Η αναβάθμιση της ελληνικής οικονομίας από τον οίκο Fitch, η κατάθεση του Προϋπολογισμού του 2024, καθώς και η θετική αξιολόγηση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για το αναθεωρημένο Εθνικό Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας «Ελλάδα 2.0», ύψους 36 δισ. ευρώ, ήταν οι σημαντικότερες εξελίξεις στην οικονομία τις τελευταίες εβδομάδες.
Θα περίμενε κανείς η κατάθεση του Προϋπολογισμού να είχε επισκιάσει κάθε άλλη εξέλιξη, ωστόσο, σε μακροπρόθεσμο ορίζοντα και βλέποντας την ελληνική οικονομία σε επίπεδο μελλοντικών προοπτικών, η αναβάθμιση από τη Fitch ήταν σαφέστατα η σημαντικότερη εξέλιξη. Ο διεθνής αμερικανικός οίκος αξιολόγησης αναβάθμισε το ελληνικό αξιόχρεο σε “BBB-” από “ΒΒ+”, κάτι που επισφράγισε το γεγονός ότι η Ελλάδα εξασφάλισε την επενδυτική βαθμίδα, μετά και τη σχετική αναβάθμιση από τη Standard & Poor’s. Με απλά λόγια, αυτό σημαίνει ότι η χώρα αποκτά πλέον πρόσβαση σε μια σειρά από αναβαθμισμένους δείκτες, καθώς οι ελληνικοί τίτλοι θα καταστούν ελκυστικοί σε σημαντικούς και ποιοτικούς επενδυτές, που θα μπορούν πλέον να επενδύσουν σε ελληνικά ομόλογα. Οι κωδικοί ISIN των ελληνικών ομολόγων θα ενταχθούν στους δείκτες FTSE World Government Bond Index (WGBI) και iBoxx της Standard & Poor’s. Παράλληλα, θα ενταχθούν στην Bloomberg Index Services, κάτι που σημαίνει ότι 17 ομολογιακές εκδόσεις ελληνικού κρατικού χρέους αξίας 73 δισ. ευρώ πρόκειται να εισέλθουν σε δείκτες που προορίζονται για χρέος που διαθέτει investment grade.
Το σκεπτικό της Fitch
Στο σκεπτικό που κατέγραψε η Fitch στη σχετική της ενημέρωση, τόνισε πως αναμένει ότι το χρέος της γενικής κυβέρνησης/ΑΕΠ θα παραμείνει σε απότομη πτωτική τάση, χάρη στη σταθερή ονομαστική ανάπτυξη, την υπερεκτέλεση του προϋπολογισμού και την ευνοϊκή δομή εξυπηρέτησης του χρέους. Αξιολογεί δε τους κινδύνους πολιτικής ως σχετικά χαμηλούς, με σταθερό πολιτικό πλαίσιο και καλά εδραιωμένη δημοσιονομική σύνεση, ενώ προβλέπει ότι ο δείκτης χρέους θα μειωθεί στο 160,8% φέτος και στο 141,2% το 2027 από 171,4% το 2022. «Η προβλεπόμενη πτώση του δείκτη χρέους κατά 65 π.μ. από το υψηλό πανδημίας 205% του ΑΕΠ συγκαταλέγεται στις καλύτερες επιδόσεις οποιωνδήποτε κρατικών ομολόγων με αξιολόγηση Fitch, αν και ο λόγος χρέους εξακολουθεί να προβλέπεται να είναι κοντά στο 3πλάσιο του μέσου όρου “BBB”», αναφέρει μεταξύ άλλων ο οίκος.
Συνεχίζοντας την ανάλυσή της, η Fitch τονίζει ότι η Ελλάδα διατηρεί υψηλή δέσμευση για δημοσιονομική εξυγίανση, με το πρωτογενές πλεόνασμα να αναμένεται να αυξηθεί στο 1,1% του ΑΕΠ το 2023 και κατά μέσο όρο στο 2,2% το 2024-2025, σύμφωνα με τις προβλέψεις της. Με μέσο όρο 1,1% του ΑΕΠ το 2024-25, το ονομαστικό έλλειμμα θα είναι πολύ χαμηλότερο από τη διάμεση τιμή “BBB” (2,8%). «Η δημοσιονομική σύνεση βασίζεται σε συντηρητικές υποθέσεις δαπανών στους πρόσφατους προϋπολογισμούς (και συμβαίνει επίσης στον προϋπολογισμό του 2024), με την υπέρβαση των εσόδων να παρέχει δημοσιονομικό χώρο για προσωρινές δαπάνες: το 2023 περιλάμβανε μέτρα σχετικά με την ενεργειακή κρίση και την κλιματική αλλαγή» τονίζει χαρακτηριστικά.
