Debt Restrusturing &Npl: Πώς θα ξεφύγετε από τη δίνη ενός κόκκινου δανείου

Οι παράγοντες που επιβαρύνουν σήμερα το χρέος μιας επιχείρησης και οι συμβουλές αναδιάρθρωσης χρέους που αποδεικνύονται πολύτιμες για την ανάπτυξη της. Είναι ο νέος πτωχευτικός νόμος του 2022 η απαρχή ενός περιβάλλοντος πιο υγιούς ανταγωνισμού για τις εταιρείες;

Η επιτυχία δεν μετριέται απ’ αυτό που έχεις κατορθώσει αλλά από την αντίσταση που συνάντησες και από το κουράγιο που έδειξες στη μάχη απέναντι σε αμέτρητες αντιξοότητες, είπε κάποτε ο Αμερικάνος συγγραφέας Orison Swet Marden και αδιαμφισβήτητα στη σύγχρονη εποχή το ελληνικό επιχειρηματικό τοπίο καλείται να διαχειριστεί τους νέους κινδύνους που προκύπτουν από τη διεθνή ενεργειακή κρίση και το πρωτοφανές κύμα ακρίβειας που αυτή προκαλεί. Χαρακτηριστικό είναι πως μέσα σε ένα χρόνο, και συγκεκριμένα στο διάστημα Σεπτεμβρίου 2021 – Σεπτεμβρίου 2022, οι τιμές του φυσικού αερίου εκτοξεύτηκαν κατά 332% και του ηλεκτρικού ρεύματος κατά 30,5% προκαλώντας συνακόλουθα και ράλι αυξήσεων σε μια σειρά από βασικά προϊόντα και υπηρεσίες. Πώς, όμως, οι επιχειρήσεις θα ξεφύγουν από τη δίνη ενός κόκκινου δανείου και πόσο ορατό είναι πια το ενδεχόμενο δημιουργίας μίας νέας γενιάς κόκκινων δανείων, στη σκιά της ενεργειακής κρίσης και του πληθωρισμού;

Αφόρητες οι πιέσεις του πληθωρισμού στις επιχειρήσεις
Η αλματώδης αύξηση των επιτοκίων, απόρροια της προσπάθειας ελέγχου του πληθωρισμού που προκάλεσε η ενεργειακή κρίση, συνδέεται με αυξημένους κινδύνους για τις τράπεζες, καθώς τα εμπορικά ακίνητα, οι κατοικίες, οι επενδύσεις στο real estate και η καταναλωτική πίστη τίθενται υπό καθεστώς απειλής. Συγκεκριμένα και όπως πιστοποιεί μελέτη της ΕΚΤ, η άνοδος των επιτοκίων κατά μια μονάδα προκαλεί πτώση των τιμών ακινήτων κατά 9% ύστερα από περίπου δύο έτη, ενώ αντίστοιχα η άνοδος των επιτοκίων της ΕΚΤ κατά μια μονάδα έχει ως συνέπεια τη μείωση των επενδύσεων στο real estate κατά 15%. Αξιοσημείωτο είναι ότι 4 στα 10 δάνεια σε ρύθμιση κινδυνεύουν να κοκκινήσουν, καθώς σύμφωνα με τα στοιχεία της ΕΒΑ, από το σύνολο των δανείων ύψους 25 δισ. ευρώ που κατά το ξέσπασμα της πανδημίας είχαν ενταχθεί σε πρόγραμμα αναστολής δόσεων, το 39% είχε τοποθετηθεί από τις ίδιες τις ελληνικές τράπεζες στην κατηγορία “stage 2”, μια κατηγορία που αντιστοιχεί στην ομάδα υψηλού κινδύνου και προηγείται εκείνης που περιλαμβάνει τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια, δηλαδή όσα εμφανίζουν καθυστέρηση άνω των 90 ημερών. Σε εκδήλωση του Economist, η Μαριαλένα Αθανασοπούλου, ειδική γραμματέας Διαχείρισης Ιδιωτικού Χρέους του υπουργείου Οικονομικών, δήλωσε πως το ύψος των δανείων που θα ρυθμιστούν μέσα από την διαδικασία του εξωδικαστικού συμβιβασμού κατά τους επόμενους 5 – 6 μήνες εκτιμάται πως θα αγγίξει το 1 δισ. ευρώ.

