Χρηματοδότηση των επιχειρήσεων: Στην εποχή της βιωσιμότητας, οι κανόνες ανατρέπονται

Η πράσινη εταιρική μετάβαση και οι λύσεις χρηματοδότησης που παρέχουν οι τράπεζες στις επιχειρήσεις σήμερα. Θα αποδειχθεί ο σύγχρονος CFO το κλειδί της πρόσβασης στην πράσινη χρηματοδότηση;

Η κοινωνική ευθύνη των επιχειρήσεων είναι να αυξάνουν τα κέρδη τους, είχε πει κάποτε ο Αμερικάνος οικονομολόγος Milton Friedman. Ωστόσο στη σύγχρονη εποχή η βιωσιμότητα εξελίσσεται σε κομβικό μοχλό λήψης εταιρικών αποφάσεων, που τροφοδοτεί την ανάπτυξη μέσω επενδύσεων, καινοτομίας και εξαγορών, ενισχύοντας το ανταγωνιστικό πλεονέκτημα του οργανισμού και, συνεπώς, αυξάνοντας την κερδοφορία της. Μπορεί, όμως, πράγματι το πρίσμα του ESG να συμβάλλει στον μετριασμό της αστάθειας που αντιμετωπίζουν οι επιχειρήσεις στο αντίξοο παγκόσμιο τοπίο της εποχής και πόσο καθοριστικός αποδεικνύεται ο ρόλος του CFO στην επίτευξη του παραπάνω στόχου;

Επιτακτική η πράσινη μετάβαση των επιχειρήσεων
Οι όροι «Πράσινη Χρηματοδότηση» και «Πράσινες Επενδύσεις» αφορούν στην κατεύθυνση των αντλούμενων κεφαλαίων σε επενδύσεις που στοχεύουν στη βελτίωση του περιβαλλοντικού αποτυπώματος της επιχείρησης, συμβάλουν στην υιοθέτηση μιας κουλτούρας για υπεύθυνη περιβαλλοντική λειτουργία και ενός οράματος για οικονομική ανάπτυξη που συνάδει με την προώθηση τόσο της περιβαλλοντικής όσο και της κοινωνικής ευημερίας, μας λέει ο Σταύρος Καραγρηγορίου, CFO στην Εθνική Ασφαλιστική. Αναγκαία τόσο από περιβαλλοντικής πλευράς, όσο και από οικονομικής χαρακτηρίζει ο Αλέξανδρος Αγγελόπουλος, Διευθύνων Σύμβουλος του Ομίλου Aldemar Resorts την πράσινη μετάβαση για τις επιχειρήσεις, επισημαίνοντας πως βραχυπρόθεσμα το κόστος αυτής, και της εναρμόνισής της με την διαρκώς μεταβαλλόμενη ευρωπαϊκή νομοθεσία, αποθαρρύνει τους επιχειρηματίες και επαγγελματίες να υιοθετήσουν νέες πρακτικές και τεχνολογίες. Αρκετοί μένουν προσηλωμένοι στο cash-flow και δεν εμβαθύνουν στο τελικό οικονομικό αποτέλεσμα, μας εξηγεί.

Οι επιχειρήσεις θα πρέπει να εξετάσουν ενεργά το πώς μπορούν να ευθυγραμμιστούν με τις βασικές αρχές της πράσινης και βιώσιμης χρηματοδότησης, όχι μόνο από τη θέση της πρόσβασης στη διαθέσιμη χρηματοδότηση και ρευστότητα αλλά και από τους μοχλούς τους, είτε αυτοί αφορούν την παροχή εμπορικών όρων στους πελάτες τους ή την πρόσβαση σε πρώτες ύλες για παραγωγή και μάρκετινγκ και διαφήμιση δηλώνει στο Finance Pro o Alastair Graham, FCIB – Director of Banking Risk Training Limited and Secretary General of the Global Banking Standards Board (GBEStB), Lead Instructor for Risk Management Seminars of the Hellenic American Union, ενώ αξιοσημείωτο είναι πως σύμφωνα με έρευνα του Harvard Business Review για πολλές εταιρείες οι μη χρηματοοικονομικές μετρήσεις – όπως οι εκπομπές άνθρακα, οι εκροές ενέργειας και άλλες μετρήσεις βιωσιμότητας – μπορεί να μεταφράζονται σε εκατοντάδες εκατομμύρια δολάρια εξοικονόμησης, ακόμη και ανάπτυξης.

