Τα τελευταία χρόνια επενδυτικά σχήματα όπως Private Equity Funds ή Venture Capital Funds γίνονται πιο οικεία στο ελληνικό «επιχειρείν», στηρίζοντας καινοτόμες προτάσεις τόσο νεοφυών όσο και πιο ώριμων επιχειρήσεων.
Ελληνικές εταιρείες που άντλησαν κεφάλαια από τους επενδυτές αυτούς και μεγέθυναν το αποτύπωμα τους σε Ελλάδα και εξωτερικό αποτελούν παράδειγμα προς μίμηση για όσους θέλουν να αναπτυχθούν. Μεγάλα ξένα funds προχώρησαν σε στρατηγικές τοποθετήσεις στην Υγεία, τις τηλεπικοινωνίες, τα τρόφιμα κλπ, καλύπτοντας παράλληλα το έλλειμμα τραπεζικής χρηματοδότησης.
Παρόμοιες ανάγκες χρηματοδότησης όμως έχουν και οι μεσαίες επιχειρήσεις, που μπορεί να μην έχουν τα μεγέθη ώστε να είναι ελκυστικά σε «διεθνείς παίκτες», είναι όμως κατάλληλες για τα ελληνικά private equity funds: Σήμερα υπάρχουν περί τα 10 τέτοια funds με Έλληνες κυρίως διαχειριστές.
Έχουν τοποθετήσει σημαντικά κεφάλαια σε μεσαίες εταιρείες κυρίως, χαράσσοντας διαφορετικές στρατηγικές ανά κλάδο και στόχευση. Πρέπει να σημειωθεί πως η ενίσχυση των επενδύσεων private equity / venture capital στηρίχθηκε σε σημαντικό βαθμό από το Equifund, που συστάθηκε κυρίως με πόρους της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων (ΕΤΕπ), για τη δημιουργία των εν λόγω funds.
Βασικοί πρωταγωνιστές θεωρούνται ονόματα όπως EOS Capital, SMERC, Diorama (DECA), SouthBridge, Virtus South European Fund, Voxcove Holding κ.α και εκτιμάται πως τα υπό διαχείριση κεφάλαια ανέρχονται στο 1,5 δις. ευρώ.
Την ίδια ώρα, venture capital funds στηρίζουν τις νεότερες επιχειρηματικές προσπάθειες στη start up σκηνή. Ξεχωρίζουν ονόματα όπως VentureFriends, Velocity Partners, Metavallon, Big Pi Ventures, Marathon Venture Capital, 5G Ventures (Phaistos Investment Fund) κ.α
Οι συνθήκες άλλαξαν προς το καλύτερο: Υπάρχουν κεφάλαια, τεχνογνωσία… success stories
Κοινή είναι η παραδοχή των ανθρώπων της αγοράς πως σήμερα υπάρχουν πλέον διαθέσιμα κεφάλαια για επενδύσεις και σε αυτό συμβάλλουν σημαντικά Private Equity και Venture Capital Funds. Παράλληλα, υπάρχει πλέον και η τεχνογνωσία, η εξειδίκευση και το «know how» για την επιτυχή χρηματοδότηση και πορεία μιας επιχειρηματικής πρωτοβουλίας.
«Πλέον δεν μπορεί να αποτελεί δικαιολογία ότι δεν υπάρχουν διαθέσιμα κεφαλαία για την ανάπτυξη μιας ιδέας»
«Έχοντας πλέον η Ελλάδα έναν ικανό αριθμό Private Equity και Venture Capital Funds είναι σε θέση να υποστηρίξει τόσο startup εταιρίες όσο και πιο ώριμες. Πλέον δεν μπορεί να αποτελεί δικαιολογία ότι δεν υπάρχουν διαθέσιμα κεφαλαία για την ανάπτυξη μιας ιδέας δεδομένου ότι υπάρχουν πάνω από 10 venture capitals που επενδύουν σε Ελληνικές εταιρίες», σημειώνει ο κ. Γιώργος Δημόπουλος, Partner and Co-Founder at VentureFriends.VC. Από τη πλευρά της η κα Μυρτώ Παπαθάνου, Partner and Co-Founder at Metavallon.VC μιλά για το χώρο του Venture Capital και εστιάζει σε τρεις σημαντικές αλλαγές: «Πρώτον, για πρώτη φορά υπάρχουν σημαντικά διαθέσιμα κεφάλαια με ξεκάθαρο mandate για τεχνολογικές επενδύσεις, δηλαδή διάθεση των επενδυτών να πάρουν το αρχικό ρίσκο σε καινοτόμες, νεοφυείς εταιρείες. Δεύτερον, οι διαχειριστές κεφαλαίων Venture Capital στη χώρα μας προέρχονται πλέον και οι ίδιοι από το χώρο της τεχνολογίας, έχουν αποκτήσει εμπειρία και διεθνές δίκτυο και δρουν επαγγελματικά με βάση βέλτιστες πρακτικές. Τέλος, οι επιτυχίες startups που ξεκίνησαν την περασμένη δεκαετία έχουν δώσει εντελώς διαφορετική προοπτική στους επιχειρηματίες που ξεκινούν τώρα. Αξιοποιώντας κεφάλαια και γνώση, αλλά κυρίως βασιζόμενοι στις ικανότητές τους, είναι έτοιμοι να αναπτύξουν ανταγωνιστικά προϊόντα που στοχεύουν την παγκόσμια αγορά από την πρώτη κιόλας μέρα. Είναι πιο επικεντρωμένοι στην εκτέλεση και σίγουρα πιο φιλόδοξοι».
