Διαχρονικό ζητούμενο ένα σταθερό και δίκαιο φορολογικό σύστημα

Αποτελεί διαχρονικό αίτημα επιχειρήσεων, φοροτεχνικών, αλλά και της ευρύτερης κοινωνίας, η δημιουργία ενός απλού και σταθερού φορολογικού συστήματος που θα διασφαλίζει τα απαιτούμενα έσοδα στο κράτος κι ένα στέρεο έδαφος για την επιχειρηματικότητα. Θα πρέπει ταυτόχρονα να διασφαλίζει την κοινωνική δικαιοσύνη, να ενισχύει το επιχειρείν και την ανταγωνιστικότητα της ελληνικής οικονομίας.

Η πολιτεία, στην προσπάθειά της να περιορίσει το μείζον θέμα της φοροδιαφυγής, αξιοποιεί τα τελευταία χρόνια τις μεγάλες δυνατότητες της τεχνολογίας, γεγονός που έχει συντελέσει στην αύξηση των εσόδων του κρατικού προϋπολογισμού, απέχουμε ωστόσο αρκετά από την ουσιαστική μείωση της φοροαποφυγής.

Ενδεικτικά αναφέρουμε πως το 73% των συνολικών εσόδων της χώρας από τον φόρο εισοδήματος φυσικών και νομικών προσώπων, δηλαδή τα 10 από τα 13,5 δισ. ευρώ, προέρχεται από 718.000 νοικοκυριά και 17.100 επιχειρήσεις. Επίσης, μόλις 269.357 άτομα πληρώνουν το 46,8% των φόρων, συνολικά πάνω από 4 δισ. ευρώ.

Τα παραπάνω στοιχεία της Καθημερινής για το φορολογικό σύστημα στην Ελλάδα αποκαλύπτουν πόσο σημαντικό είναι το πρόβλημα της κατανομής των φορολογικών βαρών.

Η πολιτεία ψήφισε πρόσφατα τον νέο φορολογικό νόμο, ο οποίος, σύμφωνα με το υπουργείο Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών, περιλαμβάνει μεταρρυθμίσεις που αποσκοπούν στην ολιστική και πολυεπίπεδη αντιμετώπιση του προβλήματος της φοροδιαφυγής, τη φορολογική δικαιοσύνη και την εξασφάλιση των απαιτούμενων πόρων για την ενίσχυση της κοινωνικής πολιτικής.

Οι παρεμβάσεις που θα υλοποιηθούν με τον νέο νόμο:

• Υποχρεωτική ανάρτηση εσόδων και δαπανών στο MyData εντός του 2024.
• Απαγόρευση της χρήσης μετρητών στις αγοραπωλησίες ακινήτων.
• Το νέο σύστημα φορολόγησης των ελεύθερων επαγγελματιών.
• Αύξηση του προστίμου που επιβάλλεται σε επιτηδευματίες και επιχειρήσεις για χρήση μετρητών σε συναλλαγές άνω των 500 ευρώ, σε ποσό διπλάσιο της συναλλαγής.
• Ρύθμιση της αγοράς των βραχυχρόνιων μισθώσεων.
• Διακοπή συνεργασίας των εταιρειών εμπορίας καυσίμων με παραβάτες λαθρεμπορίας.

Σε ό,τι αφορά τον Δείκτη Διεθνούς Φορολογικής Ανταγωνιστικότητας (ΔΔΦΑ) που μετρά τον βαθμό στον οποίο το φορολογικό σύστημα μιας χώρας συμφωνεί με δύο σημαντικές αρχές της φορολογικής πολιτικής, την ανταγωνιστικότητα και την ουδετερότητα, παραμένει χαμηλά.

Το 2023 η χώρα μας παρέμεινε στις τελευταίες θέσεις των χωρών του ΟΟΣΑ, κάτι που αναδεικνύει τις αδυναμίες του φορολογικού μας συστήματος, αλλά και μερικούς υψηλούς συντελεστές φορολόγησης.

Ειδικότερα, στον Δείκτη Διεθνούς Φορολογικής Ανταγωνιστικότητας που επεξεργάστηκε και δημοσιεύει το Κέντρο Φιλελεύθερων Μελετών (ΚΕΦίΜ) σε συνεργασία με το Tax Foundation, η Ελλάδα βρέθηκε στην 25η θέση ανάμεσα στις 38 χώρες του ΟΟΣΑ, με την κατάταξη να μένει αμετάβλητη, σε σχέση με το 2022.

Το FinancePro μίλησε με ανθρώπους της αγοράς για το θέμα της φορολογίας και το τι μπορούμε να περιμένουμε από τον ψηφιακό μετασχηματισμό των υπηρεσιών των φορολογικών αρχών.

