Η ψηφιοποίηση μπορεί να ενισχύσει τον ρόλο του CFO, υπό την προϋπόθεση ότι θα την αξιοποιήσει σωστά.
Η ψηφιοποίηση αναγνωρίζεται ευρέως ως καίριο στοιχείο για την προώθηση του εταιρικού μετασχηματισμού και οι λειτουργίες finance δεν εξαιρούνται. Η οικονομική υπηρεσία μιας εταιρείας παραδοσιακά ευθύνεται για τη συλλογή και αποθήκευση δεδομένων που αφορούν τις συναλλαγές της εταιρείας και την υποβολή αυτής της πληροφορίας σε εσωτερικούς και εξωτερικούς decision makers. Με τη βοήθεια της τεχνολογίας, οι διαδικασίες αυτές μπορούν να ψηφιοποιηθούν ολοκληρωμένα και τα δεδομένα να αναλυθούν σε μεγαλύτερο βάθος από ό,τι στο παρελθόν. Κατά συνέπεια, συχνά ακούγεται η προτροπή, οι CFOs και οι ομάδες τους να αναπτύξουν τις σχετικές ικανότητες, προκειμένου να καταστούν αληθινοί «εταίροι» του CEO. Εντούτοις, δεν υπάρχουν απτά στοιχεία για το πόσο ψηφιοποιημένες είναι ήδη οι εταιρείες, τί ωθεί την ψηφιοποίηση και ποια είναι τα βασικά εμπόδια, κάτι που επιδιώκει να ανακαλύψει η εν λόγω έρευνα. Σε συνεργασία με το WHU-Otto Beisheim School of Management, η PwC διεξήγαγε έρευνα σε 522 CFOs εισηγμένων και μη εταιρειών παγκοσμίως, προκειμένου να διαπιστώσει το επίπεδο ψηφιοποίησης των οικονομικών λειτουργιών των εταιρειών. Διερευνήθηκαν οι στόχοι και η απόδοση των πρωτοβουλιών ψηφιοποίησης, τα εμπόδια, αλλά και η επίδραση της ψηφιοποίησης στο προσωπικό της οικονομικής διεύθυνσης και τον ρόλο του CFO. Τα βασικά ευρήματα συνοψίζονται στις ακόλουθες κατηγορίες.
Στρατηγική ψηφιοποίησης
Η ψηφιοποίηση αποτελεί προτεραιότητα για τις περισσότερες εταιρείες και τους οικονομικούς διευθυντές τους, αλλά οι σχετικές στρατηγικές και τα πλάνα υλοποίησης είναι πιο ανεπτυγμένα σε επίπεδο εταιρείας, παρά σε επίπεδο οικονομικής διεύθυνσης.
Επιπλέον, σύμφωνα με τις απαντήσεις των CFOs, τα projects οικονομικής ψηφιοποίησης πολλών εταιρειών δεν είναι συντονισμένα με τη συνολική ψηφιακή στρατηγική της εταιρείας.
Στόχοι και απόδοση
Τα δύο βασικά κίνητρα πίσω από τα έργα ψηφιοποίησης των οικονομικών λειτουργιών είναι η μείωση του κόστους και η βελτίωση της λήψης αποφάσεων, με τους οικονομικούς διευθυντές να προκρίνουν το δεύτερο. Πάντως, οι περισσότεροι δηλώνουν πολύ ικανοποιημένοι από την απόδοση των έργων ψηφιοποίησης στις λειτουργίες finance.
Το υφιστάμενο επίπεδο
Όταν ερωτήθηκαν σε ποιο επίπεδο βρίσκεται η ψηφιοποίηση των εταιρειών τους και των οικονομικών τμημάτων τους σε σχέση με τους ανταγωνιστές τους, η μέση βαθμολογία που έδωσαν οι CFOs, σε κλίμακα 7 βαθμών, ήταν 4,50 για την εταιρεία και 4,53 για τα οικονομικά τμήματα, ενώ διαφαίνεται δυνατότητα για περαιτέρω ψηφιοποίηση στις περισσότερες περιπτώσεις.
Η χρήση τεχνολογίας
Η δυνατότητα περαιτέρω ψηφιοποίησης τα επόμενα χρόνια γίνεται ακόμη πιο εμφανής από το γεγονός ότι λίγες εταιρείες ως τώρα χρησιμοποιούν εκτεταμένα τις ψηφιακές τεχνολογίες στις οικονομικές τους λειτουργίες. Περίπου το ένα τρίτο των ερωτηθέντων δήλωσε ότι χρησιμοποιεί εκτεταμένα ρομποτική αυτοματοποίηση διεργασιών (RPA) και μόνο το ένα τέταρτο την εξόρυξη διεργασιών (process mining). Τεχνητή νοημοσύνη και chatbots χρησιμοποιεί το 10% με 20%, ενώ η τεχνολογία blockchain εφαρμόζεται εκτεταμένα μόνο στο 5% περίπου. Εξαίρεση αποτελεί το dashboarding στις εκθέσεις της διοίκησης, το οποίο χρησιμοποιείται εκτεταμένα από περίπου τα δύο τρίτα των ερωτηθέντων.