Παρομοίως, η εικόνα στο τομέα των επενδύσεων έχει αναστραφεί προς το θετικό σύμφωνα με τον κ. Γιώργο Παπαστεργίου, Associate at Velocity Partners «Η θεσμική επένδυση στην επιχειρηματικότητα ήταν παραδοσιακά ανεπαρκής στην Ελλάδα, ωστόσο η έντονη δραστηριότητα πληθώρας επενδυτικών κεφαλαίων τα τελευταία χρόνια, προϊόν τόσο κεντρικού σχεδιασμού όσο και αναγνώρισης της ευκαιρίας από ιδιώτες επενδυτές, έχει ανατρέψει πλήρως αυτή την εικόνα. Πλέον, η εξωτερική χρηματοδότηση είναι προσιτή επιλογή για έναρξη και ανάπτυξη εταιρειών με αφετηρία την Ελλάδα, ιδίως όσων έχουν στοιχεία τεχνολογίας στον πυρήνα τους και απευθύνονται σε μεγάλες, διεθνείς αγορές», σημειώνει.
Από την άλλη πλευρά, «αλλάζει η δομή, η ταχύτητα και η αποτίμηση των συναλλαγών καθώς τα Private Equity και Venture Capital funds έχουν συγκεκριμένα κριτήρια επιλογής και αξιολόγησης των επενδυτικών ευκαιριών με βάση τη στρατηγική τους όπως αυτή καθορίζεται με το κανονισμό διαχείρισης των κεφαλαίων που δεσμεύονται προς όφελος τους από τους μετόχους τους», όπως εξηγεί ο κ. Δημήτρης Λαμπρόπουλος, Partner, Deal Advisory, KPMG θέτοντας και αυτή τη πτυχή για τις αλλαγές που φέρουν τα εν λόγω funds στις ιδιωτικές επενδύσεις.
«Η χρηματοδότηση από Private Equity και Venture Capital funds ενθαρρύνει τις επιχειρήσεις να αναλάβουν υψηλότερο ρίσκο στην έρευνα και ανάπτυξη προϊόντων & υπηρεσιών προστιθέμενης αξίας»
Τα funds χρηματοδοτούν τη καινοτομία
Αναμφίβολα στις μέρες μας ανταγωνιστικό στοιχείο για μια επιχείρηση είναι η επένδυση στη καινοτομία και σε αυτό μπορούν να συμβάλλουν οι χρηματοδοτήσεις από Private Capital Funds και VCs.
Σε αρκετές περιπτώσεις δε οι καινοτόμες επιχειρηματικές ιδέες μπορεί να οδηγήσουν σε νέες startups και spin offs.
«Η χρηματοδότηση από Private Equity και Venture Capital funds ενθαρρύνει τις επιχειρήσεις να αναλάβουν υψηλότερο ρίσκο στην έρευνα και ανάπτυξη προϊόντων και υπηρεσιών προστιθέμενης αξίας αξιοποιώντας κυρίως τη χρήση νέων τεχνολογιών. Η εμπορική εκμετάλλευση τους προϋποθέτει τη δημιουργία είτε εταιρειών start ups που υιοθετούν καινοτόμα μοντέλα οργάνωσης και λειτουργιών είτε εταιρειών spin off με την απόσχιση των πόρων που απαιτούνται από υφιστάμενες επιχειρηματικές οντότητες», σημειώνει χαρακτηριστικά ο κ. Δημήτρης Λαμπρόπουλος.
