Η προς τα πάνω αναθεώρηση του ρυθμού ανάπτυξης για το 2021, η εξάρτηση της οικονομίας από την εξέλιξη της πανδημίας και την κλιματική αλλαγή, ο ρόλος του Ταμείου Ανάκαμψης, αλλά και οι προκλήσεις της παγκόσμιας οικονομίας που αναμένεται να επηρεάσουν και την ελληνική είναι τα βασικά στοιχεία που ανέδειξε το Προσχέδιο του Προϋπολογισμού 2022 που παρουσίασε πριν μερικές μέρες η κυβέρνηση.

Στο πλαίσιο της κατάθεσης του Προσχεδίου, ο Υπουργός Οικονομικών, Χρήστος Σταϊκούρας και ο Αναπληρωτής Υπουργός Οικονομικών, Θόδωρος Σκυλακάκης επισήμαναν ότι και ο Προϋπολογισμός του 2022 καταρτίζεται για δεύτερο συνεχόμενο έτος υπό το καθεστώς της αβεβαιότητας που προκαλούν η παγκόσμια υγειονομική κρίση και οι τρέχουσες διεθνείς εξελίξεις στις τιμές, ωστόσο «έχουν ήδη καταγραφεί τα πρώτα θετικά μακροοικονομικά αποτελέσματα, μετά τη σταδιακή υποχώρηση των άμεσων οικονομικών επιπτώσεων της πανδημικής κρίσης», όπως αναφέρουν σε κοινή τους δήλωση.

Πιο συγκεκριμένα, ο ρυθμός ανάπτυξης για το 2021 αναθεωρείται σημαντικά προς τα άνω, από 3,6% που προβλεπόταν στο Μεσοπρόθεσμο Πλαίσιο Δημοσιονομικής Στρατηγικής (ΜΠΔΣ) 2022-2025, σε 6,1%. Όπως εκτιμά το οικονομικό επιτελείο, αυτό σηματοδοτεί ότι σε σχέση με την ύφεση ύψους 8,2% που παρατηρήθηκε το 2020, η οικονομία έχει ήδη καλύψει άνω των 2/3 του απολεσθέντος εγχώριου προϊόντος, εντός μάλιστα ενός έτους, που κατά το πρώτο εξάμηνο υπήρχαν ακόμη σε ισχύ σημαντικά περιοριστικά μέτρα στην άσκηση της οικονομικής δραστηριότητας.

Επιπλέον, η σωρευτική ανάπτυξη των ετών 2021-2022 αυξάνεται στο 10,8%, 0,8% υψηλότερα σε σχέση με τις προβλέψεις στο ΜΠΔΣ 2022-2025, σηματοδοτώντας ότι κατά το 2022 όχι μόνο αναμένεται να αποκατασταθεί το επίπεδο του εγχώριου προϊόντος του 2019, αλλά αυτό να αυξηθεί περαιτέρω, κατά 1,7%. Χαρακτηριστικό και δομικό στοιχείο της οικονομικής ανάπτυξης που ήδη βρίσκεται σε εξέλιξη, είναι η σημαντική μείωση του ποσοστού ανεργίας, από 16,8% τον Ιούλιο του 2020, σε 14,2% τον Ιούλιο του 2021.

