Με την χώρα να εισέρχεται και τυπικά πλέον στην αναπτυξιακή περίοδο που σηματοδοτεί η λειτουργία του Ταμείου Ανάκαμψης, ο σχεδιασμός για την ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας εστιάζει πλέον στην υλοποίηση μακροπρόθεσμων βιώσιμων επενδύσεων που θα προωθήσουν την παραγωγικότητα και την καινοτομία, δημιουργώντας παράλληλα περισσότερες και καλύτερα αμειβόμενες θέσεις εργασίας.

Τoυ Δημήτρη Κορδερά

Κύριε Καβαλάκη, το Ταμείο Ανάκαμψης αποτελεί το μεγάλο στοίχημα των επόμενων χρόνων τόσο για την ελληνική οικονομία, όσο και για τις ελληνικές επιχειρήσεις, δεδομένου ότι αποτελεί μεταρρυθμιστικό και επενδυτικό εργαλείο, το οποίο αξιοποιεί τόσο ιδιωτικά κεφάλαια, όσο και κεφάλαια δημοσίου. Θα θέλαμε ένα σχόλιό σας για τον χαρακτήρα και την αναγκαιότητά του.

To Εθνικό μας Σχέδιο για την αξιοποίηση των πόρων του Ταμείου Ανάκαμψης, έχει ως κύριο στόχο την μεταστροφή της ελληνικής οικονομίας σε ένα περισσότερο εξωστρεφές και ανταγωνιστικό παραγωγικό μοντέλο, το οποίο θα βελτιώσει καθοριστικά τη θέση της Ελλάδας στον παγκόσμιο επενδυτικό χάρτη. Στόχος μας είναι από τη μια πλευρά η προσέλκυση νέων επενδύσεων σε σύγχρονους τομείς της οικονομίας – στους οποίους μέχρι σήμερα η χώρα μας υστερεί – και από την άλλη, μέσω διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων, ο περαιτέρω εκσυγχρονισμός και η απλοποίηση των διαδικασιών. Η υλοποίηση του σχεδίου μας θα οδηγήσει σε ένα πιο αποτελεσματικό και ψηφιοποιημένο κράτος, θα μειώσει την γραφειοκρατία και θα εξασφαλίσει ταχύτερες διοικητικές διαδικασίες και υποδομές, σύγχρονες και προσβάσιμες σε όλους. Η αναγκαιότητα υλοποίησης του σχεδίου είναι, συνεπώς, όχι μόνο οικονομικά αλλά και κοινωνικά επιβεβλημένη.

Είναι ξεκάθαρο ότι ο τρόπος που θα λειτουργήσει το Ταμείο απαιτεί μια νέα νοοτροπία συνεργασίας ιδιωτικών και δημόσιων κεφαλαίων, αλλά και μια κουλτούρα μεταρρυθμιστική και όχι «επιδοματική», όπως έχει επικρατήσει στην Ελλάδα να θεωρούμε τέτοιου είδους εργαλεία. Είναι έτοιμες και οι δύο πλευρές (ιδιωτικός και δημόσιος τομέας) να λειτουργήσουν υπό αυτή τη λογική;

