Καθώς τα Μ&A καθιερώνονται ως η απόλυτη στρατηγική κίνηση συμμαχίας, πώς διαμορφώνονται τα κυρίαρχα trends στον συγκεκριμένο τομέα το 2022 και γιατί πίσω από κάθε επιτυχημένο deal κρύβεται ένας ικανός CFO;
Στη μακρά ιστορία της ανθρωπότητας αυτοί που έμαθαν να συνεργάζονται και να αυτοσχεδιάζουν πιο αποτελεσματικά είναι και εκείνοι που επικράτησαν, είχε πει κάποτε ο Κάρολος Δαρβίνος και αναμφισβήτητα οι συγχωνεύσεις & εξαγορές αποδεικνύονται μια στρατηγική κίνηση συμμαχίας των επιχειρήσεων που οδηγεί στη διεκδίκηση υψηλότερων μεριδίων αγοράς και στην άσκηση μεγαλύτερης επιρροής στους πελάτες.
Μελέτη της Grant Thornton αναφέρει πως η δράση των επιχειρήσεων στον συγκεκριμένο τομέα έχει τις ρίζες της στο μακρινό 1980, όταν η απελευθέρωση των αγορών και η πρόοδος της τεχνολογίας εγκαινίασαν την εποχή των μεγάλων συμφωνιών. Πώς διαμορφώνονται όμως τα κυρίαρχα trends στις συγχωνεύσεις και εξαγορές σήμερα και πόσο καθοριστική αποδεικνύεται η συμβολή του οικονομικού διευθυντή στον εντοπισμό πιθανών συνεργειών και ευκαιριών μετασχηματισμού που δημιουργούν εταιρική αξία;
Χρονιά-σταθμός το 2021 για τα Μ&Α
Η οικονομία μετά την πανδημία σημειώνει δυναμική ανάκαμψη, δημιουργώντας πρόσθετα κεφάλαια στους επενδυτές, μας λέει η Στεφανία Γιώτα, Προϊσταμένη Τμήματος Αναπτυξιακών Προγραμμάτων στην Alpha Plan Consultants, τονίζοντας πως το 2021 αποτέλεσε μια χρονιά-ρεκόρ για τη νέα επιχειρηματική τάση των συγχωνεύσεων.
Πράγματι, όπως επιβεβαιώνουν και τα στοιχεία της Dealogic τα οποία παραθέτει το Reuters, το 2021 αποδείχθηκε καθοριστικό σε παγκόσμιο επίπεδο για τις συγχωνεύσεις και τις εξαγορές, αφού έως τις 16 Δεκεμβρίου η συνολική αξία τους υπερέβη τα 5 τρις. δολάρια, αγγίζοντας τα 5,63 τρις. δολάρια και αφήνοντας πίσω κατά περισσότερο από 1 τρις. δολάρια τα 4,42 τρισ. δολάρια του προηγούμενου ρεκόρ, που σημειώθηκε πριν από τη μεγάλη χρηματοπιστωτική κρίση του 2007. Και οι ελληνικές επιχειρήσεις, όμως, διένυσαν την πιο παραγωγική τους χρονιά από πλευράς εξαγορών το 2021, καθώς σύμφωνα με την Pwc προσέλκυσαν συνολικά κεφάλαια ύψους 12 δισ. ευρώ μέσα από εξαγορές και συγχωνεύσεις, εκδόσεις εταιρικών ομολόγων, αυξήσεις μετοχικού κεφαλαίου και αποκρατικοποιήσεις.
Συγκεκριμένα, το 2021 πραγματοποιήθηκαν 76 εξαγορές και συγχωνεύσεις, με τη συνολική τους αξία να αγγίζει τα 4,3 δισ. ευρώ, ισοδυναμώντας με αύξηση της τάξης των 200 εκατ. ευρώ σε σύγκριση με το 2020.
Επιπλέον, ενώ ο αριθμός των συναλλαγών ήταν κατά 29% αυξημένος σε σχέση με το προηγούμενο έτος, η μέση αξία τους μειώθηκε κατά 13 εκατ. ευρώ. Τα τρόφιμα (Chipita, Vivartia), η φαρμακευτική (Pharmathen), ο ασφάλειες (Metlife, Εθνική Ασφαλιστική) και η κινητή τηλεφωνία (Wind Ελλάς) είναι οι κλάδοι στους οποίους έλαβαν χώρα οι εξαγορές, με τις μεγαλύτερες ιδιωτικές εξαγορές ή συγχωνεύσεις να είναι αυτές της Chipita με 1,64 δισ. ευρώ, της Wind με 980 δισ. ευρώ, της Pharmathen με 1,6 δισ. ευρώ, της Vivartia με 600 εκατ. ευρώ και του Ελληνικού, με 915 εκατ. ευρώ.