Σύμφωνα με τον οίκο, οι αρχές σχεδιάζουν φορολογικές μεταρρυθμίσεις για την αύξηση των εσόδων το 2024 για να συγκεντρώσουν επιπλέον 600 εκατομμύρια ευρώ για κοινωνικές δαπάνες. «Σε συνδυασμό με τις προσπάθειες για τη βελτίωση της ψηφιοποίησης και τη μείωση της φοροδιαφυγής, αυτό θα μπορούσε να ενισχύσει τη βάση των φορολογικών εσόδων και να παράσχει περαιτέρω δημοσιονομικό χώρο για πρόσθετες επενδύσεις κεφαλαίου για την τόνωση της ανάπτυξης» επισημαίνει.
Αναθεώρηση προς τα πάνω της ανάπτυξης το 2023
Η Fitch προβλέπει τώρα ότι η ελληνική οικονομία θα αναπτυχθεί κατά 2,4% το 2023, μια ελαφρά ανοδική αναθεώρηση από την τελευταία της αξιολόγηση. Αυτό αντανακλά μια καλύτερη από την αναμενόμενη απόδοση της κατανάλωσης τα τελευταία τρίμηνα και την προσδοκία του οίκου για συνεχιζόμενη ισχυρή επενδυτική απόδοση. Επίσης, η Fitch αναμένει ότι η ανάπτυξη το 2024-2025 θα παραμείνει σε παρόμοια επίπεδα (κατά μέσο όρο 2,4%), βοηθούμενη από τον χαμηλότερο πληθωρισμό, τη συνεχιζόμενη απορρόφηση των ταμείων της Ε.Ε. και τη βελτίωση της οικονομικής εμπιστοσύνης. «Οι καθοδικοί κίνδυνοι αφορούν κυρίως στις εξωτερικές εξελίξεις, αν και η Ελλάδα έχει αποδειχθεί γενικά ανθεκτική στην αποδυνάμωση της ζήτησης σε βασικούς εμπορικούς εταίρους, εν μέρει χάρη στις σταθερές επιδόσεις στους τομείς των υπηρεσιών» τονίζει μεταξύ άλλων. Εστιάζοντας εξάλλου στον τραπεζικό τομέα, η Fitch αναφέρει ότι ο δείκτης του τραπεζικού συστήματος της Ελλάδας βελτιώθηκε σε “bb” από “b” μετά τις αναβαθμίσεις του οίκου για τις αξιολογήσεις βιωσιμότητας των τεσσάρων μεγαλύτερων τραπεζών της χώρας τον Σεπτέμβριο του 2023. «Οι αναβαθμίσεις αντανακλούσαν κυρίως διαρθρωτικές βελτιώσεις στην κερδοφορία των τραπεζών, με αποτέλεσμα τη συσσώρευση κεφαλαίων και συνεχείς βελτιώσεις της ποιότητας των περιουσιακών στοιχείων. Η κεφαλαιοποίηση του τραπεζικού τομέα ήταν 17,3% τον Ιούνιο, ενώ σε συνολικό επίπεδο το μερίδιο των μη εξυπηρετούμενων δανείων είχε μειωθεί ελαφρά στο 8,6% το β’ τρίμηνο του 2023. Αυτό συγκρίνεται με 8,7% στο τέλος του 2022 και με κορύφωση 46% το 2017» καταλήγει. Έτσι, μετά την εξέλιξη αυτή, απομένει μόνο η αναμονή αξιολόγησης της ελληνικής οικονομίας από τη Moody’s, η οποία θεωρείται η πιο αυστηρή από τους οίκους και δεν έχει δώσει ακόμα επενδυτική βαθμίδα στη χώρα μας. Παρ’ όλα αυτά, η Moody’s κατά την τελευταία της αξιολόγηση έδωσε διπλή αναβάθμιση στην ελληνική οικονομία, αναβαθμίζοντας το αξιόχρεό της κατά δύο βαθμίδες, σε “Ba1” από “Ba3”, με σταθερές τις προοπτικές επαναξιολόγησης. Σύμφωνα με πληροφορίες, η επόμενη αξιολόγηση της Moody’s αναμένεται για τις 15 Μαρτίου 2024, οπότε και θα δημοσιευτεί η έκθεση του οίκου.