Σε ό,τι αφορά ειδικά στην κινητοποίηση ιδιωτικών και δημόσιων κεφαλαίων για την υλοποίηση επενδύσεων, οι Συμπράξεις Δημόσιου και Ιδιωτικού Τομέα (ΣΔΙΤ), αρμοδιότητας της Γενικής Γραμματείας μας, αποτελεί το κατεξοχήν εργαλείο αγαστής συνεργασίας δημόσιου και ιδιωτικού τομέα. Στην προσπάθεια να καλύψουμε το μεγάλο επενδυτικό κενό, ένα από τα εργαλεία που θα χρησιμοποιήσουμε προκειμένου να υλοποιηθεί σειρά δημοσίων επενδύσεων με ευέλικτες και ταχύτερες διαδικασίες αλλά και με σύγχρονα χρηματοδοτικά μέσα, είναι και αυτό των ΣΔΙΤ. Ο στρατηγικός μας στόχος είναι η δυνητική ανάπτυξη της χώρας με την υλοποίηση μακροπρόθεσμων βιώσιμων επενδύσεων που θα προωθήσουν την παραγωγικότητα και την καινοτομία και θα δημιουργήσουν περισσότερες και καλύτερα αμειβόμενες θέσεις εργασίας. Ο στόχος αυτός θα επιτευχθεί όχι μόνο με την παροχή οικονομικών κινήτρων στις ιδιωτικές επενδύσεις, αλλά κυρίως μέσα από θεμελιώδεις μεταρρυθμίσεις για τη βελτίωση του επιχειρηματικού περιβάλλοντος, που περιλαμβάνουν την απλούστευση των διαδικασιών αδειοδότησης, την ενίσχυση της διαφάνειας, την ψηφιοποίηση του κράτους.

Ποιοι κίνδυνοι εκτιμάτε ότι ελλοχεύουν σε όλη την παραπάνω προσπάθεια, στο να δούμε δηλαδή στην Ελλάδα ουσιαστικές επενδύσεις και μεταρρυθμίσεις που θα αλλάξουν εκ βάθρων την ελληνική οικονομία και το επιχειρείν. Τι μπορεί να πάει λάθος;

Είμαστε αισιόδοξοι ότι έχοντας διαμορφώσει ένα επαρκώς εξειδικευμένο και λεπτομερές Εθνικό Σχέδιο, το οποίο χαίρει ευρύτατης αποδοχής και ευσήμων από Έλληνες και ξένους αναλυτές, απομειώσαμε όσο το δυνατόν περισσότερο τους κινδύνους που σχετίζονται με την απορρόφηση των κονδυλίων από το Ταμείο Ανάκαμψης. Θεωρούμε ότι έχουμε προχωρήσει σε μια δομημένη και καλά μελετημένη στρατηγική, τόσο ως προς το σχεδιασμό των δράσεων στους 4 πυλώνες (Πράσινη Μετάβαση, Ψηφιακή Μετάβαση, Απασχόληση, δεξιότητες και κοινωνική συνοχή, Ιδιωτικές επενδύσεις και οικονομικός και θεσμικός μετασχηματισμός), όσο και ως προς την υλοποίησή τους. Σημαντικό ρόλο στην απορρόφηση των πόρων του Ταμείου θα διαδραματίσουν βέβαια και οι επιχειρήσεις, οι οποίες για να επωφεληθούν από τη χρηματοδότηση θα πρέπει να εκπονήσουν κατάλληλα επιχειρηματικά σχέδια.

Γενικότερα, πώς βλέπετε να εξελίσσεται τους τελευταίους μήνες η συνεργασία ιδιωτικών και δημόσιων κεφαλαίων; Και ποιος είναι ο ρόλος του δικού σας φορέα σε όλη αυτή την προσπάθεια;