Σχολιάζοντας τα παραπάνω, οι δύο υπουργοί ανέφεραν μεταξύ άλλων τα εξής: «Το ανωτέρω αποτέλεσμα δεν οφείλεται, προφανώς, μόνο στην άρση των περιοριστικών μέτρων, αλλά σε μεγάλο βαθμό στην πρωτόγνωρη σε ύψος οικονομική ενίσχυση νοικοκυριών και επιχειρήσεων, που ξεπερνά τα 42 δισ. ευρώ σε ταμειακή βάση, και τα 30 δισ. ευρώ σε δημοσιονομική βάση, την περίοδο 2020-2022. Παράλληλα, τα ταμειακά διαθέσιμα παραμένουν σε ασφαλή επίπεδα. Η πληθώρα παρεμβάσεων, που περιλαμβάνει άνω των 70 κατηγοριών μέτρων, πολλά από τα οποία ανανεώνονταν και βελτιώνονταν σε μηναία βάση, κατάφερε να στηρίξει την οικονομική δραστηριότητα της χώρας, έτσι ώστε να είναι έτοιμη να κάνει το άλμα ανάπτυξης στη μετά-κορονοϊό εποχή. Επίσης, η ανταγωνιστικότητα της οικονομίας ενισχύεται και η χώρα αναβαθμίζεται. Αυτό είναι το αποτέλεσμα της υλοποίησης ενός συνεκτικού και ολοκληρωμένου σχεδίου μεταρρυθμίσεων, σε όλα τα πεδία της δημόσιας σφαίρας, παρά τους περιορισμούς της πανδημίας».

Το οικονομικό επιτελείο εκτιμά ότι «η νέα εποχή ισχυρής και βιώσιμης ανάπτυξης σηματοδοτεί τη στροφή προς ένα οικονομικό μοντέλο περισσότερο εξωστρεφές, ανταγωνιστικό και πράσινο, προς ένα κράτος πιο αποτελεσματικό, με λιγότερη γραφειοκρατία, ψηφιακά αναβαθμισμένο, με δραστικά μειωμένη παραοικονομία, με φορολογικό σύστημα φιλικό προς την ανάπτυξη και ένα ανθεκτικότερο κοινωνικό δίκτυο προστασίας». Και η κοινή δήλωση των δύο υπουργών καταλήγει: «Η Ελλάδα, έχοντας διαθέσιμα νέα χρηματοδοτικά εργαλεία, με αιχμή το Ταμείο Ανάκαμψης και το ΕΣΠΑ 2021-2027, είναι έτοιμη για μια μετάβαση σε νέα εποχή, που συνδυάζει την οικονομική αποτελεσματικότητα με την κοινωνική συνοχή και δικαιοσύνη».

Οι διεθνείς μακροοικονομικές προβλέψεις για το 2022
Η παγκόσμια οικονομική δραστηριότητα βρίσκεται σε φάση ανάκαμψης από την πρωτοφανή οικονομική διαταραχή που προκάλεσε η πανδημία Covid-19, ωστόσο με ρυθμό που εξακολουθεί να είναι ασύμμετρος μεταξύ των οικονομιών και τομέων της οικονομίας. Μετά την ύφεση της παγκόσμιας οικονομίας το 2020 κατά 3,2%, το 2021 και το 2022 αναμένεται ανοδική πορεία κατά 6,0% και 4,9% αντίστοιχα, σύμφωνα με τα στοιχεία της τελευταίας έκθεσης του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου (ΔΝΤ), τον Ιούλιο του 2021. Η υιοθέτηση επεκτατικών δημοσιονομικών πολιτικών και οι θετικές επιδράσεις αυτών, η χαλάρωση της νομισματικής πολιτικής και η πρόοδος της πορείας των εμβολιασμών συνέβαλαν σημαντικά στην άμβλυνση των αρνητικών επιπτώσεων της πανδημίας. Ωστόσο η ομαλοποίηση της οικονομικής δραστηριότητας των χωρών απειλείται κυρίως από την αβέβαιη εξέλιξη της διασποράς των νέων μεταλλάξεων της Covid-19 και από μια απότομη απόσυρση των μέτρων στήριξης (cliff effects). Ο ρυθμός ανάκαμψης του παγκόσμιου ΑΕΠ, εκτιμάται ασύμμετρος μεταξύ των χωρών, κυρίως λόγω του διαφορετικού βαθμού πρόσβασης στη διαθεσιμότητα των εμβολίων και στα μέτρα δημοσιονομικής στήριξης. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή στις οικονομικές προβλέψεις της έκθεσης του Ιουλίου 2021 εκτιμά ρυθμό ανάπτυξης 4,5% το 2022 έναντι 4,8% το 2021, τόσο για την Ευρωζώνη όσο και για την Ευρωπαϊκή Ένωση.

