Τoυ John Exarhos, B.A Economics | M.B.A | Ph.D Cand.
Τις τελευταίες ημέρες διάβασα ένα νομικό άρθρο στον κυριακάτικο τύπο που αναφερόταν στον νόμο 4706/2020, της εταιρικής διακυβέρνησης των Α.Ε., και στο άρθρο 96 του νόμου 4548/2018, στο οποίο αναφέρεται ότι ανώτατο καθήκον οποιουδήποτε διοικητικού συμβουλίου μιας εταιρείας είναι η επίτευξη κέρδους. Η έννοια αυτή μας διδάχθηκε από το κολέγιο κιόλας και αναφερόταν στο Δόγμα του Φρίντμαν (1970), τη Θεωρία των Μετόχων. Πρόκειται για μια κανονιστική θεωρία της επιχειρηματικής ηθικής που διατυπώθηκε από τον οικονομολόγο Μίλτον Φρίντμαν, η οποία υποστηρίζει ότι η αποκλειστική ευθύνη μιας εταιρείας ανήκει στους μετόχους της.
Αυτή η πρωταρχική προσέγγιση των μετόχων θεωρεί τους μετόχους ως τον οικονομικό κινητήρα του οργανισμού και τον μοναδικό φορέα στον οποίο η εταιρεία είναι κοινωνικά υπεύθυνη. Ως εκ τούτου, στόχος της εταιρείας είναι να μεγιστοποιήσει τις αποδόσεις για τους μετόχους. Το Δόγμα του Φρίντμαν, ότι κοινωνική ευθύνη των επιχειρήσεων είναι να αυξήσουν τα κέρδη τους, άσκησε μεγάλη επιρροή στον εταιρικό κόσμο, αλλά δέχτηκε και δριμεία κριτική. Ο Φρίντμαν υποστήριξε ότι μια εταιρεία δεν έχει καμία κοινωνική ευθύνη έναντι του κοινού ή της κοινωνίας και ότι μόνη της ευθύνη είναι οι μέτοχοί της. Να επισημάνω ότι τα οικονομικά δόγματα του παρελθόντος έχουν αμφισβητηθεί από την ίδια την ιστορία. Στο εγγύς μέλλον θα δούμε ότι οι νόμοι που έχουν ψηφιστεί και ακολουθούνται από μεγάλες και μικρές εταιρείες στην Ελλάδα (νόμος 4706/2020 & νόμος 4548/2018) θα αναθεωρηθούν και θα αμφισβητηθούν από νομικούς συμβούλους και, ευελπιστούμε, από την ίδια την Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς.
Προς το παρόν, ο νέος νόμος 4706/2020 φέρει την “ετικέτα” του εταιρικού νόμου 4548/2018 και φαίνεται ήδη ότι στερείται μιας οραματικής νομικής προοπτικής του ESG, ακόμη και κάτω από αυτές τις πολύ κρίσιμες παγκόσμιες στιγμές της εποχής του COVID. Πολύ σημαντικό επίσης είναι να μην επιτραπεί η ερμηνεία του νόμου, όπως ήδη ακούγεται στους νομικούς κύκλους που διάβασα σε πρόσφατη συνέντευξη νομικού τμήματος εισηγμένης εταιρίας (με κεφαλαιοποίηση 879 εκ €, κλείσιμο 26.02.21) στο Ελληνικό Χρηματιστήριο. Ο νέος ακανθώδης νόμος δεν επιτρέπει την ελευθερία των επιλογών στις εταιρείες ως προς τον τρόπο συμμόρφωσής τους και δεν θα πρέπει να επιβάλλεται, έξωθεν ή άνωθεν, ο τρόπος οργάνωσης και λειτουργίας των εταιρειών.
Τα κριτήρια ανεξαρτησίας των μελών ΔΣ, η πολιτική καταλληλότητας μελών ΔΣ και η αντιπροσώπευση των φύλων δεν κινδυνεύουν να οδηγήσουν τις ελληνικές εταιρείες σε αδυναμία εξεύρεσης κατάλληλων στελεχών διότι τα τελευταία 25 χρόνια η Ελλάδα έχει παράγει χιλιάδες πανεπιστημιακούς αποφοίτους με πείρα. Σε συνδυασμό με το brain drain, θεωρούμε ότι είναι η καταλληλότερη εποχή για τη διάδοχη και ανεξάρτητη διοίκηση που τόσο χρειάζονται οι ελληνικές οικογενειακές και κλειστού τύπου επιχειρήσεις. Συνεπώς, καλώς ήρθε ο νόμος 4706/2020. Ελπίζουμε ότι η εταιρική κοινότητα θα ανταποκριθεί στην πρόκληση και θα τον ενστερνιστεί χωρίς το εκάστοτε νομικό τμήμα να τον ερμηνεύει και να τον εφαρμόζει κατά δοκούν. Σε κάθε άλλη περίπτωση δεν μπορούμε να περιμένουμε την αλλαγή, είτε είναι νομική, πολιτική, ηθική, εταιρική, κανονιστική, κοινοτική είτε και επενδυτική, που τόσο επιθυμεί ο Υπουργός Ανάπτυξης & Επενδύσεων.