Με τον πληθωρισμό Μαΐου στη χώρα μας να αγγίζει το 10,7% σύμφωνα με την Eurostat, την ενεργειακή κρίση να βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη, αλλά και τον πόλεμο στην Ουκρανία να δοκιμάζει τις αντοχές των διεθνών αγορών, η ελληνική οικονομία εξακολουθεί να βρίσκεται αντιμέτωπη με την τέλεια καταιγίδα, σε αχαρτογράφητα νερά.

Ο πληθωρισμός Μάϊου ξεπέρασε τον αντίστοιχο Απριλίου, που ήταν 10,2%, έχοντας καταγράψει ρεκόρ 28ετίας, σύμφωνα με τα στοιχεία. Το αντίστοιχο ποσοστό στην Ευρωζώνη ανήλθε στο 8,1%, από 7,4% τον Απρίλιο, έναντι πρόβλεψης για 7,7%, σύμφωνα με την προκαταρκτική εκτίμηση. Είναι χαρακτηριστικό ότι το ποσοστό της Ελλάδας είναι το πέμπτο μεγαλύτερο, μετά το 20,1% της Εσθονίας, το 18,5% της Λιθουανίας, το 16,4% της Λετονίας, και το 11,8% της Σλοβακίας. Να σημειωθεί δε ότι ο πληθωρισμός εξαιρουμένων των τιμών των τροφίμων και της ενέργειας -η δομική μέτρηση δηλαδή που παρακολουθεί η ΕΚΤ-, επιταχύνθηκε στο 4,4% στην ευρωζώνη σε ετήσια βάση, από 3,9%. Σύμφωνα με στοιχεία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, ο πληθωρισμός στο σύνολο του 2022 αναμένεται να διαμορφωθεί στο 6,3% στην Ελλάδα και στο 6,1% στην Ευρωζώνη. Εκτιμήσεις έχει κάνει και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, αναμένοντας πληθωρισμό ύψους 4,5% στη χώρα μας και 5,3% στην Ευρωζώνη το 2022. Με την δύσκολη πορεία ωστόσο των πραγμάτων αυτή τη στιγμή, είναι πολύ πιθανόν οι εκτιμήσεις αυτές να αναθεωρηθούν ξανά και επί τα χείρω, δοκιμάζοντας τις αντοχές των οικονομιών των χωρών-μελών της Ευρωζώνης.

«Υπάρχουν απαντήσεις»
Ο Υπουργός Οικονομικών, Χρήστος Σταϊκούρας, παρουσιάζοντας στο πρόσφατο υπουργικό συμβούλιο τις γενικότερες οικονομικές εξελίξεις και την πορεία της ελληνικής οικονομίας τους τελευταίους μήνες, εκτίμησε ότι υπάρχουν απαντήσεις στις παραπάνω προκλήσεις, επισημαίνοντας «5+1 γραμμές άμυνας», όπως ανέφερε χαρακτηριστικά. Αυτές είναι οι εξής:

  1. Τα 43 δις ευρώ μέτρα στήριξης της προηγούμενης περιόδου, που η κυβέρνηση εκτιμά ότι ενίσχυσαν το διαθέσιμο εισόδημα των πολιτών και μείωσαν την ανεργία.
  2. Οι συνεχείς και μόνιμες μειώσεις φόρων και ασφαλιστικών εισφορών, «που τονώνουν το διαθέσιμο εισόδημα νοικοκυριών και επιχειρήσεων».
  3. Οι επιδοτήσεις μέρους του αυξημένου ενεργειακού κόστους σε νοικοκυριά και επιχειρήσεις, κυρίως στους πιο ευάλωτους, ύψους 3,5 δις. ευρώ μέχρι πρόσφατα.
  4. Οι ενισχύσεις ευάλωτων νοικοκυριών, η στήριξη του πρωτογενούς τομέα και οι επιδοτήσεις καυσίμων, ύψους 900 εκατ. ευρώ μέχρι σήμερα.
  5. Η διπλή αύξηση του κατώτατου μισθού μέσα στο 2022, συνολικού ποσοστού 9,7% (11,8% αν συνυπολογιστεί η μείωση των ασφαλιστικών εισφορών των εργαζομένων)