Ωστόσο, ο κύκλος των νέων αξιολογήσεων για το 2024 θα έχει ξεκινήσει νωρίτερα, αφού η Scope Ratings αναμένεται να δώσει τη δική της αξιολόγηση για τη χώρα μας στο τέλος Ιανουαρίου, ενώ τη σκυτάλη θα πάρει στις 8 Μαρτίου η DBRS. Γενικότερα, στις αρχές του 2024, τα στοιχεία δείχνουν ότι ήδη 5 από τους 6 κορυφαίους διεθνείς οίκους αξιολόγησης (και 4 από τους 5 που πιστοποιεί η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα) κατατάσσουν τη χώρα μας στη χαμηλότερη κλίμακα των επενδυτικών οικονομιών (ΒΒ-). Το μεγάλο στοίχημα για την ελληνική οικονομία σε αυτό το πλαίσιο, είναι να αξιοποιήσει στο έπακρο την επενδυτική βαθμίδα, με την περαιτέρω μείωση του κόστους δανεισμού, αλλά και την τόνωση των άμεσων επενδύσεων, ώστε τα οφέλη της επενδυτικής βαθμίδας να διαχυθούν στο βαθμό του εφικτού στην κοινωνία και στους πολίτες.
Κωστής Χατζηδάκης: «Κλειδί η πολιτική δημοσιονομικής υπευθυνότητας»
Σχολιάζοντας τις εξελίξεις, ο Υπουργός Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών, Κωστής Χατζηδάκης εκτίμησε ότι η αναβάθμιση της ελληνικής οικονομίας από τον οίκο Fitch επισημοποιεί την ανάδειξη της Ελλάδας στην επενδυτική κατηγορία από την πλευρά της πιστοληπτικής αξιολόγησης και είναι μια μεγάλη εθνική επιτυχία. Όπως είπε, η Fitch είναι ο τρίτος -από τους τέσσερις αναγνωρισμένους από την ΕΚΤ- οίκος αξιολόγησης που απονέμει τους τελευταίους μήνες στη χώρα μας το καθεστώς της επενδυτικής βαθμίδας, «γεγονός που δημιουργεί παράλληλα τις προϋποθέσεις για περαιτέρω ενίσχυση της εισροής επενδύσεων, καλύτερες συνθήκες χρηματοδότησης της οικονομίας, ανάπτυξη και αύξηση της απασχόλησης». Και ο Κ. Χατζηδάκης, κατέληξε: «Υπογραμμίζω τις επισημάνσεις του oίκου για το ρεκόρ της μείωσης του χρέους κατά 65 ποσοστιαίες μονάδες του ΑΕΠ, από το 205% κατά την περίοδο της πανδημίας στο 160,8% εφέτος και 141,2% του ΑΕΠ το 2027. Επίσης, τις επισημάνσεις για την πολιτική δημοσιονομικής υπευθυνότητας, η οποία, εκτός των άλλων, εξασφαλίζει τους αναγκαίους πόρους για μόνιμα και έκτακτα μέτρα κοινωνικής πολιτικής, τις προβλέψεις για ισχυρή ανάπτυξη και πολιτική σταθερότητα τα επόμενα χρόνια, και, τέλος, την πρόοδο στον τραπεζικό τομέα».
