Τον σχεδιασμό του Υπουργείου Οικονομικών, με στόχο την έκδοση του πρώτου «πράσινου» ομολόγου του Ελληνικού Δημοσίου το δεύτερο εξάμηνο του 2022, παρουσίασε ο Υπουργός Οικονομικών Χρήστος Σταϊκούρας κατά την τοποθέτησή του στην κλειστή συνάντηση της Συμμαχίας Υπουργών Οικονομικών για Κλιματικές Δράσεις, η οποία πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο της διάσκεψης των Ηνωμένων Εθνών για την κλιματική αλλαγή COP26, στη Γλασκώβη.
Στο πλαίσιο της παρέμβασής του ανέπτυξε τις δράσεις που προωθεί το Υπουργείο Οικονομικών για τη διαμόρφωση μιας Στρατηγικής Βιώσιμης Οικονομίας και για την ενσωμάτωση της κλιματικής διάστασης στη χάραξη δημοσιονομικής πολιτικής στην Ελλάδα. Παρά το θετικό κλίμα που θέλησαν να μεταδώσουν οι συμμετέχοντες στην διάσκεψη, η πραγματικότητα είναι ότι τα αντικρουόμενα οικονομικά και πολιτικά συμφέροντα των χωρών δεν αποτελούν εχέγγυα για την χάραξη ξεκάθαρης και αποτελεσματικής στρατηγικής για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής σε πολιτικό, οικονομικό και κοινωνικό επίπεδο. Και όλα αυτά, τη στιγμή που δεν βρισκόμαστε πια στο «παρά πέντε» του προβλήματος, αλλά στο «και πέντε». Όπως άλλωστε είπε χαρακτηριστικά ο Βρετανός Πρωθυπουργός, Μπόρις Τζόνσον, η ανθρωπότητα βρίσκεται “ένα λεπτό πριν από τα μεσάνυχτα”, ενώ και ο Γενικός Γραμματέας των Ηνωμένων Εθνών Αντόνιο Γκουτιέρες τόνισε ότι η αποτυχία αυτής της διάσκεψης “δεν είναι επιλογή αλλά θανατική ποινή”.
Πιο συγκεκριμένα, στη συνάντηση για την οικονομία μετείχαν περίπου 20 Υπουργοί Οικονομικών – μέλη της Συμμαχίας, και οι επικεφαλής της Παγκόσμιας Τράπεζας, David Malpass, του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, Kristalina Georgieva και του Δικτύου Κεντρικών Τραπεζών και Εποπτικών Αρχών για ένα Πράσινο Χρηματοοικονομικό Σύστημα (NGFS), Frank Elderson.
«Η COP26 αποτελεί μια μοναδική ευκαιρία για μεγαλύτερη ευαισθητοποίηση σε σχέση με την ανάληψη δράσης για το κλίμα, τόσο σε παγκόσμιο όσο και σε εθνικό επίπεδο. Αλλά, κυρίως, είναι το μέρος στο οποίο πρέπει να συμφωνήσουμε για αποφασιστικές δράσεις προς την κατεύθυνση της επίτευξης κρίσιμων περιβαλλοντικών στόχων και της χρηματοδότησής τους» ανέφερε στην τοποθέτησή του ο Έλληνας Υπουργός Οικονομικών. Και συνέχισε: «Η Ελλάδα, παρά το μικρό της αποτύπωμα άνθρακα, φιλοδοξεί να συνεισφέρει σημαντικά στην παγκόσμια προσπάθεια για την πράσινη μετάβαση, αναλαμβάνοντας σημαντικές πρωτοβουλίες, όπως ανακοίνωσε ο Πρωθυπουργός κ. Κυριάκος Μητσοτάκης από το βήμα της διάσκεψης των Ηνωμένων Εθνών για την κλιματική αλλαγή».
Τι προβλέπει η εθνική στρατηγική για το κλίμα
Ο Χρήστος Σταϊκούρας επισήμανε ότι, στο πλαίσιο της φιλόδοξης εθνικής στρατηγικής της Ελλάδας για το κλίμα, το Υπουργείο Οικονομικών:
1. Εξετάζει τη δυνατότητα έκδοσης «πράσινου» ομολόγου. Όπως ανέφερε, «πέρα από σχήματα που χρηματοδοτούνται από άλλες πηγές, όπως το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, σκοπεύουμε να διαμορφώσουμε ένα συνεκτικό φάκελο επιλέξιμων έργων προς χρηματοδότηση μέσω “πράσινων” ή βιώσιμων ομολόγων τα προσεχή χρόνια. Το επόμενο βήμα θα είναι να προετοιμάσουμε το σχετικό πλαίσιο έκδοσης πριν από την πιθανή πρώτη έξοδο στις αγορές το δεύτερο εξάμηνο του 2022».
