονομικής χαρακτηρίζει ο Αλέξανδρος Αγγελόπουλος, Διευθύνων Σύμβουλος του Ομίλου Aldemar Resorts την πράσινη μετάβαση για τις επιχειρήσεις, επισημαίνοντας πως βραχυπρόθεσμα το κόστος αυτής, και της εναρμόνισής της με την διαρκώς μεταβαλλόμενη ευρωπαϊκή νομοθεσία, αποθαρρύνει τους επιχειρηματίες και επαγγελματίες να υιοθετήσουν νέες πρακτικές και τεχνολογίες. Αρκετοί μένουν προσηλωμένοι στο cash-flow και δεν εμβαθύνουν στο τελικό οικονομικό αποτέλεσμα, μας εξηγεί.
Αλέξανδρος Αγγελόπουλος Διευθύνων Σύμβουλος, Όμιλος Aldemar Resorts «Μια επένδυση σε σύγχρονες τεχνολογίες εξοικονόμησης επιδοτείται σε ποσοστό ως και 50% ενώ χρηματοδοτείται από τραπεζικά εργαλεία αλλά και το Ταμείο Ανάκαμψης»
Οι επιχειρήσεις θα πρέπει να εξετάσουν ενεργά το πώς μπορούν να ευθυγραμμιστούν με τις βασικές αρχές της πράσινης και βιώσιμης χρηματοδότησης, όχι μόνο από τη θέση της πρόσβασης στη διαθέσιμη χρηματοδότηση και ρευστότητα αλλά και από τους μοχλούς τους, είτε αυτοί αφορούν την παροχή εμπορικών όρων στους πελάτες τους ή την πρόσβαση σε πρώτες ύλες για παραγωγή και μάρκετινγκ και διαφήμιση δηλώνει στο Finance Pro o Alastair Graham, FCIB – Director of Banking Risk Training Limited and Secretary General of the Global Banking Standards Board (GBEStB), Lead Instructor for Risk Management Seminars of the Hellenic American Union, ενώ αξιοσημείωτο είναι πως σύμφωνα με έρευνα του Harvard Business Review για πολλές εταιρείες οι μη χρηματοοικονομικές μετρήσεις – όπως οι εκπομπές άνθρακα, οι εκροές ενέργειας και άλλες μετρήσεις βιωσιμότητας – μπορεί να μεταφράζονται σε εκατοντάδες εκατομμύρια δολάρια εξοικονόμησης, ακόμη και ανάπτυξης.
Ο CFO ως στρατηγικός σύμβουλος της διοίκησης
Ο σύγχρονος οικονομικός διευθυντής εντάσσει την αειφορία στη μακροπρόθεσμη στρατηγική του, συμβάλλοντας καθοριστικά στη μελλοντική προστασία των κεφαλαίων, τη διαχείριση των κινδύνων και την προσέλκυση των επενδυτών. Αν και σύμφωνα με την έρευνα Finance Trends 2022 της Protiviti -η οποία φιλοξένησε απόψεις 1.064 χρηματοοικονομικών ηγετών παγκοσμίως- το ESG δεν συγκεντρώνει τόσο υψηλή βαθμολογία όσο οι ανησυχίες για την ασφάλεια των δεδομένων, τον πληθωρισμό και την κερδοφορία, τους επόμενους μήνες αναμένεται να εξελιχθεί σε κορυφαία προτεραιότητα παράλληλα με την αυτοματοποίηση, τον οικονομικό σχεδιασμό, τις επενδύσεις στην τεχνολογία cloud και τη χρηματοδότηση κινητής τηλεφωνίας ενώ το 98% των CFOs σχεδιάζει αύξηση της εστίασης και της συχνότητας των αναφορών ESG το 2023.
lastair Graham FCIB – Director, Banking Risk Training Limited and Secretary General, GBEStB, Lead Instructor for Risk Management, Τhe Hellenic American Union «Οι ενδιαφερόμενοι πρέπει να γνωρίζουν τον οικονομικό και λειτουργικό αντίκτυπο των «πράσινων» πρακτικών σε ολόκληρη την εταιρεία»
Η ευρεία οπτική της θέσης του Οικονομικού Διευθυντή και η δυνατότητα σύνθεσης, αποκωδικοποίησης και κατανόησης της μεγάλης εικόνας, καθιστούν το ρόλο του ιδιαίτερα κρίσιμο, μας λέει ο Σταύρος Καραγρηγορίου, σημειώνοντας πως ο CFO καλείται να αναπτύξει νέες δεξιότητες, να υπερβεί τον παραδοσιακό ρόλο του και να αποτελέσει στρατηγικό σύμβουλο του Διευθύνοντα Συμβούλου και της υπόλοιπης διοικητικής ομάδας στη θέσπιση μιας επιχειρηματικής στρατηγικής με σαφή προσανατολισμό στην αντιμετώπιση των κινδύνων που αφορούν την κλιματική αλλαγή και τη βιώσιμη ανάπτυξη. Ο Οικονομικός Διευθυντής αναμένεται να αναζητήσει μια στρατηγική που θα αξιολογεί τις επενδύσεις χαμηλών εκπομπών άνθρακα και θα παρέχει μια ολοκληρωμένη εταιρική γνωστοποίηση πληροφοριών σχετικά με το κλίμα, αναφέρει ο Alastair Graham ενώ σύμφωνα με την έρευνα της Protiviti, το 41% των CFOs επενδύουν στην τεχνολογία στοχεύοντας στη βελτίωση των επιδόσεών τους στις αναφορές ESG και το 42% αυτών χρειάζονται πρόσθετες δεξιότητες και πόρους προκειμένου να αυξήσουν τις γνωστοποιήσεις τους.
Με τα σύγχρονα χρηματοδοτικά εργαλεία και την εθνική κατεύθυνση να συνηγορούν σε μία γρήγορη μετάβαση, οφείλουν οι εταιρείες να κάνουν χρηματοοικονομική μελέτη επένδυσης και απόδοσης που εύκολα θα καταδείξει ότι μεσο-μακροπρόθεσμα φαίνεται στα οικονομικά αποτελέσματα μια σημαντική βελτίωση, τόσο στο EBITDA όσο και στο τελικό αποτέλεσμα, υπογραμμίζει ο Αλέξανδρος Αγγελόπουλος, αναφέροντας ενδεικτικά ότι μια επένδυση σε σύγχρονες τεχνολογίες εξοικονόμησης επιδοτείται σε ποσοστό ως και 50%, χρηματοδοτείται από τραπεζικά εργαλεία αλλά και το Ταμείο Ανάκαμψης και μπορεί να δώσει ως και μηδενικές καταναλώσεις σε ορυκτά καύσιμα και σημαντικές μειώσεις στους λογαριασμούς της ΔΕΗ.
Μια χρυσή ευκαιρία για τους Οικονομικούς Διευθυντές
Αναμφισβήτητα, η βιωσιμότητα μπορεί να οδηγήσει στην καινοτομία, με νέα προϊόντα και υπηρεσίες, επιχειρηματικές διαδικασίες και ενεργειακά αποδοτικές εγκαταστάσεις. Επιπλέον, οι ισχυρές αξίες βιωσιμότητας ενισχύουν την πρόσληψη, την ανάπτυξη και τη διατήρηση των εργαζομένων, βοηθώντας τους Οικονομικούς Διευθυντές να αποφύγουν το κόστος που σχετίζεται με την εύρεση και εκπαίδευση νέου προσωπικού. Όπως επιβεβαιώνει άλλωστε η έρευνα ESG as a Workforce Strategy της Mercer, ανεξάρτητης εταιρείας διαχείρισης περιουσιακών στοιχείων και θυγατρικής της Marsh McLennan, η σχέση μεταξύ της απόδοσης των εταιρειών αναφορικά με το ESG και του συναισθήματος του ανθρώπινου δυναμικού αποδεικνύεται στενή, καθώς οι εταιρείες με πολύ ικανοποιημένους εργαζόμενους έχουν, κατά μέσο όρο, 14 % υψηλότερες βαθμολογίες ESG από τον παγκόσμιο μέσο όρο. Μάλιστα, στο εγγύς μέλλον, οι υψηλές επιδόσεις ESG μιας εταιρείας θα αποκτούν όλο και σημαντικότερο ρόλο στην προσέλκυση και τη διατήρηση νέων ταλέντων, καθώς οι Millennials και οι Gen Z αναμένεται να ισοδυναμούν μέχρι το 2029 με το 72% του παγκόσμιου ανθρώπινου δυναμικού, σε σύγκριση με το 52% το 2019.
Σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα του ομίλου ManpowerGroup με τίτλο Η Αναζήτηση Ταλέντων ESG που διεξήχθη το δ’ τρίμηνο του 2022 (Οκτώβριος-Δεκέμβριος) και στην οποία συμμετείχαν 510 Έλληνες εργοδότες, σχεδόν 7 στις 10 (69%) επιχειρήσεις στην Ελλάδα έχουν ήδη εντοπίσει και αναπτύξει τη στρατηγική τους ESG έναντι των 8 στις 10 (78%) διεθνώς. Όλoi oι ενδιαφερόμενοι σε μια επιχείρηση πρέπει να γνωρίζουν τον οικονομικό και λειτουργικό αντίκτυπο των «πράσινων» πρακτικών στο συνολικό εύρος αυτής, σχολιάζει ο Alastair Graham, τονίζοντας πως η εικόνα της εταιρείας συνιστά σημαντικό παράγοντα στη σχέση που διαμορφώνει με τους εμπορικούς της εταίρους και στην αντίληψη και τη φήμη που διατηρεί στον έξω κόσμο, με ισχυρό οικονομικό αντίκτυπο σε κάθε επιχειρηματική διαπραγμάτευση. Η δυναμική υιοθέτηση των «Πράσινων» αρχών συμβάλλει καθοριστικά στην επιτυχία της επιχείρησης, συμπληρώνει.
Η ευαισθητοποίηση καταναλωτών και επενδυτών σε παγκόσμιο επίπεδο για υιοθέτηση επιχειρηματικών πρακτικών που επιδρούν θετικά στην αποτελεσματική διαχείριση της περιβαλλοντικής κρίσης έχει επιφέρει θεμελιώδεις αλλαγές τόσο ως προς τη δυνατότητα των επιχειρήσεων να αντλούν κεφάλαια με ανταγωνιστικούς όρους όσο και ως προς την ικανότητά τους να προσελκύουν και να διατηρούν μια σταθερή επενδυτική βάση αλλά και ως προς τον τρόπο με τον οποίο πλέον αποτιμώνται, υπογραμμίζει ο Σταύρος Καραγρηγορίου. Το νέο μοντέλο της βιωσιμότητας αντιμετωπίζει ισόρροπα τις κοινωνικές, περιβαλλοντικές και οικονομικές προκλήσεις της επόμενης μέρας και σήμερα είναι ο καιρός για γρήγορη και οικονομικά συμφέρουσα μετάβαση, σημειώνει ο Αλέξανδρος Αγγελόπουλος ενώ όπως προσθέτει τα εργαλεία αυτά δεν θα παραμείνουν για πάντα, με χαρακτηριστικό το παράδειγμα της αυτοκινητοβιομηχανίας, στην οποία ήδη μειώνονται τα κίνητρα για την ηλεκτροκίνηση.
Η επίδραση του ESG στις επενδυτικές αποφάσεις
Καθώς οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής καθίστανται πλέον εμφανείς στους οργανισμούς, η αυξανόμενη πίεση των ενδιαφερόμενων μελών μετατρέπει σε επιτακτική την ανάγκη οικοδόμησης ενός βιώσιμου μέλλοντος για τις εταιρείες. Όπως εξάλλου υπογραμμίζει ο Σταύρος Καραγρηγορίου, η βελτίωση των επιδόσεων της επιχείρησης σε θέματα που άπτονται του περιβάλλοντος, της κοινωνίας και της ορθής εταιρικής διακυβέρνησης συμβάλλει καθοριστικά στην ανταγωνιστικότητά της, αυξάνει τη μελλοντική αξία της καθώς και την εμπιστοσύνη των επενδυτών και διασφαλίζει ευνοϊκούς όρους χρηματοδότησης. Αξιοσημείωτο είναι πως σύμφωνα με τα ευρήματα της μελέτης της Schroders, Global Investor Study 2022, τα οποία εστιάζουν στη βιωσιμότητα και βασίζονται στις απαντήσεις περισσοτέρων από 23.000 ερωτηθέντων που επενδύουν από 33 τοποθεσίες παγκοσμίως, επτά στους δέκα επενδυτές που χαρακτηρίζονται ως «ειδικοί/έμπειροι» πιστεύουν ότι οι βιώσιμες επενδύσεις ισοδυναμούν με τον μόνο τρόπο εξασφάλισης της κερδοφορίας μακροπρόθεσμα.
Πράγματι, η επενδυτική φιλοσοφία ESG υιοθετείται ολοένα και περισσότερο τόσο από επενδυτές που επιθυμούν να συμβάλλουν στη βιώσιμη ανάπτυξη με την επενδυτική τους συμπεριφορά όσο και από τους διαχειριστές κεφαλαίων οι οποίοι επιλέγουν επενδυτικά οχήματα που επίσης συμβάλλουν στη βιωσιμότητα. Όπως επιβεβαιώνει η έρευνα της PwC, τα περιβαλλοντικά, κοινωνικά αποτελέσματα και τα αποτελέσματα της διακυβέρνησης βρίσκονται στις προτεραιότητες των επενδυτών για τις επιχειρήσεις: η ασφάλεια δεδομένων και το απόρρητο κατατάσσονται στην τρίτη θέση (51%) ενώ ακολουθούν η αποτελεσματική εταιρική διακυβέρνηση στην τέταρτη (49%) και η μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου (44%). Για περισσότερα από τα τρία τέταρτα (78%) των επενδυτών η διαχείριση των ρυθμιστικών κινδύνων συνιστά έναν σημαντικό παράγοντα για τη συμπερίληψη της βιωσιμότητας στις επενδυτικές τους αποφάσεις.
Οι σύγχρονες χρηματοδοτικές λύσεις που παρέχουν οι τράπεζες στις επιχειρήσεις
Οι παραδοσιακές λύσεις για τις επιχειρήσεις είναι η παροχή ρευστότητας (κεφάλαιο κίνησης) και βραχυπρόθεσμης και μακροπρόθεσμης χρηματοδότησης ενεργητικού ενώ οι πιο συνηθισμένες είναι οι εγκαταστάσεις υπερανάληψης ή κεφαλαίου κίνησης που «λαδώνουν τους τροχούς» πολλών εταιρειών, αναφέρει ο Alastair Graham, σημειώνοντας πως οι πιο μακροπρόθεσμες διευκολύνσεις χρησιμοποιούνται συχνά για την απόκτηση παγίων περιουσιακών στοιχείων, όπως μηχανήματα και ακίνητα. Η χρηματοδότηση του εμπορίου και οι διεθνείς υπηρεσίες (συνάλλαγμα) είναι διαθέσιμες σε επιχειρήσεις με πρόσβαση στις παγκόσμιες αγορές, μας λέει χαρακτηρίζοντας το FinTech μια πρόσφατη υιοθέτηση και καινοτομία στα χρηματοοικονομικά που μειώνει τη διαχείριση και το κόστος ορισμένων συναλλαγών, συμπεριλαμβανομένων των γρήγορων και απλουστευμένων υπηρεσιών διεθνών ανταποκριτών, οι οποίες είναι επωφελείς λόγω της εξοικονόμησης αποδοτικότητας που προσφέρουν.
Οι μεγαλύτερες εταιρείες μπορούν να έχουν πρόσβαση σε διάφορες επιλογές χρηματοδότησης της κεφαλαιαγοράς και στη χρήση εξελιγμένων ανταλλαγών, δικαιωμάτων προαίρεσης και μελλοντικών συμβάσεων που παρέχουν εργαλεία μετριασμού του κινδύνου, δηλώνει στο Finance Pro ο Alastair Graham, τονίζοντας πως η επενδυτική τραπεζική παρέχει πρόσβαση στις διεθνείς κεφαλαιαγορές για άντληση μεγάλων κεφαλαίων για μεγάλα επιχειρηματικά σχέδια επέκτασης, αναχρηματοδότηση, συγχωνεύσεις και εξαγορές, ενώ τα κεφάλαια που συγκεντρώνονται προκύπτουν συνήθως από τον κοινοπρακτικό δανεισμό (ομίλους τραπεζών) και από τις διεθνείς αγορές ομολόγων.
