Ο ψηφιακός ή πράσινος εκσυγχρονισμός των επιχειρήσεων δεν είναι ένα απλό αφήγημα εκμοντερνισμού αλλά αναγκαιότητα για την ανάπτυξη, την επιβίωση και την ανθεκτικότητα των οικονομιών και των κοινωνιών μας.
Τα χρήματα από το νέο ΕΣΠΑ, όπως λέει στο Finance Pro η Νίκη Δανδόλου, θα υποστηρίξουν την αναπτυξιακή προοπτική της χώρας και σε καμία περίπτωση δεν αποτελούν μηχανισμό αποζημίωσης.
Το παλιό ΕΣΠΑ ολοκληρώνεται και το νέο «ΕΣΠΑ 2021-2027» μπαίνει σε εφαρμογή. Με ποιο τρόπο θα συμβάλλει το νέο ΕΣΠΑ στην αναπτυξιακή προοπτική της χώρας;
Στο Υπουργείο Ανάπτυξης και Επενδύσεων που έχει την ευθύνη για το συντονισμό και το μεγαλύτερο μέρος της διαχείρισης των ελληνικών ‘ΕΣΠΑ’, λέμε με αφορμή κάθε νέα προγραμματική περίοδο ότι οι πόροι που έρχονται από την Ε.Ε. καθώς και οι συμπληρωματικοί εθνικοί πόροι δεν πρέπει να αποτελούν μηχανισμό αποζημίωσης. Αλλά μοχλό ενίσχυσης της βιώσιμης ανάπτυξης, ώστε να ενισχύεται αποτελεσματικά η εθνική οικονομία, η αναπτυξιακή μας υπόσταση και η κοινωνική συνοχή. Λέμε ακόμα πως οι επιλογές δεν πρέπει να έχουν αποσπασματικό χαρακτήρα, αλλά να εδράζονται σε πολυετείς εθνικές στρατηγικές σε παραγωγικούς τομείς και με συνέργειες στις παρεμβάσεις και έργα που σχεδιάζονται. Αλλιώς δεν έρχονται τα πολυπόθητα πολλαπλασιαστικά οφέλη. Απλά δεν.
Οι Κοινοτικοί πόροι έχουν συνεισφέρει σε κάθε πεδίο της ζωής των πολιτών και των επιχειρήσεων. Τώρα πλέον στην 6η προγραμματική περίοδο των ΚΠΣ και ΕΣΠΑ, αν όχι 7η αν μετρήσουμε και το πρώτο ‘πακέτο Ντελόρ’, η κοινή μας φιλοδοξία πρέπει να ανέβει. Στην Ελλάδα μας πήγε πίσω η οικονομική κρίση, όπως και η υγειονομική κρίση από την πανδημία του κορονοϊού.
Τώρα έχουμε μπροστά μας μια νέα περίοδο, που αρχικά σημαδεύεται από μία νέα ενεργειακή κρίση, που καλώς ή κακώς όμως εκτιμώ ότι πρόκειται επίσης να λειτουργήσει ως επιταχυντής στις παρεμβάσεις του ΕΣΠΑ και συνεπώς της αναπτυξιακής μας προοπτικής. Ιδιαίτερα σε ό,τι αφορά την ενεργειακή θωράκιση των υποδομών, των επιχειρήσεων, ακόμα και των νοικοκυριών, την εξοικονόμηση ενέργειας, την πράσινη μετάβαση, ή την ψηφιακή μετάβαση που το κύμα του κορονοϊού κατέστησε απολύτως αναγκαία. Τώρα όλοι αναγνωρίζουν για παράδειγμα πως δεν είναι απλό αφήγημα εκμοντερνισμού ο ψηφιακός ή πράσινος εκσυγχρονισμός των επιχειρήσεων, αλλά αναγκαιότητα για την ανάπτυξη, ακόμα και την επιβίωση ή την ανθεκτικότητα των οικονομιών και κοινωνιών μας. Το ΕΣΠΑ καλύπτει και προάγει τα αντικείμενα αυτά ούτως ή άλλως, βεβαίως ο καλύτερος σχεδιασμός των εργαλείων και η αμεσότερη απόδοση των πόρων στους ωφελούμενους είναι το κλειδί. Αλλά και σε αυτό το επίπεδο θεωρώ πως τα αποτελέσματα που έχουμε επιδείξει επιτρέπουν να βλέπουμε το μέλλον θετικά. Και η παρούσα διακυβέρνηση έχει ανεβάσει τον πήχυ. Με αντικειμενικά στοιχεία.
