Ο CFO, σε συνεργασία με τα υπόλοιπα τμήματα της επιχείρησης, με ανοιχτό διάλογο και εμπιστοσύνη, αλλά και με κατανόηση του επιχειρηματικού περιβάλλοντος, μπορεί να συνεισφέρει σε ουσιαστικά αποτελέσματα για τον οργανισμό και τους ανθρώπους του.
Σε περιόδους αβεβαιότητας, αναδεικνύονται επιχειρηματικές ευκαιρίες, μάς λέει ο Νίκος Μανάλης, στη συνέντευξή του στο FinancePro, τις οποίες είναι πιθανότερο να αδράξει ένας οργανισμός με κουλτούρα συνεκτικότητας, ευελιξίας και προσαρμοστικότητας. Αναφορικά με την ΤΝ, συστήνει δεκτικότητα, προκειμένου να μετατραπούν οι απειλές σε πλεονεκτήματα, ενώ μάς μιλά και για τις ενέργειες, με τις οποίες διαφυλάσσει ο CFO την υγεία της εφοδιαστικής αλυσίδας.
Σε συνθήκες συνεχών μεταβολών και ανατροπών, πώς διασφαλίζει ο οικονομικός διευθυντής τη συγκράτηση κόστους και τη διαφύλαξη κερδοφορίας, χωρίς να χάνει ευκαιρίες ανάπτυξης και επένδυσης για την εταιρεία του;
Οι συνεχείς μεταβολές στο κοινωνικο-οικονομικό περιβάλλον όπως τις βιώνουμε τα τελευταία χρόνια, διαμορφώνουν πλέον μία νέα πραγματικότητα στην καθημερινότητά μας, τόσο σε επαγγελματικό όσο και σε προσωπικό επίπεδο. Κατ’ επέκταση και οι επιχειρήσεις καλούνται να προσαρμοστούν σε αυτές τις νέες και πολλές φορές απρόβλεπτες συνθήκες, προκειμένου να παραμείνουν ανταγωνιστικές.
Σε ένα τέτοιο πλαίσιο, ο ρόλος του οικονομικού διευθυντή είναι κομβικός ως προς το να προετοιμάσει τον οργανισμό για την ταχύτερη και όσο το δυνατόν ομαλότερη μετάβαση στα νέα δεδομένα. Το συνηθέστερο εργαλείο στο οποίο βασιζόμαστε σε αυτές τις περιπτώσεις είναι το scenario planning – μία άσκηση, στην οποία συμμετέχει το σύνολο του management team της επιχείρησης, και η οποία βασίζεται στην ενσωμάτωση πιθανών ρίσκων, αλλά και ευκαιριών που μπορεί να προκύψουν για τον οργανισμό.
Στην άσκηση αυτή ο CFO έχει καθοριστικό ρόλο, καθώς αξιολογεί όλες τις παραδοχές και παραμέτρους, τον βαθμό ρεαλιστικής εφαρμογής τους και τις συνέπειες που αντανακλούν στα οικονομικά στοιχεία της επιχείρησης. Συνήθως, κατά την αξιολόγηση αυτή, η μεγαλύτερη βαρύτητα δίνεται στη δυνατότητα διατήρησης των εσόδων, τα οποία και αναδεικνύουν την αντοχή του οργανισμού ως προς το κόστος που μπορεί να διαχειριστεί. Επιπλέον, εξίσου σημαντικές είναι και οι επιπτώσεις σε στοιχεία του ισολογισμού (π.χ. εμπορεύματα, είσπραξη απαιτήσεων, πληρωμές υποχρεώσεων) και το πώς το κάθε σενάριο τα επηρεάζει.