Ο CFO ως στρατηγικός σύμβουλος της διοίκησης
Ο σύγχρονος οικονομικός διευθυντής εντάσσει την αειφορία στη μακροπρόθεσμη στρατηγική του, συμβάλλοντας καθοριστικά στη μελλοντική προστασία των κεφαλαίων, τη διαχείριση των κινδύνων και την προσέλκυση των επενδυτών. Αν και σύμφωνα με την έρευνα Finance Trends 2022 της Protiviti -η οποία φιλοξένησε απόψεις 1.064 χρηματοοικονομικών ηγετών παγκοσμίως- το ESG δεν συγκεντρώνει τόσο υψηλή βαθμολογία όσο οι ανησυχίες για την ασφάλεια των δεδομένων, τον πληθωρισμό και την κερδοφορία, τους επόμενους μήνες αναμένεται να εξελιχθεί σε κορυφαία προτεραιότητα παράλληλα με την αυτοματοποίηση, τον οικονομικό σχεδιασμό, τις επενδύσεις στην τεχνολογία cloud και τη χρηματοδότηση κινητής τηλεφωνίας ενώ το 98% των CFOs σχεδιάζει αύξηση της εστίασης και της συχνότητας των αναφορών ESG το 2023.

Η ευρεία οπτική της θέσης του Οικονομικού Διευθυντή και η δυνατότητα σύνθεσης, αποκωδικοποίησης και κατανόησης της μεγάλης εικόνας, καθιστούν το ρόλο του ιδιαίτερα κρίσιμο, μας λέει ο Σταύρος Καραγρηγορίου, σημειώνοντας πως ο CFO καλείται να αναπτύξει νέες δεξιότητες, να υπερβεί τον παραδοσιακό ρόλο του και να αποτελέσει στρατηγικό σύμβουλο του Διευθύνοντα Συμβούλου και της υπόλοιπης διοικητικής ομάδας στη θέσπιση μιας επιχειρηματικής στρατηγικής με σαφή προσανατολισμό στην αντιμετώπιση των κινδύνων που αφορούν την κλιματική αλλαγή και τη βιώσιμη ανάπτυξη. Ο Οικονομικός Διευθυντής αναμένεται να αναζητήσει μια στρατηγική που θα αξιολογεί τις επενδύσεις χαμηλών εκπομπών άνθρακα και θα παρέχει μια ολοκληρωμένη εταιρική γνωστοποίηση πληροφοριών σχετικά με το κλίμα, αναφέρει ο Alastair Graham ενώ σύμφωνα με την έρευνα της Protiviti, το 41% των CFOs επενδύουν στην τεχνολογία στοχεύοντας στη βελτίωση των επιδόσεών τους στις αναφορές ESG και το 42% αυτών χρειάζονται πρόσθετες δεξιότητες και πόρους προκειμένου να αυξήσουν τις γνωστοποιήσεις τους.

Με τα σύγχρονα χρηματοδοτικά εργαλεία και την εθνική κατεύθυνση να συνηγορούν σε μία γρήγορη μετάβαση, οφείλουν οι εταιρείες να κάνουν χρηματοοικονομική μελέτη επένδυσης και απόδοσης που εύκολα θα καταδείξει ότι μεσο-μακροπρόθεσμα φαίνεται στα οικονομικά αποτελέσματα μια σημαντική βελτίωση, τόσο στο EBITDA όσο και στο τελικό αποτέλεσμα, υπογραμμίζει ο Αλέξανδρος Αγγελόπουλος, αναφέροντας ενδεικτικά ότι μια επένδυση σε σύγχρονες τεχνολογίες εξοικονόμησης επιδοτείται σε ποσοστό ως και 50%, χρηματοδοτείται από τραπεζικά εργαλεία αλλά και το Ταμείο Ανάκαμψης και μπορεί να δώσει ως και μηδενικές καταναλώσεις σε ορυκτά καύσιμα και σημαντικές μειώσεις στους λογαριασμούς της ΔΕΗ.

