Η κλιματική κρίση θα έχει σημαντικό αντίκτυπο στις επιχειρηματικές δραστηριότητες, διαταράσσοντας τα περιουσιακά στοιχεία παραγωγής, τις υποδομές και τις αλυσίδες εφοδιασμού. Όπως μας λέει ο Κωνσταντίνος Ζοπουνίδης, για να δημιουργηθούν ανθρώπινες κοινωνίες χαμηλών εκπομπών άνθρακα με χαμηλό περιβαλλοντικό αντίκτυπο, απαιτούνται βαθιές αλλαγές.
Τα τελευταία χρόνια, παρατηρείται έντονη στροφή προς τη βιώσιμη ανάπτυξη, σε όλους τους τομείς, καθώς όλο και περισσότερες επιχειρήσεις λαμβάνουν υπόψη τους τα κριτήρια ESG.
Τα τελευταία χρόνια ακούμε όλο και περισσότερο για τη βιώσιμη χρηματοοικονομική. Μπορείτε να μας πείτε σε ποιους τομείς επιδρά;
Τα τελευταία χρόνια τίθεται έντονα το πρόβλημα της βιώσιμης χρηματοοικονομικής, δηλαδή της χρηματοδότησης των επιχειρήσεων που προωθούν την κλιματική μετάβαση και «παλεύουν» έναντι της υπερθέρμανσης του πλανήτη.
Η βιώσιμη χρηματοοικονομική σχετίζεται με ένα μακροπρόθεσμο ηθικό όραμα της χρηματοοικονομικής επένδυσης.
Η βιώσιμη χρηματοοικονομική διακλαδίζεται σε διάφορα μοντέλα, τα οποία μερικά επικαλύπτονται.
Πράσινη χρηματοοικονομική
Αποτελεί ένα μέρος της ΚΥΕ που συγκεντρώνει το σύνολο των χρηματοοικονομικών λειτουργιών, προωθώντας την ενεργειακή μετάβαση και καταπολεμώντας την κλιματική αλλαγή.
Βασικό της εργαλείο είναι οι πράσινες ομολογίες, οι οποίες εκδίδονται με στόχο τη χρηματοδότηση οικολογικών πρωτοβουλιών.
Αλληλέγγυα χρηματοοικονομική
Αφορά αποταμιευτικές καταθέσεις σε αλληλέγγυα χρηματοοικονομικά προϊόντα. Οι δραστηριότητές της σχετίζονται με την απασχόληση, την κοινωνία, την κατοικία, τη διεθνή αλληλεγγύη και το περιβάλλον.
Δίνει λύση σε τρεις κατηγορίες:
- Microfinance: Πρόσβαση σε πίστωση για πληθυσμούς που βρίσκονται σε μειονεκτική θέση.
- Impact Investing: επένδυση της αποταμίευσης σε επιχειρήσεις που έχουν ισχυρό κοινωνικό ή περιβαλλοντικό αντίκτυπο.
- Social Impact Bonds: αφορά ομολογίες που αποπληρώνονται κατά τη λήξη εάν ο κοινωνικός στόχος έχει επιτευχθεί.
Η κλιματική κρίση σε ποιο βαθμό επηρεάζει τη στρατηγική των επιχειρήσεων;
Η κλιματική κρίση είναι μια συστημική και επείγουσα πρόκληση που πρέπει να επιλυθεί.
Για να δημιουργηθούν ανθρώπινες κοινωνίες χαμηλών εκπομπών άνθρακα με χαμηλό περιβαλλοντικό αντίκτυπο, απαιτούνται βαθιές αλλαγές. Οι δραστηριότητες όλων των επιχειρήσεων θα επηρεαστούν από αυτές τις αλλαγές.
Σε όλο τον κόσμο, η ισχυρή κλιματική μετατόπιση που δημιουργείται και επομένως ενισχύεται (μεγαλύτερη από +2C) θα έχει σημαντικό αντίκτυπο στις επιχειρηματικές δραστηριότητες, διαταράσσοντας τα περιουσιακά στοιχεία παραγωγής, τις υποδομές και τις αλυσίδες εφοδιασμού.
Η πρόβλεψη αυτών των εξελίξεων (είτε ήπιων είτε ξαφνικών) είναι επομένως απαραίτητη για την οικοδόμηση επιχειρηματικής στρατηγικής που θα στοχεύει σε μια μορφή ανθεκτικότητας μεσοπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα.
Η κλιματική κρίση αντιπροσωπεύει μια κρίσιμη και θεμελιώδη στρατηγική πρόκληση για όλες σχεδόν τις επιχειρήσεις και είναι επιτακτική ανάγκη οι μάνατζέρ τους να το λάβουν υπόψη.
Σύμφωνα με τους ειδικούς του κλάδου, η κλασική στρατηγική του οικονομικού μοντέλου βασίζεται στην ιδέα ότι η φύση είναι δωρεάν πόρος, αλλά αυτή η στάση δεν είναι πλέον βιώσιμη. Η νέα στρατηγική του οικονομικού μοντέλου πρέπει να λαμβάνει υπόψη το κόστος για τον πλανήτη από τη χρήση και τη μόλυνση του νερού και του αέρα. Η μη λήψη υπόψη του κόστους για τον πλανήτη αποτελεί σημαντικό κίνδυνο για τις επιχειρήσεις.