«Υπάρχουν πλέον κεφάλαια με διάθεση για επενδύσεις σε καινοτομία– Οι διαχειριστές VCs έχουν εμπειρία και διεθνές δίκτυο – Πετυχημένες startups δίνουν το παράδειγμα στους νέους επιχειρηματίες»
Στο σημερινό περιβάλλον καμία εταιρεία δεν μπορεί να αγνοήσει τις τεχνολογικές τάσεις και το τι σημαίνουν για την παραγωγικότητα και την καινοτομία, διαφορετικά σύντομα θα γίνει παρωχημένη, υπογραμμίζει η κα Παπαθάνου. Όπως εξηγεί όμως: «οι μεγάλες εταιρείες συνήθως δυσκολεύονται στην οργανική ανάπτυξη καινοτόμων προϊόντων. Με την άνθιση των startups και τον επαγγελματισμό με τον οποίο λειτουργούν από νωρίς, υπάρχουν πλέον επιλογές είτε εμπορικής συνεργασίας, είτε επενδύσεων (απευθείας ή μέσω funds) σε μικρές, καινοτόμες εταιρείες οι οποίες κινούνται με ταχύτερους ρυθμούς και είναι πιο ευέλικτες. Τέτοιες συνεργασίες μπορούν να οδηγήσουν σε αμοιβαία οφέλη και ταχύτερη ανάπτυξη και για τους δύο τύπους εταιρειών, ενώ εφόσον είναι επιτυχημένες μπορούν να καταλήξουν σε στρατηγικές συνεργασίες ή εξαγορές».
«Ο όρος «καινοτομία» στο εσωτερικό μεγάλων εταιρειών συνήθως μεταφράζεται σε ψηφιακό μετασχηματισμό, εκσυγχρονισμό συστημάτων και διαδικασιών, λανσάρισμα νέων προϊόντων, κοκ. Όταν αυτές οι πρωτοβουλίες εκφράζονται από ομάδες με μεγάλη αυτονομία και ελευθερία να χτίσουν ολοκληρωμένες λύσεις για κοινά προβλήματα που αντιμετωπίζει συνολικά η εκάστοτε αγορά – όχι κατ’ ανάγκην υπό το στενό πρίσμα της εταιρείας που ανήκουν – τότε υπάρχει δυνητική βάση για startup/spin-off», τονίζει ο κ. Παπαστεργίου. «Σε πιο ώριμες αγορές του εξωτερικού βλέπουμε μεγάλους ομίλους είτε να δημιουργούν τα δικά τους incubators/accelerators είτε να επενδύουν κατευθείαν σε startups σχετικά με το αντικείμενο τους. Τελευταία το βλέπουμε και στην Ελλάδα αυτό όπως την είσοδο του Olympia Group (Πάνος Γερμανός) στην Douleutaras.gr είτε την εξαγορά της MYJOBNOW Delivery από την Skroutz. Σίγουρα αυτό μπορεί να είναι άλλη μία ενδιαφέρουσα πηγή χρηματοδότησης για μία εταιρία ειδικά εάν υπάρχουν συνέργειες μεταξύ των δύο μερών», σημειώνει ο κ. Δημόπουλος.
«Η εξωτερική χρηματοδότηση είναι πλέον προσιτή επιλογή για έναρξη και ανάπτυξη εταιρειών με αφετηρία την Ελλάδα»
Τι ρόλο διαδραματίζει ο CFO σε ένα fund
Βασικό παράγοντα επιτυχίας σε μια επιχειρηματική – οικονομική δραστηριότητα έχει, μεταξύ άλλων, ο άρτιος οικονομοτεχνικός σχεδιασμός με τις ανάλογες εκτιμήσεις και μετρήσεις που βοηθούν στην ορθή διαχείριση των επενδύσεων. Στα μεγαλύτερα fund κρίσιμος είναι ο ρόλος ενός CFO, ενώ στα μικρότερα σχήματα (VCs) κεντρικό ρόλο στους σχεδιασμούς αυτούς έχουν οι advisors. «Ο ρόλος του CFO είναι κομβικός ειδικότερα όσον αφορά το σχεδιασμό και την υλοποίηση ενός αποτελεσματικού μηχανισμού μέτρησης της αποδοτικότητας των επενδυμένων κεφαλαίων στις εταιρείες του υπό διαχείριση χαρτοφυλακίου και παραγωγής των κατάλληλων εκθέσεων αναφοράς προς τους μετόχους», υπογραμμίζει ο κ. Λαμπρόπουλος. «Ο ρόλος του CFO συναντάται συνήθως σε μεγάλα fund. Συμβάλει στον σχεδιασμό στρατηγικής, ηγείται της διαδικασίας fundraising και αναλαμβάνει τον συντονισμό τόσο εξωτερικών συνεργατών (φοροτεχνικών, νομικών, ορκωτών λογιστών, τραπεζών, κοκ) όσο και στελεχών του fund για εσωτερικές λειτουργίες όπως οικονομικές αναλύσεις & αποτιμήσεις επενδύσεων, παρουσιάσεις & επικοινωνία με επενδυτές, κοκ. Στα μικρότερα fund που δεν έχουν την “πολυτέλεια” για έναν τέτοιο ρόλο, τα στρατηγικά κομμάτια τα αναλαμβάνουν συνήθως οι εταίροι του fund, ενώ τα διαχειριστικά είτε οι αναλυτές είτε εξωτερικοί συνεργάτες του fund», τονίζει ο κ. Παπαστεργίουι διεθνείς εξελίξεις «πιέζουν» σήμερα την αγορά.