Επιτάχυνση της ψηφιοποίησης της οικονομίας
Ο ψηφιακός μετασχηματισμός στις διαδικασίες φορολογίας επιταχύνει την ψηφιοποίηση του συνόλου της οικονομίας, καθώς δίνει στις φορολογικές αρχές τη δυνατότητα επεξεργασίας μεγάλου όγκου ψηφιακών δεδομένων online, μας λέει ο Αλέξανδρος Κατσαρός, Group Finance Director της National Energy. «Μπορεί κανείς εύκολα να αντιληφθεί τα μεγάλα άλματα που έχουν πραγματοποιηθεί τα τελευταία χρόνια με τη σταδιακή εισαγωγή της ηλεκτρονικής τιμολόγησης (e-invoicing), αλλά κυρίως με την ηλεκτρονική διαδικασία διαβίβασης δεδομένων μέσω της πλατφόρμας myDATA. Πρέπει να αντιλαμβανόμαστε ότι οποιαδήποτε μετάβαση προς ψηφιακές διαδικασίες φορολογίας μόνο οφέλη μπορεί να έχει για τη βελτίωση των υπηρεσιών προς τις επιχειρήσεις, αλλά και τους φορολογουμένους» αναφέρει. «Αρκεί κανείς να σταθεί στο γεγονός ότι οποιαδήποτε ψηφιακή βελτίωση θα μπορούσε να παρέχει τη δυνατότητα απευθείας αναφορών προς τις Φορολογικές Αρχές, συμφωνίες λογιστικών βιβλίων, φορολογικών δηλώσεων και να μειώνει αισθητά τον χρόνο α. επεξεργασίας δεδομένων αλλά και β. ανταπόκρισης των επιχειρήσεων προς τις Φορολογικές Αρχές» σημειώνει.

Οι φορολογικές διοικήσεις προχωρούν με γρήγορους ρυθμούς στον ψηφιακό μετασχηματισμό
Για τις κυβερνήσεις, η ενίσχυση της φορολογικής συμμόρφωσης και η είσπραξη επαρκών εσόδων αποτελεί ζήτημα αναγκαιότητας για την τροφοδότηση του κρατικού προϋπολογισμού και κατ’ επέκταση τη χρηματοδότηση δημόσιων αγαθών και υπηρεσιών, αναφέρει ο Λάσκαρης Κονδύλης, Finance Director – Business Services στην AB Βασιλόπουλος. «Για τον λόγο αυτό, οι φορολογικές διοικήσεις προχωρούν με γρήγορους ρυθμούς στον ψηφιακό μετασχηματισμό και την αυτοματοποίηση των συστημάτων τους. Η υιοθέτηση τεχνολογιών διασύνδεσης, ανταλλαγής, επεξεργασίας και ανάλυσης δεδομένων μεταξύ Δημοσίου, Τραπεζών και Επιχειρήσεων μπορεί να επιτρέψει την εύκολη και άμεση διασταύρωση των πληροφοριών, να απλοποιήσει και επιταχύνει φορολογικούς ελέγχους, να εξασφαλίσει τη σωστή φορολόγηση της ψηφιακής οικονομίας και να μειώσει τα εμπόδια των φορολογουμένων στη συμμόρφωση. Στο άμεσο μέλλον είναι σίγουρο ότι οι φορολογικές διοικήσεις θα στηριχθούν ακόμη περισσότερο σε προχωρημένες τεχνολογίες τεχνητής νοημοσύνης, blockchain και bots για την επίτευξη του σκοπού τους» προσθέτει.

Να πάψει η πολυνομία και η πολυπλοκότητα
Το φορολογικό σύστημα θα πρέπει να πάψει να το χαρακτηρίζει η πολυνομία και η πολυπλοκότητα, που δημιουργούν ανασφάλεια στους επιχειρηματίες που επιχειρούν ή θέλουν να επενδύσουν στη χώρα μας, τονίζει ο Λάμπρος Μπέλεσης, Πρόεδρος της ΠΑΕΛΟ.