2. Επιταχύνει την ενσωμάτωση της κλιματικής διάστασης στη χάραξη της δημοσιονομικής πολιτικής, κυρίως μέσω της ενσωμάτωσης κλιματικών παραμέτρων στον Προϋπολογισμό Επιδόσεων.
3. Προωθεί την Κλιματική Οικονομία, σχεδιάζοντας, σε συνεργασία με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, μια συνεκτική Στρατηγική Βιώσιμης Οικονομίας, βασισμένη στις ιδιαίτερες ανάγκες της ελληνικής οικονομίας και της κεφαλαιαγοράς της.
Η συνάντηση ολοκληρώθηκε με την έκδοση κοινής δήλωσης των προέδρων της Συμμαχίας Υπουργών Οικονομικών για Κλιματικές Δράσεις και του Δικτύου Κεντρικών Τραπεζών και Εποπτικών Αρχών για ένα Πράσινο Χρηματοοικονομικό Σύστημα (NGFS), στην οποία αναδεικνύονται οι βασικοί τομείς στους οποίους τα Υπουργεία Οικονομικών, οι κεντρικές τράπεζες και οι εποπτικές αρχές του χρηματοοικονομικού συστήματος μπορούν να συμβάλουν, ώστε να ενισχυθεί η προσπάθεια για μηδενικές εκπομπές ρύπων. Τέλος, οι Υπουργοί Οικονομικών που έλαβαν μέρος στη συνάντηση συμφώνησαν να εντείνουν τις δράσεις τους, προκειμένου να ευθυγραμμιστούν οι οικονομίες τους με τους στόχους της Συμφωνίας των Παρισίων και να προωθηθεί η απολιγνιτοποίηση, διασφαλίζοντας ταυτόχρονα τη δίκαιη και ομαλή μετάβαση προς όφελος της απασχόλησης, της ανάπτυξης και της ανταγωνιστικότητας.
Δημιουργείται Διεθνές Συμβούλιο Προτύπων Βιωσιμότητας
Στο πλαίσιο της διάσκεψης διεξήχθη εκδήλωση με τίτλο «Ένα Χρηματοπιστωτικό Σύστημα προς Μηδενικές Εκπομπές», κατά την οποία ο Mark Carney, Ειδικός Απεσταλμένος των Ηνωμένων Εθνών, συζήτησε με τους παρευρισκόμενους για τα σημαντικά βήματα που έχουν γίνει για τον μηδενισμό των εκλυόμενων ρύπων από τον παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό τομέα. Οι Υπουργοί Οικονομικών και οι λοιποί εκπρόσωποι του διεθνούς χρηματοπιστωτικού συστήματος συζήτησαν για τα εργαλεία που πρέπει να υιοθετηθούν, προκειμένου να ανακατευθυνθούν οι χρηματοπιστωτικές ροές οι οποίες είναι απαραίτητες για την επίτευξη των στόχων της Συμφωνίας των Παρισίων. Παράλληλα, σε εκδήλωση της Βρετανικής Προεδρίας του COP26, εκπρόσωποι Κεντρικών Τραπεζών και Υπουργοί Οικονομικών από 35 χώρες, μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα, χαιρέτισαν την πρωτοβουλία του Ιδρύματος Διεθνών Προτύπων Χρηματοοικονομικής Αναφοράς (International Financial Reporting Standards – IFRS), το οποίο ανακοίνωσε τη σύσταση του Διεθνούς Συμβουλίου Προτύπων Βιωσιμότητας (International Sustainability Standards Board) για την προώθηση ενός διεθνούς συστήματος προτύπων βιωσιμότητας στο χρηματοπιστωτικό σύστημα και στις κεφαλαιαγορές.
Παράγοντες του Υπουργείου Οικονομικών σχολιάζοντας τα αποτελέσματα της διάσκεψης στο Finance Pro επισήμαναν ότι «η Ελλάδα, δυναμικά παρούσα στις διεθνείς συζητήσεις για την Κλιματική Αλλαγή, στηρίζει τη Συμφωνία των Παρισίων και συμμετέχει ενεργά, λαμβάνει πρωτοβουλίες και προωθεί μεταρρυθμίσεις με στόχο την ενσωμάτωση της αειφορίας στην οικονομική πολιτική και την προώθηση επενδύσεων για την Πράσινη Μετάβαση της χώρας, με όρους οικονομικής αποτελεσματικότητας και κοινωνικής δικαιοσύνης». Ωστόσο δεν έκρυψαν τον προβληματισμό τους για την διαχείριση των πολύ σημαντικών προκλήσεων που υπάρχουν μπροστά, για την οποία δεν ήταν αισιόδοξοι δεδομένων των πολύ διαφορετικών συμφερόντων των χωρών.