Μικρότερες αλλά πολύ δυναμικές συγχωνεύσεις ήταν αυτές της MetLife που απέκτησε η NN Group σε Ελλάδα και Πολωνία με τίμημα 548 εκατ. ευρώ και της Εθνικής Ασφαλιστικής που απέκτησε η CVC Capital Partners (όπως και τη Vivartia) με 505 εκατ. ευρώ. Ένα δικό μας, πρόσφατο παράδειγμα είναι η εξαγορά της ΖΗΡΕΙΑ ΕΠΕ, στην περιοχή της Κορίνθου, μας αναφέρει ο Γιάννης Γεωργαντζής, Director of Budgeting & Planning της ΧΗΤΟΣ ΑΒΕΕ.
Καθώς οι εν λόγω διαδικασίες είναι ιδιαίτερα απαιτητικές στην προετοιμασία και τον έλεγχό τους, ο ρόλος ενός εξειδικευμένου συμβούλου/ελεγκτή κρίνεται ως απαραίτητος, μας πληροφορεί ο Δημήτρης Δημητρίου, CEO & Ιδρυτής της CPA, τονίζοντας τη μεγάλη εμπειρία και τεχνογνωσία της CPA στον τομέα των συγχωνεύσεων και εξαγορών. Διαθέτουμε όλα τα εργαλεία που οδηγούν στην επιτυχή ολοκλήρωση των συμφωνιών, αναφέρει χαρακτηριστικά.
Οι μεγαλύτερες προκλήσεις και τα κυρίαρχα trends
Η επιχειρηματική ευκαιρία μιας συγχώνευσης ή εξαγοράς συνιστά μια στρατηγική που μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε βραχυπρόθεσμο επίπεδο για την επιχειρηματική βιωσιμότητα και τον εκσυγχρονισμό ενώ μακροπρόθεσμα προσδίδει ανθεκτικότητα και ανταγωνιστικό πλεονέκτημα, λειτουργώντας ως εισιτήριο για νέες αγορές, μας λέει Δημήτρης Δημητρίου, σημειώνοντας ωστόσο ότι ο σύγχρονος επιχειρηματικός στίβος είναι πιο απαιτητικός από ποτέ, ειδικά όταν συνοδεύεται από αιφνίδιες κρίσεις όπως εκείνες που δημιούργησε η πανδημία και εντείνει πλέον ο πόλεμος.
Σύμφωνα με την έρευνα που διεξήγαγε η KPMG τον Νοέμβριο-Δεκέμβριο του 2021 σε 350 στελέχη των ΗΠΑ που συμμετείχαν είτε άμεσα είτε έμμεσα στη σύναψη των συμφωνιών, για το 61% αυτών οι υψηλές αποτιμήσεις θα επιδράσουν σημαντικά στη δραστηριότητα των συγχωνεύσεων και εξαγορών ενώ για το 56% καθοριστικό ρόλο θα διαδραματίσουν οικονομικές μεταβλητές, όπως η συνολική ρευστότητα. Για το 55% ανασταλτικό στοιχείο στα Μ&Α θεωρείται ο έντονος ανταγωνισμός για έναν περιορισμένο αριθμό στόχων υψηλής αξίας και για το 52% παράγοντες εφοδιαστικής αλυσίδα.
Περισσότερα από τα μισά στελέχη θα επιδιώξουν να αποκτήσουν ολόκληρες εταιρείες για να βοηθήσουν στη διαφοροποίηση των εμπορικών τους χαρτοφυλακίων ενώ σχεδόν το 60% αναζητά πρόσβαση σε νέα προϊόντα, υπηρεσίες και τεχνολογίες. Σήμερα, η μεγαλύτερη πρόκληση που αντιμετωπίζουν οι εταιρείες είναι να βρουν έξυπνους τρόπους και εργαλεία για να υποστηρίξουν το όραμα και τη ρευστότητά τους, να ενταχθούν σε αλυσίδες αξίας αλλά και να ενσωματώσουν ψηφιακές τεχνολογίες, αυξάνοντας την καινοτομική τους ικανότητα, δηλώνει στο Finance Pro ο Δημήτρης Δημητρίου.