«Προτείνουμε τα εξής:

• Πρέπει να επικαιροποιηθεί και να κωδικοποιηθεί η φορολογική νομοθεσία.
• Πρέπει να λυθεί το πρόβλημα της γραφειοκρατίας στη φορολογική διοίκηση και να εξαλειφθεί άμεσα η νέα ηλεκτρονική γραφειοκρατία που έχει αρχίσει να δημιουργείται.
• Το φορολογικό σύστημα πρέπει να πείθει τον επιχειρηματία ότι είναι δίκαιο, σωστό και σταθερό.
• Το φορολογικό πλαίσιο πρέπει να δεσμεύεται με δεκαετή ρήτρα μη αλλαγών, ώστε να μην δημιουργεί ανασφάλεια στους επενδυτές και στους επιχειρηματίες όπως συμβαίνει μέχρι σήμερα και οι επενδύσεις να συνδέονται με μεγάλες φοροαπαλλαγές.
• Να διαφοροποιηθεί και να εξορθολογισθεί ο τρόπος επιβολής προστίμων και να γίνει προσαρμογή τους στα Ευρωπαϊκά Πρότυπα με προειδοποιητικό τρόπο συμμόρφωσης πριν την επιβολή τους.
• Σταδιακά πρέπει να μειωθεί και να καταργηθεί η προκαταβολή φόρου εισοδήματος σε νομικά και φυσικά πρόσωπα.
• Αύξηση του ορίου απαλλαγής από ΦΠΑ για επιχειρήσεις, τουλάχιστον στις 30.000 ευρώ.»

Οι ευρύτερες αλλαγές φέρνουν προκλήσεις και ευκαιρίες
Σήμερα οι ψηφιακές υπηρεσίες στην ευρύτερη οικονομία έχουν μεταμορφώσει τον τρόπο με τον οποίο πολίτες και επιχειρήσεις ολοκληρώνουν τις συναλλαγές ή έχουν πρόσβαση σε υπηρεσίες, τονίζει ο Θεόδωρος Στάθης, Chief Accountant στην Allianz Greece.

«Αυτές οι ευρύτερες αλλαγές φέρνουν προκλήσεις και ευκαιρίες και πλέον φαίνεται ότι και η φορολογική διοίκηση μεταμορφώνει το μοντέλο λειτουργίας της, ώστε να μπορεί να εκμεταλλευτεί πλήρως τις ευκαιρίες που της προσφέρει η ευρέως διαδεδομένη ψηφιακή τεχνολογία» επισημαίνει. «Για τις επιχειρήσεις ο ψηφιακός αυτός μετασχηματισμός συνεισφέρει στο να προχωρήσουν σαν οργανισμοί από μια στατική φάση όπου τα φορολογικά τμήματά τους κάνουν μικρή χρήση τεχνολογίας, με λίγη ή και καθόλου αυτοματοποίηση σε μία πολύ πιο δυναμική, όπου η διευρυμένη χρήση τεχνολογιών επιταχύνει τις διαδικασίες υπολογισμών φόρων, προσφέρει μεγαλύτερη ακρίβεια και αξιοπιστία στους υπολογισμούς, μειώνει τη διαχείριση εγγράφων, αυτοματοποιεί μη παραγωγικές διαδικασίες, μειώνει το κόστος λειτουργίας των φορολογικών τμημάτων και βοηθά τους οργανισμούς να εστιάσουν περισσότερο στην αντιμετώπιση των φορολογικών τους ρίσκων, αλλά και να προσφέρουν από φορολογικής σκοπιάς καλύτερη εμπειρία στους stakehοlders τους.

Μια νοοτροπία “tech first” σε συνδυασμό με φορολογικές δεξιότητες είναι ο καλύτερος συνδυασμός για να ξεκλειδωθούν πλήρως οι δυνατότητες των φορολογικών τμημάτων» προσθέτει.

Ο ψηφιακός μετασχηματισμός πρέπει να είναι προς όφελος των φορολογουμένων
Είναι πολύ νωρίς για να μπορούμε να εξετάσουμε ολοκληρωτικά τα οφέλη από τη φορολογική μεταρρύθμιση που έχει ξεκινήσει τα τελευταία χρόνια, γιατί όντως πρόκειται για μία πολύ μεγάλη φορολογική μεταρρύθμιση, που παρόμοιά της δεν έχει υπάρξει στα χρονικά μας, λέει ο Ηλίας Χατζηγεωργίου, Φοροτεχνικός, Αντιπρόεδρος Επιτροπής Λογιστών ΕΕΑ. «Αν παρομοιάσουμε την εργασία με την ανέγερση μιας δεκαώροφης οικοδομής, με τα μέχρι τώρα δεδομένα είναι ζήτημα να έχουμε φτάσει στον 4ο με 5ο όροφο, οπότε υπάρχει ακόμα πολύς δρόμος για να αξιολογήσουμε στο τελικό στάδιο την πολυκατοικία και τον αρχιτέκτονά της, αλλά και να γνωρίζουμε αν οι κάτοικοί της θα είναι χαρούμενοι άνθρωποι. Βέβαια, θετικά στοιχεία υπάρχουν πολλά, αλλά παράλληλα υπάρχουν και πολλές ανησυχίες από όλους τους εμπλεκόμενους» επισημαίνει.