Μπορείτε να μας πείτε με ποια προγράμματα του ΕΣΠΑ σχεδιάζεται να στηρίξετε την επιχειρηματικότητα;
Με τις πρωτοβουλίες ενίσχυσης ειδικά της μικρομεσαίας επιχειρηματικότητας απέναντι στο πλήγμα της πανδημίας του κορονοϊού, όπως: την επιστρεπτέα προκαταβολή I, την επιδότηση τόκων υφιστάμενων δανείων επιχειρήσεων, τη χορήγηση κεφαλαίου κίνησης με την έκτακτη εξαίρεση που επέτρεψε το ευρωπαϊκό θεσμικό πλαίσιο και αξιοποιήσαμε στο ΕΣΠΑ, πέραν των χρηματοδοτήσεων επενδυτικών σχεδίων που συνήθως δίνονταν, με τα νέα χρηματοδοτικά εργαλεία και Ταμεία εγγυοδοσίας επιχειρήσεων, την αποζημίωση ειδικού σκοπού σε ελεύθερους επαγγελματίες και πολύ μικρές επιχειρήσεις, αποδείχθηκε ότι μπορούμε να στηρίξουμε την επιχειρηματικότητα πολλαπλά, ακόμα και υπό πρωτοφανείς παγκόσμιες συνθήκες.
Πλέον θα επανέλθουμε σε μια ‘κανονικότητα’ που δεν θα επιτρέπει ξανά την απλή επιδότηση λειτουργικού ή μισθολογικού κόστους, αλλά την επιστροφή και έμφαση σε επενδύσεις πάνω στις επιχειρήσεις. Και αυτό είναι καλό γιατί σκοπός είναι ακριβώς το να αναπτυχθούν δομικά και παραγωγικά.
Τα προγράμματα θα είναι πολλά, όπως μερικά έχουν ήδη προανακοινωθεί, τόσο στο σκέλος της υποστήριξης ή μετασχηματισμού των υφιστάμενων επιχειρήσεων, στην υποστήριξη νεοφυών επιχειρήσεων σε τομείς αιχμής, στην υποστήριξη της νεανικής επιχειρηματικότητας ιδιαιτέρως, σε προγράμματα νέων θέσεων εργασίας για ανέργους.
Οι επιχειρήσεις επιζητούν ταχύτερες διαδικασίες προκειμένου να υλοποιήσουν τις επενδύσεις που προγραμματίζουν. Έχετε κάνει αλλαγές στην κατεύθυνση μείωσης της γραφειοκρατίας;
Το ΕΣΠΑ υπήρξε βαρύ και γραφειοκρατικό. Αλλά υπάρχουν και σοβαρά ‘ελαφρυντικά’, με το κυριότερο τη δομική αδυναμία της ελληνικής πολιτείας να έχει απλή νομοθεσία σε κάθε τομέα, καθώς και σύντομες διαδικασίες της δημόσιας διοίκησης, αφού πρόκειται κυρίως για δημόσιες επενδύσεις και έργα (η επιχειρηματικότητα είναι ένα πολύ σημαντικό, αλλά όχι το οικονομικά μεγαλύτερο σκέλος του ΕΣΠΑ).
Στην επιχειρηματικότητα είναι γνωστό πως η γραφειοκρατία προερχόταν κυρίως από τα δικαιολογητικά. Δικαιολογητικά, τα οποία το δημόσιο δεν μπορούσε να αναζητήσει εσωτερικά ή δεν ήταν διαθέσιμα ψηφιακά (με υπογραφή), με αποτέλεσμα ακόμα και το 2019, τα πιστοποιητικά να ζητούνται σε χαρτί και με σφράγιση (ώστε να πιστοποιηθεί πως το ίδιο παραστατικό δεν δηλώνεται αλλού – συνέβαιναν και αυτά).