Αισιοδοξία για τα κόκκινα δάνεια
Αισιοδοξία για τα κόκκινα δάνεια προκαλεί η μείωση του ιδιωτικού χρέους από το 103% του ΑΕΠ το 2008 στο 60% σήμερα, με τα στεγαστικά δάνεια να ισοδυναμούν με το 17% του ΑΕΠ από 32% το 2008 και τα καταναλωτικά με το 4% από 16% το 2008. Καθώς το πρόγραμμα Ηρακλής επέτρεψε στις τράπεζες να μεταβιβάσουν το προβληματικό κομμάτι του χαρτοφυλακίου τους σε οχήματα τιτλοποίησης και η υψηλή αβεβαιότητα των τελευταίων ετών λειτούργησε, ως έναν βαθμό, ανασταλτικά στην άντληση νέου δανεισμού από τις επιχειρήσεις, τα δάνεια που έχουν χορηγήσει οι τράπεζες αντιπροσωπεύουν πια μικρότερο κομμάτι της οικονομίας, και μάλιστα το πιο υγιές και ανθεκτικό μέρος της. Επιπλέον, ενθαρρυντικό είναι πως οι ελληνικές επιχειρήσεις που επιβίωσαν από την δεκαετή κρίση χρέους και την κρίση της πανδημίας διακρίνονται για την ανθεκτικότητα, την προσαρμοστικότητα και τους υγιείς ισολογισμούς τους. Ακόμα και σε μικρομεσαίες εταιρίες παρατηρούνται επίπεδα καθαρού δανεισμού που δεν υπερβαίνουν τις 3 με 4 φορές το EBITDA, που σημαίνει ότι τα δάνεια αυτά θα μπορέσουν να εξυπηρετηθούν, ακόμη και στην αναπόφευκτη συρρίκνωση των περιθωρίων κερδοφορίας που θα προκαλέσει το αυξημένο ενεργειακό κόστος τους επόμενους μήνες.

Καμπανάκι κινδύνου η ύφεση της ευρωπαϊκής οικονομίας το 2023
Τη φετινή χρονιά, η ελληνική οικονομία θα αναπτυχθεί με ρυθμούς 6%. Ειδικότερα, σύμφωνα με τις φθινοπωρινές προβλέψεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την ελληνική οικονομία η χώρα μας θα αναπτυχθεί κατά το 2022 με ρυθμούς διπλάσιους σχεδόν του μέσου όρου της Ευρωζώνης, που αγγίζει το 3,2% ενώ την επόμενη χρονιά εκτιμάται ότι θα επιτύχει να αποφύγει τον σκόπελο της ύφεσης που προκαλεί ο πληθωρισμός και ο οποίος προβλέπεται κατά πολύ υψηλότερος των αρχικών εκτιμήσεων. Αναλυτικότερα, η Κομισιόν «βλέπει» μεγέθυνση του ελληνικού πραγματικού ΑΕΠ κατά 6% για το 2022 αλλά βουτιά της οικονομίας στο μόλις 1% το επόμενο έτος, με τη ζώνη του ευρώ να εγκλωβίζεται σε στάσιμο πληθωρισμό, ισοδύναμου της οριακής μεγέθυνση του ΑΕΠ. Καθώς λοιπόν για το 2023 οι προοπτικές τουλάχιστον σε ευρωπαϊκό επίπεδο κρίνονται ως ζοφερές, προβληματισμός επικρατεί για τις ακριβείς επιπτώσεις που θα υπάρξουν στην οικονομία της χώρας μας και την πιθανότητα αυτές να οδηγήσουν στην αύξηση όσων παραγόντων επιβαρύνουν το χρέος των επιχειρήσεων. Πιο συγκεκριμένα, οι ισχυρές οικονομίες στην Ευρώπη και κυρίως η Γερμανία εκτιμάται πως θα παρουσιάσουν αρνητικό πρόσημο ενώ η πολιτική αναταραχή στην Ιταλία αναμένεται να επιδράσει έντονα στην Ελλάδα, δεδομένου- και ότι τα ομόλογα του Ελληνικού Δημοσίου διαπραγματεύονται ως ένα spread σε σχέση με τα Ιταλικά. Επιπλέον, η ισχυρή οικονομική αναταραχή της Μ. Βρετανίας, με οποιαδήποτε άνοδο στις αποδόσεις των βρετανικών ομολόγων αυτή συνοδευτεί, προβλέπεται να έχει αντίκτυπο και στη χώρα μας. Πώς λοιπόν οι εταιρείες θα καταφέρουν να αμυνθούν των κινδύνων της εποχής χωρίς να επιβαρύνουν το χρέος τους και ποιο είναι το στρατηγικό πλάνο που ισχυροποιεί τις πιθανότητες τους για έγκριση του αιτήματος αναδιάρθρωσης χρέους που υποβάλλουν στην τράπεζα;