«Σε κάθε περίπτωση, το στοίχημα της φορολογικής διοίκησης πρέπει να είναι όλος αυτός ο ψηφιακός μετασχηματισμός να ωφελεί τους φορολογούμενους, άρα και το οικονομικό σύνολο γενικότερα. Τα πρώτα δείγματα μας δείχνουν ότι υπάρχουν οφέλη σε σχέση με την πληροφορία και την πιθανότητα του να ξεφύγει κάτι, όμως όλο αυτό γίνεται με βαρύ τίμημα στην πλάτη των εμπλεκόμενων, σε σχέση με την προστιμοφοβία που μεταφέρει αυτή η μετάβαση. Το έργο, για να πετύχει τον σκοπό του, δεν θα πρέπει να συνδέεται με φόβο επιβολής προστίμων τυπικής φύσεως. Πρόστιμα σαφώς πρέπει να υπάρχουν, αλλά να τιμωρούν την ουσία και όχι τον τύπο, αλλιώς, όπως φαίνεται να επιλέγεται μέχρι στιγμής, ο φόβος της έμμεσης επαναφοράς του καταργημένου Κ.Β.Σ είναι κάτι παραπάνω από υπαρκτός» αναφέρει.

Ρωτήσαμε επίσης τους συνομιλητές μας τι πιστεύουν πως πρέπει να αλλάξει στο φορολογικό σύστημα για να ενισχυθεί η επιχειρηματικότητα.

Ένα δαιδαλώδες φορολογικό σύστημα δεν βοηθά την ανάπτυξη
Κανένας δεν μπορεί να αμφισβητήσει ότι ο ψηφιακός μετασχηματισμός αποτελεί σημαντικό παράγοντα ανάπτυξης, τονίζει ο Αλέξανδρος Κατσαρός. «Για να υπάρξει όμως ανάπτυξη και να έχει τα απαραίτητα οφέλη ένας ψηφιακός μετασχηματισμός πρέπει να αντιληφθούμε όλοι ότι δεν νοείται να απαιτείς από έναν τέτοιο μετασχηματισμό να υποστηρίξει ένα πολύπλοκο και συνεχώς μεταβαλλόμενο καθεστώς. Ψηφιακός μετασχηματισμός ίσον απλοποίηση. Δεδομένο πρέπει να θεωρείται ότι ένα οποιοδήποτε δαιδαλώδες φορολογικό σύστημα με πολλές, και σε πληθώρα περιπτώσεων, «ακαταλαβίστικες» διατάξεις δεν βοηθά σε καμία περίπτωση την ανάπτυξη και την προσέλκυση επενδύσεων» σημειώνει. «Ένα ασταθές και αβέβαιο περιβάλλον μόνο ρίσκο μπορεί να θεωρηθεί από τον όποιο επενδυτή, εγχώριο ή μη. Καμία εταιρεία δεν μπορεί (και δεν θέλει) να σχεδιάσει το μακροπρόθεσμο μέλλον της σε μια χώρα όπου δεν θα γνωρίζει τι απαιτήσεις θα έχουν οι Φορολογικές Αρχές από αυτήν σε ορίζοντα 3ετίας ή 5ετίας. Ένα απλό, σταθερό, ξεκάθαρο και απολύτως κατανοητό φορολογικό σύστημα μόνο οφέλη μπορεί να έχει και για τις 2 πλευρές – Αρχές και Επιχειρήσεις» προσθέτει.

Απαιτείται ένα μίγμα πολιτικών και μεταρρυθμίσεων
Εμπειρικές μελέτες σε πραγματικά δεδομένα δεν έχουν αποδείξει ότι η υψηλή ή αντιστρόφως η χαμηλή φορολογία επηρεάζουν ευθέως την οικονομική ανάπτυξη, μας λέει ο Λάσκαρης Κονδύλης. «Συνεπώς απαιτείται ένα μίγμα πολιτικών και μεταρρυθμίσεων που να μην ναρκοθετούν τον κρατικό προϋπολογισμό και ταυτόχρονα να ενισχύουν την επιχειρηματικότητα. Θα μπορούσαμε να χωρίσουμε τις μεταρρυθμίσεις αυτές σε δύο κατηγορίες, γενικές και ειδικές. Οι γενικές αφορούν:

• Την ταχύτερη απονομή δικαιοσύνης και εκδίκασης υποθέσεων.
• Την απλοποίηση της φορολογικής συμμόρφωσης.
• Την απλοποίηση των φορολογικών διαδικασιών.
• Στις ειδικές, θα μπορούσαμε να αναφέρουμε ενδεικτικά:
• Να αυξηθεί ο επιτρεπόμενος χρόνος μεταφοράς ζημιών τουλάχιστον στη 10ετία, ιδανικά χωρίς χρονικό περιορισμό.
• Να υπάρχει η δυνατότητα επιλογής επιταχυνόμενων αποσβέσεων.
• Να καταργηθεί το Τέλος Χαρτοσήμου που αποτελεί αναχρονιστικό φορολογικό μέσο που δημιουργεί πολλά προβλήματα στις επιχειρήσεις» αναφέρει.

Τι πρέπει να αλλάξει στο φορολογικό σύστημα
Ο Λάμπρος Μπέλεσης προτείνει τις ακόλουθες αλλαγές στο φορολογικό σύστημα:

• Ταχύτερη πληροφόρηση της φορολογικής διοίκησης για τα έσοδα και τα έξοδα κάθε επιχείρησης και επομένως πρόβλεψη των φορολογικών εσόδων, που σημαίνει καλύτερη πρόβλεψη στα κρατικά έσοδα.
• Άμεση διασύνδεση όλων των μητρώων (ΔΟΥ-ΕΦΚΑ-ΓΕΜΗ –ΕΣΠΑ) που σημαίνει σημαντική εξοικονόμηση εργατοωρών αλλά και άσκοπων μετακινήσεων.
• Ιδιαίτερα η διασύνδεση του μητρώου του ΕΣΠΑ με τα άλλα μητρώα αποκλείει άδικους αποκλεισμούς επιχειρήσεων από προγράμματα για τυπικούς λόγους.
• Άμεση διασταύρωση των εσόδων και εξόδων των επιχειρήσεων και επομένως μείωση της φοροδιαφυγής.
• Με την καλύτερη πληροφόρηση της διοίκησης οι φορολογικοί έλεγχοι μπορούν να είναι στοχευμένοι.
• Οι επιστροφές ΦΠΑ και φόρων μπορούν να γίνονται ταχύτερα.
• Ο ψηφιακός μετασχηματισμός βοηθά και στην καλύτερη εξυπηρέτηση του πολίτη και των επιχειρήσεων στις συναλλαγές τους με τη φορολογική διοίκηση.
• Με την εφαρμογή του myDATA περιορίζονται σημαντικά τα εικονικά τιμολόγια.

Δεν μπορεί να υπάρξει φορολογικό σύστημα χωρίς επιχειρηματικότητα
Το φορολογικό σύστημα και η επιχειρηματικότητα είναι δύο όροι πολύ στενά δεμένοι μεταξύ τους και φυσικά εξαρτάται απόλυτα ο ένας από τον άλλον. Δεν μπορεί να υπάρξει φορολογικό σύστημα χωρίς επιχειρηματικότητα και το ανάποδο τονίζει ο Ηλίας Χατζηγεωργίου. «Το φορολογικό σύστημα στη χώρα μας, από τη δημιουργία του ως σήμερα, έχει δύο επιβαρυντικά χαρακτηριστικά: πολυπλοκότητα και συνεχόμενες αλλαγές, με υπεράριθμους νόμους και ατελείωτες εγκυκλίους που εκδίδονται κάθε χρόνο. Ειδικά στο ζήτημα της ψηφιοποίησης των φορολογικών διαδικασιών και της φορολογικής μεταρρύθμισης, τα δύο αυτά χαρακτηριστικά λειτουργούν αρνητικά. Είναι πάρα πολύ δύσκολο, για να μην πω αδύνατον, να ψηφιοποιήσεις κάτι τόσο δαιδαλώδες, το οποίο έχει και συνεχόμενες αλλαγές» αναφέρει. «Για να ενισχύσει το φορολογικό σύστημα, πραγματικά και όχι εικονικά, την επιχειρηματικότητα, αυτά τα δύο χαρακτηριστικά θα πρέπει να εκμηδενιστούν, δηλαδή το φορολογικό σύστημα θα πρέπει να είναι απλό και κατανοητό σε όλους, ενώ παράλληλα θα πρέπει να είναι σταθερό με ελάχιστες βελτιωτικές αλλαγές. Όταν αποκτηθούν αυτά τα δύο χαρακτηριστικά, τότε θα είναι η ώρα να δούμε το αμέσως επόμενο στάδιο σε σχέση με τα φορολογικά κίνητρα ανάπτυξης και τους φιλικότερους φορολογικούς συντελεστές» προσθέτει.