Οι στόχοι που έχουν τεθεί για τη μείωση του ανθρακικού αποτυπώματος απαιτούν σημαντικές επενδύσεις από την πλευρά των επιχειρήσεων. Είστε αισιόδοξος για την επίτευξή τους;
Οι παγκόσμιες προσπάθειες για τη μείωση του ανθρακικού αποτυπώματος είναι καταδικασμένες σε αποτυχία εάν δεν καλύπτουν όλες τις ανθρώπινες δραστηριότητες που παράγουν εκπομπές αερίων θερμοκηπίου. Οι επιστήμονες έχουν διαπιστώσει τη σχέση μεταξύ του κλίματος και των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου εδώ και πολύ καιρό. Υπάρχουν άφθονα δεδομένα ότι αυτά τα αέρια έχουν μετρήσιμο αντίκτυπο στο παγκόσμιο κλίμα, οδηγώντας σε αύξηση του αριθμού των πλημμυρών, πυρκαγιών, τυφώνων και άλλων ακραίων καιρικών φαινομένων που συνδέονται με την κλιματική αλλαγή για αρκετά χρόνια, δεκαετίες.
Είμαι σίγουρος και αισιόδοξος ότι οι επιχειρήσεις μπορούν να αντισταθμίσουν το αποτύπωμα άνθρακα.
Η εθελοντική αντιστάθμιση άνθρακα επιτρέπει στις επιχειρήσεις να εξουδετερώνουν τις εκπομπές που παράγονται από τη δραστηριότητά τους και δεν μπορούν να εξαλειφθούν πλήρως. Είναι λοιπόν απαραίτητο να χρηματοδοτηθεί η ενεργειακή μετάβαση και η επιβράδυνση της υπερθέρμανσης του πλανήτη.
Συμπληρωματικά, θα πρότεινα μερικούς τρόπους μείωσης του ανθρακικού αποτυπώματος.
Η δύναμη των 4 R
- Reduce
- Reuse
- Refuse
- Recycle
- Ορθολογική χρήση του νερού στη βιομηχανία.
- Υιοθέτηση βιώσιμων υλικών.
- Δοκιμή νέων μεθόδων κατασκευής.
- Εφαρμογή νέων τεχνολογιών.
Οι επιδόσεις των εταιρειών ως προς τα κριτήρια ESG λαμβάνονται σοβαρά υπόψη από τους επενδυτές. Πόσο δύσκολη είναι η μετάβαση των επιχειρήσεων σε ένα βιώσιμο περιβάλλον;
Τα τελευταία χρόνια, παρατηρείται έντονη στροφή προς τη βιώσιμη ανάπτυξη, σε όλους τους τομείς. Όλο και περισσότερες επιχειρήσεις λαμβάνουν υπόψη τους τα κριτήρια ESG και φαίνεται πως όλες οι τάσεις στρέφονται από τη στείρα απόδοση των κεφαλαίων, στον αντίκτυπο που έχουν όλες οι επενδύσεις στο περιβάλλον και τον άνθρωπο.
Η σχέση μεταξύ βιωσιμότητας και χρηματοοικονομικών επιδόσεων συζητείται σε πολλές επιστημονικές έρευνες. Η πλειονότητα των ερευνών προτείνει μια θετική σχέση μεταξύ της απόδοσης της βιωσιμότητας και της χρηματοοικονομικής απόδοσης. Αυτό που εξακολουθεί να είναι ασαφές όμως, είναι η κατεύθυνση της αιτιότητας (direction of causality) που μπορεί να εξηγηθεί από δύο θεωρίες, τη θεωρία διαθεσιμότητας των πόρων και τη θεωρία καλής διαχείρισης. Βέβαια, σε πρόσφατη δημοσίευση στο περιοδικό FinancePro (033, Δεκέμβριος 2023 – Ιανουάριος 2024), οι συγγραφείς Δημήτρης Καινούργιος και Φωτεινή Σάντα, διενεργώντας ανάλυση panel data με μοντέλα σταθερών και τυχαίων επιδόσεων, έδειξαν ότι οι υψηλές επιδόσεις ESG έχουν θετικό αντίκτυπο στην αξία των ελληνικών εισηγμένων, αλλά αρνητικό αντίκτυπο στην κερδοφορία τους. Ενώ σε άλλες χώρες η μετάβαση των επιχειρήσεων σε ένα βιώσιμο περιβάλλον έχει πλέον καθιερωθεί και θεωρείται δεδομένο, στη χώρα μας άργησε πολύ να κάνει την εμφάνισή της, καθώς πολλοί ήταν αυτοί που είχαν φόβο για αυτού του είδους τις επενδυτικές κινήσεις.
Πάντως, οι δύο πρόσφατες δημοσιεύσεις μας:
- Βιώσιμη χρηματοοικονομική: Κλιματική αλλαγή και κριτήρια ESG (K. Ζοπουνίδης, Μ. Δούμπος, Αιμ. Γαλαριώτης, Μ. Εσκαντάρ, Εκδόσεις Κλειδάριθμος, 2023)
- Κοινωνικά Υπεύθυνη Επένδυση: Μέθοδοι και κριτήρια ESG, Κ. Ζοπουνίδης, Μ. Εσκαντάρ, Εκδόσεις Κλειδάριθμος, 2022)
δείχνουν τη μεγάλη αλλαγή που συντελείται με την εισαγωγή κριτηρίων ESG στη στρατηγική των ελληνικών επιχειρήσεων.
Τέλος, στο τελευταίο τεύχος του περιοδικού FinancePro (033), αναπτύχθηκε ένα νέο rating για το κλίμα (Κλιματικό Rating, Κ. Ζοπουνίδης) που έχει στόχο τη μέτρηση του αποτυπώματος άνθρακα από τις επιχειρήσεις (CDP: Carbon Disclosure Project).