Κομβικής σημασίας για την ελληνική οικονομία είναι η συνεισφορά της εφοδιαστικής αλυσίδας (Logistics), καθώς η ακαθάριστη προστιθέμενη αξία της αγγίζει τα 11 δισ. ευρώ, συνεισφέροντας κατά 10% περίπου ως κλάδος στο σύνολο του ΑΕΠ της χώρας.
Υπό αυτό το πρίσμα, σημαντικές είναι οι παρενέργειες στο σύνολο της οικονομίας, απόρροια των σημερινών συνεπειών που προκαλούν στον κλάδο η ενεργειακή κρίση, ο πληθωρισμός…αλλά και η πανδημία COVID-19 την τελευταία διετία.
«Ήδη έχουν ανασχεδιαστεί εσωτερικές λειτουργίες που με την βοήθεια της τεχνολογίας και της ψηφιοποίησης μειώνουν το λειτουργικό κόστος, όπως ανασχεδιάζονται και τα δρομολόγια φορτηγών εσωτερικού και εξωτερικού»
«Κανονικότητα» οι συνεχείς προκλήσεις
«Είναι γεγονός ότι τα τελευταία δύο χρόνια δεν υπήρξε διάστημα το οποίο να μην έφερνε την εφοδιαστική αλυσίδα μπροστά από μεγάλες ή μικρότερες προκλήσεις, οι οποίες είχαν την σημαντική διαφορά ότι ήταν εντελώς άγνωστες, χωρίς προηγούμενες εμπειρίες και έπρεπε να αντιμετωπιστούν άμεσα και αποτελεσματικά», σημειώνει ο κ. Γιώργος Στάμνος, διευθυντής Ανάπτυξης Οδικών Δικτύων της Goldair Cargo.
Τελευταία, εκτός από τις γνωστές ελλείψεις σε containers, αλλαγή δρομολογίων, καθυστερήσεις, μερικά lockdowns αλλά και ελλείψεις σε οδηγούς, προστέθηκε η ενεργειακή κρίση, απόρροια όχι μόνο του πολέμου στην Ουκρανία αλλά και άλλων γεγονότων όπως κλιματικές μεταβολές, πολύ μεγάλη ζήτηση ηλεκτρικού ρεύματος κ.α. Τέλος η αυξημένη καταναλωτική ζήτηση προϊόντων μετά τα lockdowns συνέβαλε στην ταχεία επανεκκίνηση της οικονομίας και μαζί με τα υπόλοιπα γεγονότα πυροδότησε τον πληθωρισμό, υπογραμμίζει. «Η εταιρεία μας, όπως και οι υπόλοιπες του κλάδου μας έχουν έρθει αντιμέτωπες με μια μεγάλη και συνολική αύξηση του κόστους λειτουργίας είτε αυτό αφορά την λειτουργία των αποθηκών, την διακίνηση των εμπορευμάτων είτε το σύνολο των υπηρεσιών που προσφέρουν», σημειώνει χαρακτηριστικά.
Αυξάνεται το λειτουργικό κόστος και η πολυπλοκότητα των επιχειρήσεων
Tα 3 τελευταία έτη ήταν ιδιαιτέρως ανατρεπτικά με σημαντικές προκλήσεις για την παγκόσμια οικονομία, τονίζει ο κ. Βασίλης Ζεϊμπέκης, πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Logistics (EEL)
«Το 2020 βιώσαμε τον οικονομικό κατακλυσμό, το 2021 υπήρξε μια σχετική ανάκαμψη στις αγορές, ενώ το 2022 παρουσιάζεται δυστυχώς μια επιβράδυνση της ανάπτυξης και των επενδύσεων σε Παγκόσμιο Επίπεδο, λόγω: α) των ελλείψεων που παρατηρούνται σε πρώτες ύλες και τελικά προϊόντα, β) της αύξησης των πληθωριστικών τάσεων και γ) των υγειονομικών κινδύνων που ακόμα ελλοχεύουν. Ταυτόχρονα έχουμε να αντιμετωπίσουμε και μια σειρά από επιτακτικές κλιματικές αξιώσεις οι οποίες επηρεάζουν τον τρόπο λειτουργίας των επιχειρήσεων αλλά και την καθημερινότητα όλων μας. Στον τομέα της εφοδιαστικής αλυσίδας, οι διαταραχές που έχουν επέλθει από την πανδημία του κορωνοϊού καθώς και από τον Ρωσο-ουκρανικό πόλεμο, έχουν αυξήσει σημαντικά το λειτουργικό κόστος και την πολυπλοκότητα των επιχειρήσεων σε παγκόσμιο επίπεδο», συμπληρώνει.