Τι είναι η COP
Το COP (Conference of the Parties) αντιπροσωπεύει τη διάσκεψη των Μερών της Σύμβασης Πλαισίου των Ηνωμένων Εθνών του 1992 για την Κλιματική Αλλαγή, η οποία δημιούργησε το έδαφος για κάθε διεθνή συνεργασία για το κλίμα. Το COP είναι το κορυφαίο όργανο λήψης αποφάσεων για την εφαρμογή της Σύμβασης και των μέσων παρακολούθησης, όπως η Συμφωνία του Παρισιού του 2015. To εν λόγω όργανο συνεδριάζει μία φορά το χρόνο και εξετάζει τις εθνικές εκθέσεις σχετικά με τη μείωση των εκπομπών και άλλα μέτρα για το κλίμα.
Στην Γλασκώβη φιλοξενήθηκε το 26ο COP. Οι τρεις βασικές προτεραιότητες που έθεσε ήταν α) η διατήρηση της ανόδου της παγκόσμιας θερμοκρασίας σε όχι περισσότερο από 1,5 βαθμούς Κελσίου, μέσω γρήγορων, τολμηρών περικοπών εκπομπών και μηδενικών δεσμεύσεων, β) η αύξηση της διεθνούς χρηματοδότησης για την προσαρμογή τουλάχιστον στο ήμισυ των συνολικών δαπανών για τη δράση για το κλίμα και γ) η υλοποίηση της υπάρχουσας δέσμευσης για παροχή 100 δισεκατομμυρίων δολαρίων διεθνών χρηματοδοτήσεων για το κλίμα κάθε χρόνο, έτσι ώστε οι αναπτυσσόμενες χώρες να μπορούν να επενδύουν σε πράσινες τεχνολογίες και να προστατεύουν τις ανθρώπινες ζωές και τα μέσα διαβίωσης από επιδείνωση των κλιματικών επιπτώσεων.
Oι 3 θετικές ειδήσεις
Σύμφωνα με σχετική ανταπόκριση του Αθηναϊκού Πρακτορείου Ειδήσεων, τρεις θετικές ειδήσεις βγήκαν από την τελευταία μέρα της συνόδου κορυφής των ηγετών του κόσμου στην Γλασκώβη:
1. Περισσότεροι από 100 ηγέτες κρατών υπέγραψαν κοινή δήλωση με την οποία δεσμεύονται ότι θα σταματήσουν την αποψίλωση των δασών ως το 2030. Μεταξύ αυτών ο Αμερικανός Πρόεδρος, Τζον Μπάιντεν, ο Κινέζος ομόλογός του, Σι Τζινπίνγκ και ο Πρόεδρος της Βραζιλίας, Ζαΐχ Μπολσονάρου. Σύμφωνα πάντα με το ΑΠΕ-ΜΠΕ, οι αναλυτές θεωρούν την εξέλιξη αυτή ως την πρώτη μεγάλη επιτυχία της Διάσκεψης καθώς, όπως επισημαίνουν, δρομολογείται πλέον η αντιμετώπιση ενός εκ των σοβαρότερων προβλημάτων της κλιματικής αλλαγής, επισημαίνοντας ότι η αποψίλωση των δασών συμβάλλει από 10% μέχρι 25% στο φαινόμενο του θερμοκηπίου.
2. Περισσότερα από 100 κράτη υπέγραψαν τη μείωση των εκπομπών μεθανίου κατά 30% έως το 2030. Όπως σημειώνουν οι επιστήμονες, το μεθάνιο θεωρείται πιο επικίνδυνο για το περιβάλλον από ότι το διοξείδιο του άνθρακα. Αυτήν όμως τη δέσμευση δεν έχουν υπογράψει, τουλάχιστον προς το παρόν, τρεις βαριά βιομηχανοποιημένες χώρες: η Κίνα, η Ινδία και η Ρωσία. Μάλιστα ήδη έχουν εξασφαλιστεί 16 δισ. ευρώ από δημόσιους και ιδιωτικούς φορείς ώστε από τη μια πλευρά να αποκατασταθούν δάση που έχουν καταστραφεί, και από την άλλη να ενισχυθούν τοπικές οικονομίες που ζουν από αυτά.