Σύμφωνα με την έρευνα της Deloitte Future of M&A Trends 2022 που διεξήχθη από τις 26 Αυγούστου έως τις 7 Σεπτεμβρίου του 2021 με συμμετέχοντες 1.300 στελέχη επιχειρήσεων και εταιρειών ιδιωτικών επενδυτών (PEI), το 92% των ερωτηθέντων αναμένει ότι ο όγκος των συναλλαγών M&A θα αυξηθεί ή θα παραμείνει ίδιος τους επόμενους 12 μήνες, το 57% έχει προβεί σε εκποίηση τους τελευταίους 12 μήνες ενώ το 32% εξετάζει το ενδεχόμενο εκποίησης.
Για το 54% των συμμετεχόντων στην έρευνα, το αυστηρότερο ρυθμιστικό περιβάλλον θα προκαλέσει αύξηση των συγχωνεύσεων και εξαγορών ενώ το 68% δείχνει μεγαλύτερο ενδιαφέρον για τη σύναψη διεθνών συμφωνιών το επόμενο έτος. Περισσότερες από τις μισές (53%) των εταιρειών που συμμετείχαν στην έρευνα έχουν αναδιαρθρωθεί από την αρχή της πανδημίας, το 44% εξετάζει το ενδεχόμενο αναδιάρθρωσης τους επόμενους 12 μήνες, ενώ στους πιο συνηθισμένους λόγους για την αναδιάρθρωση συγκαταλέγονται ο ψηφιακός μετασχηματισμός, η απλοποίηση της διαδικασίας και η αυτοματοποίηση. Για σχεδόν τα δύο τρίτα (63%) των ερωτηθέντων, η επιτυχία της δραστηριότητας συγχωνεύσεων και εξαγορών εξαρτάται σε μέτριο ή μεγάλο βαθμό από έναν επιτυχημένο μετασχηματισμό ενώ το 34% των εταιρειών που συμμετείχαν στην έρευνα δηλώνουν ότι εφαρμόζουν μετασχηματιστική αναδιάρθρωση εν εξελίξει των συμφωνιών τους.
Ρυθμιστές των εξαγορών και συγχωνεύσεων τα κριτήρια ESG
Πρωταρχικός στόχος» των συγχωνεύσεων& εξαγορών είναι η ενίσχυση της απόδοσης των ESG ή η βελτίωση του αποτυπώματος βιωσιμότητας για το 25% των διευθυνόντων συμβούλων των ΗΠΑ που επιδιώκουν δραστηριότητες συγχωνεύσεων και εξαγορών φέτος, σύμφωνα με την έρευνα της ΕΥ, που περιελάβανε 336 επιχειρήσεις διαφόρων μεγεθών – 63% εισηγμένες και 37% ιδιωτικές.
Για τη δημιουργία αξίας μέσω του M&A απαιτείται στρατηγική η οποία οφείλει να ενσωματώνει πλήρως τις απαιτήσεις του ESG, μας επιβεβαιώνει ο Γιάννης Γεωργαντζής, τονίζοντας πως μια τέτοια αλλαγή ξεκλειδώνει την ανταγωνιστικότητα, την κερδοφορία και την προσέλκυση κεφαλαίων και ενισχύει την αξιοπιστία των επιχειρήσεων, καθώς οι πελάτες, οι επενδυτές, οι εργαζόμενοι, οι κοινωνίες και οι κυβερνήσεις περιμένουν από τις εταιρίες να παίξουν τον ρόλο τους στη δημιουργία ενός δικαιότερου και πιο βιώσιμου πλανήτη. Μια σειρά από συγκλίνοντα γεωπολιτικά γεγονότα που επηρεάζουν το κόστος ενέργειας, με την υιοθέτηση μακροχρόνιων πολιτικών από τη διεθνή κοινότητα για τη κλιματική αλλαγή, έχουν δημιουργήσει ένα νέο τοπίο που επιταχύνει την αναγκαιότητα επενδυτικών και λειτουργικών παρεμβάσεων στις επιχειρήσεις, μας πληροφορεί ο Πάρης Κοκορότσικος, Διευθύνων Σύμβουλος, Ευρωσύμβουλοι ΑΕ, συμπληρώνοντας πως υπάρχει πλέον απόλυτη ταύτιση των στόχων ESG -των σχετικών με το περιβάλλον- με τους οικονομικούς στόχους για μείωση της κατανάλωσης ενέργειας άλλα και μείωση της χρήσης, πρωτογενώς ή δευτερογενώς, ορυκτών πηγών ενέργειας για τις ανάγκες των επιχειρήσεων. Στην έρευνά της Bain&Company, στην οποία συμμετείχαν 281 στελέχη συγχωνεύσεων και εξαγορών, μόνο το 11% αξιολογεί εκτενώς την περιβαλλοντική, κοινωνική και εταιρική διακυβέρνηση (ESG) στη διαδικασία σύναψης συμφωνιών σε τακτική βάση σήμερα αλλά το 65% αναμένει αύξηση της εστίασης της εταιρείας τους στο ESG τα επόμενα τρία χρόνια.