Βλέποντας σήμερα τη «μεγάλη εικόνα», οι έντονες πληθωριστικές πιέσεις, η σύσφιξη της νομισματικής πολιτικής των Κεντρικών Τραπεζών και η γενικότερη μεταβλητότητα στις αγορές δεν θα μπορούσαν να αφήσουν ανεπηρέαστο το τομέα των επενδύσεων και τη πορεία των εν λόγω funds. «Αυτό που ζούμε τους τελευταίους μήνες, τουλάχιστον όσον αφορά τις αγορές και τις αποτιμήσεις των εταιριών τεχνολογίας, είναι μια διόρθωση σε σχέση με τη ξέφρενη άνοδο των προηγούμενων 18 μηνών που είχε οδηγήσει σε αρκετά υψηλές αποτιμήσεις εταιριών σε πιο ώριμες αγορές. Συνέπεια αυτής της διόρθωσης είναι να υπάρξει μείωση σε IPO δραστηριότητα για το επόμενο χρονικό διάστημα ενώ οι νέοι γύροι χρηματοδότησης να γίνονται σε χαμηλότερα mutiples σε σχέση με τους τελευταίους 18 μήνες», τονίζει ο κ. Δημόπουλος. Ωστόσο όπως σημειώνει η Venture Friends βρίσκεται στην ευτυχή θέση να δραστηριοποιείται σε γεωγραφικές περιοχές που επηρεάστηκαν σχετικά λιγότερο από τον πληθωρισμό στις αποτιμήσεις των παραπάνω εταιριών. «Αυτή την περίοδο επενδύουμε από το 3ο μας fund (VF3) και στοχεύουμε σε B2C, Fintech και Proptech εταιρίες στην Ελλάδα, Central Eastern Europe και Middle East. Οι προηγούμενες διεθνείς επιτυχίες του fund (Instashop, Blueground, Belvo κλπ.) μας έχουν βοηθήσει να διευρύνουμε το δίκτυο μας τόσο σε επίπεδο prospective founders όσο και σε επίπεδο επενδυτών στο fund», σημειώνει.
Συγκέντρωση & εξαγορές στον ορίζοντα – Μπαίνουν σχέδια στο «πάγο»
«Η ραγδαία άνοδος των επιτοκίων από το πρώτο τρίμηνο του 2022 ως μέτρο ελέγχου του πληθωρισμού οδήγησε σε έντονη πτώση των διεθνών χρηματιστηριακών αγορών, με τις εταιρείες τεχνολογίας ταχείας ανάπτυξης να δέχονται το ισχυρότερο πλήγμα. Η αβεβαιότητα ως προς την έκταση του επαναπροσδιορισμού αξιών που συντελείται και τον χρονικό ορίζοντα έως την ανάκαμψη προκαλεί συνεχιζόμενη επιβράδυνση επενδύσεων και πτώση αποτιμήσεων από Seed έως Late Stage, ενώ IPOs/SPACs αναβάλλονται στο διηνεκές. Μέχρι να ξανανοίξουν οι αγορές, Private Equity funds και μεγάλες εταιρείες με διαθέσιμα κεφάλαια αναμένεται να προχωρήσουν σε στρατηγικές ή/και οπορτουνιστικές εξαγορές & συγχωνεύσεις», επισημαίνει χαρακτηριστικά ο κ. Παπαστεργίου.
Παρόμοια η εικόνα περιγράφει και ο κ. Λαμπρόπουλος σημειώνοντας πως «τους τελευταίους μήνες, οι αρνητικές διεθνείς μακροοικονομικές συνθήκες και η ένταση στο γεωπολιτικό πεδίο έχουν δημιουργήσει έντονη διαταραχή στους συντελεστές της πραγματικής οικονομίας κυρίως σε επίπεδο διαχείρισης της εφοδιαστικής αλυσίδας και όρων χρηματοδότησής επηρεάζοντας σημαντικά την απόδοση των επιχειρηματικών σχεδίων που βρίσκονται υπό αξιολόγηση».