Σύμφωνα με το Προσχέδιο και τις εκτιμήσεις του οικονομικού επιτελείου, η υλοποίηση επενδύσεων και μεταρρυθμίσεων στο πλαίσιο του Μηχανισμού Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας αναμένεται να στηρίξει την οικονομική ανάκαμψη, συμβάλλοντας στην άμβλυνση των μακροοικονομικών ανισορροπιών. Στο πλαίσιο της υποστηρικτικής δημοσιονομικής πολιτικής, η διατήρηση σε ισχύ της γενικής ρήτρας διαφυγής, η οποία αναβάλει την υποχρέωση των κρατών-μελών να εμφανίζουν μεγάλα πλεονάσματα, θα συμβάλλει στην ανάκαμψη της παγκόσμιας και ευρωπαϊκής οικονομίας. Επίσης, η νομισματική πολιτική αναμένεται να παραμείνει διευκολυντική βραχυπρόθεσμα, εξασφαλίζοντας υποστηρικτικές για την ανάπτυξη χρηματοπιστωτικές συνθήκες. Η συσσώρευση υψηλών αποταμιεύσεων των νοικοκυριών και η αναβαλλόμενη ζήτηση από τους καταναλωτές στην περίοδο της πανδημίας, αναμένεται να εκδηλωθεί με την επιστροφή των νοικοκυριών σε έντονη καταναλωτική δαπάνη. Από την άλλη πλευρά, η εμφάνιση ισχυρής ζήτησης αναμένεται να επιδράσει θετικά στην ανάπτυξη τόσο της ευρωπαϊκής όσο και της παγκόσμιας οικονομίας βραχυπρόθεσμα. Στις προηγμένες οικονομίες αναμένεται κατά μέσο όρο ανάκαμψη 5,6% το 2021 και 4,4% το 2022. Για τις ΗΠΑ, το ΔΝΤ προβλέπει ρυθμό ανάπτυξης 7,0% το 2021 και 4,9% για το 2022, λόγω της προόδου της διάθεσης των εμβολίων και των δημοσιονομικών μέτρων τόνωσης.

Στις αναπτυσσόμενες οικονομίες, σύμφωνα πάντα με το ΔΝΤ, ο ρυθμός αύξησης του πραγματικού ΑΕΠ αναμένεται στο 5,2% το 2022 (αντανακλώντας την εύρωστη ανάκαμψη της Ινδίας κατά 8,5% και της Κίνας κατά 5,7%), μετά από ανάπτυξη 6,3% το 2021. Το ΑΕΠ στις αναδυόμενες αγορές και αναπτυσσόμενες οικονομίες αναμένεται να αυξηθεί το 2022 περισσότερο συγκριτικά με τις προηγμένες οικονομίες, κατά 0,8 ποσοστιαίες μονάδες. Μετά την κατάρρευση που σημειώθηκε στον όγκο του παγκόσμιου εμπορίου αγαθών και υπηρεσιών, λόγω των μέτρων κατά του Covid-19 και των διαταράξεων στις παγκόσμιες αλυσίδες αξίας το 2020, ο όγκος του παγκόσμιου εμπορίου εκτιμάται ότι θα αυξηθεί κατά 9,7% το 2021 και κατά 7,0% το 2022. Η εξωτερική ζήτηση αναμένεται να αυξηθεί κατά 9,2% το 2021 και κατά 5,5% και 3,7% το 2022 και το 2023 αντίστοιχα, λόγω των βελτιωμένων προοπτικών των σημαντικών εμπορικών εταίρων, με αντίστοιχη θετική επίδραση στο παγκόσμιο εμπόριο. Η ανάκαμψη του παγκόσμιου εμπορίου αντανακλά κυρίως τη βελτίωση των παγκόσμιων εφοδιαστικών αλυσίδων, ιδίως στις αναδυόμενες οικονομίες, και την επίδραση της ανακάμπτουσας ζήτησης διαρκών καταναλωτικών αγαθών στις προηγμένες οικονομίες.