Μια χρυσή ευκαιρία για τους Οικονομικούς Διευθυντές
Αναμφισβήτητα, η βιωσιμότητα μπορεί να οδηγήσει στην καινοτομία, με νέα προϊόντα και υπηρεσίες, επιχειρηματικές διαδικασίες και ενεργειακά αποδοτικές εγκαταστάσεις. Επιπλέον, οι ισχυρές αξίες βιωσιμότητας ενισχύουν την πρόσληψη, την ανάπτυξη και τη διατήρηση των εργαζομένων, βοηθώντας τους Οικονομικούς Διευθυντές να αποφύγουν το κόστος που σχετίζεται με την εύρεση και εκπαίδευση νέου προσωπικού. Όπως επιβεβαιώνει άλλωστε η έρευνα ESG as a Workforce Strategy της Mercer, ανεξάρτητης εταιρείας διαχείρισης περιουσιακών στοιχείων και θυγατρικής της Marsh McLennan, η σχέση μεταξύ της απόδοσης των εταιρειών αναφορικά με το ESG και του συναισθήματος του ανθρώπινου δυναμικού αποδεικνύεται στενή, καθώς οι εταιρείες με πολύ ικανοποιημένους εργαζόμενους έχουν, κατά μέσο όρο, 14 % υψηλότερες βαθμολογίες ESG από τον παγκόσμιο μέσο όρο. Μάλιστα, στο εγγύς μέλλον, οι υψηλές επιδόσεις ESG μιας εταιρείας θα αποκτούν όλο και σημαντικότερο ρόλο στην προσέλκυση και τη διατήρηση νέων ταλέντων, καθώς οι Millennials και οι Gen Z αναμένεται να ισοδυναμούν μέχρι το 2029 με το 72% του παγκόσμιου ανθρώπινου δυναμικού, σε σύγκριση με το 52% το 2019.

Σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα του ομίλου ManpowerGroup με τίτλο Η Αναζήτηση Ταλέντων ESG που διεξήχθη το δ’ τρίμηνο του 2022 (Οκτώβριος-Δεκέμβριος) και στην οποία συμμετείχαν 510 Έλληνες εργοδότες, σχεδόν 7 στις 10 (69%) επιχειρήσεις στην Ελλάδα έχουν ήδη εντοπίσει και αναπτύξει τη στρατηγική τους ESG έναντι των 8 στις 10 (78%) διεθνώς. Όλoi oι ενδιαφερόμενοι σε μια επιχείρηση πρέπει να γνωρίζουν τον οικονομικό και λειτουργικό αντίκτυπο των «πράσινων» πρακτικών στο συνολικό εύρος αυτής, σχολιάζει ο Alastair Graham, τονίζοντας πως η εικόνα της εταιρείας συνιστά σημαντικό παράγοντα στη σχέση που διαμορφώνει με τους εμπορικούς της εταίρους και στην αντίληψη και τη φήμη που διατηρεί στον έξω κόσμο, με ισχυρό οικονομικό αντίκτυπο σε κάθε επιχειρηματική διαπραγμάτευση. Η δυναμική υιοθέτηση των «Πράσινων» αρχών συμβάλλει καθοριστικά στην επιτυχία της επιχείρησης, συμπληρώνει.