Σκηνικό «τέλειας καταιγίδας»
Ιδιαίτερα ζοφερό είναι το σκηνικό κατά τον κ. Θάνο Μαύρο, Επικεφαλής Τμήματος Εφοδιαστικής Αλυσίδας και Διεπιχειρησιακών Λειτουργιών EY Ελλάδος και EY Κεντρικής, Ανατολικής, Νοτιοανατολικής Ευρώπης και Κεντρικής Ασίας (CESA). Όπως περιγράφει «η εκτίναξη των τιμών των καυσίμων και, γενικότερα, της ενέργειας, οι αυξήσεις στους μισθούς του ανθρώπινου δυναμικού και αυτές στις τιμές των ενοικίων, συνθέτουν ένα σκηνικό «τέλειας καταιγίδας», μιας και θέτουν σε κίνδυνο τις κερδοφορίες για τις επιχειρήσεις του κλάδου των Μεταφορών και Logistics (T&L) για τη φετινή, αλλά και την επόμενη, οικονομική χρονιά».
Σημειώνει επίσης πως οι επιχειρήσεις και οργανισμοί – πελάτες των εταιρειών του κλάδου αντιμετωπίζουν τις αντίστοιχες προκλήσεις και δεν είναι διατεθειμένοι να προχωρήσουν σε αυξήσεις που τους ζητούν οι πάροχοι υπηρεσιών, ακόμα και αν καλύπτονται από πρόνοιες στις μεταξύ τους συμβάσεις. Η διελκυστίνδα αυτή προβλέπεται να συνεχιστεί για την προσεχή περίοδο των επομένων 6-12 μηνών, με αμείωτη και, πιθανά, εντονότερη ένταση.
Από την άλλη, βλέπουμε αύξηση στη γενικότερη ζήτηση, λόγω περισσότερων φορτίων στις εξαγωγές και τις εισαγωγές της χώρας, αλλά και διαφορετικές ανάγκες, με ένταση στις διανομές και το last mile λόγω του ηλεκτρονικού εμπορίου, σημειώνει
Δυσκολότερη πρόσβαση σε πιστώσεις και χρηματοοικονομικά εργαλεία
Δυο σημαντικά προβλήματα υπογραμμίζει ο κ. Κωνσταντίνος Καρκαβίλας, CFO της IT-TELESIS. Αρχικά, η αύξηση του δομικού κόστους συντελεί στην αύξηση των τιμών των πρώτων υλών και στην διαταραχή της ομαλότητας των παραγγελιών. Βραχυχρόνια περιορίζεται το περιθώριο κέρδους των επιχειρήσεων και μεσοπρόθεσμα προκύπτει μετακύλιση μέρους του κόστους στους τελικούς καταναλωτές. Ο ίδιος τονίζει επίσης πως οι υψηλότερες τιμές (πληθωρισμός) οδηγούν σταδιακά στην αύξηση των επιτοκίων, κάτι το οποίο δυσχεραίνει την πρόσβαση σε εργαλεία του χρηματοπιστωτικού συστήματος. Πέραν της δυσκολίας που προκαλεί η ενεργειακή κρίση, οι επιχειρήσεις καλούνται να ανταπεξέλθουν και σε άλλες σημαντικές προκλήσεις όπως η διαχείριση μεγάλου όγκου δεδομένων και προσαρμογή σε αυξημένες ανάγκες πελατών, οι οποίοι έχουν πλέον μεγάλη έφεση στην τεχνολογία και τις ψηφιακές εφαρμογές.