Προϋπολογισμός 2024: Παρεμβάσεις ενίσχυσης του εισοδήματος ύψους 1,6 δισ. ευρώ
Πέντε είναι τα βασικά χαρακτηριστικά του Προϋπολογισμού 2024 και αυτά αφορούν αυξήσεις στους µισθούς των δημοσίων υπαλλήλων, άρση του παγώματος των τριετιών στους μισθωτούς, αύξηση του αφορολόγητου για οικογένειες µε παιδιά, αύξηση 8% του Ελάχιστου Εγγυημένου Εισοδήματος από τον Δεκέμβριο του 2023, καθώς και νέα αύξηση (+3%) των συντάξεων από την 1η Ιανουαρίου 2024. Σύμφωνα με το Γραφείο Προϋπολογισμού της Βουλής, το 2023 τα έσοδα του κράτους αυξήθηκαν κατά 9,1% σε σχέση με το 2022, χωρίς να αυξηθούν οι φόροι, κάτι που επιτεύχθηκε εξαιτίας πέντε σημαντικών εξελίξεων: Την απόκτηση της επενδυτικής βαθμίδας, την επίτευξη του τρίτου υψηλότερου ρυθμού ανάπτυξης (2,4%) στην Ευρωπαϊκή Ένωση, τη μείωση της ανεργίας (αναµένεται να µειωθεί σε 11,2% από 12,4%), την επίτευξη πρωτογενούς πλεονάσματος που ξεπέρασε τις προβλέψεις του μεσοπρόθεσμου προγράμματος, αλλά και τη μείωση του δημόσιου χρέους ως προς το ποσοστό του ΑΕΠ. «Ο χαρακτήρας και του φετινού Προϋπολογισμού παραμένει ο ίδιος και αφορά στον συνδυασμό της δημοσιονομικής σταθερότητας με τις αναπτυξιακές πολιτικές και την κοινωνική μέριμνα» αναφέρει το Γραφείο Προϋπολογισμού της Βουλής, σημειώνοντας παράλληλα ότι ο προϋπολογισμός προβλέπει υψηλότερους ρυθμούς ανάπτυξης φέτος σε σχέση με το 2023, χαμηλότερο πληθωρισμό, ακόμα μεγαλύτερη μείωση του δημοσίου χρέους και πιο υψηλά ποσοστά απασχόλησης. Σταθερός παραμένει δε ο στόχος για ακόμα υψηλότερο πρωτογενές πλεόνασμα σε σχέση με πέρσι (2,1%). Στην ίδια θετική κατεύθυνση κινήθηκε και η αύξηση των επενδύσεων, που έφτασε το +7,1%, ενώ το 2024 προβλέπεται στο σχέδιο του προϋπολογισμού αύξηση κατά 15,1%. Σύμφωνα με το Υπουργείο Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών, αυτό θα επιτευχθεί με έναν συνδυασμό ιδιωτικών και δημόσιων επενδύσεων, συμπεριλαμβανομένων φυσικά των αυξημένων επενδύσεων από το ΕΣΠΑ και το Ταμείο Ανάκαμψης.
Μόνιμες φοροελαφρύνσεις με 7 τρόπους
Ο Προϋπολογισμός 2024 προβλέπει μόνιμες φοροελαφρύνσεις με 7 διαφορετικούς τρόπους:
- Μονιμοποίηση µειωµένου συντελεστή ΦΠΑ σε μεταφορές, γυμναστήρια και σχολές χορού, κινηματογράφους και αγαθά σχετιζόμενα µε τη δημόσια υγεία (305 εκατ. ευρώ ετησίως).
- Μείωση κατά 10% του ΕΝΦΙΑ για κατοικίες που ασφαλίζονται για σεισµό, πυρκαγιά και πλημμύρες (26 εκατ. ευρώ για το 2024).
- Αύξηση του αφορολόγητου για οικογένειες µε παιδιά (135 εκατ. ευρώ ετησίως).
- Μείωση κατά 50% του φόρου Χρηματιστηριακών συναλλαγών (21 εκατ. ευρώ ετησίως).
- Κατάργηση του φόρου τόκων ομολόγων σε κρατικά και επιχειρηματικά ομόλογα (7 εκατ. ευρώ ετησίως).
- Μείωση του φόρου συγκέντρωσης κεφαλαίων από 0,5% σε 0,2% (22 εκατ. ευρώ ετησίως).
- Κατάργηση παρακράτησης 30% στους εργαζόμενους συνταξιούχους.