Αριστοτέλης Σπηλιώτης Γενικός Γραμματέας, BLACK SEA TRADE & DEVELOPMENT BANK «Πραγματοποιήσαμε το 2021 την πρώτη έκδοση ομολόγων περιβαλλοντικής και κοινωνικής διακυβέρνησης (ESG Notes), διάρκειας 10 ετών, συγκεντρώνοντας 85 εκατομμύρια δολάρια»
Με το βλέμμα στραμμένο στην πράσινη ανάπτυξη οι τράπεζες της Ελλάδας
Αναμφισβήτητα, στον τραπεζικό τομέα της χώρας μας οι τράπεζες δίνουν μεγάλη έμφαση στις πράσινες χρηματοδοτήσεις και γενικότερα στην υιοθέτηση μιας στρατηγικής εναρμονισμένης με τις αρχές της πράσινης και βιώσιμης ανάπτυξης. Μάλιστα, με στόχο την πράσινη ανάπτυξη, έχουν αναπτύξει και προσφέρουν μια σειρά προϊόντων και συμβουλευτικών υπηρεσιών τόσο στους απλούς ιδιώτες πελάτες όσο και στις επιχειρήσεις κάθε μεγέθους. Για τη συμβολή της ΤΕΑΕΠ στην αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής μας μιλά ο Αριστοτέλης Σπηλιώτης, Γενικός Γραμματέας της BLACK SEA TRADE & DEVELOPMENT BANK, σημειώνοντας πως αυτή αποτυπώνεται σε όλες τις δράσεις της που ενισχύουν την προσπάθεια των κρατών-μελών για μετάβαση σε πράσινες και ανθεκτικές οικονομίες, καθώς και στη ρητή δέσμευση για σταδιακή κατάργηση των χρηματοδοτήσεων σε τομείς οικονομικής δραστηριότητας που βασίζονται στα ορυκτά καύσιμα,.
Όπως σημειώνει, η BLACK SEA TRADE & DEVELOPMENT BANK έχει θέσει ως στόχους τη βαθμιαία μείωση των «καθαρών εκπομπών ρύπων» στο χαρτοφυλάκιο, με τελικό σκοπό την επίτευξη μηδενικών καθαρών εκπομπών έως το 2050, τη σταδιακή αύξηση του ποσοστού των χρηματοδοτήσεων σε θετικές για το κλίμα δράσεις τουλάχιστον στο 30% και την στήριξη δημόσιων και ιδιωτικών φορέων των κρατών-μελών της για την προσαρμογή τους στα νέα δεδομένα της «πράσινης οικονομίας». Στο πλαίσιο της συγκεκριμένης στρατηγικής, πραγματοποιήθηκε το 2021 η πρώτη έκδοση ομολόγων περιβαλλοντικής και κοινωνικής διακυβέρνησης (ESG Notes), διάρκειας 10-ετών, συγκεντρώνοντας 85 εκατομμύρια δολάρια, ενώ την ίδια χρονιά οι χρηματοδοτήσεις μας με περιβαλλοντικό πρόσημο ανήλθαν στα 68 εκατομμύρια ευρώ, μας αποκαλύπτει αναφέροντας και τα πρόσφατα παραδείγματα πράσινων χρηματοδοτήσεων της ΤΕΑΕΠ, που αφορούν τη συμμετοχή με 35 εκατ. ευρώ στην έκδοση ομολόγου της Bulgarian Energy Holding για τον εκσυγχρονισμό του δικτύου ηλεκτρικής ενέργειας της Βουλγαρίας, το δάνειο 40 εκατ. δολαρίων στην Alro-Vimetco της Ρουμανίας για την εισαγωγή περιβαλλοντικά βιώσιμων πρακτικών στη βιομηχανία διέλασης αλουμινίου και το δάνειο 10 εκατ. ευρώ στην Guaranti BBVA Consumer Finance για χρηματοδότηση εργασιών εξοικονόμησης ενέργειας από ιδιοκτήτες κατοικιών στη Ρουμανία.
Αμαλία Καγιά, Διευθύντρια Πίστης, Συνεταιριστική Τράπεζα Χανίων «Τα τελευταία χρόνια εστιάζουμε και στη χρηματοδότηση επενδύσεων σε έργα ΑΠΕ, κυρίως στην παραγωγή ενέργειας από φωτοβολταϊκά συστήματα τόσο για πώληση ενέργειας όσο και net metering»
Η Τράπεζα Χανίων, πιστή στο όραμα της, στηρίζει ενεργά και αδιάλειπτα τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις σε Κρήτη και Αττική από την ίδρυση της μέχρι και σήμερα παρά τις προκλήσεις και το μεταβαλλόμενο μακροοικονομικό περιβάλλον, επισημαίνει η Αμαλία Καγιά, Διευθύντρια Πίστης στη Συνεταιριστική Τράπεζα Χανιών. Όπως αναφέρει, εκτός των συμβατικών προϊόντων επιχειρηματικής πίστης, η Τράπεζα Χανιών διαθέτει, μακροχρόνια συνεργασία με την Ελληνική Αναπτυξιακή Τράπεζα για την διάθεση μίας σειράς δανειακών προϊόντων (με συγχρηματοδότηση ή εγγύηση) απευθυνόμενα σε επιχειρήσεις αλλά και ιδιώτες ενώ σε συνεργασία με το EIF, μετέχει ενεργά στο Πρόγραμμα Χρηματοδοτήσεων Pan-European Guarantee Fund (EGF), παρέχοντας εγγυημένα δάνεια επενδυτικού σκοπού και κεφαλαίων κίνησης σε μικρομεσαίες επιχειρήσεις. Επιπλέον, μετέχουμε στο Εγγυοδοτικό Πρόγραμμα Μικροπιστώσεων EaSi, παρέχοντας μικροχρηματοδοτήσεις έως 25.000€, με ευνοϊκούς όρους με την εγγύηση του Ευρωπαϊκού Ταμείου Επενδύσεων σε πολύ μικρές επιχειρήσεις και ευάλωτες κοινωνικές ομάδες, μας αποκαλύπτει η Αμαλία Καγιά, προσθέτοντας πως η Συνεταιριστική Τράπεζα Χανιών τα τελευταία χρόνια εστιάζει και στη χρηματοδότηση επενδύσεων σε έργα ΑΠΕ, κυρίως στην παραγωγή ενέργειας από φωτοβολταϊκά συστήματα τόσο για πώληση ενέργειας όσο και net metering, κάτι που αποτυπώνεται στο σημαντικό ποσοστό δανείων της κατηγορίας αυτής στο χαρτοφυλάκιο νέων χορηγήσεων.
Ο Μιχάλης Σαμωνάς θέτει ως προτεραιότητα για την ενίσχυση της εταιρικής ανάπτυξης τις στρατηγικές επενδύσεις υψηλής απόδοσης και επισημαίνει τους μη χρηματοικονομικούς κινδύνους που ενισχύουν την ανθεκτικότητα μιας επιχείρησης ενώ, επιπλέον, μας μιλά για τα εργαλεία και τις τεχνικές ανάλυσης δεδομένων που βοηθούν τον οικονομικό διευθυντή στη λήψη σωστών αποφάσεων.