Τα επιχειρηματικά οικοσυστήματα/εταιρικά σχήματα που προκύπτουν, επιδιώκουν να βελτιώσουν τις ψηφιακές τους ικανότητες μέσω ψηφιακού μετασχηματισμού, να μειώσουν το ανθρακικό τους αποτύπωμα μέσω νέων τεχνολογιών και διαδικασιών και να επιτύχουν στόχους βιώσιμης ανάπτυξης, μας λέει η Στεφανία Γιώτα, σημειώνοντας πως οι παραπάνω προσεγγίσεις σχετίζονται με την εταιρική κουλτούρα και επιτυγχάνονται μόνο μέσω αυτής. Εμείς στην ΧΗΤΟΣ ΑΒΕΕ για να προχωρήσουμε με τη συγκεκριμένη εξαγορά της ΖΗΡΕΙΑ ΕΠΕ εξετάσαμε με ιδιαίτερη προσοχή το αειφόρο πλαίσιο της εταιρίας στόχου, πέραν των οικονομικών, φορολογικών και νομικών στοιχείων, αποκαλύπτει στο Finance Pro o Γιάννης Γεωργαντζής, τονίζοντας την προσεκτική μελέτη της εταιρείας σχετικά με το πώς και σε ποιο βαθμό οι μελλοντικές συνέργειες και η μείωση των αποστάσεων από τα αστικά κέντρα θα συμβάλουν τόσο στη μείωση του συνολικού αποτυπώματος μέσω της μείωσης των ρύπων όσο και στη βελτίωση της κερδοφορίας τους.
Διαμορφώσαμε πλάνο εκσυγχρονισμού των εγκαταστάσεων της ΖΗΡΕΙΑ ΕΠΕ, ώστε να ανταποκρίνονται πλήρως στα περιβαλλοντικά και παραγωγικά πρότυπα που έχει θέσει η ΧΗΤΟΣ ΑΒΕΕ ενώ ταυτόχρονα φροντίζουμε η επένδυσή μας να έχει θετικό αντίκτυπο στην τοπική κοινωνία, δημιουργώντας νέες θέσεις εργασίας, υπογραμμίζει ο Γιάννης Γεωργαντζής. Συνολικά όλοι οι στόχοι, και οι οικονομικοί και της βιώσιμης ανάπτυξης, μπορούν να εξυπηρετηθούν από τον σχεδιασμό ενός ολοκληρωμένου προγράμματος μείωσης του ανθρακικού αποτυπώματος της επιχείρησης που ταυτόχρονα οδηγεί σε μείωση του ενεργειακού κόστους, μας εξηγεί ο Πάνος Κοκορότσικος, τονίζοντας πως για τον συγκεκριμένο στόχο το πρόγραμμα μπορεί να εξυπηρετηθεί χρηματοδοτικά και από μια μεγάλη γκάμα χρηματοδοτικών πηγών, όπως από το Ταμείο Ανάκαμψης.
O CFO ως πρωταγωνιστής των συναλλαγών M&A
Ο CFO είναι το κεντρικό πρόσωπο κατά τη διάρκεια μιας συναλλαγής M&A, επισημαίνει η Στεφανία Γιώτα. Σύμφωνα με έρευνα της McKinsey & Company σε 200 παγκόσμιους CFOs, το 39% αυτών διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο στην αρχική στρατηγική συγχώνευσης ενώ το 42% συμμετείχε στην εκτέλεση της συμφωνίας. Σε κάθε Μ&Α ο ρόλος του CFO είναι πάντα σημαντικός και αφορά κυρίως την επιβεβαίωση της κερδοφορίας της συναλλαγής, τη χρηματοδότησή της και την εκτίμηση του ρίσκου, μας λέει ο Γιάννης Γεωργαντζής, αναφέροντας χαρακτηριστικά πως συχνά ο CFO είναι ο «εκλεκτός» που αναλαμβάνει σημαντικό ρόλο στην οργανική ενοποίησης των εταιριών και των συστημάτων. Ο ρόλος του CFO, από τη μεριά του αγοραστή, ξεκινάει ακόμα και πριν από την έναρξη της διαδικασίας συγχώνευσης ή εξαγοράς μιας εταιρείας, καθώς πρέπει να θέσει τα δύσκολα ερωτήματα και τις διαδικασίες που αφορούν τις λεπτομέρειες της εξεταζόμενης συναλλαγής, το χρονοδιάγραμμα, τις πιθανές κρυμμένες αξίες και τους πιθανούς κινδύνους που ελλοχεύουν στην ιστορικότητα της εταιρείας-στόχου, μας αποκαλύπτει ο Αλέξανδρος Βάσσος, Αντιπρόεδρος Δ.Σ., Partner – Financial Advisory Services στη DIADIKASIA BUSINESS CONSULTING Α.Ε. Απαιτείται να επικυρώσει τη θέση της κερδοφορίας κυρίως μέσω μελλοντικών ταμειακών ροών, να εκτιμήσει τους οικονομικούς κινδύνους που ενδέχεται να προκύψουν και να επιβλέψει τη διαδικασία δέουσας επιμέλειας, η οποία επιτυγχάνεται μεγιστοποιώντας την χρήση data analytics για την ορθότητα των συναλλαγών και την αποφυγή αχρείαστου ρίσκου, συμπληρώνει η Στεφανία Γιώτα.