Ωστόσο, οι διεθνείς εμπορικές συναλλαγές υπηρεσιών εκτιμάται ότι θα παραμείνουν υποτονικές μεσοπρόθεσμα, εξαιτίας των περιορισμών στις μεταφορές και στον τουρισμό, έως ότου παρατηρηθεί εξασθένιση της πανδημίας. Ο παγκόσμιος πληθωρισμός αναμένεται να υποχωρήσει το 2022 σε 2,1% (από 2,4% το 2021) για τις αναπτυγμένες και σε 4,7% (από 5,4% το 2021) για τις αναδυόμενες και αναπτυσσόμενες οικονομίες. Το ΔΝΤ εκτιμά ότι οι προσωρινές ανισορροπίες που προκάλεσαν την αύξησή του το 2021, σταδιακά θα εξαλειφθούν, και εντός του 2022 ο πληθωρισμός θα επανέλθει στα προ της πανδημίας επίπεδα στις περισσότερες χώρες. Στις προηγμένες οικονομίες, η άνοδος του πληθωρισμού αντανακλά σε μεγάλο βαθμό την ανάκαμψη των τιμών της ενέργειας και άλλων βασικών εμπορευμάτων. Ωστόσο, και σε ορισμένες αναπτυσσόμενες οικονομίες, ο πληθωρισμός αναμένεται να παραμείνει αυξημένος το 2022, κυρίως λόγω συνεχιζόμενων πιέσεων των τιμών στα τρόφιμα. Στην Ευρωζώνη, ο πληθωρισμός αναμένεται να διαμορφωθεί σε 2,2% το 2021 για να υποχωρήσει σε 1,7% το 2022 και 1,5% το 202318. Η μέση τιμή του αργού πετρελαίου εκτιμάται ότι θα υποχωρήσει στα 68,3 δολάρια το βαρέλι το 2022 από 68,7 δολάρια το 2021.

Πανδημία και κλιματική αλλαγή «απειλούν» την παγκόσμια οικονομία
Οι προοπτικές της παγκόσμιας ανάκαμψης επισκιάζονται από δυο μεγάλες παγκόσμιες δοκιμασίες, της υγειονομικής και της κλιματικής κρίσης. Η υγειονομική κρίση παραμένει απειλητική, λόγω της αβέβαιης εξέλιξης του ιού και των μεταλλάξεών του, καθώς ενδέχεται να επιφέρει την επιβολή νέων περιοριστικών μέτρων σε πολλές χώρες, και κυρίως στις αναδυόμενες οικονομίες. Επιπλέον, εκφράζονται ανησυχίες για την πιθανότητα πιο μόνιμων επιπτώσεων («scarring effects »), λόγω της πανδημίας στη συνολική παραγωγικότητα, τη συσσώρευση κεφαλαίου και την απασχόληση. Στους κινδύνους αυτούς προστίθενται οι διαταράξεις των διεθνών εφοδιαστικών αλυσίδων αξίας και η αύξηση των μακροοικονομικών ανισορροπιών. H τρέχουσα αύξηση του πληθωρισμού, παρά τις επιμέρους διαφοροποιήσεις ανά οικονομία, εκτιμάται ότι είναι προσωρινού χαρακτήρα και ότι θα περιοριστεί κυρίως στο 2021, ωστόσο δημιουργεί ανησυχίες για πληθωριστικές πιέσεις μεσομακροπρόθεσμα. Πέραν αυτού, οι πρόσφατοι γεωπολιτικοί και πολιτικοί κίνδυνοι, καθώς και η ενδεχόμενη επιδείνωση της προσφυγικής κρίσης, αποτελούν παράγοντες δυνητικής επιβράδυνσης του προσδοκώμενου ρυθμού ανάκαμψης της παγκόσμιας οικονομίας.