Προσωπική μου εκτίμηση και από τη μέχρι σήμερα εμπειρία μου στην εφαρμογή επιχειρησιακών σεναρίων, είναι ότι σε περιόδους αβεβαιότητας απαιτείται ευελιξία, ψύχραιμη, στρατηγική σκέψη και αποφασιστική ηγεσία, κρατώντας πάντα στον νου μας ότι οι νέες συνθήκες, εκτός από ρίσκα, αναδεικνύουν και νέες επιχειρηματικές ευκαιρίες. Ένας οργανισμός με έμπειρο management και με δομικά συστατικά στην κουλτούρα του τη συνεκτικότητα, ευελιξία και προσαρμοστικότητα, είναι πολύ πιο πιθανό να τις αδράξει.
Το ηλεκτρονικό εμπόριο και η ευρύτερη omnichannel προσέγγιση είναι καίρια χαρακτηριστικά του λιανεμπορίου σήμερα. Κλειδί για την αξιοποίηση του momentum, αλλά και για την προστασία από τους παρελκόμενους κινδύνους, είναι η τεχνολογία, όχι μόνο προς το εξωτερικό κοινό, αλλά και στο εσωτερικό του οργανισμού. Ποιος είναι ο ρόλος του CFO στην επιλογή και υιοθέτηση τεχνολογικών εργαλείων, στην εκπαίδευση του προσωπικού, και στη διαχείριση των σχετικών αλλαγών εντός του οργανισμού;
Ο CFO διαδραματίζει «πολύπλευρο» ρόλο στη διασφάλιση βιώσιμων τεχνολογικών επενδύσεων με στόχο τη βέλτιστη omnichannel εμπειρία.
Σε σχέση με το παρελθόν, η omnichannel επαφή των εταιρειών με το αγοραστικό κοινό έχει διευρύνει δραστικά τους τρόπους διαδρομής των προϊόντων προς τον τελικό καταναλωτή. Πλέον, οι εταιρείες, εκτός της αύξησης του μεριδίου αγοράς και της κερδοφορίας τους, αποσκοπούν και στη βέλτιστη εμπειρία των καταναλωτών, μέσω των εκάστοτε «καναλιών» πωλήσεων. Έτσι, ο CFO καλείται να συνεκτιμήσει το συνολικό κόστος των νέων τεχνολογικών λύσεων εκτός αυτού της αρχικής επένδυσης (π.χ. επιπτώσεις από τις μεταβολές στις εσωτερικές διαδικασίες λόγω αυτοματοποίησης, νέες ανθρώπινες δεξιότητες που θα απαιτηθούν) με τα προσδοκώμενα οικονομικά και ποιοτικά οφέλη.
Για την επιλογή των κατάλληλων εργαλείων, η στενή συνεργασία κυρίως με τα τμήματα των Πωλήσεων, Logistics και ΙΤ είναι δεδομένη, προκειμένου να αξιολογηθούν τα ρίσκα κατά τη διάρκεια υλοποίησης, αλλά και κατά την πλήρη εφαρμογή των νέων εργαλείων.
Ο συνηθέστερος τρόπος διαχείρισης σε τέτοιου είδους projects είναι η συγκρότηση ομάδων εργασίας, οι οποίες έχουν είτε εκτελεστικό είτε στρατηγικό ρόλο. Το όφελος από αυτό είναι η ταχύτερη λήψη αποφάσεων, αλλά και ενεργειών για την ομαλή υλοποίηση.
Επιπλέον, η συντονισμένη και έγκαιρη επικοινωνία για τις επερχόμενες αλλαγές, σε όλο τον οργανισμό, αλλά ιδίως στην ομάδα εργασίας του project, είναι εξαιρετικά σημαντική. Τώρα, όσον αφορά στη μέτρηση της κερδοφορίας, αυτό απαιτεί κατανόηση του τρόπου εργασίας για το κάθε «κανάλι» ξεχωριστά. Συνήθως, εκείνα με τη μεγαλύτερη κερδοφορία είναι αυτά που οι επιχειρήσεις προωθούν περισσότερο, αλλά και εκείνα που καλούνται να υποστηρίξουν τα υπόλοιπα, με τη χαμηλότερη κερδοφορία.