Ο τομέας των ΣΔΙΤ αποτελεί, όπως σας προανέφερα, βασικό εργαλείο συνεργασίας δημόσιου και ιδιωτικού τομέα. Οι συμβάσεις ΣΔΙΤ συνάπτονται μεταξύ ενός δημόσιου και ενός ιδιωτικού φορέα, με σκοπό την εκτέλεση έργων ή/και την παροχή υπηρεσιών. Η κυριότητα των ακινήτων παραμένει στο Δημόσιο, το οποίο διατηρεί ισχυρό εποπτικό και ρυθμιστικό ρόλο. Όπως πιθανόν να γνωρίζουν οι αναγνώστες σας, τα σχήματα των έργων ΣΔΙΤ είναι δύο: α) έργα ανταποδοτικά και β) έργα κοινωνικών υποδομών με πληρωμές διαθεσιμότητας. Στην πρώτη περίπτωση, ο ιδιωτικός φορέας αποπληρώνεται μέσω της εμπορικής εκμετάλλευσης του έργου, για τη χρήση του οποίου καταβάλλεται σχετικό αντίτιμο άμεσα από τον καταναλωτή/χρήστη και στη δεύτερη περίπτωση, ο ιδιωτικός φορέας αποπληρώνεται απευθείας από το δημόσιο φορέα, σε βάθος χρόνου μετά την έναρξη λειτουργίας, βάσει προκαθορισμένων προδιαγραφών αποτελέσματος, ενώ δεν υπάρχει το στοιχείο της εμπορικής εκμετάλλευσης. Οι ανάδοχοι είναι υπεύθυνοι για τη μελέτη, χρηματοδότηση (με ίδια και δανειακά κεφάλαια), κατασκευή και τεχνική διαχείριση. Αποτελούν κατά συνέπεια ένα πλαίσιο υλοποίησης έργων που επιτυγχάνει τη βέλτιστη κατανομή κινδύνων μεταξύ δημόσιου και ιδιωτικού τομέα.

Από το Σεπτέμβριο του 2020 μέχρι σήμερα έχουν εγκριθεί 6 νέα έργα ΣΔΙΤ: τα 13 Περιφερειακά Επιχειρησιακά Κέντρα Πολιτικής Προστασίας, η Διαχείριση απορριμμάτων Κεντρικού Τομέα Αττικής, η Διαχείριση απορριμμάτων Πειραιά και Νήσων, το νέο κτίριο της Γενικής Γραμματείας Υποδομών, οι Σχολικές υποδομές Κεντρικής Μακεδονίας και το Εξωτερικό Υδροδοτικό Σύστημα μείζονος περιοχής πρωτευούσης. Έχει δε ξεκινήσει η διαγωνιστική διαδικασία για μια σειρά επιπλέον έργων ΣΔΙΤ, όπως η αναβάθμιση της Ανατολικής Εσωτερικής Περιφερειακής Θεσσαλονίκης, η δημιουργία Κέντρου Καινοτομίας στην Αθήνα (παλιό εργοστάσιο ΧΡΩΠΕΙ), ενώ προχωρήσαμε στη Μελέτη, Χρηματοδότηση, Κατασκευή και Τεχνική Διαχείριση των 13 Περιφερειακών Επιχειρησιακών Κέντρων Πολιτικής Προστασίας (Π.Ε.Κε.Π.Π.).

Συνεπώς νομίζω ότι είναι εξαιρετικά αισιόδοξες οι προβλέψεις, ενώ η ένταξη νέων έργων θα διευκολυνθεί σημαντικά και από την πρόσφατη σύναψη της Σύμβασης με την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Ανασυγκρότησης και Ανάπτυξης (E.B.R.D.). Η EBRD θα συμβάλει στην υλοποίηση έργων τεχνικής βοήθειας και στην παροχή συμβουλευτικών υπηρεσιών για την ωρίμανση, δημοπράτηση και παρακολούθηση έργων ΣΔΙΤ μέσω της ταχείας ανάθεσης σε εξειδικευμένους συμβούλους της ωρίμανσης έργων ΣΔΙΤ, ώστε να ενισχυθεί και να επιταχυνθεί η υλοποίησή τους.

Μετά από μήνες διαπραγματεύσεων φαίνεται να μπαίνει στην τελική ευθεία το μεγαλύτερο – βάσει προϋπολογισμού – έργο σύμπραξης δημόσιου και ιδιωτικού τομέα, που αφορά στην κατασκευή δικτύων οπτικών ινών (Ultra-Fast Broadband), ύψους 870 εκατ. ευρώ. Σε ποια φάση βρίσκεται το έργο και πόσο σημαντικό θεωρείτε ότι μπορεί να αποδειχθεί και γιατί;