«Κανένας τομέας της εφοδιαστικής αλυσίδας δεν μπορεί να σταματήσει και είναι βασική υποχρέωση προς τους πελάτες αλλά και ολόκληρη την κοινωνία»
«Να μην σπάσουν οι κρίκοι της αλυσίδας»
«Οι περισσότερες εταιρείες του χώρου είναι μικρομεσαίες και λειτουργούν σε ένα εξαιρετικά ανταγωνιστικό περιβάλλον με χαμηλά περιθώρια κέρδους. Κανένας τομέας της εφοδιαστικής αλυσίδας δεν μπορεί να σταματήσει και είναι βασική υποχρέωση προς τους πελάτες αλλά και ολόκληρη την κοινωνία. Όλοι οι κρίκοι της εφοδιαστικής αλυσίδας, η παραγωγή, οι μεταφορές, τα logistics αλλά και το λιανικό εμπόριο εργάζονται σκληρά για να μην σπάσει κάποιος κρίκος της αλυσίδας αυτής αλλά και να μετριάσουν στον τελικό καταναλωτή, τις επιπτώσεις του πληθωρισμού και των τιμών της ενέργειας», τονίζει από τη πλευρά του ο κ. Γιάννης Σαμολαδάς, Επικεφαλής της Truck & Cargo Insurance – Samoladas.
Όπως επισημαίνει η μετακύλιση του κόστους από τον ένα κρίκο της αλυσίδας σε κάποιον άλλο, στους πελάτες δηλαδή είναι πολύ δύσκολο να γίνει, καθώς ο ανταγωνισμός και η οικονομική δύναμη των επιχειρήσεων αλλά και των καταναλωτών έχει μειωθεί δραστικά. «Αυτό που ζήσαμε τα τελευταία τρία χρόνια και ζούμε και σήμερα σίγουρα είναι μία κρίση στα logistics η οποία σε συνδυασμό με τον πληθωρισμό και την ενέργεια και η κρίση αναγκάζει τις οικονομίες προς την ύφεση.
Όταν δεν υπάρχει ισορροπία στην εφοδιαστική αλυσίδα προκαλούνται προβλήματα στην κάλυψη της ζήτησης και της ενέργειας και των τροφίμων και των μεταφορών αλλά τελικά και σε όλα τα προϊόντα και τις υπηρεσίες», σημειώνει.
Πως αντιδρά ο κλάδος
«Ήδη έχουν ανασχεδιαστεί εσωτερικές λειτουργίες που με την βοήθεια της τεχνολογίας και της ψηφιοποίησης μειώνουν το λειτουργικό κόστος, όπως ανασχεδιάζονται και τα δρομολόγια φορτηγών εσωτερικού και εξωτερικού. Φυσικά προσπαθεί να ελαττώσει και το συνολικό ενεργειακό της αποτύπωμα», επισημαίνει ο κ. Στάμνος από πλευράς Goldair. «Δεν υπάρχει χρόνος, πρέπει να γίνουν συντονισμένες ενέργειες από όλους τους κλάδους και πάνω από όλα με την συνδρομή της κυβέρνησης για την δυναμική αντιμετώπιση της ενεργειακής κρίσης, διότι εάν επαληθευθούν οι προβλέψεις για μείωση της βιομηχανικής παραγωγής, μείωση της κατανάλωσης, θα εκτοξευθεί το κόστος χρήσης των υπηρεσιών με άμεση επίπτωση στους τελικούς καταναλωτές και φυσικά στην βιωσιμότητα των επιχειρήσεων», τονίζει χαρακτηριστικά.
Στόχος η ανθεκτικότητα
Ένα μεγάλο μέρος των εταιριών προσπαθώντας να διαχειριστεί όλη αυτή τη μεταβλητότητα στις αγορές, έχει ήδη εκπονήσει πλάνα επιχειρηματικής συνέχειας υιοθετώντας δράσεις για την αύξηση της ευελιξίας και της ανθεκτικότητάς τους. Τέτοιες δράσεις για παράδειγμα σχετίζονται με αποφάσεις επιχειρήσεων να διατηρούν μεγαλύτερο ύψος αποθέματος σε σχέση με την προ-πανδημίας περίοδο αποσκοπώντας στην απρόσκοπτη εξυπηρέτηση των πελατών τους, σύμφωνα με τον κ. Ζεϊμπέκη.
Ειδικότερα οι επιχειρήσεις εκτός από το απόθεμα έχουν μεταβάλει και το μείγμα των προμηθευτών τους (προκρίνουν συνεργασίες με τοπικούς προμηθευτές και με προμηθευτές που βρίσκονται σε εγγύτητα) ώστε να διαφυλάξουν την απρόσκοπτη ροή των Α’ υλών καθώς και των ημι-έτοιμων και έτοιμων προϊόντων.
