Χρειαζόμαστε περισσότερες ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Είναι φθηνότερες, απαλλαγμένες από άνθρακα και παράγονται εγχώρια. Επίσης, χρειαζόμαστε μια σταθερή πηγή ενέργειας, την πυρηνική, και κατά τη διάρκεια της μετάβασης, χρειαζόμαστε φυσικό αέριο. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο υποβάλουμε την πρότασή μας για την Ταξονομία», Ursula von der Leyen, Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.
Το EU Taxonomy είναι ένας κατάλογος χαρακτηρισμού των οικονομικών δραστηριοτήτων ως βιώσιμων ή μη. Δηλαδή δραστηριοτήτων που ευθυγραμμίζονται με έξι συγκεκριμένους περιβαλλοντικούς στόχους: 1. Μετριασμός της κλιματικής αλλαγής, 2. Προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή, 3. Βιώσιμη χρήση και προστασία των υδάτινων και θαλάσσιων πόρων, 4. Μετάβαση σε μια κυκλική οικονομία, 5. Πρόληψη και περιορισμός της ρύπανσης, 6. Προστασία και αποκατάσταση της βιοποικιλότητας και των οικοσυστημάτων.
Αποτελεί ένα πολύτιμο εργαλείο προσέλκυσης βιώσιμης χρηματοδότησης. Ειδικά για τους μεγάλους επενδυτές, όπως τράπεζες και ασφαλιστικές εταιρείες, που αντιμετωπίζουν όλο και αυστηρότερες απαιτήσεις γνωστοποίησης μη-χρηματοοικονομικών πληροφοριών σχετικά με τη βιωσιμότητα, συνιστά ένα μέσο εξασφάλισης καλύτερων όρων χρηματοδότησης και πρόσβασης σε ευρωπαϊκά κονδύλια, εφόσον οι δραστηριότητες τους περιλαμβάνονται στο EU Taxonomy.
Ο κατάλογος αυτός, διαμορφώνεται εν μέσω μιας ενεργειακής κρίσης εξαιτίας της δραματικής αύξησης των τιμών ενέργειας, που αυξάνει τον πληθωρισμό, συμπιέζοντας περαιτέρω την αγοραστική δύναμη των καταναλωτών. Η αυξημένη ζήτηση για φυσικό αέριο στην Ευρώπη και η μαζική εισαγωγή υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG) από την Κίνα που μείωσε τα διαθέσιμα αποθέματα, είναι παράγοντες που συνέβαλαν σε αυτή την κρίση. Παράλληλα, οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας δεν είναι σε θέση να καλύψουν το έλλειμμα προσφοράς, ενώ γεωπολιτικοί παράγοντες, επιδεινώνουν την κατάσταση ακόμα περισσότερο.
Για την Ευρώπη, η απρόσκοπτη παροχή ενέργειας σε προσιτές τιμές, που να είναι ταυτόχρονα χαμηλών εκπομπών CO2, αποτελεί κορυφαίο πολιτικό ζήτημα. Οι ηγέτες της, στην προσπάθεια τους να εξασφαλίσουν επαρκείς ενεργειακούς πόρους συγκρατώντας όσο γίνεται, το κόστος για τους καταναλωτές, είδαν μια εναλλακτική στην αξιοποίηση της πυρηνικής ενέργειας και του φυσικού αερίου. Στις 31 Δεκεμβρίου 2021, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, κατόπιν γνωμοδότησης από εμπειρογνώμονες, απέστειλε στις κυβερνήσεις των κρατών μελών ένα προσχέδιο συμπηρωματικού κατ’εξουσιοδότηση κανονισμού για το EU Taxonomy, στο οποίο συμπεριέλαβε επίσης την πυρηνική ενέργεια και το φυσικό αέριο, δίνοντας τους ένα περιθώριο τεσσάρων μηνών για να το συζητήσουν.
Πολλοί υποστηρίζουν ότι αυτό έγινε ως συμβιβαστική λύση μεταξύ Γαλλίας, που τάσσεται υπέρ της πυρηνικής ενέργειας, και Γερμανίας, που προτιμά την ηλεκτροπαραγωγή με φυσικό αέριο, καθώς υπάρχει διαφωνία στα ευρωπαϊκά κράτη για τις πηγές ενέργειας που θα συμπεριλαμβάνονται στο EU Taxonomy. Πάντως, αυτές οι τεχνολογίες δεν είναι «πράσινες». Το φυσικό αέριο έχει μεγάλο περιβαλλοντικό αποτύπωμα, εντείνοντας τις συνέπειες της κλιματικής αλλαγής, ενώ η πυρηνική ενέργεια παράγει επικίνδυνα τοξικά απόβλητα για το οικοσύστημα και την υγεία.
Στη συζήτηση για το EU Taxonomy και τις πηγές ενέργειας, θα βοηθούσε να δούμε τη διάρθρωση της παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας στην Ευρώπη. Την τελευταία πενταετία, η πυρηνική ενέργεια και το φυσικό αέριο αποτελούν τις δύο τεχνολογίες με τη μεγαλύτερη συμβολή στην παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας. Το 2021, το 27% της ηλεκτρικής ενέργειας της ΕΕ προερχόταν από πυρηνικούς σταθμούς και το 17% από φυσικό αέριο. Και αυτός είναι ένας βασικός λόγος που η Ευρωπαϊκή Επιτροπή οδηγήθηκε στην απόφαση να τις χαρακτηρίσει ως “πράσινες”, καθώς θεωρήθηκε ότι αποτελούν δύο οικονομικά αποτελεσματικούς τρόπους παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας λόγω της υπάρχουσας υποδομής και τεχνογνωσίας γύρω από αυτές.