Παράγοντες που επιβαρύνουν σήμερα το χρέος μιας επιχείρησης.
Σε ό,τι αφορά τους παράγοντες που επιβαρύνουν σήμερα το χρέος μιας επιχείρησης, o Μηνάς Αθανασιάδης, Country Manager, στην APS Recovery Greece Credit and Loan Servicing Société Anonyme, δηλώνει στο Finance Pro πως στην πραγματικότητα πρόκειται για την αλληλεπίδραση μίγματος παραγόντων με επιπτώσεις στο λειτουργικό αποτέλεσμα, στη ρευστότητα και στο κόστος δανεισμού μιας επιχείρησης. Όπως επισημαίνει, στην τρέχουσα οικονομική συγκυρία, η αιφνίδια αύξηση του ενεργειακού κόστους συμπαρασύρει ανοδικά τις τιμές των πρώτων υλών καθώς και των μεταφορικών, προξενεί αναστάτωση στις εφοδιαστικές αλυσίδες, πυροδοτεί πληθωρισμό τιμών για τη συγκράτηση του οποίου οι Κεντρικές Τράπεζες προβαίνουν σε αύξηση των επιτοκίων και όλο αυτό καταλήγει να επιδρά επιβαρυντικά στον υφιστάμενο δανεισμό. Όι λόγοι είναι προφανείς, καθώς σε ένα τέτοιο περιβάλλον πλήττονται τα έσοδα, οι πωλήσεις υποχωρούν μαζί με τη ζήτηση, η κερδοφορία συρρικνώνεται, οι εισπράξεις καθυστερούν και οι επισφάλειες αυξάνονται σε βάρος της ρευστότητας, υπογραμμίζει.