«Οι επιχειρήσεις καλούνται να ανταπεξέλθουν και σε άλλες σημαντικές προκλήσεις όπως η διαχείριση μεγάλου όγκου δεδομένων και προσαρμογή σε αυξημένες ανάγκες πελατών, οι οποίοι έχουν πλέον μεγάλη έφεση στις νέες τεχνολογίες»
«Κλειδί» ο ψηφιακός μετασχηματισμός
Παράλληλα, οι εταιρίες μέσω του ψηφιακού μετασχηματισμού προσπαθούν να βελτιστοποιήσουν και να αυτοματοποιήσουν διαδικασίες που σχετίζονται με την πρόβλεψη της ζήτησης, τις προμήθειες, με την οργάνωση του αποθηκευτικού τους κυκλώματος καθώς και με το σχεδιασμό και εκτέλεση του μεταφορικού τους έργου. Κοινός στόχος αποτελεί η αύξηση της παραγωγικότητάς τους, η ενδυνάμωση της ανταγωνιστικότητάς τους και παράλληλα η βελτίωση του επιπέδου εξυπηρέτησης της πελατειακής τους βάσης, σημειώνει ο κ. Ζεϊμπέκης.
Από τη πλευρά του ο κ. Καρκαβίλας σημειώνει πως με την βοήθεια της τεχνολογίας χτίζεται το customer journey γύρω από τις ανάγκες του πελάτη και όχι π.χ. στα τεχνικά χαρακτηριστικά των προϊόντων.
«Η ψηφιοποίηση των διαδικασιών των επιχειρήσεων και του δημοσίου τομέα βοηθάει ώστε να επιταχυνθούν πληθώρα ενεργειών όπως: αναφορές (reporting) με συγκριτικά στοιχεία και πολλαπλές διαστάσεις, εγκρίσεις (workflows) και στρατηγικές λήψεων αποφάσεων. Σε όλη την διαδικασία order to pay υπάρχει πλέον απόλυτο tracking και μπορεί τόσο ο πελάτης να έχει πλήρη εικόνα (real time) της παραγγελίας του, όσο και ο προμηθευτής. Σε αρκετές περιπτώσεις χρησιμοποιούνται εργαλεία εικονικής πραγματικότητας (VR), τα οποία βοηθούν στις προσομοιώσεις-δοκιμές προτού προχωρήσει ο πελάτης στην παραγγελία. Περιορισμό αποτελεί μόνο το Lead time που απαιτείται για την φυσική παράδοση των προϊόντων», τονίζει.
Ανάγκη για εκπαιδευμένο προσωπικό
Από την άλλη πλευρά όμως ο πρόεδρος της EEL δίνει και μια άλλη πτυχή: Παρότι οι εταιρίες θωρακίζονται έναντι των προκλήσεων που βιώνουν τα τελευταία 3 χρόνια, παρατηρείται έλλειψη σε εργατικό δυναμικό όλων των βαθμίδων τόσο στο εξωτερικό όσο και στην Ελλάδα.
Παράλληλα το υφιστάμενο προσωπικό του Τομέα της Εφοδιαστικής Αλυσίδας χρήζει περαιτέρω εκπαίδευσης ώστε να μπορέσουν να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις που προκύπτουν από την υιοθέτηση νέων και αναδυόμενων τεχνολογιών.
«Οι αυξήσεις σε καύσιμα, μισθούς, ενοίκια συνθέτουν ένα σκηνικό «τέλειας καταιγίδας», μιας και θέτουν σε κίνδυνο τις κερδοφορίες για τις επιχειρήσεις του κλάδου για τη φετινή, αλλά και την επόμενη χρονιά»
«Σύμμαχος» η ασφάλιση
Από την άλλη πλευρά, σε περιόδους αβεβαιότητας και ανασφάλειας η ασφάλιση έρχεται ως ένα εξαιρετικό εργαλείο διαχείρισης κινδύνων να προστατέψει ότι έχουμε δημιουργήσει και να μας βοηθήσει να συνεχίσουμε να επιχειρούμε σε ένα συνεχόμενα μεταβαλλόμενο περιβάλλον με ολοένα και περισσότερους νέους κινδύνους, τονίζει ο κ. Σαμολαδάς που υπογραμμίζει όμως πως όταν τα κέρδη των επιχειρήσεων μειώνονται λόγω της αύξησης του κόστους της ενέργειας αλλά και τον πληθωρισμό η αύξηση ασφαλιστηρίων συμβολαίων φαντάζει πιο δύσκολη.
