Ένας νέος για την Ελλάδα θεσμός έχει αρχίσει να παίρνει σάρκα και οστά και στις Ελληνικές επιχειρήσεις. Ο νέος αυτός θεσμός είναι οι Επιτροπές Ελέγχου (ΕΕ). Έχουμε συνδέσει τη λέξη «θεσμός» με δύσκολες μνημονικές εποχές. Στην προκειμένη περίπτωση είναι καλύτερα να δούμε το θεσμό των ΕΕ με την έννοια που δίνουν τα λεξικά: Θεσμός είναι η παγιωμένη πρακτική ή σχέση μέσα στο πλαίσιο της κοινωνικής (άρα και οικονομικής) ζωής που συχνά αποκτά επίσημη μορφή και επικυρώνεται από τη νομοθεσία, όπως ο θεσμός της οικογένειας.
Του Γιώργου Βενιέρη, Ομότιμου Καθηγητή ΟΠΑ
Ας δούμε πιο αναλυτικά τον ορισμό. Ο θεσμός είναι παγιωμένη πρακτική. Η ζωή των ΕΕ μετράει από το τέλος της δεκαετίας του 2010, δηλαδή την εποχή των μεγάλων οικονομικών, αλλά και λογιστικών, σκανδάλων της Enron, της WorldCom και άλλων, που αμαύρωσαν την επιχειρηματική πραγματικότητα των ΗΠΑ. Η αντίδραση στα σκάνδαλα ήταν ο Νόμος Sarbanes-Oxley που έφερε μια βαθειά τομή στο λογιστικό – ελεγκτικό επάγγελμα.
Η σημασία που δίνει η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς των ΗΠΑ στις ΕΕ είναι μια απόδειξη της παγιωμένης αυτής πρακτικής. Μια δεύτερη απόδειξη είναι το ενδιαφέρον που δίνουν οι επενδυτές στην ύπαρξη, το έργο αλλά και τη σύνθεση των ΕΕ των εισηγμένων επιχειρήσεων. Οι ΕΕ έγιναν αποδεκτές με ανακούφιση στις ΗΠΑ και στη συνέχεια υιοθετήθηκαν από τα Διεθνή Ελεγκτικά Πρότυπα και ενσωματώθηκαν στις εθνικές νομοθεσίες πολλών κρατών, συμπεριλαμβανομένης της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Μπορούμε λοιπόν να συμπεράνουμε ότι πρόκειται για μια παγιωμένη πρακτική.
Στην Ελλάδα έχει αρχίσει ο θεσμός να μπαίνει στην επιχειρηματική πραγματικότητα. Από τους ελεγκτές του Νόμου 2190/1920 έχουμε περάσει στο Νόμο 4449/2017 και ακόμη πιο πρόσφατα στο Νόμο 4706/2020. Διαβάζουμε στον τύπο σοβαρά ονόματα να στελεχώνουν τις ΕΕ των ελληνικών εισηγμένων (και όχι μόνο) επιχειρήσεων. Η Ελληνική Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς δίνει σημαντική βαρύτητα στην ύπαρξη και τη λειτουργία των ΕΕ. Βλέπουμε λοιπόν ότι οι ΕΕ είναι επικυρωμένες από τη νομοθεσία, πληρούν τα χαρακτηριστικά του πιο πάνω ορισμού και μπορούμε να τις θεωρήσουμε ως θεσμό.
Οι ΕΕ είναι ανεξάρτητες από τη διοίκηση της επιχείρησης και έχουν αποστολή να συνδράμουν το ΔΣ στην εκπλήρωση των εποπτικών του αρμοδιοτήτων καθώς και των υποχρεώσεών του έναντι των μετόχων, της επενδυτικής κοινότητας και των τρίτων, ιδίως αναφορικά με τη διασφάλιση της ακεραιότητας, της αντικειμενικότητας, της επάρκειας και της αποτελεσματικότητας των διαδικασιών υποβολής οικονομικών αναφορών και ιδιαίτερα της διαδικασίας της οικονομικής πληροφόρησης και της διαδικασίας του υποχρεωτικού ελέγχου των ατομικών και ενοποιημένων οικονομικών καταστάσεων από ανεξάρτητους ορκωτούς ελεγκτές – λογιστές. Από τις κυριότερες αρμοδιότητες των ΕΕ σημειώνεται η εμπλοκή τους στη διαδικασία της επιλογής των ορκωτών ελεγκτών – λογιστών που ολοκληρώνεται με την υποβολή σχετικής πρότασης προς το ΔΣ.
Στο σημείο αυτό όμως βρίσκεται η πάντα παρούσα μαύρη τρύπα της ελληνικής πραγματικότητας. Όπως σε πολλές άλλες περιπτώσεις, χρήσιμοι νόμοι, που η ψήφισή τους χαιρετίστηκε με πανηγυρικό τρόπο, έμειναν στο συρτάρι και δεν εφαρμόσθηκαν ή εφαρμόσθηκαν μερικώς. Θα γίνει ο θεσμός αποδεκτός και θα θελήσουν οι Ελληνικές επιχειρήσεις να τον χρησιμοποιήσουν επωφελώς; Θα κατανοήσουν οι διοικήσεις των επιχειρήσεων τη σημασία και τη βοήθεια που μπορούν να τους δώσουν οι λειτουργικές ΕΕ; Η αποδοχή τους από τη διοίκηση είναι εξαιρετικά σημαντική διότι εάν το «καλό παράδειγμα» δεν έρθει από ψηλά (tone at the top, όπως συνηθίζεται να ονομάζεται), οι ΕΕ θα καταντήσουν μια ακόμη στεγνή νομική υποχρέωση.
Τι το καλύτερο από το να έχει η διοίκηση στη διάθεσή της μια ανεξάρτητη επιτροπή που θα προλαμβάνει κινδύνους και θα εξομαλύνει περιπτώσεις απάτης; Το θέμα είναι μεγάλο και θα επανέλθουμε.