Παρά τις προσπάθειες για τη συγκράτηση του κόστους, στο βαθμό του εφικτού για κάθε εταιρία, η εξυπηρέτηση του δανεισμού σίγουρα καθίσταται και πιο δύσκολη αλλά και πιο ακριβή, μας λέει ο Μηνάς Αθανασιάδης τονίζοντας πως ανάλογα με τον τομέα δραστηριότητας της επιχείρησης, οι επιπτώσεις ποικίλλουν σε συνάρτηση με το μέγεθος της, τις ανάγκες κεφαλαίων που απαιτούνται για το είδος της δραστηριότητας, την ευελιξία προσαρμογής του λειτουργικού κόστους σε σχέση με τα έσοδα, το συναλλακτικό της κύκλο και τα λοιπά ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της δικής της αγοράς, όπως η εποχικότητα, οι συναλλαγματικοί κίνδυνοι κλπ. Εκτός από τους κλασσικούς παράγοντες (πληθωρισμός κόστους, αύξηση επιτοκίων κ.λπ.) οι επιχειρήσεις κινδυνεύουν και από τις πολιτικές /αποφάσεις της εκάστοτε διοίκησης, οι οποίες λαμβάνονται χωρίς να αναλύονται οι σχετικές κοινωνικό-οικονομικές παράμετροι, αναφέρει ο Νίκος Γ. Καραμάνος, CFO & Owner στην AFS#mazimegaloume, σημειώνοντας πως αποτέλεσμα των παραπάνω είναι η αύξηση του κόστους λειτουργίας τους και κατ’ επέκταση η αδυναμία να εξυπηρετήσουν το χρέος τους, κάτι που τις οδηγεί να ενεργούν ασύγχρονα με το κοινωνικό-οικονομικό περιβάλλον τους και τους επιβαρύνει με επιπλέον κόστος. Για παράδειγμα, οι επιχειρήσεις επιμένουν να επενδύουν σε συντηρητικές αποφάσεις που έχουν βραχυπρόθεσμα αποτελέσματα ( όπως π.χ. η πρόσληψη ανειδίκευτου προσωπικού παραγωγής λόγω έλλειψης στο ανθρώπινο δυναμικό και λόγω της γενικότερης αβεβαιότητας που υπάρχει) αντί να γίνει ένας στρατηγικός μακροπρόθεσμος σχεδιασμός ώστε να αυτοματοποιηθεί η παραγωγή με εξειδικευμένο προσωπικό χρησιμοποιώντας τα επενδυτικά προγράμματα της Ευρώπης, το οποίο θα φέρει μείωση του κόστους παραγωγής, μας λέει ο Νίκος Γ. Καραμάνος, επισημαίνοντας ότι οι εταιρείες μέσα από τον ψηφιακό μετασχηματισμό και με έναν άρτια δομημένο στρατηγικό σχέδιο θα μπορέσουν να βγάλουν «άμυνα» στους κίνδυνους της εποχής και να ανταπεξέλθουν σε αυτούς χωρίς να επιβαρύνουν το χρέος τους.

Συμβουλές αναδιάρθρωσης χρέους για επιχειρήσεις, με στόχο την ανάπτυξη
Για μια επιχείρηση η οποία καταθέτει αίτημα στην Τράπεζα της για την αναδιάρθρωση του χρέους με μειωμένες δόσεις, ή και παράταση του χρόνου αποπληρωμής προκειμένου αυτό να ξαναγίνει βιώσιμο, είναι σημαντικό το αίτημα να συνοδεύεται από επιχειρηματικό σχέδιο με ρεαλιστικές παραδοχές και μάλιστα «στρεσαρισμένες» σε σενάρια διαταραχής βασικών παραμέτρων της Αγοράς, δηλώνει στο Finance Pro ο Μηνάς Αθανασιάσης.

Μια πρόταση αναδιάρθρωσης προϋποθέτει ότι το management έχει προηγουμένως επαναξιολογήσει τη βιωσιμότητα των εσόδων της επιχείρησης και, ιδανικά, ότι έχει προβεί σε ενέργειες τόνωσης ρευστότητας και περιστολής εξόδων, υπογραμμίζει τονίζοντας ότι η δυνατότητα των μετόχων να ενισχύσουν κεφαλαιακά την εταιρία, σε συνδυασμό με την παροχή επιπλέον εξασφαλίσεων, η απόφαση για διακοπή λειτουργίας τυχόν μη κερδοφόρων δραστηριοτήτων αλλά και η εκμετάλλευση ή ακόμη και πώληση μη παραγωγικών στοιχείων είναι στοιχεία που προσδίδουν αξιοπιστία και δέσμευση σε μια βιώσιμη πρόταση αναδιάρθρωσης.

Όπως σημειώνει ο George Papadopoulos, Executive Director στην X-PM Consulting, η μακρόχρονη κρίση που βίωσε η Ελλάδα τα τελευταία δέκα χρόνια οδήγησε πολλές επιχειρήσεις στην πτώχευση και ακόμα περισσότερες στη ανάγκη χρηματοοικονομικής /επιχειρησιακής αναδιάρθρωσης, η οποία εξαρτάται από πολλούς παράγοντες όπως το επιχειρηματικό μοντέλο της επιχείρησης, τον κλάδο της και τους λόγους που οδήγησαν στις οικονομικές δυσκολίες.

