Πολλά πράγματα έχουν αλλάξει στον ρόλο του οικονομικού διευθυντή μέσα στα τελευταία χρόνια. Πολλοί από εμάς θα θυμούνται ότι ο οικονομικός διευθυντής ήταν ουσιαστικά ο αρχιλογιστής της επιχείρησης και είχε έναν ή δύο βοηθούς για τις καταχωρήσεις στα λογιστικά βιβλία, αν δεν τις έκανε ο ίδιος. Μιλούσε με τις τράπεζες σε ένα πλαίσιο σταθερών επιτοκίων και η μεγαλύτερη έννοια του ήταν η αντιμετώπιση της εφορίας.

    • Του Γιώργου Βενιέρη, Ομότιμου Καθηγητή ΟΠΑ

Τα χρόνια άλλαξαν, όπως άλλαξε το περιβάλλον και ο τρόπος λειτουργίας των επιχειρήσεων και κυρίως άλλαξε ο τρόπος λειτουργίας των αγορών κεφαλαίου και χρήματος. Μερικές από τις παραδοσιακές σημαντικότατες αρμοδιότητες έχουν παραμείνει φυσικά. Εξακολουθεί να είναι υπεύθυνος για τη λειτουργία του λογιστικού συστήματος και επιβλέπει και υπογράφει τις οικονομικές καταστάσεις.

Έχουν προστεθεί όμως σημαντικότατες ευθύνες, όπως είναι ο βραχυπρόθεσμος και ο μακροπρόθεσμος προγραμματισμός καθώς και η διαχείριση των οικονομικών κινδύνων. Στο πλαίσιο αυτό θα μπορούσαν να αναφερθούν η διαχείριση των ταμειακών ροών, η σύνταξη και η παρακολούθηση της εκτέλεσης του προϋπολογισμού τις επιχείρησης, η χρηματοδότηση των κεφαλαιακών αναγκών και η διενέργεια των αναγκαίων προληπτικών οικονομικών ελέγχων.

Οι ευθύνες αυτές δεν αναφέρονται μόνο στους οικονομικούς διευθυντές των μεγάλων εισηγμένων επιχειρήσεων ή των θυγατρικών τους. Αφορούν όλες τις επιχειρήσεις, διότι είναι αδύνατον να επιβιώσει και να αναπτυχθεί μια επιχείρηση που αντιμετωπίζει ανταγωνισμό ή απειλή εξαγοράς της εάν δεν έχει θωρακίσει τα οικονομικά της. Ο κίνδυνος της οικονομικής αποτυχίας είναι το χειρότερο που μπορεί να συμβεί. Ο οικονομικός διευθυντής πρέπει να κοιτάζει το μέλλον και είναι υπεύθυνος να εξασφαλίσει τις αναγκαίες πηγές χρηματοδότησης. Η χρηματοδότηση αυτή δεν αφορά μόνο την αντιμετώπιση των τρεχουσών αναγκών της επιχείρησης σε κεφάλαιο κίνησης. Η εξασφάλιση περισσότερων της μιας πηγών και μορφών χρηματοδότησης και πιστωτικών γραμμών, είναι στην ευθύνη του οικονομικού διευθυντή.

Η χρηματοοικονομική δομή της επιχείρησης είναι εξαιρετικά σημαντική υπόθεση. Δεν μπορεί να χρηματοδοτηθεί η ανάπτυξη και η συνέχισή της χωρίς σοβαρή μελέτη των κεφαλαιακών αναγκών της. Πολλές είναι οι περιπτώσεις επιχειρήσεων που είχαν ωραίους επιχειρηματικούς στόχους αλλά απέτυχαν στα μισά του δρόμου για την υλοποίησή τους. Καμία σοβαρή επένδυση δεν μπορεί να ολοκληρωθεί εάν δεν έχουν εξασφαλιστεί οι πηγές της χρηματοδότησής της. Η εξασφάλιση των πηγών χρηματοδότησης έχει συνάφεια με την πρόβλεψη αντιστάθμισης του κινδύνου αποτυχίας μιας πηγής χρηματοδότησης. Είναι καλύτερα να έχει γίνει πρόβλεψη μιας εναλλακτικής, και ίσως ακριβότερης πηγής χρηματοδότησης, παρά να μην έχει γίνει καμία πρόβλεψη. Όμως, και στο βραχυπρόθεσμο διάστημα οι ευθύνες δεν είναι λιγότερες. Η παρακολούθηση και ο συντονισμός των ταμειακών ροών είναι εξαιρετικά σημαντικός.

Βασική προϋπόθεση για τη λειτουργία της σωστής οικονομικής διαχείρισης είναι η ύπαρξη επιχειρηματικών στόχων. Δεν μπορούμε να μιλάμε για διαχείριση εάν δεν γνωρίζουμε τι θέλουμε να πετύχουμε. Με δεδομένους τους επιχειρηματικούς στόχους, ο οικονομικός διευθυντής θα καταρτίσει τον λειτουργικό προϋπολογισμό της επιχείρησης για το επόμενο έτος. Έχοντας ως βάση τον οικονομικό προϋπολογισμό, που ήδη από το στάδιο της κατάρτισής του έχουν ληφθεί υπόψη όλες οι συσχετίσεις μεταξύ των επιχειρησιακών λειτουργών της επιχείρησης, ο οικονομικός διευθυντής και το επιτελείο του θα μπορέσουν να δώσουν σωστές οδηγίες για την καθημερινότητα, να υποδείξουν στρατηγικές προτάσεις και λύσεις στο πιο ανώτερο επίπεδο διοίκησης και να εξασφαλίσουν την επιτυχημένη πορεία της επιχείρησης προς την επίτευξη των στόχων της. Χωρίς οικονομικό προϋπολογισμό, η επιχείρηση μοιάζει με πλοίο χωρίς πυξίδα.