Η πυρηνική ενέργεια και το φυσικό αέριο στο EU Taxonomy δεν είναι άνευ όρων. Υπόκειται σε συγκεκριμένες προϋποθέσεις, οι οποίες συνοδεύονται από υψηλά κόστη. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα χαρακτηρίζει τους πυρηνικούς σταθμούς βιώσιμους μόνο αν συμμορφώνονται με τα πιο πρόσφατα τεχνικά πρότυπα, αν έχουν λάβει άδεια κατασκευής έως το 2045, αν αναλαμβάνουν τη χρηματοδότηση του κόστους απόθεσης των τελικών ραδιενεργών υλικών, καθώς και των εξόδων αφόπλισης τους. Ο χαρακτηρισμός μπορεί να επεκταθεί για ακόμα δύο δεκαετίες μόνον εφόσον υπάρχουν σχέδια για την ασφαλή διαχείριση των πυρηνικών αποβλήτων — κάτι όμως που είναι δύσκολο και κοστοβόρο.
Αντίστοιχα, για το φυσικό αέριο υπάρχουν δύο επιλογές: (α) οι άμεσες εκπομπές να μην ξεπερνούν τα 270 gr CO2/kWh για παραγωγή ενέργειας ή (β) οι εκπομπές των σταθμών ηλεκτροπαραγωγής να μην ξεπερνούν τα 550 kg CO2/kW κατά μέσο όρο ετησίως για τα επόμενα 20 χρόνια, το οποίο σημαίνει μείωση των ωρών λειτουργίας των σταθμών παραγωγής σε ετήσια βάση. Επιπλέον, οι νέοι σταθμοί παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας με φυσικό αέριο για να λάβουν άδεια, θα πρέπει να αποδεικνύουν ότι:
- Δεν υπάρχει δυνατότητα παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας με χρήση ανανεώσιμων πηγών,
- Ο σταθμός αντικαθιστά μια υφιστάμενη μονάδα υψηλότερων εκπομπών και η μείωση των εκπομπών ανά kWh είναι τουλάχιστον 55%,
- Η μονάδα μπορεί να παράγει ταυτόχρονα καύσιμα χαμηλής περιεκτικότητας σε CO2 και ανανεώσιμες πηγές, σε αναλογίες τουλάχιστον 30%, 55% 100%, από το 2026, το 2030 και το 2036 αντίστοιχα,
- Υπάρχει επίσημο σχέδιο σταδιακή κατάργηση του άνθρακα στη χώρα
Τα παραπάνω χρηματοοικονομικά δεδομένα συνηγορούν ότι σε μακροχρόνια βάση, θα ήταν προτιμότερο η Ευρώπη να επιταχύνει την προώθηση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, αντί να χαρακτηρίσει τη χρήση πυρηνικής ενέργειας και φυσικού αερίου ως «αειφόρες» δραστηριότητες, έστω και μεταβατικά. Αυτό θα είχε πολλαπλά οφέλη. Καταρχήν, με την υφιστάμενη τεχνολογία, το ανά μονάδα κόστος παραγωγής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές, είναι χαμηλότερο από το κόστος παραγωγής από ορυκτά καύσιμα και πυρηνική ενέργεια. Αυτό μακροπρόθεσμα θα αντισταθμίσει το αρχικό κόστος των εγκαταστάσεων ανανεώσιμων πηγών ενέργειας.
Δεύτερον, οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας θα συνέβαλλαν στην επίτευξη κλιματικής ουδετερότητας μέχρι το 2050, στόχος αναγκαίος για την αντιμετώπιση των καταστροφικών συνεπειών της κλιματικής αλλαγής, ενώ το φυσικό αέριο και η πυρηνική ενέργεια, δυσκολεύουν την κατάσταση. Επιπλέον, η χρήση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας θα καθιστούσε την Ευρώπη ενεργειακά αυτόνομη. Η εξελισσόμενη ενεργειακή κρίση, και ο καθοριστικός ρόλος ισχυρών χωρών όπως η Ρωσία και η Κίνα στη διαμόρφωση του ισοζυγίου στην αγορά ενέργειας, δείχνει πόσο σημαντική είναι η ανεξαρτησία απέναντι σε οποιεσδήποτε γεωπολιτικές πιέσεις. Συμπερασματικά, ο χρόνος είναι λίγος, ο στόχος δύσκολος, η όποια καθυστέρηση θα στοιχίσει ανθρώπινες ζωές και δισεκατομμύρια ευρώ κάθε χρόνο, σε καταστροφές υποδομών και αποδιοργάνωση της οικονομίας.
Το EU Taxonomy, είναι ένα σημαντικό εργαλείο χρηματοδότησης της Πράσινης Συμφωνίας και ενισχύει τη διαφάνεια αναφορικά με τη βιωσιμότητα των επενδύσεων. Ωστόσο, τα κράτη μέλη είναι υπεύθυνα για το δικό τους ενεργειακό μείγμα και την ισορροπία μεταξύ ενεργειακής ασφάλειας, σταθερότητας τιμών ενέργειας και των δεσμεύσεων τους για την επίτευξη κλιματικής ουδετερότητας.
Η Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία, αποτελεί το καλύτερο εχέγγυο για την απεξάρτηση της οικονομίας από τη χρήση άνθρακα. Αυτό προϋποθέτει αύξηση των επενδύσεων σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Στο πλαίσιο του μηχανισμού ανάκαμψης και ανθεκτικότητας της ΕΕ, πρέπει η βιομηχανία καθαρής τεχνολογίας, να υποστηριχθεί χρηματοδοτικά και να αποτελέσει μέρος της οικονομικής ανάκαμψης.