Οι περισσότερες επιχειρήσεις στην Ελλάδα που βρίσκονται στη δίνη των κόκκινων δανείων αντιμετωπίζουν μη βιώσιμα επίπεδα δανεισμού δηλαδή DEBT/EBITDA>8 και μεγάλους συναλλακτικούς κύκλους (Cash Cycles (CC)) δηλαδή EBITDA%<CC% τονίζει, συμπληρώνοντας πως επιπλέον βρίσκονται αντιμέτωπες με τα distressed debt funds που έχουν αγοράσει τα δάνεια και που συνήθως δεν δέχονται ρυθμίσεις με διάρκειες πέραν των 5-7 ετών.

Με τα ανωτέρω δεδομένα, για μία εταιρεία που είναι πιθανόν βιώσιμη η μόνη λύση για την περαιτέρω επιβίωση της είναι να παρουσιάσει στους πιστωτές και πιθανούς επενδυτές ένα πειστικό επιχειρηματικό σχέδιο επιχειρηματικής και οικονομικής αναδιάρθρωσης που θα την οδηγήσει σε ανεκτά επίπεδα δανεισμού, μας λέει ο George Papadopoulos, πληροφορώντας μας πως συνοπτικά, η χρηματοοικονομική αναδιάρθρωση πρέπει τουλάχιστον να οδηγήσει στους ακόλουθους δείκτες:

Το DSCR μεταξύ 1,60 – 1,80 καθορίζει το βιώσιμο επίπεδο ετήσιων δόσεων ώστε εφόσον παραμένει το EBITDA%<CC% η εταιρεία να μπορεί να χρηματοδοτεί με ίδια κεφάλαια τον συναλλακτικό της κύκλο και τις αναγκαίες επενδύσεις απαραίτητες για την επιβίωσή της, διευκρινίζει ενώ ως σημαντικό συντελεστή επιτυχίας αναφέρει και την εμπιστοσύνη των πιστωτών ότι μπορεί το υπάρχον management να φέρει εις πέρας το όλο σχέδιο. Σε κάθε περίπτωση συνιστάται οι ενδιαφερόμενοι να απευθύνονται σε συμβούλους που έχουν την ανάλογη πείρα σύνταξης σχεδίων αναδιάρθρωσης και διαπραγματεύσεων με τράπεζες και funds, καταλήγει.

Ο νέος πτωχευτικός νόμος 2022
Σε γενικές γραμμές ο Ν4738/2020 παρέχει σε εταιρίες και ιδιώτες τη δυνατότητα εξωδικαστικής ρύθμισης οφειλών τους σε ιδιώτες πιστωτές αλλά και σε φορείς του Δημοσίου, μέσω της ηλεκτρονικής πλατφόρμας της ΕΓΔΙΧ, αναφέρει ο Μηνάς Αθανασιάδης.

Όπως εξηγεί, ο νέος νόμος ενσωματώνει την Ευρωπαϊκή Οδηγία 1023/2019 με σκοπό την προληπτική αναδιάρθρωση προκειμένου να επιτευχθεί η αποφυγή της πτώχευσης και θεσπίζει αντικειμενικά κριτήρια αδυναμίας εξυπηρέτησης χρέους περιλαμβάνοντας, επιπλέον, νέες διατάξεις για την πτώχευση αλλά και ηλεκτρονικό μηχανισμό αξιολόγησης και παρακολούθησης του αξιόχρεου των εταιριών, εποπτευόμενο από την ΕΓΔΙΧ. Πρόκειται για σημαντικό βήμα για τη διάσωση και τη βιωσιμότητα εταιριών με δυνατότητες ανάπτυξης σε περιβάλλον υγιούς ανταγωνισμού και όχι εταιριών zombi, τονίζει.