Το 93% των οικονομικών στελεχών εκτιμά ότι ο πληθωρισμός θα παραμείνει υψηλός το 2023. Πώς πιστεύετε ότι μπορεί μια εταιρεία να εξισορροπήσει την προετοιμασία για την ύφεση με την ανάπτυξη;
Καταρχήν να ξεκαθαρίσουμε ότι υψηλός πληθωρισμός δεν σημαίνει κατά ανάγκη ύφεση στην οικονομία. Θα μπορούσε κάλλιστα να σημαίνει ραγδαία ανάπτυξη. Ας δεχτούμε όμως ότι λόγο του υψηλού πληθωρισμού, καθοδηγούμενου από προβλήματα εφοδιαστικής αλυσίδας, τα διορθωτικά μέτρα των κεντρικών τραπεζών θα οδηγήσουν την παγκόσμια ανάπτυξη, και ιδιαίτερα αυτή της ευρωζώνης, σε επιβράδυνση το 2023. Δεδομένου ότι οι αναλυτές βλέπουν τον πληθωρισμό να παραμένει σε υψηλότερα επίπεδα για μεγάλο χρονικό διάστημα, κάνεις δεν μπορεί να αποκλείσει το ενδεχόμενο ύφεσης. Σε ένα τέτοιο περιβάλλον, το παρελθόν μπορεί να διδάξει, μέχρι κάποιου σημείου, τις απαιτούμενες ενέργειες. Για παράδειγμα, ανάλογα με τον κλάδο και τη θέση μιας εταιρείας σε αυτόν, ανατιμολόγηση των παρεχόμενων προϊόντων / υπηρεσιών θα μπορούσε να οδηγήσει σε αύξηση του κύκλου εργασιών, αντισταθμίζοντας την όποια μείωση της ζήτησης.
Επίσης, προφανείς ενέργειες όπως η οριζόντια μείωση εξόδων δεν έχουν πάντα το επιθυμητό αποτέλεσμα καθώς στο γύρισμα του οικονομικού κύκλου μπορεί να επιβραδύνουν την ανάπτυξη. Σε ένα πρόσφατο άρθρο του το HBR αναφέρει ότι η διοίκηση πρέπει να διαχωρίζει τις κατηγορίες εξόδων σε στρατηγικές και μη. Στρατηγικές επενδύσεις με υψηλή απόδοση, που ενισχύουν το ανταγωνιστικό πλεονέκτημα και είναι ικανές να οδηγήσουν σε ανάπτυξη, θα πρέπει να έχουν προτεραιότητα. Σε αυτό μάλιστα συναινεί και η McKinsey, σε ένα επίσης πρόσφατο άρθρο της για το πώς οι αμερικανικές εταιρείες μπορούν να οικοδομήσουν ανθεκτικότητα και να επιβιώσουν σε μια πιθανή ύφεση. Συγκεκριμένα, αναφέρει ότι επενδύοντας στη Βιωσιμότητα, θα μπορούσαν οι επιχειρήσεις να μετριάσουν τις αυξήσεις του κόστους κεφαλαίου τους αποκτώντας πρόσβαση σε πράσινα δάνεια. Γενικότερα σε μια φάση του οικονομικού κύκλου όπως αυτή, μια δομημένη στρατηγική ανάπτυξης είναι υψίστης σημασίας. Ηγεσία απαλλαγμένη από τη δύναμη της αδράνειας με την κατάλληλη νοοτροπία και όρεξη για κίνδυνο, αντιδρά αποφασιστικά σε βραχυπρόθεσμες προκλήσεις μετατρέποντας τις σε ευκαιρίες. Σε ένα πληθωριστικό περιβάλλον για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα από ότι είχαμε συνηθίσει τις τελευταίες δεκαετίες, νικητές θα βγουν εκείνοι που θα αναγνωρίσουν και θα εκμεταλλευτούν αυτό το είδος της ανάπτυξης.
Στην εποχή της αβεβαιότητας που διανύουμε, με ποιες κινήσεις ο CFO δύναται να βελτιώσει τη στρατηγική διαχείριση των επιχειρηματικών κινδύνων;
Και εδώ θα κάνω χρήση μιας πρόσφατης έρευνας της McKinsey μαζί με την Ομοσπονδία Ευρωπαϊκών Ενώσεων Διαχείρισης Κινδύνων (FERMA) σχετικά με τον αντίκτυπο της πανδημίας στην στρατηγική αντιμετώπισης των κίνδυνων και γενικότερα στην ανθεκτικότητα των επιχειρήσεων. Η ερευνά έδειξε ότι ενώ στο παρελθόν, η εστίαση των CFOs και CROs ήταν στη διαχείριση ενός μικρού αριθμού σαφώς καθορισμένων κινδύνων, κυρίως χρηματοοικονομικών, τώρα περιλαμβάνει μια ευρύτερη περιοχή. Πέρα από τους προφανείς κινδύνους, πχ της αύξησης των επιτοκίων και της αντιστάθμισης τους με τα κατάλληλα εργαλεία, περιοχές όπως η ασφάλεια στο χώρο εργασίας, η εξ αποστάσεως εργασία, η κυβερνοασφάλεια, η διαδικασία αξιολόγησής των προμηθευτών και γενικότερα κίνδυνοι που απορρέουν από την εφοδιαστική αλυσίδα έχουν μπει για τα καλά στην ατζέντα διαχείρισης κινδύνων. Διευρύνοντας τους ορίζοντες του και εστιάζοντας και σε μη χρηματοοικονομικούς κινδύνους ένας CFO μπορεί να βελτιώσει την ανθεκτικότητα της εταιρείας του σε μια επερχόμενη κρίση.
Είναι τα data ένας αξιόπιστος σύμμαχος προκειμένου οι οικονομικοί διευθυντές να ξεπεράσουν τις δημοσιονομικές προκλήσεις που σχετίζονται με διαταραχές της εφοδιαστικής αλυσίδας;
Υπάρχουν πολλά εργαλεία και τεχνικές ανάλυσης δεδομένων που βοηθούν έναν οικονομικό διευθυντή στη λήψη σωστών αποφάσεων. Για παράδειγμα, το Open Market, κάνοντας χρήση ΑΙ, παρακολουθεί και αναλύει συγκεκριμένα μοτίβα για να προβλέψει αλλαγές στην εφοδιαστική αλυσίδα στο προσεχές μέλλον. Αυτές οι αλλαγές μπορούν να αφορούν την τιμή, τον χρόνο παράδοσης ή/και τη διαθεσιμότητα αποθεμάτων. Με το εργαλείο αυτό, ένας Οικονομικός διευθυντής είναι σε θέση να γνωρίζει αν κάποια εξαρτήματά/ ανταλλακτικά ή αποθέματα της εταιρείας του βρίσκονται στη λίστα υψηλού κινδύνου και να πράξει ανάλογα εστιάζοντας σε περισσοτέρους, κοντινότερους (near shoring) και συνήθως ακριβότερους προμηθευτές.
Το γεγονός αυτό βέβαια οδηγεί σε αύξηση του πληθωρισμού. Στη σημερινή οικονομική συγκυρία, τα προβλήματα στην εφοδιαστική αλυσίδα ευθύνονται για περισσότερο από το μισό του τρέχοντος πληθωρισμού. Ο πληθωρισμός, αν και πρόκληση για όλους, αναδεικνύει τη σημασία της διαχείρισης δεδομένων στην επίτευξη των στόχων μιας εταιρείας. Για παράδειγμα, με την κατάλληλη ανάλυση των αγοραστικών συνηθειών των πελατών (κάνοντας χρήση συμπεριφορικών δεδομένων) μπορεί να προβλεφθεί η αντίδραση τους σε μία οριζόντια αύξηση τιμών. Μία εταιρεία θα μπορούσε να υιοθετήσει μια πιο προσαρμοσμένη προσέγγιση στην πληθωριστική τιμολόγηση, εστιάζοντας σε ορισμένες σειρές προϊόντων ή τμήματα πελατών, να αυξήσει τις τιμές σε δευτερεύοντα προϊόντα ή σε ομάδες καταναλωτών που δεν είναι τόσο ευαίσθητοι στις τιμές.