Να παραθέσω πολύ συγκεκριμένες παρεμβάσεις που έγιναν: στο ΕΣΠΑ 2014-2020 υπήρχαν αρχικά περίπου 2 δισεκατομμύρια Ευρώ διαθέσιμα προς την μικρομεσαία επιχειρηματικότητα. Όμως οι πληρωμές προς επιχειρήσεις το 2019 ήταν κάτω από 130 εκατομμύρια. Από τον Φεβρουάριο του 2020, εισαγάγαμε «12 μειώσεις» της γραφειοκρατίας για τις επιχειρήσεις, αρχικά με μείωση των δικαιολογητικών για τις εκταμιεύσεις των επιχορηγήσεων, που ήταν πολύ καθυστερημένες, από 8 σε 4 για τις ενδιάμεσες εκταμιεύσεις και από 8 σε 5 για την τελική εκταμίευση. Επίσης εισηγηθήκαμε τον ίδιο καιρό και η πολιτική ηγεσία του Υπουργείου μας αντίστοιχα εισηγήθηκε στη Βουλή και νομοθέτησε τη δυνατότητα επιτέλους να συνδεθούν τα πληροφοριακά συστήματα του ΕΣΠΑ (ΟΠΣ ΕΣΠΑ και ΠΣΚΕ) με την ΕΡΓΑΝΗ. Αυτονόητο; Δεν ήταν.
Το εφαρμόσαμε, με αποτέλεσμα τεράστια ανακούφιση στην προσκόμιση -σε έντυπη μορφή- εκατοντάδων ατομικών δικαιολογητικών εργασιακής απασχόλησης. Με την εφαρμογή της συγκεκριμένης δυνατότητας αφενός εξοικονομήθηκαν ώρες εργασίας για όλα τα εμπλεκόμενα μέρη, αφετέρου ενισχύθηκε το αδιάβλητο των στοιχείων. Όλα αυτά επιτάχυναν τις διαδικασίες, ακόμα και με τον κορονοϊό. Kαι με όλη την προσπάθεια μέχρι σήμερα, δεν υπάρχουν σήμερα σοβαρές εκκρεμότητες απέναντι σε επιχειρήσεις.
Για τις δε επιδοτήσεις του ΕΣΠΑ που δόθηκαν μέσα στην πανδημία, νομίζω εκεί δεν υπάρχει αντίρρηση από κανέναν, τα πράγματα έγιναν σε αστρονομικούς χρόνους. Για τα διεθνή δεδομένα, όχι μόνο τα ελληνικά. Δεν νομίζω ποτέ πριν ο Έλληνας επιχειρηματίας να είχε ποτέ στο παρελθόν υποβάλει μόνο 1 ηλεκτρονική αίτηση (ότι ..υπάρχει) και να βρήκε σε λίγες μέρες τα χρήματα στον τραπεζικό του λογαριασμό. Το δημόσιο έκανε τον υπολογισμό των ποσών ανά επιχείρηση (οριζόντιος αλγόριθμος του Υπουργείου Οικονομικών ανά ΚΑΔ), το ΕΣΠΑ διέθεσε πόρους αφού είχε τροποποιήσει και μετακινήσει ποσά σε 15 Επιχειρησιακά Προγράμματα, έλαβε τις εγκρίσεις της ΕΕ, και η ΑΑΔΕ έκανε τις εκταμιεύσεις μέσα από το Taxisnet προς το IBAN ενός εκάστου.
Αδιανόητα πράγματα, με την καλή έννοια για μια φορά.
Η βιώσιμη ανάπτυξη είναι βασική προτεραιότητα της Ευρωπαϊκής ‘Ένωσης. Οι πόροι του ΕΣΠΑ με ποιες δράσεις θα στηρίξουν αυτή την προσπάθεια;
Μέσα από το ΕΣΠΑ η Ευρωπαϊκή Ένωση μας αναγκάζει να αποδείξουμε στην πράξη τη δέσμευση σε βιωσιμότητα των επενδύσεων. Το συζητήσαμε και πριν, η λογική είναι πως όλες οι δράσεις, με τον δικό τους τρόπο η καθεμία, συνθέτουν ένα παζλ που οδηγεί σε μια μεγάλη εικόνα. Μια νέα εικόνα χώρας.