Ως 6η γραμμή άμυνας, ο Υπουργός Οικονομικών ανέφερε 4 νέες πρωτοβουλίες:

  1. Την ενίσχυση και διεύρυνση των επιδοτήσεων ηλεκτρικού ρεύματος για τους μήνες Μάιο και Ιούνιο σε νοικοκυριά και επιχειρήσεις (900 εκατ. ευρώ)
  2. Την αναδρομική επιδότηση του 60% του αυξημένου κόστους ρεύματος που έχουν χρεωθεί οι καταναλωτές για λογαριασμούς που εκδόθηκαν από τον Δεκέμβριο του 2021 έως τον Μάιο του 2022, με ανώτατο όριο τα 600 ευρώ (280 εκατ. ευρώ).
  3. Τη συνέχιση της επιδότησης της τιμής πώλησης του πετρελαίου κίνησης στην πηγή, για τους μήνες Μάιο και Ιούνιο (45 εκατ. ευρώ).
  4. Την ενίσχυση του μηχανισμού εκπτώσεων στα τιμολόγια ρεύματος – οριζόντια- από τον Ιούλιο του 2022 και με χρονικό ορίζοντα έως και ένα έτος, ώστε να σταθεροποιηθεί η τιμή λιανικής σε συγκεκριμένα επίπεδα, σημαντικά χαμηλότερα από αυτά των προηγούμενων μηνών και ελαφρώς υψηλότερα σε σχέση με τα προ κρίσεως (2 δις. ευρώ).

Είναι σημαντικό ότι σύμφωνα με τα στοιχεία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, η συνολική οικονομική στήριξη της κυβέρνησης προς την ελληνική οικονομία υπερβαίνει τον ευρωπαϊκό μέσο όρο. Το 2021 ήταν 0,54% στην Ελλάδα (ποσοστό επί του ΑΕΠ), έναντι 0,09% στην Ε.Ε. Το 2022 ήταν δε 1,10% έναντι 0,58%, ενώ το 2023 αναμένεται να διαμορφωθεί στο 0,05% στη χώρα μας έναντι 0,02% στην Ε.Ε.

Επιβραδύνεται αλλά διατηρείται ο θετικός ρυθμός ανάπτυξης
Πέρα από τα παραπάνω, και σύμφωνα με τα στοιχεία που παρουσίασε ο Υπουργός Οικονομικών, η Ελλάδα παρά τις αναμενόμενες απώλειες που υφίσταται – όπως εξάλλου και ολόκληρη η Ευρώπη – λόγω της ενεργειακής κρίσης, εκτιμάται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή ότι θα παρουσιάσει ρυθμό ανάπτυξης υψηλότερο από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο, τόσο για το 2022 όσο και για το 2023. Το 2021 ο ρυθμός ανάπτυξης στη χώρα μας διαμορφώθηκε στο 8,3% έναντι 5,4% της Ευρωζώνης, ενώ το 2022 αναμένεται να διαμορφωθεί στο 3,5% έναντι 2,7%, αντίστοιχα. Τέλος, οι εκτιμήσεις της Ε.Ε. για το 2023 αναφέρουν ρυθμό ανάπτυξης 3,1% έναντι 2,3% στην Ευρωζώνη. Την ίδια στιγμή η ανεργία βαίνει μειούμενη, έχοντας μειωθεί μέχρι σήμερα κατά 3,2% σε ετήσια βάση από το 2019. Το 2021 ήταν 14,7% έναντι 7,7% στην Ευρωζώνη, το 2022 αναμένεται να διαμορφωθεί στο 13,7% έναντι 7,3%, ενώ το 2023 οι εκτιμήσεις μιλούν για ανεργία 13,1% έναντι 7% στην Ευρωζώνη. Όσον αφορά στον συνολικό όγκο επενδύσεων, η Ελλάδα βρίσκεται στην πρώτη θέση για την 3ετία 2021-2023, με διψήφια άνοδο επενδύσεων, τόσο για το 2021 όσο και για το 2022. Η χώρα μας την ίδια στιγμή βρίσκεται επίσης στην πρώτη θέση το ίδιο διάστημα όσον αφορά στον όγκο εξαγωγών αγαθών και υπηρεσιών. Παρά τις εντεινόμενες προκλήσεις δε, το δημόσιο χρέος σε ποσοστό επί του ΑΕΠ υποχωρεί φθάνοντας από το 206,3% το 2020 στο 193,3% το 2021, με εκτίμηση να φθάσει το 185,7% το 2022 και το 180,4% το 2023.