«Ο σύγχρονος επιχειρηματίας της εφοδιαστικής έχει όμως δει την ασφαλιστική βιομηχανία να έχει σταθεί δίπλα σε μεγάλες ζημιές», τονίζει.
4 άμεσες δράσεις για τις επιχειρήσεις
Συνοψίζοντας, από τη πλευρά του ο κ. Μαύρος παραθέτει 4 πρωτοβουλίες που οι εταιρείες καλούνται να λάβουν. Ειδικότερα να:
- Προχωρήσουν σε μετασχηματισμό του επιχειρηματικού τους μοντέλου, με εισαγωγή νέων υπηρεσιών στη γκάμα τους, καθώς και διείσδυση σε νέα κανάλια και αγορές
- Επενδύσουν στην ψηφιοποίηση των διεργασιών τους, με εισαγωγή συστημάτων αυτοματοποίησης, αλλά και επενδύσεων σε ρομποτικά ή και smart picking solutions, με σκοπό τη μείωση του κόστους
- ημιουργήσουν ή / και να συμμετάσχουν σε οικοσυστήματα αλυσίδων αξίας, με σκοπό την επίτευξη συνεργειών μεταξύ των μελών τους
- Προχωρήσουν σε στρατηγικές συνεργασίες μεταξύ τους, με τη δημιουργία μεγαλύτερων επιχειρηματικών σχημάτων
«Οι διαταραχές που έχουν επέλθει από την πανδημία καθώς και από τον Ρωσο-ουκρανικό πόλεμο, έχουν αυξήσει σημαντικά το λειτουργικό κόστος και την πολυπλοκότητα των επιχειρήσεων σε παγκόσμιο επίπεδο»
8 άξονες για την ανάπτυξη των Logistics – κάλεσμα σε Πολιτεία
Τέλος, ο κ. Ζεϊμπέκης παραθέτει τους 8 άξονες δράσεων που έχει προτείνει η EEL προς τη Πολιτεία και έχουν υιοθετηθεί και στο πρόσφατο Action Plan για την Εφοδιαστική Αλυσίδα, για την περαιτέρω ανάπτυξη και ανάδειξη των ελληνικών logistics. Συγκεκριμένα:
- Εκσυγχρονισμός του νομοθετικού πλαισίου που επηρεάζει τα logistics: Είναι ιδιαίτερα σημαντικό να ολοκληρωθεί η επικαιροποίηση του ν. 4302/2014 περί εφοδιαστικής
- Προσέλκυση εμπορευματικών ροών και παροχής υπηρεσιών προστιθέμενης αξίας στο διερχόμενο φορτίο
- Δημιουργία του Εθνικού Παρατηρητηρίου Logistics
- Δημιουργία επιχειρηματικών πάρκων εφοδιαστικής εθνικής εμβέλειας
- Βιώσιμη ανάπτυξη της Εφοδιαστικής στην Ελλάδα
- Ενίσχυση των εταιρειών για την αντικατάσταση του υπάρχοντος γερασμένου στόλου φορτηγών οχημάτων
- Ωρίμανση και υλοποίηση του έργου Μεταφοράς Πρακτορείων Εθνικών μεταφορών από τον Ελαιώνα στον Δήμο Φυλής
- Δημιουργία Οργανισμού Προώθησης Ελληνικών Logistics
Για το τελευταίο κομμάτι της ενημέρωσης και εξωστρέφειας, όπως σημειώνει ο κ. Ζεϊμπέκης, η ιστοσελίδα logisticsingreece.gr αναμένεται να αποτελέσει κόμβο ενημέρωσης για τις υπηρεσίες logistics της χώρας μας, ενώ έχει ήδη δημιουργηθεί επίσης ένα ειδικό φυλλάδιο με τις επιδόσεις των ελληνικών logistics καθώς και τα προνόμια συνεργασίας με τις επιχειρήσεις της Ελληνικής Εφοδιαστικής.