Γι’αυτό το λόγο οι ευρείες πολιτικές της ΕΕ, η πράσινη, η ψηφιακή, δίκαιη μετάβαση, αφορούν οριζόντια όλους τους κάθετους τομείς της οικονομίας. Σκοπός είναι η οικονομία, η κοινωνία αλλά και οι επιχειρήσεις να έχουν υγιές υπόβαθρο, ώστε να μπορούν να ανταπεξέρχονται κατά το δυνατόν σε οποιαδήποτε πρόκληση ή κρίση, τα συζητήσαμε και πριν. Αυτό σημαίνει βιωσιμότητα. Υπό αυτήν την έννοια, δεν θα μπορούσα να ξεχωρίσω κάποιες, φυσικά κάποιες είναι πιο γνωστές από άλλες. Αναφέραμε την υποστήριξη της επιχειρηματικότητας, υπάρχουν επίσης τα δημοφιλή προγράμματα ‘Εξοικονομώ’ κ.α. Όμως όλο το ΕΣΠΑ αποσκοπεί στη βιώσιμη ανάπτυξη και έτσι πρέπει να είναι. Από τις χρηματοδοτούμενες δράσεις της απασχόλησης και των δεξιοτήτων, μέχρι τις αφαλατώσεις στα νησιά ή τα μουσεία και τις πολιτιστικές δράσεις.
Οι βιώσιμες και αποδοτικές επενδύσεις συμβάλλουν και στην ουσιαστική αύξηση της απασχόλησης. Είστε αισιόδοξη ως προς την επίτευξη αυτού του στόχου;
Εμείς δεν επιθυμούμε να μεταφέρουμε στις αποσκευές μας προς το νέο ΕΣΠΑ την κατανάλωση πόρων ή την άχαρη επίλυση εκκρεμοτήτων. Επιθυμούμε μια οικονομική ανάπτυξη που οδηγεί με δυναμισμό σε νέες ευκαιρίες δημιουργίας και ευημερίας. Και αυτό γίνεται μέσα από την απασχόληση, την απασχόληση των νέων, την ανάπτυξη του ανθρώπινου δυναμικού μας.
Είναι γεγονός πως πετύχαμε τα τελευταία χρόνια, μαζί με τη συνδρομή του ΕΣΠΑ, τη συγκράτηση, ακόμα και τη μείωση της ανεργίας. Παρότι βρισκόμασταν εν μέσω μιας πανδημίας που έκλεισε κυριολεκτικά την οικονομική και κοινωνική ζωή για μεγάλα διαστήματα. Βέβαια υπάρχει αγώνας ακόμα.
Αλλά και βέβαια είμαι αισιόδοξη. Όπως έχει ειπωθεί, δεν έχει νόημα να είμαστε οτιδήποτε άλλο. Και όχι μόνο γιατί θα υπάρχει λχ 1 δισεκατομμύριο Ευρώ που πρόκειται να επενδυθεί μέσα από το νέο ΕΣΠΑ αποκλειστικά για την απασχόληση των νέων.
Οι επενδύσεις που γίνονται και θα γίνουν, είτε με το ΕΣΠΑ ή και με το Ταμείο Ανάπτυξης ή άλλα εργαλεία, ειδικά σε τομείς όπου έχουμε ως Ελλάδα ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα, είναι γεγονός. Μιλάμε πάντα πχ για τη ναυτιλία αλλά τώρα έχουμε επιπλέον επενδύσεις και στην εγχώρια ναυπηγοεπισκευή. Μιλάμε πάντα για τουρισμό, τώρα εξειδικευόμαστε σε ‘πράσινα’ ξενοδοχεία, αγροτουρισμό ή άλλα. Όλα αυτά μπορούν να διασφαλίσουν καινούριους θύλακες απασχόλησης τόσο των νέων, όσο και να δώσουν νέες κατευθύνσεις και σε μεγαλύτερες ηλικίες, ώστε να ζούμε ως πολίτες με επάρκεια και ποιότητα. Χωρίς να αφήνουμε κανέναν πίσω.