Αύξηση 7% του ΑΕΠ το α’ 3μηνο του 2022
Την ίδια στιγμή, δυναμικό ήταν το ξεκίνημα για την ελληνική οικονομία το πρώτο τρίμηνο του έτους, με αύξηση του ΑΕΠ κατά 7% σε σχέση με το αντίστοιχο περσινό διάστημα, σύμφωνα με την ΕΛΣΤΑΤ. Η συνολική τελική καταναλωτική δαπάνη παρουσίασε αύξηση κατά 10,5% σε σχέση με το 1o τρίμηνο του 2021. Αναλυτικότερα, οι ακαθάριστες επενδύσεις παγίου κεφαλαίου αυξήθηκαν κατά 12,7% σε σχέση με το 1o τρίμηνο του 2021, ενώ οι εξαγωγές αγαθών και υπηρεσιών παρουσίασαν αύξηση κατά 9,6% σε σχέση με το 1o τρίμηνο του 2021. Οι εξαγωγές αγαθών εμφανίζονται αυξημένες κατά 2,5%, ενώ οι εξαγωγές υπηρεσιών αυξήθηκαν κατά 23,0%. Τέλος, οι εισαγωγές αγαθών και υπηρεσιών παρουσίασαν αύξηση κατά 17,5% σε σχέση με το 1o τρίμηνο του 2021, ενώ οι εισαγωγές αγαθών αυξήθηκαν κατά 17,8% και οι εισαγωγές υπηρεσιών κατά 15,5%.

320 νόμοι και πλήθος μεταρρυθμίσεων σε 6 τομείς κάνουν τη διαφορά
Σύμφωνα με το Υπουργείο Οικονομικών, οι βασικοί λόγοι των αντοχών και της δυναμικής της οικονομίας είναι η υλοποίηση διαρθρωτικών αλλαγών και μεταρρυθμίσεων, οι μειώσεις φόρων/ασφαλιστικών εισφορών και η θέσπιση φορολογικών κινήτρων, τα μέτρα στήριξης νοικοκυριών και επιχειρήσεων, η «διορατική» – όπως το ίδιο εκτιμά – εκδοτική στρατηγική, η εκταμίευση πόρων του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, «αλλά και η αξιοπιστία και η εμπιστοσύνη στην ασκούμενη οικονομική πολιτική». Σύμφωνα με την 14η Έκθεση Ενισχυμένης Εποπτείας, η κυβέρνηση ψήφισε 320 νόμους, ενώ ολοκλήρωσε μεταρρυθμίσεις σε 6 βασικούς τομείς, αυτούς των δημοσίων οικονομικών, της κοινωνικής πρόνοιας, της χρηματοπιστωτικής σταθερότητας και της δικαιοσύνης, των αγορών εργασίας και αγαθών, της αξιοποίησης της δημόσιας περιουσίας, καθώς και της δημόσιας διοίκησης. Μεταξύ των πρωτοβουλιών που επισημάνθηκαν από τον Υπουργό Οικονομικών ήταν:

  1. Ο ΕΝΦΙΑ για τα φυσικά πρόσωπα μειώθηκε κατά 370 εκατ. ευρώ ή κατά 18% σε σχέση με πέρσι.
  2. Η φορολογική και ασφαλιστική επιβάρυνση (tax wedge) των μισθωτών στην Ελλάδα έχει μειωθεί περίπου κατά 4 μονάδες από το 2019 και βρίσκεται στο χαμηλότερο επίπεδο από το 2000.
  3. Η Ελλάδα καταγράφει την 2η μεγαλύτερη μείωση (3,7%) στην φορολογική επιβάρυνση των μισθωτών ανάμεσα στις χώρες του ΟΟΣΑ (0,3%) κατά την περίοδο 2019-2021. Το 2021 αξίζει δε σημειωθεί ότι τα 2/3 των χωρών του ΟΟΣΑ αύξησαν τη φορολόγηση της μισθωτής εργασίας.
  4. Τα μέτρα ενίσχυσης των πολιτών κατά την περίοδο της υγειονομικής κρίσης έφτασαν τα 43,3 δις ευρώ. Ήτοι 23,1 δις ευρώ το 2020, 16,9 δις ευρώ το 2021 και 3,3 δις ευρώ το 2022.

«Η αποτελεσματική εφαρμογή των μεταρρυθμίσεων βελτίωσε την ανθεκτικότητα της ελληνικής οικονομίας και ενίσχυσε την χρηματοπιστωτική σταθερότητά της. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αναγνωρίζει ότι η Ελλάδα έχει ολοκληρώσει τις απαραίτητες ενέργειες για να επιτύχει τις συμφωνηθείσες δεσμεύσεις της και εισηγείται την μη παράταση της ενισχυμένης εποπτείας μετά τον Αύγουστο του 2022» ανέφερε χαρακτηριστικά ο Χρ. Σταϊκούρας κατά την ανάλυση της ελληνικής οικονομίας στο υπουργικό συμβούλιο.

Νόμος τα «Κίνητρα Ανάπτυξης Επιχειρήσεων, μέσω συνεργασιών και εταιρικών μετασχηματισμών»
Η πιο σημαντική εξέλιξη στην οικονομία τις προηγούμενες μέρες ήταν ωστόσο η ψήφιση του νομοσχεδίου που δίνει καινοτόμα φορολογικά κίνητρα για την ανάπτυξη των μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων μέσω συνεργασιών. Πλέον αποτελεί νόμο του κράτους, με τον τίτλο «Κίνητρα Ανάπτυξης Επιχειρήσεων, μέσω συνεργασιών και εταιρικών μετασχηματισμών» και αποτελεί μεταρρύθμιση του Εθνικού Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας «Ελλάδα 2.0».

Τα κίνητρα του νομοσχεδίου αφορούν κάθε μορφής μετασχηματισμούς, συμπεριλαμβανομένης και της περίπτωσης εισφοράς ατομικής επιχείρησης σε οποιασδήποτε μορφής εταιρεία, καθώς και συνεργασίες προσώπων, είτε με τη μορφή δεσμευτικών συμβάσεων – συμφωνιών, είτε με την από κοινού ίδρυση νέων εταιρειών. Ειδικότερα, παρέχεται το κίνητρο της απαλλαγής κατά 30% από την καταβολή του φόρου εισοδήματος επί των φορολογητέων κερδών της νέας εταιρείας ή του συνεργαζόμενου προσώπου. Στην περίπτωση συνεργασιών φυσικών προσώπων κατ’ επάγγελμα αγροτών, η απαλλαγή αυτή ανέρχεται σε 50%. Σύμφωνα με το Υπουργείο Οικονομικών, η απαλλαγή παρέχεται υπό συγκεκριμένες προϋποθέσεις ως προς τον κύκλο εργασιών και το μέγεθος των μετασχηματιζόμενων επιχειρήσεων (καταλαμβάνονται πολύ μικρές, μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις), ενώ ορίζεται ανώτατος χρόνος για τον οποίο χορηγείται η ωφέλεια (εννέα χρόνια), ανώτατο όριο συνολικού οφέλους κατά περίπτωση μετασχηματισμού ή συνεργασίας και εξαιρέσεις, όπως των κατασκευαστικών κοινοπραξιών. Στην περίπτωση μετασχηματισμού επιχείρησης ή εισφοράς ατομικής επιχείρησης, το φορολογικό όφελος δεν μπορεί να υπερβαίνει το συνολικό ποσό των 500.000 ευρώ, σε διάστημα έως εννέα ετών από την ημερομηνία εφαρμογής της απαλλαγής από το φόρο.