Κατά τη γνώμη σας, με ποιον τρόπο μπορεί ο οικονομικός διευθυντής να ηγηθεί της προσπάθειας ενίσχυσης του συνεργατικού εταιρικού περιβάλλοντος -ανεξάρτητα από το εάν είναι φυσικό ή εικονικό- και κατά πόσο αυτή η πρωτοβουλία συνδέεται με την κερδοφορία της επιχείρησης;
O Οικονομικός Διευθυντής θεωρείται πλέον στρατηγικός εταίρος στη Διοίκηση μιας εταιρείας και από τους πλέον αρμοδίους να ενισχύσουν ένα κλίμα συνεργασίας με τις υπόλοιπες διευθύνσεις. Σε μια πρόσφατη έρευνα της PwC, το 66% των ανωτάτων στελεχών και μελών του διοικητικού συμβουλίου απάντησε πως η κουλτούρα σε μια εταιρία είναι πιο σημαντική για την κερδοφορία της από ότι η στρατηγική ή το μοντέλο λειτουργίας της. Ο σύγχρονος CFO οφείλει να μετατρέψει την αντίληψη για το οικονομικό τμήμα, από απροσπέλαστο και απομονωμένο σε ανοιχτό σε νέες και παραγωγικές ιδέες. Όσο μεγαλύτερη είναι η συνεργασία μεταξύ των τμημάτων, με τη διάχυση πληροφοριών προς κάθε ενδιαφερόμενο, τόσο μεγαλύτερη πρόοδο θα κάνει η εταιρεία. Ένα ανοικτό οικονομικό τμήμα, οφείλει να αποτελεί τον συνεργάτη άλλων τμημάτων σε έργα αναγκαία προς την εκπλήρωση των στόχων της εταιρείας. Αυτή η προσέγγιση ενδεχομένως να είναι νέα, ιδιαίτερα για πιο παλαιούς Οικονομικούς Διευθυντές, που είναι συνηθισμένοι να μένουν εντός των ορίων του τμήματος τους, όμως η περισσότερη συνεργασία μεταξύ ομάδων οδηγεί σε πιο επιτυχημένα έργα. Για παράδειγμα, η αλληλο-συνεργασία θα μπορούσε να περιλαμβάνει τη βοήθεια στο τμήμα μάρκετινγκ να κατανοήσει πώς να χρηματοδοτήσει μια καμπάνια ή στο τεχνικό τμήμα για τη χρηματοδότηση της αναβάθμισης μίας γραμμής παραγωγής.
Κατά πόσο οι Οικονομικοί Διευθυντές ενισχύουν τη μακροπρόθεσμη αξία της επιχείρησης όταν δίνουν βαρύτητα σε έννοιες όπως η μακροπρόθεσμη βιωσιμότητα, το ουδέτερο περιβαλλοντικό αποτύπωμα και το θετικό κοινωνικό αντίκτυπο;
Η μακροπρόθεσμη αξία της επιχείρησης, αποτελείται από την αξία που αποδίδεται στο τρέχων ενεργητικό της (assets in place) και από την αξία που θα διαμορφωθεί βάση της προσδοκώμενης ανάπτυξης της (Present Value of Growth Operations – PVGO εν συντομία). Και στα δύο αυτά μέρη, η αξία είναι αντίστροφος ανάλογη του ρίσκου που εμπεριέχουν οι μελλοντικές χρηματοροές κάθε μέρους. Άρα αν θέλαμε να προσεγγίσουμε την ερώτηση βάση της χρηματοοικονομικής θεωρίας θα έπρεπε να δούμε αν παράγοντες όπως η μακροπρόθεσμη βιωσιμότητα, το ουδέτερο περιβαλλοντικό αποτύπωμα και το θετικό κοινωνικό αντίκτυπο επηρεάζουν αφενός μεν το ρίσκο μιας εταιρείας και αφετέρου τις προσδοκίες για μελλοντική ανάπτυξη. Στο άρθρο του “ESG and the cost of capital”, ο Ashish Lodh, αντιπρόεδρος του MSCI, αναφέρει ότι βάση τετράχρονης έρευνας που διενέργησαν, εταιρείες με υψηλά σκορ ESG απολάμβαναν χαμηλότερα κόστη κεφαλαίων (και άρα οι χρηματοροές τους είχαν χαμηλότερο ρίσκο) τόσο στις αναπτυγμένες όσο και στις αναδυόμενες αγορές. Τόσο το κόστος δανεισμού όσο και το κόστος ιδίων κεφαλαίων ακολουθούσε το ίδιο μοτίβο. Ανάλογα δε από τον κλάδο που βρισκόταν μια εταιρεία, η διάφορά μπορούσε να ξεπεράσει ακόμα και το 1%. Επιπλέον, αναφορικά με τις προσδοκίες των επενδυτών για ανάπτυξη, η ζήτηση από πελάτες προϊόντων και υπηρεσιών από επιχειρήσεις που δίνουν βαρύτητα στο περιβαλλοντικό τους αποτύπωμα, επιδρά κατευθείαν στην αύξηση του κύκλου εργασιών τους.
Γενικότερα η τάση που παρατηρείται το τελευταίο διάστημα είναι ευαισθητοποιημένοι πελάτες τόσο B2B όσο και B2C να δίνουν ιδιαίτερη βαρύτητα στη βιωσιμότητα, αυξάνοντας έτσι τις πωλήσεις εταιρειών που επενδύουν σε αυτήν. Περαιτέρω, λόγω της συμμόρφωσης με το κανονιστικό πλαίσιο υπάρχει μείωση εξόδων και σε πολλές περιπτώσεις μείωση φορολογίας. Επιπλέον, αυξάνεται η παραγωγικότητα καθώς οι εργαζόμενοι αισθάνονται ότι εξυπηρετούν έναν ανώτερο σκοπό πέρα από τη δημιουργία κέρδους και, συνεπώς, προσελκύονται και διατηρούνται ταλέντα ευαισθητοποιημένα στο κοινωνικό αντίκτυπο που αφήνει μια εταιρεία. Τέλος υπάρχει πρόσβαση σε περισσότερα πράσινα κεφάλαια. Ο σημερινός οικονομικός διευθυντής καταλαβαίνει πόσο σημαντικό είναι, για την αξία της εταιρείας του, η ανάπτυξη να έρχεται με βιώσιμο τρόπο.
Ο καλός γιατρός θεραπεύει τη νόσο αλλά ο άριστος γιατρός θεραπεύει τον ασθενή είχε πει κάποτε ο Καναδός γιατρός και διανοούμενος William Osler και αναμφισβήτητα η φαρμακοβιομηχανία, καλύπτοντας το 7% των εξαγωγών και το 7,5% της προστιθέμενης αξίας του κλάδου (έναντι 5% κατά μέσο όρο στην Ευρώπη) αποδεικνύεται ένας εξαιρετικός γιατρός για την ελληνική οικονομία. Στη νέα πρόκληση της εποχής μας που επέφερε ο COVID-19, η συλλογική ανταπόκριση της φαρμακευτικής βιομηχανίας μέσα από παγκόσμιες συνεργασίες που επένδυσαν στην καινοτομία επέφερε τα επιδιωκόμενα αποτελέσματα, επιτρέποντας στην ανθρωπότητα να επανέλθει γρηγορότερα στον κανονικό της ρυθμό. Καθώς, όμως, σταδιακά εξερχόμαστε από την περιπέτεια της πανδημίας, θα καταφέρει ο κλάδος της υγείας και του φαρμάκου της Ελλάδας να αξιοποιήσει την κεκτημένη ταχύτητα των τελευταίων ετών, απελευθερώνοντας τις μεγάλες αναπτυξιακές δυνατότητές του;
Επιτακτική η ανάγκη για ένα ισχυρό δημόσιο σύστημα υγείας
Αναμφισβήτητα, η μελέτη, η έρευνα, η ανακάλυψη και η ταχύτατη παραγωγή των εμβολίων για τη νόσο του COVID-19 από τις φαρμακευτικές εταιρείες, σε χρονικό διάστημα μικρότερο του ενός έτους, ισοδυναμούν με ένα πρωτοφανές επιστημονικό επίτευγμα. Οι ακραίες συνθήκες της πανδημίας κατέδειξαν, όμως, και ορισμένες σοβαρές ανεπάρκειες του εθνικού μας συστήματος υγείας, όπως η έλλειψη υγειονομικού προσωπικού που λειτούργησε αρκετές φορές ως τροχοπέδη στην παροχή κατάλληλης υγειονομικής φροντίδας στους ασθενείς.
Σύμφωνα με την ετήσια έκθεση Η Φαρμακευτική Αγορά στην Ελλάδα: Γεγονότα και Στοιχεία 2021 που πραγματοποίησε Το Ίδρυμα Οικονομικών και Βιομηχανικών Ερευνών με τη συνεργασία του Συνδέσμου Φαρμακευτικών Επιχειρήσεων Ελλάδος, στον τομέα της φαρμακευτικής δαπάνης, η συνολική εξωνοσοκομειακή φαρμακευτική δαπάνη στην Ελλάδα έφτασε τα 4 δισ. ευρώ το 2021 – με μόνο τα 2 δισ. ευρώ αυτών να αντιστοιχούν σε δημόσια χρηματοδότηση και με περίπου σταθερή τη συνεισφορά των ασθενών.