Τα τελευταία έχουν κυρίως τον ρόλο ενίσχυσης του brand στην καταναλωτική συνείδηση, ενώ πολλές φορές λειτουργούν και ως αποτελεσματικό εργαλείο marketing.
Οι σύγχρονες μορφές Τεχνητής Νοημοσύνης παραπέμπουν όλο και περισσότερο σε ανθρώπινες λειτουργίες, προκαλώντας ανησυχία, αλλά και ενθουσιασμό. Για την οικονομική διεύθυνση, η νέα εποχή της ΤΝ αποτελεί κίνδυνο ή ευκαιρία;
Κατ’ αρχάς είναι λογικό, καθετί νέο και ιδίως τόσο δραστικά καινοτόμο όπως είναι η ΤΝ, να προκαλεί αίσθημα ανησυχίας και ανασφάλειας για την «επόμενη μέρα». Αν δούμε και προηγούμενες τεχνολογικές επαναστάσεις στο παρελθόν, αυτό που επέφεραν, εκτός των λοιπών αλλαγών, ήταν βελτίωση στο γενικότερο βιοτικό επίπεδο, αλλά και νέα θεμέλια για οικονομική ανάπτυξη.
Προσωπικά παρακολουθώ τις εξελίξεις με αρκετό ενδιαφέρον και πιστεύω ότι η ΤΝ θα εξαπλώνεται όλο και πιο γρήγορα σε όλες τις εκφάνσεις της καθημερινότητάς μας. Όπως είναι λογικό, θα προκύψουν νέες ανάγκες, αλλά και δεξιότητες, που θα τις καλύψουν άνθρωποι με νέα προσόντα. Αυτό έχει συμβεί και στο παρελθόν και θα συμβαίνει όσο υπάρχει τεχνολογική εξέλιξη. Τα πλεονεκτήματα για μένα είναι πολύ περισσότερα, ενώ θεωρώ ότι είναι μονόδρομος για τις επιχειρήσεις που θέλουν να διατηρήσουν υψηλό ανταγωνιστικό προφίλ.
Σήμερα, ήδη υπάρχουν οργανισμοί που έχουν αντικαταστήσει εργασίες γραφείου με ρομπότ που εργάζονται 24/7 και βελτιώνουν διαρκώς την απόδοσή τους μέσω Machine Learning.
Η οικονομική διεύθυνση δεν θα μπορούσε να αποτελέσει εξαίρεση από αυτές τις εξελίξεις. Για παράδειγμα, στην ΙΚΕΑ, χρειάζεται ανά τακτά χρονικά διαστήματα να αναθεωρήσουμε τις ημερήσιες πωλήσεις ανά κατηγορία προϊόντων, ανά σημείο πώλησης, sales channel, ενώ πολλές άλλες μεταβλητές επηρεάζονται από αυτόν τον επανυπολογισμό. Μερικές από αυτές είναι το σύνολο των μηνιαίων και ετήσιων πωλήσεων, οι ποσότητες του αποθέματος, ο προγραμματισμός του προσωπικού σε κάθε μαγαζί ανά τμήμα σε συνάρτηση με τον όγκο πωλήσεων κ.ά.
Για την άσκηση αυτή συνεργάζονται διάφορα τμήματα έτσι ώστε το οικονομικό να εξασφαλίσει την ποιότητα των δεδομένων. Όπως είναι φυσικό, απαιτούνται αρκετές εργατοώρες, με δεδομένη πάντα την πιθανότητα του ανθρώπινου λάθους. Εδώ ήρθε η ΤΝ να δώσει τη λύση με ταχύτητα και αναβαθμισμένη ποιότητα.