Πράγματι, έχει ξεκινήσει η Β΄ Φάση του Διαγωνισμού (Ανταγωνιστικός Διάλογος) και η ολοκλήρωσή της αναμένεται εντός των ερχόμενων μηνών, η δε υπογραφή της σύμβασης υπολογίζεται για το Q3 – Q4 2021. Η δράση «Ανάπτυξη Υποδομών Υπερυψηλής Ευρυζωνικότητας – UltraFast BroadBand (UFBB)» αποτελεί τη βασική δημόσια παρέμβαση στο πλαίσιο υλοποίησης του «Εθνικού Σχεδίου Ευρυζωνικής Πρόσβασης Επόμενης Γενιάς 2014-2020». Στόχος της δράσης είναι η ανάπτυξη εκτεταμένου δικτύου οπτικών ινών, όσο το δυνατόν πλησιέστερα στον τελικό χρήστη, που θα του εξασφαλίζουν σύνδεση στο διαδίκτυο με ταχύτητες τουλάχιστον 100Mbps ή τουλάχιστον 100Mbps – αναβαθμίσιμες σε 1 Gbps. Η υλοποίηση της εν λόγω δράσης έχει σημαντικό κοινωνικό αντίκτυπο, δεδομένου ότι αποδέκτες είναι πολίτες και κοινωνικοοικονομικοί φορείς που στερούνται πρόσβασης σε υψηλές και υπερυψηλές διαδικτυακές ταχύτητες. Ταυτόχρονα, στοχεύει στην κάλυψη της πλειονότητας των περιοχών της χώρας, οι οποίες δεν καλύπτονται από τα σχέδια των τηλεπικοινωνιακών παρόχων του ιδιωτικού τομέα.

Υπάρχουν αυτή την περίοδο άλλα εμβληματικά έργα που αξίζει να σταθούμε, τα οποία εκτιμάτε ότι αποτελούν ουσιαστικές μεταρρυθμιστικές προσπάθειες;

Στον τομέα των ΣΔΙΤ, 25 έργα συνολικού κόστους επένδυσης περί τα 3,6 δις ευρώ έχουν εγκριθεί από τη Διυπουργική Επιτροπή ΣΔΙΤ και βρίσκονται σε διαφορετικά στάδια της διαγωνιστικής διαδικασίας. Ενδεικτικά να αναφέρουμε το έργο ΣΔΙΤ του Ιδρύματος Ιατροβιολογικών Ερευνών της Ακαδημίας Αθηνών (ΙΙΒΕΑΑ), το οποίο θα δώσει τη δυνατότητα επέκτασης των δραστηριοτήτων του στο χώρο της εξατομικευμένης ιατρικής και, κατ’ επέκταση, τα αποτελέσματα αυτής της δραστηριότητας θα έχουν άμεσο αντίκτυπο στην ποιότητα ζωής των Ελλήνων και θα συμβάλουν στην παγκόσμια έρευνα για την αντιμετώπιση ασθενειών, το σχεδιασμό νέων φαρμάκων, την πρόληψη ασθενειών κ.λπ.

Στον τομέα των στρατηγικών επενδύσεων, μόνο τον περασμένο Δεκέμβριο εγκρίναμε τέσσερα (4) επενδυτικά σχέδια σε μονάδες παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας, συνολικού προϋπολογισμού 2,02 δισ. ευρώ που αναμένεται να δημιουργήσουν περισσότερες από 300 νέες θέσεις εργασίας. Επίσης, μία καινοτομία που εισαγάγαμε είναι ότι για πρώτη φορά εγκρίναμε στρατηγική επένδυση με αντικείμενο την έρευνα στον τομέα του φαρμάκου, προϋπολογισμού 51 εκατ. ευρώ και το οποίο αναμένεται να δημιουργήσει 75 νέες θέσεις εργασίας. Το επόμενο διάστημα σχεδιάζουμε τροποποιήσεις μεταρρυθμιστικού και εκσυγχρονιστικού χαρακτήρα στο θεσμικό πλαίσιο των στρατηγικών και ιδιωτικών επενδύσεων, οι οποίες στοχεύουν στην επιτάχυνση, την απλοποίηση και συνακόλουθα τη βελτίωση του επιχειρηματικού περιβάλλοντος.