Γεωργία Σουρλατζή CFO, AbbVie Ελλάδας, Κύπρου, Μάλτας «Προκειμένου να ενισχυθούν τα αναπτυξιακά πλάνα των φαρμακευτικών εταιρειών, απαιτείται σταθερότητα και προώθηση μεταρρυθμίσεων που θα δημιουργήσουν επιπλέον δημοσιονομικό χώρο για τη φαρμακευτική καινοτομία»
Η πανδημία ανέδειξε τον σημαντικό ρόλο που παίζει ένα ισχυρό δημόσιο σύστημα υγείας, μας λέει η Γεωργία Σουρλατζή, Οικονομική Διευθύντρια της AbbVie Ελλάδας, Κύπρου και Μάλτας, σημειώνοντας πως από την αρχή της υγειονομικής κρίσης κατέστη κατανοητό πώς η παροχή υψηλού επιπέδου υπηρεσιών δημόσιας υγείας δεν αποτελεί απλά ηθική υποχρέωση της κάθε πολιτείας αλλά και βασική προϋπόθεση για τη βιώσιμη οικονομική ανάπτυξη της χώρας. Και πράγματι, το αποτύπωμα του κλάδου του φαρμάκου στην ελληνική οικονομία αποδεικνύεται εξαιρετικά σημαντικό, καθώς για κάθε 1 ευρώ προστιθέμενης αξίας των εταιρειών που δραστηριοποιούνται στον κλάδο του φαρμάκου δημιουργούνται άλλα 2,2 ευρώ στο σύνολο της ελληνικής οικονομίας ενώ σε όρους απασχόλησης η συνολική συνεισφορά αγγίζει τις 123.000 θέσεις εργασίας (ή 3,3% της συνολικής απασχόλησης).
Εντυπωσιακά ανοδική η πορεία της ελληνικής βιομηχανίας φαρμάκου
Όπως πιστοποιούν τα στοιχεία της Διεύθυνσης Οικονομικής Ανάλυσης της ΕΤΕ, εντυπωσιακά ανοδική παρουσιάζεται η πορεία της ελληνικής βιομηχανίας φαρμάκου την τελευταία πενταετία, με τις πωλήσεις να σημειώνουν αύξηση της τάξης του 80% την περίοδο 2017-2021, εστιάζοντας κυρίως σε εξαγωγές και ενισχύοντας την εξωστρέφεια του κλάδου στο 45% των πωλήσεων (από 30% το 2017). Παράλληλα, την ίδια περίοδο παρατηρείται σχεδόν ισοδύναμη αύξηση του όγκου παραγωγής (σωρευτική άνοδος 81% έναντι 43% στην ΕΕ και 7% στη λοιπή ελληνική βιομηχανία) ενώ αξίζει το διάστημα 2018-2021 οι πάγιες επενδύσεις διπλασιάστηκαν, αγγίζοντας το 10% των πωλήσεων από 7% το 2010-2017 αλλά παραμένοντας χαμηλότερα από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο του 14% O φαρμακευτικός κλάδος συνιστά βασικό πυλώνα της εθνικής οικονομίας με τεράστιες αναπτυξιακές προοπτικές, επιβεβαιώνει η Γεωργία Σουρλατζή, τονίζοντας πως σύμφωνα με τον ΙΟΒΕ, η συνολική συνεισφορά του κλάδου στην ελληνική οικονομία σε όρους ΑΕΠ εκτιμάται σε €5,5 δισεκατομμυρίων (3,3% του ΑΕΠ).
Ωστόσο, όπως επισημαίνει ενώ οι περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες ενισχύουν τις πολιτικές υγείας τους, η Ελλάδα συνεχίζει να υποχρηματοδοτεί το φάρμακο, αντιμετωπίζοντας το ως πηγή κόστους και όχι ως απαραίτητη προϋπόθεση εξασφάλισης της δημόσιας υγείας. Ειδικά για τα καινοτόμα φάρμακα, οι υποχρεωτικές επιστροφές των εταιρειών αγγίζουν το 60% με 70%, καθιστώντας αποτρεπτική την ανάπτυξη νέων δραστηριοτήτων έρευνας και ανάπτυξης και οδηγώντας με βεβαιότητα σε σταδιακή αποεπένδυση από τη χώρα, μας λέει. Προκειμένου να ενισχυθούν τα αναπτυξιακά πλάνα των φαρμακευτικών εταιρειών απαιτείται σταθερότητα και προώθηση μεταρρυθμίσεων που θα δημιουργήσουν επιπλέον δημοσιονομικό χώρο για τη φαρμακευτική καινοτομία, όπως δημιουργία ταμείου φαρμακευτικής καινοτομίας, έλεγχος και μείωση των υπέρογκων υποχρεωτικών επιστροφών αλλά και προώθηση μέτρων που θα αξιοποιήσουν τις οικονομικές ευκαιρίες που υπάρχουν στον κλάδο, αναφέρει η Γεωργία Σουρλατζή σημειώνοντας πως η βελτίωση του περιβάλλοντος θα επιτευχθεί αντιστρέφοντας τη λογική της υπερφορολόγησης και των οριζόντιων εκπτώσεων, στην κινητροδότηση.
Νικόλαος Βίγκος CFO, Merck SA «Επενδύοντας περισσότερα από 2 δισεκατομμύρια ευρώ κάθε χρόνο στην Έρευνα και την Ανάπτυξη, και με βάση τα στέρεα θεμέλιά της, η Merck παραμένει αφοσιωμένη στην ανθρώπινη πρόοδο»
Εδραιώνοντας αποδοτικότερα και πιο βιώσιμα μοντέλα επιχειρηματικής λειτουργίας
Αδιαμφισβήτητα, η ταχύτητα και η ένταση με τις οποίες το οικονομικό περιβάλλον μετασχηματίζεται, επιτάσσουν την ανάγκη ευελιξίας και της προσαρμογής σε νέα αποδοτικότερα και βιώσιμα μοντέλα λειτουργίας σε όλες τις επιχειρήσεις παγκοσμίως, ιδίως στον κλάδο της Υγείας, δηλώνει στο Finance Pro ο Νικόλαος Βίγκος, CFO της Merck SA, υπογραμμίζοντας μεταξύ άλλων το κλίμα αβεβαιότητας και ενίοτε αστάθειας που συνθέτουν η παγκόσμια υγειονομική κρίση που προκλήθηκε από την Covid-19, η κλιματική αλλαγή και η ενεργειακή κρίση. Ωστόσο, όπως επισημαίνει, οι παραπάνω κρίσεις συνέβαλλαν και επιτάχυναν την εφαρμογή των στόχων Βιώσιμής Ανάπτυξης και Εταιρικής Υπευθυνότητας αναδύοντας τις πρωτοβουλίες ESG, την ανάπτυξη εφαρμογών ψηφιακού μετασχηματισμού, αλλά και τα ανθρωποκεντρικά μοντέλα εργασίας σεβασμού και αξιοποίησης της διαφορετικότητας που αποτελούν το πυρήνα για τη διαμόρφωση στρατηγικής κάθε εταιρείας βάσει του πλαισίου βιώσιμης ανάπτυξης των δυο προσεχών δεκαετιών.