Η ευαισθητοποίηση καταναλωτών και επενδυτών σε παγκόσμιο επίπεδο για υιοθέτηση επιχειρηματικών πρακτικών που επιδρούν θετικά στην αποτελεσματική διαχείριση της περιβαλλοντικής κρίσης έχει επιφέρει θεμελιώδεις αλλαγές τόσο ως προς τη δυνατότητα των επιχειρήσεων να αντλούν κεφάλαια με ανταγωνιστικούς όρους όσο και ως προς την ικανότητά τους να προσελκύουν και να διατηρούν μια σταθερή επενδυτική βάση αλλά και ως προς τον τρόπο με τον οποίο πλέον αποτιμώνται, υπογραμμίζει ο Σταύρος Καραγρηγορίου. Το νέο μοντέλο της βιωσιμότητας αντιμετωπίζει ισόρροπα τις κοινωνικές, περιβαλλοντικές και οικονομικές προκλήσεις της επόμενης μέρας και σήμερα είναι ο καιρός για γρήγορη και οικονομικά συμφέρουσα μετάβαση, σημειώνει ο Αλέξανδρος Αγγελόπουλος ενώ όπως προσθέτει τα εργαλεία αυτά δεν θα παραμείνουν για πάντα, με χαρακτηριστικό το παράδειγμα της αυτοκινητοβιομηχανίας, στην οποία ήδη μειώνονται τα κίνητρα για την ηλεκτροκίνηση.

Η επίδραση του ESG στις επενδυτικές αποφάσεις
Καθώς οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής καθίστανται πλέον εμφανείς στους οργανισμούς, η αυξανόμενη πίεση των ενδιαφερόμενων μελών μετατρέπει σε επιτακτική την ανάγκη οικοδόμησης ενός βιώσιμου μέλλοντος για τις εταιρείες. Όπως εξάλλου υπογραμμίζει ο Σταύρος Καραγρηγορίου, η βελτίωση των επιδόσεων της επιχείρησης σε θέματα που άπτονται του περιβάλλοντος, της κοινωνίας και της ορθής εταιρικής διακυβέρνησης συμβάλλει καθοριστικά στην ανταγωνιστικότητά της, αυξάνει τη μελλοντική αξία της καθώς και την εμπιστοσύνη των επενδυτών και διασφαλίζει ευνοϊκούς όρους χρηματοδότησης. Αξιοσημείωτο είναι πως σύμφωνα με τα ευρήματα της μελέτης της Schroders, Global Investor Study 2022, τα οποία εστιάζουν στη βιωσιμότητα και βασίζονται στις απαντήσεις περισσοτέρων από 23.000 ερωτηθέντων που επενδύουν από 33 τοποθεσίες παγκοσμίως, επτά στους δέκα επενδυτές που χαρακτηρίζονται ως «ειδικοί/έμπειροι» πιστεύουν ότι οι βιώσιμες επενδύσεις ισοδυναμούν με τον μόνο τρόπο εξασφάλισης της κερδοφορίας μακροπρόθεσμα.

Πράγματι, η επενδυτική φιλοσοφία ESG υιοθετείται ολοένα και περισσότερο τόσο από επενδυτές που επιθυμούν να συμβάλλουν στη βιώσιμη ανάπτυξη με την επενδυτική τους συμπεριφορά όσο και από τους διαχειριστές κεφαλαίων οι οποίοι επιλέγουν επενδυτικά οχήματα που επίσης συμβάλλουν στη βιωσιμότητα. Όπως επιβεβαιώνει η έρευνα της PwC, τα περιβαλλοντικά, κοινωνικά αποτελέσματα και τα αποτελέσματα της διακυβέρνησης βρίσκονται στις προτεραιότητες των επενδυτών για τις επιχειρήσεις: η ασφάλεια δεδομένων και το απόρρητο κατατάσσονται στην τρίτη θέση (51%) ενώ ακολουθούν η αποτελεσματική εταιρική διακυβέρνηση στην τέταρτη (49%) και η μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου (44%). Για περισσότερα από τα τρία τέταρτα (78%) των επενδυτών η διαχείριση των ρυθμιστικών κινδύνων συνιστά έναν σημαντικό παράγοντα για τη συμπερίληψη της βιωσιμότητας στις επενδυτικές τους αποφάσεις.