3. Πληροφορίες αναφέρουν ότι έχει σχεδόν συμφωνηθεί και η χρηματοδότηση των αναπτυσσόμενων χωρών με 100 δις. δολάρια τον χρόνο, χρήματα που θα επενδυθούν σε προγράμματα που αφορούν στην πράσινη ανάπτυξη των χωρών αυτών. Πρόκειται για έναν από τους τρεις βασικούς στόχους της Διάσκεψης που ούτως ή άλλως η εφαρμογή του εκκρεμούσε από την Συμφωνία του Παρισιού για το κλίμα το 2015.
Τράπεζα της Ελλάδας: 8 δεσμεύσεις έναντι της κλιματικής αλλαγής
Πέρα από τα κράτη, παρόμοιες πρωτοβουλίες αναλαμβάνουν οργανισμοί και επιχειρήσεις ανά τον κόσμο, όπως φάνηκε από σειρά ανακοινώσεων που βγήκαν μόλις ολοκληρώθηκε η διάσκεψη της Γλασκώβης. Από τη χώρα μας, η Τράπεζα της Ελλάδος ανακοίνωσε 8 δεσμεύσεις έναντι της κλιματικής αλλαγής, στο πλαίσιο του ρόλου και των αρμοδιοτήτων της, όπως αναφέρει σε σχετική της ανακοίνωση. Συγκεκριμένα, η Τράπεζα της Ελλάδας δεσμεύεται:
- Να διαμορφώσει και να εφαρμόζει σχέδιο δράσης για την αντιμετώπιση ζητημάτων κλιματικής αλλαγής και βιωσιμότητας στο πλαίσιο των αρμοδιοτήτων της.
- Να συνεχίσει τη συνεργασία της με χρηματοπιστωτικά ιδρύματα, εποπτικές αρχές και άλλα ενδιαφερόμενα μέρη με σκοπό την καλύτερη κατανόηση των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής στο χρηματοπιστωτικό σύστημα, τη διευκόλυνση της μετάβασης σε μια οικονομία ουδέτερου ισοζυγίου άνθρακα και την ενίσχυση του συντονισμού και της συνοχής των διεθνών πολιτικών.
- Να αξιοποιήσει τις συστάσεις, τις βέλτιστες πρακτικές, τους οδηγούς και το εκπαιδευτικό υλικό του NGFS κατά την υλοποίηση του σχεδίου δράσης, καθώς και να αναπτύξει εντός του οργανισμού της την αναγκαία γνωστική υποδομή, εξειδίκευση και εμπειρία σχετικά με τους κλιματικούς και περιβαλλοντικούς κινδύνους.
- Να διεξάγει θεωρητική και εμπειρική έρευνα και να παρέχει στατιστικά στοιχεία για θέματα κλίματος και περιβάλλοντος, σε συνεργασία με τα ενδιαφερόμενα μέρη.
- Να αξιολογεί το βαθμό έκθεσης του χρηματοπιστωτικού συστήματος σε κλιματικούς και περιβαλλοντικούς κινδύνους.
- Να διερευνά πιθανούς τρόπους ώστε τα αποτελέσματα των μελετών και των αναλύσεων, καθώς και τα διαθέσιμα εργαλεία και οι μεθοδολογίες, να ενσωματώνονται στα υποδείγματα μακροοικονομικών προβλέψεων, στις διαδικασίες παρακολούθησης της χρηματοπιστωτικής σταθερότητας και στις εποπτικές πρακτικές.
- Να εφαρμόζει αρχές βιώσιμων και υπεύθυνων επενδύσεων στη διαχείριση των χαρτοφυλακίων της που δεν σχετίζονται με τη νομισματική πολιτική και, ευθυγραμμιζόμενη με την κοινή στάση του Ευρωσυστήματος, να ξεκινήσει εντός της επόμενης διετίας τη δημοσιοποίηση στοιχείων, σε ετήσια βάση, σχετικά με το κλιματικό αποτύπωμα των μη συνδεόμενων με τη νομισματική πολιτική χαρτοφυλακίων της.
- Να σχεδιάσει και να υλοποιήσει, σε επίπεδο οργανισμού, ένα πρόγραμμα μείωσης του περιβαλλοντικού αποτυπώματος των εργασιών της, εφαρμόζοντας συστήματα περιβαλλοντικής διαχείρισης και αρχές της κυκλικής οικονομίας στη διαχείριση πόρων.