Πρόσφατα είχαμε στη διάθεσή μας ένα εργαλείο που με τη χρήση ΤΝ παρέχει τα παραπάνω μέσα σε λίγα λεπτά, ενώ οι χρήστες πλέον μπορούν να ελέγξουν τα δεδομένα και να κάνουν μικρές παρεμβάσεις. Άρα, οι ανθρώπινοι πόροι που «ελευθερώνονται» έρχονται να καλύψουν τις νέες ανάγκες ως απόρροια των αλλαγών στον τρόπο εργασίας. Αυτό είναι μόνο ένα παράδειγμα όπου η ΤΝ λειτούργησε ως πολλαπλασιαστής παραγωγικότητας με εξοικονόμηση εργατοωρών, βελτίωση της εργασιακής εμπειρίας, καλύτερη πρόβλεψη αποθεμάτων/πωλήσεων και ταχύτητα στη λήψη αποφάσεων.
Κατά την άποψή μου βρισκόμαστε σε μια ιστορική καμπή, όπου οι τεχνολογικές καινοτομίες ήδη επιφέρουν βαθιές αλλαγές, επαναπροσδιορίζουν την καθημερινότητά μας και σαφώς δημιουργούν νέες προκλήσεις. Το καλύτερο που μπορούμε να κάνουμε είναι να είμαστε περισσότερο δεκτικοί, προκειμένου να μετατρέψουμε τις τυχόν απειλές σε πλεονεκτήματα.
Η εφοδιαστική αλυσίδα παραμένει πρόκληση για τις επιχειρήσεις, καθώς συνδέεται με πολλές απαιτήσεις ταυτόχρονα: έλεγχο των προμηθευτών ως προς τα κριτήρια ESG, εξοικονόμηση κόστους, αλλά και διασφάλιση της αδιάλειπτης λειτουργίας της, με λύσεις όπως nearshoring ή friendshoring. Με ποιες ενέργειες διαφυλάσσει ο CFO την υγεία και τη βιωσιμότητα της περίπλοκης αυτής λειτουργίας;
Ανέκαθεν, αλλά και πολύ περισσότερο σήμερα, η διαχείριση της εφοδιαστικής αλυσίδας απαιτούσε μελετημένο σχεδιασμό και ευελιξία, καθώς κύριο μέλημα των επιχειρήσεων είναι η εξασφάλιση του αποθέματος την κατάλληλη στιγμή και με το χαμηλότερο δυνατό κόστος.
Ιδίως σε ένα omnichannel περιβάλλον με εξαιρετικά υψηλό ανταγωνισμό, οι εταιρείες που καταφέρνουν να παραδώσουν το προϊόν γρήγορα και στη χαμηλότερη τιμή, είναι αυτές που αυξάνουν το μερίδιο αγοράς τους.
Στο ανωτέρω πλαίσιο, ο CFO μπορεί να συνδράμει στην υγιή εφοδιαστική λειτουργία με αρκετούς τρόπους, όπως:
- αξιολόγηση των προμηθευτών, όχι μόνο βάσει ποσοτικών, αλλά και ποιοτικών κριτηρίων, συμπεριλαμβανομένων και των ESG
- εξέταση εναλλακτικών δράσεων σε περίπτωση διακοπής στην ομαλή ροή των εμπορευμάτων από ρίσκα, προερχόμενα είτε από γεωπολιτικές αλλαγές είτε από φυσικές καταστροφές
- εξασφάλιση ολοκληρωμένης ασφάλισης των εμπορευμάτων σε κάθε βήμα της διαδρομής τους
- εντοπισμός περιθωρίων εξοικονόμησης κόστους, όπως βελτίωση της διαχείρισης αποθεμάτων, αποτελεσματικότερα συμβόλαια με προμηθευτές και λύσεις για τη μείωση τυχόν απωλειών.