Ελληνική οικονομία: Η κανονικότητα επιστρέφει το 2022
Για την ελληνική οικονομία, το 2022 αναμένεται από το οικονομικό επιτελείο ως έτος επαναφοράς σε συνθήκες κανονικότητας. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του, στο 4ο τρίμηνο του έτους, αναμένεται να έχει ανακτηθεί το σύνολο των ετήσιων απωλειών ΑΕΠ του 2020, με το επίπεδο πραγματικού ΑΕΠ στο τέλος του 2022 να υπερβαίνει το αντίστοιχο επίπεδο του 2019 κατά 1,7%. Πρωτεύοντα παράγοντα για την ώθηση της οικονομικής δραστηριότητας το 2022 αποτελεί το Ελληνικό Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας «Ελλάδα 2.0», με τις πραγματοποιούμενες δαπάνες από τον προϋπολογισμό του, λαμβάνοντας υπόψη και τη χορήγηση δανείων, άνω των 5 δισ. ευρώ ανά έτος ως το τέλος της περιόδου υλοποίησης, το 2025. Ως αποτέλεσμα, εντός του 2022 η υλοποίηση του σχεδίου αναμένεται να προσδώσει στην ελληνική οικονομία επιπλέον 2,9 ποσοστιαίες μονάδες του ΑΕΠ χωρίς τη συμπερίληψη της μόχλευσης, συμβάλλοντας στη μείωση του μακροχρόνιου επενδυτικού κενού και θέτοντας τις βάσεις για τη διαμόρφωση υψηλών ρυθμών ανάπτυξης μεσοπρόθεσμα, μέσω της συμβολής του σκέλους των μεταρρυθμίσεων.

Άλλος σημαντικός παράγοντας επιτάχυνσης της ανάπτυξης έναντι του 2021 είναι η σταδιακή επιστροφή σε συνθήκες κανονικότητας από υγειονομικής άποψης, στη βάση του υλοποιούμενου προγράμματος εμβολιασμών, η οποία με τη σειρά της θα επιτρέψει την πλήρη ομαλοποίηση της λειτουργίας της αγοράς, αντλώντας επιπλέον οφέλη από τα «κέρδη» της περιόδου της πανδημίας σε όρους ψηφιοποίησης και εξωστρέφειας της οικονομίας.

Η επιστροφή στην κανονικότητα αναμένεται να διευκολύνει την εξομάλυνση των δημοσιονομικών μεγεθών, ενώ παράλληλα σε διεθνές επίπεδο προβλέπεται ότι θα υποστηρίξει την περαιτέρω ανάκαμψη του τουριστικού κλάδου, με τις εισπράξεις από το εξωτερικό να αυξάνονται έναντι του 2021 κατά 60%. Ακόμα, ευνοϊκός παράγοντας για τη διαμόρφωση υψηλού ρυθμού ανάπτυξης το 2022 είναι η έναρξη υλοποίησης ορισμένων μόνιμων αναπτυξιακών μέτρων στη λογική της βελτίωσης του επενδυτικού περιβάλλοντος και της εισοδηματικής ενίσχυσης των νοικοκυριών, όπως είχε σχεδιαστεί πριν την επέλαση της πανδημίας.