Ο συντονισμός ή η αξιολόγηση του επιχειρηματικού σχεδίου και η μελέτη αποτίμησης της εξαγοραζόμενης εταιρείας από την πλευρά του οικονομικού διευθυντή καθίσταται αναγκαίο να γίνει λαμβάνοντας υπόψη τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της εξαγοράς αλλά και τις πιθανές συνέργειες που θα αναπτυχθούν με την εταιρεία του, υπογραμμίζει ο Αλέξανδρος Βάσσος, αναφέροντας ότι βάσει της μελέτης αυτής, ο CFO θα παρέχει στο CEO και στην ομάδα υλοποίησης του deal τα απαραίτητα εργαλεία για τη διαπραγμάτευση και το επιτυχές κλείσιμο του. Όσον αφορά τη διαχείριση της εφοδιαστικής αλυσίδας, τα περιβαλλοντικά, κοινωνικά κριτήρια και τα πρότυπα διακυβέρνησης (ESG) και η συμμόρφωση έχουν αποκτήσει μεγαλύτερη σημασία.
Στο πλαίσιο αυτό, ο ρόλος του CFO με τις επιπρόσθετες δεξιότητες είναι και θα είναι κομβικός καθώς αφενός θα ενισχύσει την αξιοπιστία και τη διαθεσιμότητα των σχετικών στοιχείων και αφετέρου θα ηγηθεί της εφαρμογής των στρατηγικών εκείνων που ενισχύσουν την ESG εικόνα μετά την ολοκλήρωση της συναλλαγής, σχολιάζει ο Γιάννης Γεωργαντζής. Σύμφωνα με τον Πάρη Κοκορότσικο κρίνεται ως αναγκαία η ενεργή συμμέτοχη του CFO της επιχείρησης σε όλα τα στάδια του συνολικού σχεδιασμού, που θα πρέπει να συνδυάζει τα χρηματοοικονομικά κριτήρια της απόδοσης της επένδυσης, την επίτευξη σοβαρής μείωσης του αποτυπώματος διοξειδίου άνθρακα και τη μέγιστη δυνατή αξιοποίηση των χρηματοδοτικών εργαλείων. Ένα ενδεικτικό τέτοιο ολοκληρωμένο πρόγραμμα, με διαφορετική βαρύτητα στα επί μέρους συστατικά του ανάλογα με το είδος της επιχείρησης αφορά ένα συνδυασμό επενδύσεων στην ηλεκτροκίνηση με φόρτιση από ιδιοπαραγομενη και αποθηκευόμενη ενέργεια, μέτρα ενεργειακής αναβάθμισης των κτιριακών εγκαταστάσεων της επιχείρησης, αλλαγές σε παραγωγικό εξοπλισμό με νέο αποτελεσματικότερο ενεργειακά, ιδιοπαραγωγή ενέργειας και net metering από AΠΕ και αγορά υπόλοιπου αναγκαίου ποσού ενέργειας από προμηθευτές πράσινης ενέργειας, μας εξηγεί ο Πάρης Κοκορότσικος υπογραμμίζοντας πως σε ένα τόσο ετερόκλητο μίγμα παρεμβάσεων CAPEX &OPEX ο ρόλος του ενημερωμένου CFO στα θέματα της ενέργειας και ESG είναι κεντρικός για την επίτευξη της βέλτιστης εταιρικής λύσης.