Στο παρόν άρθρο παρουσιάζονται επιλεκτικά κάποιες διαστάσεις του θέματος, που θα αποτελέσει χώρο έρευνας, μελέτης και εντέλει εφαρμογής, μακάρι σύντομα και ποιοτικά. Η Λογιστική Τριπλού Κεφαλαίου (στο εξής TCA) είναι ένα πλαίσιο αποτύπωσης της λειτουργίας (οικονομικής θέσης, αποδοτικότητας, επίτευξης ικανοποιητικών δεικτών λειτουργίας κ.λπ.) μιας επιχείρησης, το οποίο λαμβάνει υπόψη τρεις διαστάσεις του κεφαλαίου: χρηματοοικονομικό, φυσικό/natural και κοινωνικό. Η μεγάλη, αναγκαία και ολοένα εντεινόμενη συζήτηση των τελευταίων ετών περί της Βιωσιμότητας (Sustainability) των επιχειρήσεων (Environment, Social, Governance / ESG) είναι άρρηκτα συνδεμένη με το υπό διαμόρφωση πλαίσιο του Τριπλού Κεφαλαίου, κατά το οποίο περιβαλλοντικές και κοινωνικές διαστάσεις, δεδομένα και μετρήσιμα μεγέθη, λαμβάνονται υπόψη αφενός για τη λήψη αποφάσεων και αφετέρου για τις γνωστοποιήσεις στους απολογισμούς των εταιρειών.
Σχετικά με τη λήψη των αποφάσεων, αυτή αποτελεί μεν εσωτερική διαδικασία της επιχείρησης, για την οποία πιθανόν να μην δοθεί πληροφόρηση προς τα έξω (π.χ. σχετικά με το κόστος παραγωγής ενός προϊόντος) όμως και στο κόστος αυτό πρέπει να συνυπολογίζονται αναλώσεις και των τριών μορφών κεφαλαίου, ώστε η επιχείρηση να λειτουργεί σε πλαίσιο βιωσιμότητας. Η λήψη αποφάσεων (και η διακυβέρνηση γενικότερα) περιλαμβάνει τις σχέσεις -αποδοχές, παροχές κ.λπ.- με το προσωπικό, τις επιλογές προμηθευτών, την υποστήριξη των πελατών και γενικότερα κάθε λειτουργία και τις σχέσεις με όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη. Συνεπώς, η λήψη αποφάσεων, ως εσωτερική κυρίως διαδικασία, στη βάση του TCA, δεν είναι μεν εύκολη, αλλά μπορεί να υφίσταται βελτιωτικές προσαρμογές σε μια επιχείρηση για κάποιο διάστημα. Αντίθετα, οι προς τα έξω γνωστοποιήσεις βάσει της TCA, αναμένονται να έχουν μεγαλύτερη δυσχέρεια, άσχετα αν, π.χ., εν μέρει το κόστος πωλήσεων (ως μέγεθος της Κατάστασης Αποτελεσμάτων) έχει επηρεαστεί από τη λήψη αποφάσεων και την κοστολόγηση, όπου όπως αναφέρεται ανωτέρω, πρέπει να συνυπολογίζονται αναλώσεις και των τριών μορφών κεφαλαίου.
H Λογιστική Τριπλού Κεφαλαίου αποτελεί προτεραιότητα για την Ευρωπαϊκή Ένωση, αλλά και για την Παγκόσμια Τράπεζα, που εστιάζοντας στην οικονομική και ταυτόχρονα πράσινη και κοινωνική ανάκαμψη, ωθούν προς περισσότερη φυσική και κοινωνική λογιστική, ενσωματωμένες στους Απολογισμούς των εταιρειών. Ταυτόχρονα, η Επιτροπή των Διεθνών Λογιστικών Προτύπων ανέπτυξε δύο Πρότυπα σχετικά με γνωστοποιήσεις, σχετιζόμενες με τη βιωσιμότητα και το κλίμα.
Η ενωρίτερη ενσωμάτωση του νέου αυτού λογιστικού πλαισίου αποτύπωσης (για το οποίο σαφώς η εφαρμογή χρειάζεται σημαντική ακόμη μελέτη, εκπαίδευση, προσοχή και έλεγχο) θα έχει σημαντικά οφέλη για τις επιχειρήσεις εκείνες που θα είναι πρωτοπόρες χρονικά και κυρίως ποιοτικά, όπως βλέπουμε ήδη να συμβαίνει με τις εταιρείες που εμφανίζουν υψηλή ποιότητα δράσεων ESG μέσω των Απολογισμών Βιωσιμότητάς τους. Δεν είναι μόνο ότι αναγνωρίζονται από τους επενδυτές και υπάρχει η σχετική θετική επίπτωση στις τιμές των μετοχών, αλλά μπορούν να επωφεληθούν μέσω νέων ευκαιριών, επέκτασης σε νέες αγορές, προσέλκυσης ταλέντων, ευρύτερης αναγνώρισης κ.λπ.
Οι μεθοδολογίες ανάπτυξης της TCA μπορεί να διαφοροποιούνται (από την άποψη της τεχνικής προσέγγισης), είναι όμως απαραίτητο κατά αυτή, να ενσωματώνονται περιβαλλοντικές και κοινωνικές διαστάσεις στη χρηματοοικονομική πληροφόρηση. Εκτιμάται ότι δεν θα τύχει μεν άμεσης (και ιδιαίτερα υποχρεωτικής, ενόσω δεν υπάρχουν υποδείγματα) εφαρμογής η Λογιστική Τριπλού Κεφαλαίου, αλλά θα υπάρξουν επιχειρήσεις που θεωρούνται πρωτοπόρες ή επιθυμούν την πρωτοπορία, οι οποίες θα εμφανίσουν σχετική πληροφόρηση με κάποια τυποποίηση στο εγγύς μέλλον.
Συμπερασματικά, η ενσωμάτωση της Λογιστικής Τριπλού Κεφαλαίου (TCA) στη λήψη αποφάσεων και στη χρηματοοικονομική πληροφόρηση, είναι πολύ σημαντικά βήματα στην κατεύθυνση της επίτευξης ή βελτίωσης της βιωσιμότητας. Ταυτοχρόνως, οι επιχειρήσεις αντιμετωπίζουν σχετικούς κινδύνους ενώ μπορούν να επωφεληθούν πολλαπλώς.