Ισχυρά φορολογικά κίνητρα
Στα φορολογικά κίνητρα που περιλαμβάνονται στο νομοσχέδιο είναι και η απαλλαγή από τον φόρο εισοδήματος, σε περίπτωση μετασχηματισμού, της υπεραξίας από μεταβίβαση στοιχείων πάγιου ενεργητικού της νέας εταιρείας σε τρίτο, η απαλλαγή από οποιαδήποτε φορολογική επιβάρυνση συμπεριλαμβανομένου του τέλους χαρτοσήμου και του φόρου εισοδήματος της προκύπτουσας υπεραξίας κάθε πράξης σχετικής με το μετασχηματισμό, για τις περιπτώσεις μετασχηματισμών του νέου νόμου και η, υπό προϋποθέσεις, αναγνώριση της έκπτωσης όλων των δαπανών της αποκτώσας εταιρείας, οι οποίες πραγματοποιούνται για το σκοπό της απόκτησης εταιρικών συμμετοχών. Όλες οι παραπάνω ωφέλειες χρησιμοποιούνται, αποκλειστικά, για τους μετασχηματισμούς που θα προκύψουν από τον παρόντα προτεινόμενο νόμο και δεν επιτρέπεται η ταυτόχρονη χρήση τους για μετασχηματισμούς με άλλους αναπτυξιακούς νόμους, συμπεριλαμβανομένων και των μετασχηματισμών του Κώδικα Φορολογίας Εισοδήματος. Σύμφωνα με την κυβέρνηση, με το νομοσχέδιο, βελτιώνονται διατάξεις φορολογικών κινήτρων προηγούμενων αναπτυξιακών νόμων, ενώ παρέχονται καινοτόμα κίνητρα για την προώθηση των συνεργασιών φυσικών προσώπων κατ’ επάγγελμα αγροτών.

Με τις σχετικές διατάξεις επιδιώκεται η ανάπτυξη της αγροτικής οικονομίας, η προστασία και προώθηση των νόμιμων συναλλαγών και εν τέλει η δημιουργία ενός ανταγωνιστικού εξωστρεφούς αγροτικού τομέα. Συγκεκριμένα, σε επαγγελματίες αγρότες μέλη Αγροτικών Συνεταιρισμών και άλλων συλλογικών φορέων, όπως οι ομάδες παραγωγών, καθώς και σε επαγγελματίες αγρότες που συνάπτουν δεσμευτικές συμβάσεις με επιχείρηση – αγοραστή για την απορρόφηση των προϊόντων τους στο πλαίσιο της συμβολαιακής γεωργίας, χορηγείται απαλλαγή κατά 50% από τον φόρο εισοδήματος επί των φορολογητέων κερδών από αγροτική επιχειρηματική δραστηριότητα, εφόσον το 75% των προϊόντων παραγωγής τους πωλείται στο πλαίσιο των ως άνω συνεργασιών. Το Υπουργείο Οικονομικών και η κυβέρνηση εκτιμούν ότι «με το νέο αναπτυξιακό νομοσχέδιο, που έρχεται σε μια, ομολογουμένως, δύσκολη οικονομική συγκυρία, εξαιτίας της ενεργειακής κρίσης, επιχειρείται η αλλαγή της δομής και της διάρθρωσης της ελληνικής οικονομίας, μέσα από τη μεγέθυνση των ελληνικών μικρομεσαίων επιχειρήσεων, που σήμερα υπολείπονται σημαντικά σε μέγεθος από τις αντίστοιχες των λοιπών κρατών-μελών της Ευρωζώνης».