Για τη Merck, ως κορυφαία εταιρεία επιστημών και τεχνολογίας, ο τομέας ΄Έρευνας και Ανάπτυξης συνεχίζει να αποτελεί προτεραιότητα, μας λέει ο Νικόλαος Βίγκος, τονίζοντας πως επενδύοντας περισσότερα από 2 δισεκατομμύρια ευρώ κάθε χρόνο στην Έρευνα και την Ανάπτυξη, και με βάση τα στέρεα θεμέλιά της, η Merck παραμένει αφοσιωμένη στην ανθρώπινη πρόοδο . Για την ουσιαστική συμβολή της Roche στη βελτίωση της ζωής των ασθενών, στην εθνική οικονομία και το κοινωνικό σύνολο, μέσω της δραστηριοποίησής της στην ελληνική αγορά εδώ και 44 χρόνια μας μιλά η Deniz Karapinar Chief Finance Value Officer στη Roche Hellas. Σήμερα, απέναντι σε νέες προκλήσεις, επιβεβαιώνουμε την εμπιστοσύνη μας στη χώρα και τη δέσμευσή μας στους ασθενείς στην Ελλάδα, επισημαίνει αποκαλύπτοντας πως μόνο τα τελευταία δύο χρόνια (2020-2021), η Roche ενεργοποίησε 27 κλινικές μελέτες στην Ελλάδα, επιπλέον 7 προγραμματίστηκαν να ξεκινήσουν τους προσεχείς μήνες ενώ, παράλληλα, η εταιρεία κατέβαλε συνολικά 39,2 εκατ. ευρώ σε φόρους και εισφορές στα ασφαλιστικά ταμεία την ίδια περίοδο.
Deniz Karapinar Chief Finance Value Officer, Roche Hellas «Ενεργοποιήσαμε 27 κλινικές μελέτες στην Ελλάδα και επιπλέον 7 είναι προγραμματισμένες για τους προσεχείς μήνες ενώ παράλληλα καταβάλαμε συνολικά 39,2 εκατ. ευρώ σε φόρους και εισφορές στα ασφαλιστικά ταμεία την ίδια περίοδο»
Όπως μας ενημερώνει , το 2022 η Roche είχε σημαντικές ανακοινώσεις για το χαρτοφυλάκιο των υπό ανάπτυξη προϊόντων της και τις εγκρίσεις νέων θεραπειών, κυρίως στους τομείς της Αιματολογίας, της Οφθαλμολογίας και της Ογκολογίας. Σε έναν κόσμο που μεταβάλλεται ταχύτερα από ποτέ, συνεχίζουμε να εξελισσόμαστε για να ανταποκριθούμε στις νέες προκλήσεις, μετασχηματίζοντας τον τρόπο που εργαζόμαστε, παγκοσμίως αλλά και στην Ελλάδα, με στόχο να προάγουμε την καινοτομία σε κάθε πτυχή της λειτουργίας μας, αλλά και να εφαρμόζουμε νέους τρόπους συνεργασίας με τους εμπλεκόμενους στο χώρο της υγείας, μεγιστοποιώντας την αξία που δημιουργούμε για τους ασθενείς, το σύστημα υγείας και την κοινωνία, τονίζει η Deniz Karapinar.
Οξυγόνο για την οικονομία οι Κλινικές Μελέτες
Ένας σημαντικός τομέας δραστηριοποίησης των φαρμακευτικών εταιρειών που μπορεί να λειτουργήσει ως κύριος μοχλός για την ανάπτυξη της επιστήμης, παρέχοντας ανάσες στην οικονομία, είναι οι Κλινικές Μελέτες. Πράγματι η Ελλάδα διαθέτει τις προοπτικές να αναχθεί σε ολοκληρωμένο hub παραγωγής και καινοτομίας φαρμάκων, αξιοποιώντας το υψηλής ποιότητας εξειδικευμένο δυναμικό της (3πλάσιου σχετικού μεγέθους σε σχέση με τον ΕΕ μέσο όρο) και αυξάνοντας τις ερευνητικές της δαπάνες. Αξίζει να αναφερθεί ότι επενδυτικά, οι δαπάνες για Έρευνα και Ανάπτυξη (Ε&Α) αντιστοιχούν στο 7% της συνολικής δαπάνης για Ε&Α στη χώρα, ενώ την περίοδο 2002-2021 διενεργήθηκαν 3.499 κλινικές (2.000 ολοκληρωμένες) μελέτες ανεξαρτήτου φάσης ή σταδίου.
Ωστόσο, ενώ στην Ευρώπη επενδύονται ετησίως πάνω από 36 δισ. ευρώ, η Ελλάδα δυστυχώς απορροφά μόλις 100 εκατομμύρια περίπου, που ισοδυναμεί με πολύ λιγότερο από το 1% του προϋπολογισμού που διατίθεται στην Ευρώπη για Κλινικές Μελέτες. Αξιοσημείωτο είναι, βέβαια, πως την τελευταία διετία, βήματα όπως η εξαίρεση των εμβολίων από τη φαρμακευτική δαπάνη, η δυνατότητα συμψηφισμού των επενδύσεων με το clawback, και ο τριπλασιασμός του συντελεστή υπερέκπτωσης για επενδύσεις σε Έρευνα & Ανάπτυξη θέτουν τα θεμέλια της προόδου, δημιουργώντας την αισιοδοξία πως με τις απαραίτητες δομικές μεταρρυθμίσεις και τον επαναπροσδιορισμό της δημόσιας φαρμακευτικής δαπάνης, βάσει επιστημονικών και επιδημιολογικών δεδομένων, το αναπτυξιακό δυναμικό του κλάδου του φαρμάκου στην Ελλάδα θα απελευθερωθεί. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η μελέτη της PwC, Πώς θα προσελκύσει κλινικές μελέτες η Ελλάδα, που χρηματοδότησε και παρουσίασε ο ΣΦΕΕ και η οποία καταγράφει τα δομικά προβλήματα του κλάδου, με μια σειρά προτάσεων εστιασμένες στις καλές πρακτικές και την πολιτική σχετικών κινήτρων άλλων ευρωπαϊκών χωρών.
Ιωάννα Βασιλειάδου CFO, Bayer Hellas AG «Η παρουσία της Bayer στην Ελλάδα μεταφράζεται σε σημαντική αξία για την τοπική οικονομία και κοινωνία, με έναν κύκλο εργασιών που ξεπερνά τα 140 εκ. ευρώ τον χρόνο και επενδύσεις σε Έρευνα και Ανάπτυξη επιπέδου 10% -12% των εσόδων»
Για την επιτυχημένη πορεία που καταγράφει ο όμιλος Bayer τόσο επιχειρησιακά όσο και στρατηγικά παρόλες τις αντιξοότητες που σημειώθηκαν εν καιρώ πανδημίας μας μιλάει η Ιωάννα Βασιλειάδου, CFO στην Bayer Hellas AGΟ, εστιάζοντας στο γεγονός πως και οι τρεις Τομείς της εταιρείας – Φαρμάκων, Υγείας των Καταναλωτών και Επιστήμης Γεωργίας- αναπτύχθηκαν δυναμικά ξεπερνώντας μάλιστα όλες τις αντίστοιχες αγορές τους, ενώ επιπλέον, ενισχύθηκαν οι λύσεις καινοτομίας και σημειώθηκε πρόοδος προς την επίτευξη των στόχων βιωσιμότητας. Ειδικότερα, η παρουσία της Bayer στην Ελλάδα μεταφράζεται σε σημαντική αξία για την τοπική οικονομία και κοινωνία, με έναν κύκλο εργασιών που υπερβαίνει τα 140 εκ. ευρώ τον χρόνο, επενδύσεις σε Έρευνα και Ανάπτυξη επιπέδου 10% -12% των εσόδων (, πάνω από 12 εκ .ευρώ στην κλινική έρευνα για την τριετία 2022-2025) και τον αριθμό των στελεχών της εταιρείας να ξεπερνά τους 250 εργαζομένους, μας πληροφορεί η Ιωάννα Βασιλειάδου προσθέτοντας πως παράλληλα η εταιρεία συνεχίζει να στηρίζει σταθερά τους Έλληνες επαγγελματίες υγείας και ασθενείς αλλά και τις προσπάθειες της πολιτείας, επενδύοντας σε πρωτοβουλίες που προωθούν την κλινική έρευνα μέσω της ανάπτυξης γνώσεων από τα πρώτα στάδια της ιατρικής εκπαίδευσης, βελτιώνουν την κλινική πρακτική ώστε να μπορούν να απορροφηθούν εύκολα τα οφέλη της κλινικής έρευνας και ενημερώνουν ορθά και πλήρως τις κοινότητες των ασθενών.