Στα μέτρα αυτά περιλαμβάνεται η μείωση του συντελεστή φόρου εισοδήματος νομικών προσώπων από το 24% στο 22%, η παροχή κινήτρων για συνενώσεις και συνεργασίες μεσαίων, μικρών και πολύ μικρών επιχειρήσεων, η θέσπιση φορολογικών κινήτρων για τη χρήση των ηλεκτρονικών συναλλαγών, η κατάργηση του φόρου γονικών παροχών και δωρεών για παροχές και δωρεές έως 800.000 ευρώ και η αύξηση του κατώτατου μισθού σε επίπεδο μεγαλύτερο του 2021 κατά 2,0%. Πέραν των ανωτέρω μέτρων, τον Σεπτέμβριο του 2021 μία ακόμη δέσμη μέτρων ενσωματώθηκε στον πολιτικό σχεδιασμό, προκειμένου να αντιμετωπιστούν οι επιπτώσεις των παροδικών πληθωριστικών πιέσεων που καταγράφονταν διεθνώς το τρέχον διάστημα, να αποσοβηθεί ο κίνδυνος υστερήσεων στην αγορά εργασίας κατά τη μεταβατική περίοδο μετά την πανδημία και να αποφευχθούν ανισότητες πρόσβασης στην ψηφιακή μετάβαση. Μεταξύ αυτών, συγκαταλέγονται, η προσαυξημένη έκπτωση για δαπάνες που αφορούν σε πράσινη οικονομία/ενέργεια/ψηφιοποίηση, το Εθνικό Σχέδιο Δράσης για τη νεολαία, με την παροχή κινήτρων για ένταξη των νέων στην αγορά εργασίας («πρώτο ένσημο»), η μείωση του τέλους συνδρομητών κινητής τηλεφωνίας (κατάργηση για τους νέους έως 29 ετών) και η σύσταση ταμείου ενεργειακής μετάβασης για την απομείωση των αυξήσεων στις τιμές του ηλεκτρικού ρεύματος.

Με βάση όλα τα παραπάνω, το πραγματικό ΑΕΠ αναμένεται να αυξηθεί το 2022 κατά 4,5% έναντι του 2021, με κινητήριο μοχλό τον αμείωτο ρυθμό αύξησης της ιδιωτικής κατανάλωσης (2,9% σε ετήσια βάση), τη σημαντική ώθηση των επενδύσεων κατά 23,4% και την περαιτέρω ανάκαμψη των εξαγωγών υπηρεσιών κατά 21%, εν μέσω ανόδου του εξωτερικού τουρισμού. Η αύξηση της πραγματικής ιδιωτικής κατανάλωσης το 2022 αναμένεται να στηριχθεί στην αύξηση της απασχόλησης κατά 2,7%, με το 80,9% των νέων θέσεων εργασίας να αφορά θέσεις μισθωτής απασχόλησης, αλλά και στην αύξηση του ονομαστικού μέσου μισθού κατά 1,1%, η οποία αναμένεται να ωθήσει τις αμοιβές εξαρτημένης εργασίας κατά 4,1% πάνω από το επίπεδο του 2021. Ο ρυθμός πληθωρισμού αναμένεται μετριοπαθώς θετικός στο σύνολο του 2022 (0,8%), επιτρέποντας όφελος σε όρους πραγματικού μέσου μισθού κατά 0,2% σε ετήσια βάση.

Σημαντικός ο ρόλος του Ταμείου Ανάκαμψης
Η επιτάχυνση του ρυθμού πραγματικών επενδύσεων το 2022 στηρίζεται στην υλοποίηση των έργων του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, με άνω του 88% της συνολικής κατανομής επιχορηγήσεων και δανείων για το έτος να κατευθύνονται σε επενδύσεις, εκ των οποίων το 41,6% σε δημόσιες επενδύσεις με υψηλή πολλαπλασιαστική επίδραση. Από την άλλη πλευρά, ο όγκος δημόσιας κατανάλωσης αναμένεται το 2022 να προσαρμοστεί πιο κοντά στα προ πανδημίας επίπεδα, μειούμενος κατά 2,8% σε ετήσια βάση, ενώ το έλλειμμα του εμπορικού ισοζυγίου σε όρους όγκου αναμένεται να επιδεινωθεί κατά 2,4% του ΑΕΠ σε ετήσια βάση, εν μέσω της αύξησης εισαγωγών εξοπλισμού στο πλαίσιο του «Ελλάδα 2.0». Στο τέλος του 2022, όλες οι συνιστώσες της εγχώριας ζήτησης προβλέπεται να ανέρχονται σε επίπεδο υψηλότερο του προ πανδημίας, με την αντίστοιχη τάση στις εισαγωγές αγαθών να μετριάζει το καθαρό όφελος σε όρους όγκου παραγόμενου προϊόντος.