Ταμείο Ανάκαμψης: Πλέον των 10 δισ. ευρώ ο προϋπολογισμός των έργων
Στα θετικά των προηγούμενων εβδομάδων ήταν και η πορεία του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, το οποίο «ανεβάζει ταχύτητα» με 57 νέα έργα, συνολικού προϋπολογισμού 1,7 δισ. ευρώ. Τα έργα «μοιράζονται» στους τέσσερις πυλώνες του Εθνικού Σχεδίου, το οποίο βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη. Ειδικότερα, 4 έργα, ύψους 50,75 εκατ. ευρώ, αφορούν στην «Πράσινη Μετάβαση», 6 έργα, προϋπολογισμού 227,35 εκατ. ευρώ, στην «Ψηφιακή μετάβαση», 15 έργα, ύψους 490,18 εκατ. ευρώ, σε «Απασχόληση – Δεξιότητες – Κοινωνική Συνοχή» και 32 έργα, προϋπολογισμού 927,68 εκατ. ευρώ, σε «Ιδιωτικές επενδύσεις και μετασχηματισμό της οικονομίας». Αυτές οι πρόσφατες εντάξεις – θα ακολουθήσουν κι άλλες – ανεβάζουν τον αριθμό των έργων που θα υλοποιηθούν στο πλαίσιο του «Ελλάδα 2.0» στα 230, με τον συνολικό προϋπολογισμό τους να διαμορφώνεται, αντίστοιχα, στα 10,2 δισ. ευρώ. Υπενθυμίζεται πως τον Ιούλιο του 2021 ανακοινώθηκε το πρώτο «πακέτο» εντάξεων στο Ταμείο, συγκεκριμένα αφορούσε 12 έργα, συνολικού ύψους 1,42 δισ. ευρώ. Σε αυτά προστέθηκαν 36 έργα (1,34 δισ. ευρώ) τον Οκτώβριο του 2021, ακόμη 55 (3,35 δισ. ευρώ) τον Ιανουάριο του 2022 και 70 (2,4 δισ. ευρώ) τον Μάρτιο του 2022.

Περαιτέρω ώθηση στην πορεία του Ταμείου, αναμένεται να δώσει και η λειτουργία της πλατφόρμας που υποστηρίζει την ηλεκτρονική υποβολή των επενδυτικών σχεδίων για δανειακή χρηματοδότηση από τους πόρους του, η οποία ξεκίνησε από τα μέσα Μαϊου. Η νέα πλατφόρμα επιτρέπει, πλέον, στις υποβολές επενδυτικών σχεδίων να γίνονται και ηλεκτρονικά και αποτελεί την κεντρική πύλη εισόδου για τις ιδιωτικές επενδύσεις που θα αξιολογηθούν για να λάβουν την ευνοϊκή χρηματοδότηση, χάρη στους δανειακούς πόρους του «Ελλάδα 2.0». Είναι πλήρως αυτοματοποιημένη, ώστε να παρέχει ταχύτητα και επαρκή ενημέρωση των επενδυτών – χωρίς άλλες παρεμβάσεις – και να δίνει δυνατότητα γρήγορων εκταμιεύσεων. Επιπρόσθετα, είναι έτσι διαμορφωμένη, ώστε να υπάρχει η μέγιστη δυνατή διαφάνεια και πληροφόρηση των επενδυτών. Μέσω της πλατφόρμας γίνεται έλεγχος και για τα ζητήματα σώρευσης. Οι επενδυτές μπορούν, πλέον, να ανεβάζουν τα επενδυτικά τους σχέδια και μέσω της πλατφόρμας, ενώ από την 1η Ιουνίου είναι πλέον υποχρεωτική η χρήση της για την κατάθεση των επενδυτικών σχεδίων.