Τα εμπόδια στην υλοποίηση
Στο πλαίσιο της έρευνας, ζητήθηκε από τους CFOs να βαθμολογήσουν τη σπουδαιότητα 12 παραγόντων, οι οποίοι θα μπορούσαν να αποτελέσουν τροχοπέδη στην ανάπτυξη και υλοποίηση έργων ψηφιοποίησης. Ως σημαντικότερο πιθανό εμπόδιο κρίθηκε η έλλειψη τεχνογνωσίας και ικανοτήτων των υπαλλήλων, ενώ έπονται η αντίσταση των υπαλλήλων στην αλλαγή, η έλλειψη τεχνογνωσίας και ικανοτήτων στη διοίκηση, τα οργανωτικά εμπόδια και η αντίσταση της διοίκησης στην αλλαγή. Άλλοι παράγοντες, σχετικά χαμηλά στην κατάταξη, είναι τα νομικά εμπόδια, η απούσα ή ελλιπής στρατηγική και η απουσία στήριξης από τη διοίκηση. Τελευταία κατατάσσεται η έλλειψη οικονομικών ή τεχνικών πόρων.
Ψηφιοποίηση και εργαζόμενοι
Οι περισσότεροι CFOs συμφωνούν ότι είναι πολύ δύσκολο να προσελκύσουν υπαλλήλους με τα απαραίτητα προσόντα στους τομείς IT και ψηφιοποίησης. Η μέση εταιρεία του δείγματος της έρευνας απασχολεί 184 υπαλλήλους πλήρους απασχόλησης στην οικονομική της υπηρεσία, με διάμεσο τους 38 και, κατά μέσο όρο, μόνο 6 έχουν ξεκάθαρο υπόβαθρο σε IT, ψηφιοποίηση ή data science. Το 40% των CFOs που ερωτήθηκαν, θεωρεί ότι το επίπεδο γνώσης IT και ψηφιοποίησης των υπαλλήλων τους είναι χαμηλό.
Δύο εκδοχές για το μέλλον του CFO
Η τάση προς την ψηφιοποίηση θα μπορούσε να επηρεάσει τον ρόλο του οικονομικού διευθυντή και τις οικονομικές λειτουργίες της εταιρείας, είτε αρνητικά, είτε θετικά. Αν οι CFOs επικεντρωθούν σε διοικητικές και κανονιστικές διαδικασίες, όπως οι πληρωμές και οι εσωτερικοί έλεγχοι, ενδέχεται να πέσουν θύματα της ψηφιοποίησης, καθώς αυτές οι εργασίες θα μπορούν να γίνονται από υπολογιστές στο μέλλον. Η θέση τους όμως μπορεί να ενισχυθεί, αν επιλέξουν να χρησιμοποιήσουν τις ψηφιακές τεχνολογίες για να απαλλαγούν από εργασίες ρουτίνας και να καλλιεργήσουν νέες αναλυτικές ικανότητες που θα τούς επιτρέψουν να υποστηρίξουν τον CEO στην ανάπτυξη και υλοποίηση επιχειρηματικών στρατηγικών.
Τί αναμένουν οι ίδιοι οι CFOs;
Η πλειοψηφία των ερωτηθέντων εκτιμά ότι η σημασία του CFO θα αυξηθεί τα επόμενα χρόνια, χάρη στην ψηφιοποίηση. Οι περισσότεροι αναμένουν επίσης ότι θα αυξηθούν και οι σχετικοί προϋπολογισμοί. Πιο ασαφές φαίνεται να είναι το μέλλον των εργαζομένων στα οικονομικά τμήματα. Αναμένεται να μειωθεί το προσωπικό που ασχολείται με admin θέματα, αλλά να αυξηθούν οι θέσεις διαχείρισης και ανάλυσης δεδομένων.
Σε γενικές γραμμές, περίπου οι μισοί CFOs δήλωσαν ότι αναμένουν να παραμείνει αμετάβλητος ο αριθμός των υπαλλήλων τους, το ένα τρίτο αναμένει αύξηση και περίπου το 20% μείωση του προσωπικού. Ενδιαφέρον κρίνεται το εύρημα ότι όσο μεγαλύτερη είναι η εταιρεία, τόσο περισσότερο αναμένεται να μειωθεί το οικονομικό προσωπικό της και αντιστρόφως.
Σημειώνεται ότι οι πολύ μεγάλες εταιρείες, με έσοδα άνω των 10 δισ. ευρώ, φαίνεται να δίνουν μεγαλύτερη προτεραιότητα στην ψηφιοποίηση και έχουν πιο ξεκάθαες στρατηγικές και πλάνα υλοποίησης. Καταγράφουν πιο αποτελεσματική υλοποίηση και επιτυγχάνουν υψηλότερα επίπεδα ψηφιοποίησης, με εκτεταμένη χρήση ψηφιακών τεχνολογιών.
Οι απαντήσεις των CFOs αυτών των εταιρειών διαφέρουν από τις απαντήσεις όλων των άλλων CFOs, γεγονός που δίνει την εντύπωση ότι οι συγκεκριμένες εταιρείες αποτελούν δική τους, χωριστή, κατηγορία.