Και το Ταμείο Ανάκαμψης στη μάχη κατά της κλιματικής κρίσης
Όσον αφορά στη χώρα μας, σημαντικό ρόλο στην μάχη κατά της κλιματικής κρίσης θα έχει και το Εθνικό Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας «Ελλάδα 2.0» – ή αλλιώς Ταμείο Ανάκαμψης -, το οποίο προβλέπει σημαντικές δράσεις, έργα και επενδύσεις στο κομμάτι περιβάλλον, διαχείριση φυσικών πόρων και κλιματική κρίση. Πιο συγκεκριμένα, μέχρι σήμερα, στο Ταμείο Ανάκαμψης προβλέπονται τα εξής έργα:
1. Εθνικό Σχέδιο Αναδάσωσης:
Το έργο αφορά κυρίως στη χρηματοδότηση υλοποίησης δασώσεων και αναδασώσεων (συνολικής έκτασης 16.500 εκταρίων (Ha) σε υποβαθμισμένα δασικά οικοσυστήματα βάσει μελέτης του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Προϋπολογισμός: 248,1 εκατ. ευρώ.
2. Αντιπλημμυρική θωράκιση:
2.1 Έργα αντιπλημμυρικής προστασίας:
- Στην πόλη του Λουτρακίου με παρεμβάσεις σε 8 χειμάρρους για την αντιμετώπιση πλημμυρικών φαινομένων. Προϋπολογισμός: 24 εκατ. ευρώ.
- Στο Ωραιόκαστρο Θεσσαλονίκης, με παρεμβάσεις στα ρέματα και τους χειμάρρους της περιοχής και κατασκευή δικτύου ομβρίων υδάτων που πέραν του Δήμου Ωραιοκάστρου θωρακίζουν και περιοχές των δήμων Παύλου Μελά και Κορδελιού – Ευόσμου. Προϋπολογισμός: 15 εκατ. ευρώ.
2.2 Έργα αντιπλημμυρικής προστασίας με αξιοποίηση των υδάτων για αρδευτικούς σκοπούς:
- Στο Νομό Αιτωλοακαρνανίας όπου θα υλοποιηθούν εγγειοβελτιωτικά έργα στις Παραλίμνιες περιοχές Αμβρακίας – Αμφιλοχίας και Βάλτου. Πρόκειται για την κατασκευή αποχετευτικών, στραγγιστικών – αντιπλημμυρικών έργων για την άρδευση περίπου 35.000 στρεμμάτων στην περιοχή του δήμου Αμφιλοχίας. Προϋπολογισμός: 70 εκατ. ευρώ.
- Στην περιοχή της Ιεράπετρας Λασιθίου Κρήτης για την ανακαίνιση υφιστάμενου φράγματος & ταμιευτήρων Μπραμιάνου, την κατασκευή αντιπλημμυρικών έργων στην περιοχή Γρα Λιγιάς και νέου φράγματος Μύρτου. Προϋπολογισμός: 60 εκατ. ευρώ.
2.3 Έργα ύδρευσης:
- Υδρευση Νομών Πρέβεζας – Άρτας – Λευκάδας που περιλαμβάνει έργα υδροληψίας, κατασκευή μεγάλων αγωγών μεταφοράς νερού, αντλιοστασίων και έργα ταμίευσης για την αποθήκευση και διανομή νερού. Πρόκειται για έργο με υπερτοπικό χαρακτήρα, καθώς αναμένεται να καλύψει τις υδρευτικές ανάγκες σε περιοχές των Δήμων Αρταίων, Νικολάου Σκουφά, Ζηρού και Πρέβεζας στην Περιφέρεια Ηπείρου, Λευκάδας και Μεγανησίου στα Ιόνια νησιά και Ακτίου-Βόνιτσας στην Περιφέρεια Δυτικής Ελλάδας. Προϋπολογισμός: 133 εκατ. ευρώ.
- Κατασκευή του φράγματος Τσικνιά στην Λέσβο, εγκαταστάσεων επεξεργασίας νερού και δικτύων. Αποτελεί ένα κρίσιμο αναπτυξιακό έργο για το νησί της Λέσβου, καθώς θα καλύψει τις ανάγκες της πόλης της Μυτιλήνης και μεγάλου μέρους του νησιού, κυρίως σε ύδρευση αλλά και άρδευση. Προϋπολογισμός 106,8 εκατ. ευρώ.