Οι σύγχρονες χρηματοδοτικές λύσεις που παρέχουν οι τράπεζες στις επιχειρήσεις
Οι παραδοσιακές λύσεις για τις επιχειρήσεις είναι η παροχή ρευστότητας (κεφάλαιο κίνησης) και βραχυπρόθεσμης και μακροπρόθεσμης χρηματοδότησης ενεργητικού ενώ οι πιο συνηθισμένες είναι οι εγκαταστάσεις υπερανάληψης ή κεφαλαίου κίνησης που «λαδώνουν τους τροχούς» πολλών εταιρειών, αναφέρει ο Alastair Graham, σημειώνοντας πως οι πιο μακροπρόθεσμες διευκολύνσεις χρησιμοποιούνται συχνά για την απόκτηση παγίων περιουσιακών στοιχείων, όπως μηχανήματα και ακίνητα. Η χρηματοδότηση του εμπορίου και οι διεθνείς υπηρεσίες (συνάλλαγμα) είναι διαθέσιμες σε επιχειρήσεις με πρόσβαση στις παγκόσμιες αγορές, μας λέει χαρακτηρίζοντας το FinTech μια πρόσφατη υιοθέτηση και καινοτομία στα χρηματοοικονομικά που μειώνει τη διαχείριση και το κόστος ορισμένων συναλλαγών, συμπεριλαμβανομένων των γρήγορων και απλουστευμένων υπηρεσιών διεθνών ανταποκριτών, οι οποίες είναι επωφελείς λόγω της εξοικονόμησης αποδοτικότητας που προσφέρουν.

Οι μεγαλύτερες εταιρείες μπορούν να έχουν πρόσβαση σε διάφορες επιλογές χρηματοδότησης της κεφαλαιαγοράς και στη χρήση εξελιγμένων ανταλλαγών, δικαιωμάτων προαίρεσης και μελλοντικών συμβάσεων που παρέχουν εργαλεία μετριασμού του κινδύνου, δηλώνει στο Finance Pro ο Alastair Graham, τονίζοντας πως η επενδυτική τραπεζική παρέχει πρόσβαση στις διεθνείς κεφαλαιαγορές για άντληση μεγάλων κεφαλαίων για μεγάλα επιχειρηματικά σχέδια επέκτασης, αναχρηματοδότηση, συγχωνεύσεις και εξαγορές, ενώ τα κεφάλαια που συγκεντρώνονται προκύπτουν συνήθως από τον κοινοπρακτικό δανεισμό (ομίλους τραπεζών) και από τις διεθνείς αγορές ομολόγων.

Με το βλέμμα στραμμένο στην πράσινη ανάπτυξη οι τράπεζες της Ελλάδας
Αναμφισβήτητα, στον τραπεζικό τομέα της χώρας μας οι τράπεζες δίνουν μεγάλη έμφαση στις πράσινες χρηματοδοτήσεις και γενικότερα στην υιοθέτηση μιας στρατηγικής εναρμονισμένης με τις αρχές της πράσινης και βιώσιμης ανάπτυξης. Μάλιστα, με στόχο την πράσινη ανάπτυξη, έχουν αναπτύξει και προσφέρουν μια σειρά προϊόντων και συμβουλευτικών υπηρεσιών τόσο στους απλούς ιδιώτες πελάτες όσο και στις επιχειρήσεις κάθε μεγέθους. Για τη συμβολή της ΤΕΑΕΠ στην αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής μας μιλά ο Αριστοτέλης Σπηλιώτης, Γενικός Γραμματέας της BLACK SEA TRADE & DEVELOPMENT BANK, σημειώνοντας πως αυτή αποτυπώνεται σε όλες τις δράσεις της που ενισχύουν την προσπάθεια των κρατών-μελών για μετάβαση σε πράσινες και ανθεκτικές οικονομίες, καθώς και στη ρητή δέσμευση για σταδιακή κατάργηση των χρηματοδοτήσεων σε τομείς οικονομικής δραστηριότητας που βασίζονται στα ορυκτά καύσιμα,.