Επενδύοντας στον ψηφιακό μετασχηματισμό
Ο ψηφιακός μετασχηματισμός του κλάδου του φαρμάκου και υγείας εξελίσσεται σε κύριο μοχλό ανάπτυξης και περιλαμβάνεται στις προγραμματισμένες μεταρρυθμίσεις του Ταμείου Ανάκαμψης, με 278 εκατ. Ευρώ να έχουν ήδη δεσμευτεί για την υλοποίησή του. Σε μελέτη της Deloitte, μεταξύ των προτεραιοτήτων για τη βελτίωση της αποδοτικότητας του συστήματος υγείας και τον περαιτέρω ψηφιακό μετασχηματισμό της συγκαταλέγονται η πλήρης εφαρμογή του συστήματος ηλεκτρονικής συνταγογράφησης, και στα νοσοκομεία, η Ολοκλήρωση Εθνικού Ηλεκτρονικού Μητρώου Υγείας (EHR), που περιλαμβάνει κεντρική υποδομή αλλά και σχεδιασμό προτύπων διαλειτουργικότητας, η αποτελεσματική ψηφιακή ανταλλαγή κλινικών δεδομένων, η Προώθηση της Τηλεϊατρικής με βελτιστοποίηση κανονιστικού πλαισίου και γεωγραφική επέκταση αλλά και επέκταση σε περισσότερες ασθένειες κ.α.
Καθώς το τέταρτο τρίμηνο του 2022, όπως και το ίδιο το έτος, οδεύουν στο τέλος τους, χαμηλές παραμένουν οι προοπτικές της συνολικής οικονομίας για τους οικονομικούς διευθυντές. Παράλληλα με το μεγάλης κλίμακας πάγωμα των προσλήψεων που προβλέπεται στην Έκθεση CFO Outlook 2023 της OneSource Virtual, τα στοιχεία δείχνουν ότι οι Οικονομικοί Διευθυντές εξασφαλίζουν για το προσωπικό τους τις συνθήκες εκείνες που θα τους επιτρέψουν να παραμείνουν παραγωγικοί χωρίς να αισθάνονται καταπονημένοι, ακόμη και όταν οι ομάδες τους διακόπτουν τις προσλήψεις. Πολλοί εφαρμόζουν τεχνολογία αυτοματισμού σε τομείς που αφορούν διορθωτικά χρηματοοικονομικά και λογιστικά καθήκοντα, απελευθερώνοντας έτσι εργατικό δυναμικό σε άλλα πρότζεκτ, τα οποία δύνανται να λειτουργήσουν ως αντίβαρο στα οικονομικά δεινά οδηγώντας στην ανάπτυξη.
Οι περισσότεροι CFOs προετοιμάζονται για παγώματα προσλήψεων
Η Earned Wage Access (EWA) αποτελεί μια προσφορά fintech που επιτρέπει στους εργαζόμενους να αποκτούν πρόσβαση στους μισθούς τους πριν από την ημέρα πληρωμής. Χαρακτηριστικό είναι πως σχεδόν όλοι οι ερωτηθέντες (95%) της έρευνας δήλωσαν ότι είτε εφαρμόζουν EWA είτε σκέφτονται να το κάνουν. Παρά το γεγονός ότι μόνο το 47% των ερωτηθέντων προσφέρουν επί του παρόντος EWA στους υπαλλήλους τους, τα στοιχεία δείχνουν ότι η ιδέα εδραιώνεται στο τοπίο των εταιρικών οικονομικών ως ένας τρόπος για να προστεθούν προνόμια στους εργαζόμενους και να αυξηθεί η διατήρηση του προσωπικού. Η συγκεκριμένη ιδέα πράγματι δίνει στους υπαλλήλους πρόσβαση στα χρήματά τους σε ώρα ανάγκης, ωστόσο απαιτείται προσοχή καθώς οι προσφορές εμφανίζουν κάποια ομοιότητα με την παράνομη πλέον βιομηχανία δανείων payday. Με τις χρεώσεις που σχετίζονται με αυτά τα είδη προϊόντων, το Γραφείο Οικονομικής Προστασίας των Καταναλωτών έχει ήδη διατυπώσει απόψεις που καθορίζουν τις διαφορές μεταξύ ενός προϊόντος EWA και ενός δανείου πληρωμής payday .
Η εξωτερική ανάθεση μετατρέπεται σε κοινή ανάθεση
Τα στοιχεία της έρευνας πιστοποιούν ότι οι CFOs στρέφονται στην εξωτερική ανάθεση ως μια βιώσιμη δεύτερη επιλογή, σε περίπτωση που αυξηθεί ο φόρτος εργασίας και δεν επιτραπεί η πρόσληψη. Με σχεδόν το ένα τρίτο (32%) των Οικονομικών Διευθυντών να δηλώνουν στην OneSource Virtual ότι οι ομάδες τους δεν είναι στελεχωμένες αυτήν τη στιγμή, η εξωτερική ανάθεση για ομάδες που χρειάζονται βοήθεια μπορεί να αποφέρει σημαντικά οφέλη, καθώς οδεύουμε προς το τέλος του 2023.
Μάλιστα, η εξωτερική ανάθεση ή η από κοινού ανάθεση δεν περιορίζεται μόνο στο να παρέχει βοήθεια χωρίς δεσμεύσεις σε έναν εργαζόμενο, αλλά δύναται να απελευθερώσει υπαλλήλους των οποίων οι δεξιότητες μπορούν να αξιοποιηθούν αλλού. Σύμφωνα με την έκθεση, το 74% των ερωτηθέντων CFOs αναγνώρισαν την «επιπλέον αποδοτικότητα» ως τον κύριο λόγο της εξωτερικής ανάθεσης των οικονομικών και λογιστικών τους καθηκόντων.
Οι χαμηλές αγορές εργασίας έχουν επίσης ως αποτέλεσμα η εξωτερική ανάθεση να καθιερώνεται ως μια πιο βιώσιμη επιλογή για τους CFOs, που χρειάζονται την εκτέλεση συγκεκριμένων καθηκόντων με ακρίβεια σε τακτική βάση. Για το 95% των ερωτηθέντων, οι ελλείψεις δεξιοτήτων ενδέχεται να επηρεάσουν την απόφασή τους να αναθέσουν σε τρίτους εργασίες όπως η επεξεργασία τιμολογίων και οι πληρωμές ενώ από αυτήν την ομάδα το 61% είπε ότι οι ελλείψεις δεξιοτήτων ήταν «πολύ πιθανό» να επηρεάσουν τις αποφάσεις τους για την εξωτερική ανάθεση.
Αυτοματοποίηση και προβλέψεις ανάπτυξης
Καθώς συνεχίζουν να αναπτύσσονται στρατηγικές για την ελαχιστοποίηση του αντίκτυπου από το πάγωμα των προσλήψεων, η αυτοματοποίηση των διορθωτικών εργασιών μέσω λογισμικού βρίσκεται στη σκέψη των οικονομικών στελεχών παγκοσμίως. Ενώ σχεδόν όλοι (95%) οι Οικονομικοί Διευθυντές ανέφεραν στην έρευνα ότι η χρηματοοικονομική τους λειτουργία ήταν αυτοματοποιημένη, τα επίπεδα αυτοματισμού διέφεραν σημαντικά. Πιο συγκεκριμένα, από αυτούς που χρησιμοποιούν αυτοματισμό περισσότεροι από τους μισούς (49%) δήλωσαν ότι ήταν σε έναν βαθμό αυτοματοποιημένοι.
Αναμφισβήτητα, τόσο η τεχνολογία όσο και οι προσλήψεις έχουν σοβαρό αντίκτυπο στις προβλέψεις ανάπτυξης. Ειδικότερα, ο αντίκτυπος του παγώματος των προσλήψεων εξακολουθεί να κάνει περισσότερο από το ένα τρίτο (37%) των Οικονομικών Διευθυντών να πιστεύουν ότι δεν θα μπορέσουν να ανταποκριθούν στις φιλοδοξίες τους για ανάπτυξη ενώ σε ό,τι αφορά περισσότερο τα στρατηγικά καθήκοντα και άλλα έργα, το 43% των Οικονομικών Διευθυντών θεωρούν ότι δεν θα μπορούσαν να τα εκτελέσουν χωρίς την αυτοματοποίηση των πληρωτέων δασμών στους λογαριασμούς τους.
Οι περισσότεροι CFOs προετοιμάζονται για παγώματα προσλήψεων