Ωστόσο πέρα από τις προοπτικές ανάκαμψης, δεν λείπουν και οι προκλήσεις. Σύμφωνα με το Υπουργείο Οικονομικών, «αυξημένοι είναι και οι εξωτερικοί κίνδυνοι για την ελληνική οικονομία, δεδομένων των αβεβαιοτήτων που συναρτώνται, πρώτον, με την εξέλιξη της πανδημίας, δεύτερον, με τον τυχόν πιο μόνιμο χαρακτήρα των τρεχουσών πληθωριστικών πιέσεων διεθνώς (που θα ανάγκαζε σε πρόωρη σύσφιξη της επεκτατικής οικονομικής πολιτικής) και τρίτον, με τις γεωπολιτικές εντάσεις και μεταναστευτικές ροές στην ευρύτερη περιοχή της ανατολικής Μεσογείου».

Επιπρόσθετοι εξωγενείς κίνδυνοι για την ελληνική ανάκαμψη διαμορφώνονται δυνητικά από τον κλιματικό παράγοντα. Η όλο και συχνότερη επέλαση φυσικών καταστροφών επιδρά αρνητικά στην ελληνική οικονομία τόσο βραχυπρόθεσμα (όπως το οικονομικό και δημοσιονομικό κόστος των πυρκαγιών του Αυγούστου 2021), όσο και μακροπρόθεσμα, σε όρους διατηρησιμότητας των υψηλών ρυθμών ανάπτυξης και δυνατοτήτων ανάπτυξης του τουριστικού προϊόντος. Αυτός είναι και ο λόγος που η κυβέρνηση τον Σεπτέμβριο προχώρησε στην σύσταση αυτόνομου Υπουργείου Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας με αποστολή τη διαχείριση φυσικών καταστροφών και κρίσεων και την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής. Από το 2022 έως το 2025, ο σχετικός πολιτικός σχεδιασμός προσανατολίζεται στη διαμόρφωση ενός δικτύου πρόληψης και άμεσης αντίδρασης σε φυσικές καταστροφές, με κάλυψη μέρους της χρηματοδότησης από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας και το ΕΣΠΑ.

Από την άλλη πλευρά, ενδογενείς κίνδυνοι για την ευόδωση των οικονομικών προοπτικών του 2022 είναι τα τυχόν εμπόδια στην έγκαιρη υλοποίηση του Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, καθώς και το ενδεχόμενο εμφάνισης υστερήσεων ή «μόνιμων πληγών» από την πανδημία στον παραγωγικό ιστό της οικονομίας και στην αγορά εργασίας, μετά τη λήξη των κυβερνητικών μέτρων οικονομικής ενίσχυσης. Οι παραπάνω κίνδυνοι δημιουργούν ένα περιβάλλον έντονων επισφαλειών για τις μακροοικονομικές και τις δημοσιονομικές προβλέψεις, καθώς κάθε μεταβολή στις συγκεκριμένες εξωτερικές υποθέσεις έχει σημαντική επίδραση στο αποτέλεσμα της προβλεπτικής διαδικασίας.

Τέλος, θα πρέπει να σημειωθεί ότι όλα τα παραπάνω αφορούν προσωρινές προβλέψεις, αφού οι τελικές θα αποτυπωθούν στον τελικό Προϋπολογισμό που θα κατατεθεί στη Βουλή τον Δεκέμβριο. Εάν δεν συμβούν σημαντικές και απρόοπτες εξελίξεις ωστόσο, δεν θα πρέπει να αναμένονται σημαντικές αλλαγές στις προβλέψεις και εκτιμήσεις.