Όπως σημειώνει, η BLACK SEA TRADE & DEVELOPMENT BANK έχει θέσει ως στόχους τη βαθμιαία μείωση των «καθαρών εκπομπών ρύπων» στο χαρτοφυλάκιο, με τελικό σκοπό την επίτευξη μηδενικών καθαρών εκπομπών έως το 2050, τη σταδιακή αύξηση του ποσοστού των χρηματοδοτήσεων σε θετικές για το κλίμα δράσεις τουλάχιστον στο 30% και την στήριξη δημόσιων και ιδιωτικών φορέων των κρατών-μελών της για την προσαρμογή τους στα νέα δεδομένα της «πράσινης οικονομίας». Στο πλαίσιο της συγκεκριμένης στρατηγικής, πραγματοποιήθηκε το 2021 η πρώτη έκδοση ομολόγων περιβαλλοντικής και κοινωνικής διακυβέρνησης (ESG Notes), διάρκειας 10-ετών, συγκεντρώνοντας 85 εκατομμύρια δολάρια, ενώ την ίδια χρονιά οι χρηματοδοτήσεις μας με περιβαλλοντικό πρόσημο ανήλθαν στα 68 εκατομμύρια ευρώ, μας αποκαλύπτει αναφέροντας και τα πρόσφατα παραδείγματα πράσινων χρηματοδοτήσεων της ΤΕΑΕΠ, που αφορούν τη συμμετοχή με 35 εκατ. ευρώ στην έκδοση ομολόγου της Bulgarian Energy Holding για τον εκσυγχρονισμό του δικτύου ηλεκτρικής ενέργειας της Βουλγαρίας, το δάνειο 40 εκατ. δολαρίων στην Alro-Vimetco της Ρουμανίας για την εισαγωγή περιβαλλοντικά βιώσιμων πρακτικών στη βιομηχανία διέλασης αλουμινίου και το δάνειο 10 εκατ. ευρώ στην Guaranti BBVA Consumer Finance για χρηματοδότηση εργασιών εξοικονόμησης ενέργειας από ιδιοκτήτες κατοικιών στη Ρουμανία.

Η Τράπεζα Χανίων, πιστή στο όραμα της, στηρίζει ενεργά και αδιάλειπτα τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις σε Κρήτη και Αττική από την ίδρυση της μέχρι και σήμερα παρά τις προκλήσεις και το μεταβαλλόμενο μακροοικονομικό περιβάλλον, επισημαίνει η Αμαλία Καγιά, Διευθύντρια Πίστης στη Συνεταιριστική Τράπεζα Χανιών. Όπως αναφέρει, εκτός των συμβατικών προϊόντων επιχειρηματικής πίστης, η Τράπεζα Χανιών διαθέτει, μακροχρόνια συνεργασία με την Ελληνική Αναπτυξιακή Τράπεζα για την διάθεση μίας σειράς δανειακών προϊόντων (με συγχρηματοδότηση ή εγγύηση) απευθυνόμενα σε επιχειρήσεις αλλά και ιδιώτες ενώ σε συνεργασία με το EIF, μετέχει ενεργά στο Πρόγραμμα Χρηματοδοτήσεων Pan-European Guarantee Fund (EGF), παρέχοντας εγγυημένα δάνεια επενδυτικού σκοπού και κεφαλαίων κίνησης σε μικρομεσαίες επιχειρήσεις. Επιπλέον, μετέχουμε στο Εγγυοδοτικό Πρόγραμμα Μικροπιστώσεων EaSi, παρέχοντας μικροχρηματοδοτήσεις έως 25.000€, με ευνοϊκούς όρους με την εγγύηση του Ευρωπαϊκού Ταμείου Επενδύσεων σε πολύ μικρές επιχειρήσεις και ευάλωτες κοινωνικές ομάδες, μας αποκαλύπτει η Αμαλία Καγιά, προσθέτοντας πως η Συνεταιριστική Τράπεζα Χανιών τα τελευταία χρόνια εστιάζει και στη χρηματοδότηση επενδύσεων σε έργα ΑΠΕ, κυρίως στην παραγωγή ενέργειας από φωτοβολταϊκά συστήματα τόσο για πώληση ενέργειας όσο και net metering, κάτι που αποτυπώνεται στο σημαντικό ποσοστό δανείων της κατηγορίας αυτής στο χαρτοφυλάκιο νέων χορηγήσεων.