Η πανδημία της Covid-19, όσο κι αν αργήσει, κάποια στιγμή θα περάσει σε ύφεση. Οι εμπειρίες αυτών των μηνών μπορούν να αφήσουν παρακαταθήκη τόσο στην οικονομία, όσο και στο ελληνικό επιχειρείν; Ποια θα μπορούσαμε να εντοπίσουμε ως βασικά συμπεράσματα, αλλά και «κέρδη» που ενδεχομένως θα αφήσει πίσω της;

Πέραν των καίριων μεταρρυθμίσεων στο επίπεδο της ψηφιοποίησης του Δημοσίου που μείωσαν αισθητά την γραφειοκρατία και διευκόλυναν την καθημερινότητα των πολιτών, ενισχύθηκε σημαντικά το ηλεκτρονικό εμπόριο. Σ’ αυτό το πλαίσιο, το Υπουργείο Ανάπτυξης και Επενδύσεων προωθεί τη δράση e-λιανικό που αφορά στην επιδότηση έως 5.000 ευρώ για δημιουργία e-shop και θα βοηθήσει όλες τις επιχειρήσεις και κυρίως τις μικρομεσαίες να ανταπεξέλθουν στα νέα δεδομένα.

Η αποτελεσματική διαχείριση της κρίσης της covid-19, τόσο σε υγειονομικό όσο και οικονομικό επίπεδο, μέσω της χρήσης εργαλείων στήριξης εργαζομένων και επιχειρήσεων έδειξε ότι είμαστε ώριμοι να αντιμετωπίσουμε τις προκλήσεις. Το γεγονός δε ότι έχουμε ένα δομημένο Σχέδιο στρατηγικής δράσης για την απορρόφηση των κονδυλίων του Ταμείου Ανάκαμψης δημιουργεί τις καλύτερες δυνατές συνθήκες, ώστε να είμαστε έτοιμοι για την επόμενη μέρα και να μπορέσουμε να ενισχύσουμε επιπρόσθετα τις ελληνικές επιχειρήσεις.

Οι σύγχρονες οικονομίες για να ανταπεξέλθουν στις προκλήσεις της εποχής ποια χαρακτηριστικά πρέπει να διαθέτουν; Ποια από αυτά πρέπει να έχει η ελληνική οικονομία και πόσο μπορεί να την ενισχύσει η συνεργασία δημόσιου και ιδιωτικού τομέα;

Το βασικότερα χαρακτηριστικά στα οποία πρέπει να στραφεί μια οικονομία για να ανταπεξέλθει στις σύγχρονες προκλήσεις είναι η ανθεκτικότητα και η βιώσιμη ανάπτυξη. Κάτι ανάλογο ισχύει και για την επιβίωση των επιχειρήσεων. Αυτές που θα πετύχουν είναι όσες έχουν ήδη εντοπίσει τις μεταβολές στο περιβάλλον, δημιουργούν ευέλικτες παραγωγικές διαδικασίες, ενσωματώνουν την τεχνολογία και την καινοτομία σε όλα τα επίπεδα της επιχείρησης και επενδύουν σε ανθρώπινο δυναμικό με σύγχρονες δεξιότητες.

Η εξωστρέφεια και η δημιουργία συνθηκών προσέλκυσης επενδύσεων αποτελούν επίσης βασικά σημεία, στα οποία δίνουμε ειδικό βάρος ώστε να ενισχύσουμε την εγχώρια αγορά και να βελτιώσουμε τη θέση της χώρας στους διεθνείς δείκτες. Τα εργαλεία που έχουμε στη διάθεσή μας είναι αρκετά και συνεχώς βελτιώνονται, συνεπώς είναι και στο χέρι των επιχειρήσεων να τα χρησιμοποιήσουν με τέτοιο τρόπο, ώστε να ωφεληθούν όσο το δυνατόν περισσότερο.