Ο συνδυασμός των παραπάνω μπορεί να βοηθήσει στην απόφαση επιλογής του nearshoring ή friendshoring, με βάση την οικονομική και ποιοτική απόδοση της κάθε επιλογής. Επίσης, πολλές φορές, ο συνδυασμός των δύο μπορεί να αποδειχθεί και ο πλέον δόκιμος, μιας και μπορούν να αντισταθμιστούν ρίσκα και οφέλη ανάμεσά τους. Δεν πρέπει, τέλος, να παραβλέψουμε ότι η εφοδιαστική αλυσίδα δουλεύει, όχι μόνο ως προς τις ανάγκες και προτεραιότητες των εταιρειών, αλλά και των καταναλωτών. Για παράδειγμα, τα self-scan ταμεία, οι παραδόσεις προϊόντων με drones για ταχύτερη εξυπηρέτηση, οι επιστροφές εμπορευμάτων από το ηλεκτρονικό εμπόριο, προϋποθέτουν και ανάλογη προσαρμογή στο backstage της εφοδιαστικής αλυσίδας.
Ο ρόλος του CFO εμπλουτίζεται και μεταλλάσσεται διαρκώς τα τελευταία χρόνια, και, πλέον, ακούγεται πολύ ο όρος Chief Value Officer, για να περιγράψει το επόμενο στάδιο εξέλιξης του οικονομικού διευθυντή. Πώς, λοιπόν, δημιουργεί αξία ο οικονομικός διευθυντής για τον οργανισμό του;
Ο όρος Chief Value Officer αντικατοπτρίζει την εξέλιξη του CFO πέρα από τα όρια της οικονομικής διαχείρισης και της χρηματοοικονομικής στρατηγικής. Οι απαιτήσεις από τους καταναλωτές, αλλά και από την πολιτεία προς τις επιχειρήσεις, έχουν αλλάξει και διαρκώς μεταβάλλονται. Έτσι, και η δουλειά μας έχει μεταλλαχθεί, προκειμένου να υποστηρίξει τη νέα πραγματικότητα.
Βλέπουμε πλέον οι CFOs να έχουμε όλο και μεγαλύτερη εμπλοκή στο ευρύτερο επιχειρείν και με τις προσδοκίες να επικεντρώνονται στο πώς θα συμβάλλουμε στη δημιουργία προστιθέμενης αξίας στον οργανισμό. Ουσιαστικά αναφερόμαστε σε έναν ρόλο «ομπρέλα» που θα πρέπει να καλύψει πολλές διαφορετικές δεξιότητες και οπτικές. Από την προσέγγιση του controlling & direct cost-cutting, έχουμε περάσει στην εύρεση λύσεων που θα επιφέρουν efficiencies και μείωση κόστους, κυρίως μέσω business transformation. Σε λύσεις που εστιάζουν σε αύξηση της παραγωγικότητας και συμβάλλουν στην καλύτερη εξυπηρέτηση του πελάτη. Αν συνειδητοποιήσουμε ότι κάθε ενέργεια σε μια επιχείρηση έχει οικονομική επίπτωση, είτε θετική είτε αρνητική, τότε καταλαβαίνουμε το διαθέσιμο εύρος δράσης. Από προσωπική εμπειρία, μπορώ να πω ότι τα τελευταία χρόνια ένα αρκετά μεγάλο μέρος του χρόνου μου είναι αφιερωμένο στο business growth, business steering και σε projects για την αυτοματοποίηση διαδικασιών.
Αυτό έχει ως συνέπεια την καλύτερη κατανόηση του day-to-day business, καθώς και των προκλήσεων που αντιμετωπίζει. Κατ’ επέκταση, πιστεύω ότι η προστιθέμενη αξία δημιουργείται σε στενή συνεργασία με τα υπόλοιπα τμήματα μέσα στην επιχείρηση και η οποία αποδίδει όταν αίρονται τα «στεγανά», υπάρχει αμοιβαία κατανόηση, ανοικτός διάλογος και εμπιστοσύνη. Ένας CFO με εμπειρία και κατανόηση του επιχειρηματικού περιβάλλοντος, σε συνδυασμό με την οικονομική του οπτική, μπορεί να συνεισφέρει σε ουσιαστικά, πολύπλευρα αποτελέσματα τόσο στους οργανισμούς όσο και στους ανθρώπους τους.