Ενδιαφέρουσες επισημάνσεις δε, περιλαμβάνει και η στόχευση της κυβέρνησης για την περαιτέρω μείωση της φοροδιαφυγής. Σύμφωνα με τα στοιχεία, το κενό ΦΠΑ, δηλαδή τα χρήματα που χάνει το κράτος από την είσπραξη του ΦΠΑ έχουν περιοριστεί από το 23% το 2018 στο 15% το 2023, ενώ στόχος είναι να περιοριστεί περισσότερο και να φτάσει στο 9% το 2026. Στο πλαίσιο δε του νέου φορολογικού νόμου που ψηφίστηκε πρόσφατα, προωθούνται δράσεις σε πολλά και διαφορετικά επίπεδα για τον περιορισμό της φοροδιαφυγής, όπως σύνδεση των POS με τις ταμειακές μηχανές τους πρώτους μήνες του 2024, υποχρεωτικότητα του συστήματος myData, γενίκευση της ηλεκτρονικής τιμολόγησης, νέες ρυθμίσεις για τις βραχυχρόνιες μισθώσεις, μέτρα αντιμετώπισης του λαθρεμπορίου και νέο δίκαιο σύστημα φορολόγησης για τους ελεύθερους επαγγελματίες. Τέλος, ο Προϋπολογισμός 2024 περιλαμβάνει σημαντική αύξηση των δαπανών για την Παιδεία και την Υγεία. Συγκεκριμένα για την Υγεία θα υπάρξει αύξηση κατά 20% της χρηματοδότησης των νοσοκομείων συνολικού ποσού 481 εκατ. ευρώ, καθώς επίσης και μια αύξηση των δαπανών για την Παιδεία της τάξεως των 255 εκατ. ευρώ. Τα κονδύλια αυτά η κυβέρνηση εκτιμά ότι θα προέλθουν σε πολύ μεγάλο ποσοστό από τον περαιτέρω περιορισμό της φοροδιαφυγής.
Ε.Ε.: Θετική αξιολόγηση για το αναθεωρημένο Ταμείο Ανάκαμψης
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εξέδωσε εξάλλου, τις προηγούμενες εβδομάδες τη θετική της αξιολόγηση για το αναθεωρημένο Εθνικό Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας «Ελλάδα 2.0», δίνοντας “πράσινο φως” για την τελική έγκρισή του από το Ecofin, το επόμενο διάστημα. Πρόκειται σαφώς για σημαντική εξέλιξη, δεδομένου ότι στο Ταμείο Ανάκαμψης στηρίζει πολλά η κυβέρνηση για την ισχυροποίηση και την σταθερότητα της ελληνικής οικονομίας. Στο επίκεντρο της αναθεώρησης βρίσκονται η νέα δέσμη επενδύσεων και μεταρρυθμίσεων στο πλαίσιο του REPowerEU με ευρωπαϊκή χρηματοδότηση 795 εκατ. ευρώ, το αίτημα για επιπλέον δάνεια 5 δισ. ευρώ που θα προστεθούν στο υφιστάμενο δανειακό πρόγραμμα του Ταμείου Ανάκαμψης, καθώς και η ανακατεύθυνση πόρων σε έργα αποκατάστασης στις πληγείσες από τις καταστροφές της κλιματικής κρίσης περιοχές της Θεσσαλίας, του Έβρου και της Ροδόπης. H δέσμη 4 επενδύσεων και 7 μεταρρυθμίσεων ύψους 795 εκατ. ευρώ στο πλαίσιο REpowerEU που πρότεινε η Ελλάδα κρίθηκε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή ότι ευθυγραμμίζεται πλήρως με τη στόχευση για οικονομικά προσιτή, εξασφαλισμένη και βιώσιμη ενέργεια για την Ευρώπη. Στις μεταρρυθμίσεις του REPowerEU περιλαμβάνονται επίσης η βελτιστοποίηση χρήσης γης και θαλάσσιου χώρου για την ανάπτυξη ΑΠΕ, η αύξηση χωρητικότητας δικτύου και αποθήκευσης ενέργειας για την προώθηση επενδύσεων αποθήκευσης, η πρωτοβουλία για πολιτικές και εργαλειοθήκες για την προώθηση του διαμοιρασμού ενέργειας κ.ά.
Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του Υπουργείου Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών, το αίτημα για επιπλέον δάνεια 5 δισ. ευρώ που κατευθύνονται αποκλειστικά στην ιδιωτική οικονομία ανταποκρίνεται στην υψηλή ζήτηση που παρουσιάζει το δανειακό πρόγραμμα του Ταμείου Ανάκαμψης, στο οποίο έως τέλος Οκτωβρίου είχαν ήδη υποβληθεί 546 επενδυτικά σχέδια συνολικού προϋπολογισμού 20 δισ. ευρώ, με ποσοστό άνω του 60% να προέρχεται από μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις. «Με την αύξηση του διαθέσιμου προϋπολογισμού του προγράμματος, διευρύνεται η περίμετρος των επιχειρήσεων που μπορούν να χρηματοδοτηθούν από τα δάνεια του Ταμείου Ανάκαμψης καθώς και το εύρος των επενδύσεων» αναφέρει το ΥΠΕΘΟ σε σχετικό του ενημερωτικό σημείωμα.
Τι περιλαμβάνει το αναθεωρημένο Ταμείο Ανάκαμψης
Πιο συγκεκριμένα, το αναθεωρημένο Ταμείο Ανάκαμψης περιλαμβάνει μεταξύ άλλων τα εξής νέα στοιχεία:
- Ανακατεύθυνση υφιστάμενων πόρων με την οποία εξασφαλίζεται συνολική χρηματοδότηση 686 εκατ. ευρώ για την αποκατάσταση των ζημιών που προκάλεσε η καταστροφική πλημμύρα Daniel στο οδικό δίκτυο και σε γέφυρες στη Θεσσαλία και τη Στερεά Ελλάδα, για την ανακατασκευή του σιδηροδρομικού δικτύου στη Θεσσαλία και για την αντιπλημμυρική και αντιδιαβρωτική προστασία στις περιοχές του Έβρου και της Ροδόπης που επλήγησαν από τις πυρκαγιές. Ως προς την πρόληψη φυσικών καταστροφών, ενισχύεται χρηματοδοτικά το πρόγραμμα καθαρισμού δασών και διάνοιξης δασικών οδών και ζωνών Anti-nero, προστίθεται πρόγραμμα προσεισμικού ελέγχου σε δημόσια κτίρια και γίνεται επέκταση της δράσης για την ανθεκτικότητα υποδομών «Έξυπνες Γέφυρες».
- Σημαντικές μεταρρυθμίσεις για τη φορολογική πολιτική και ειδικά την καταπολέμηση της φοροδιαφυγής (ηλεκτρονικές πληρωμές, βελτίωση της επιχειρησιακής λειτουργίας της ΑΑΔΕ κ.ά.), την πρωτοβάθμια υγειονομική περίθαλψη, το Κτηματολόγιο και τον χρηματοπιστωτικό τομέα ως προς τις σχέσεις μεταξύ των servicers και των δανειοληπτών και τη βελτίωση του εξωδικαστικού μηχανισμού για να ενισχυθεί περαιτέρω η προστασία των ευάλωτων.
- Τέλος, διατηρεί την εστίαση στην πράσινη μετάβαση, διαθέτοντας το 38,1% (από 37,5% στο αρχικό σχέδιο) των διαθέσιμων κονδυλίων σε μέτρα που υποστηρίζουν τους κλιματικούς στόχους.
Να σημειωθεί εδώ ότι από τα 36 δισ. ευρώ που περιλαμβάνει το αναθεωρημένο «Ελλάδα 2.0», περίπου 18 δισ. ευρώ αποτελούν επιχορηγήσεις από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (ΤΑΑ) και 18 δισ. ευρώ αποτελούν δάνεια από το ΤΑΑ. Τέλος, περιλαμβάνει 76 μεταρρυθμίσεις και 103 επενδύσεις.
Τρίτο αίτημα πληρωμής, ύψους 1,84 δισ. ευρώ
Λίγες ώρες μετά τη θετική αξιολόγηση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για το αναθεωρημένο Εθνικό Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας «Ελλάδα 2.0», το Υπουργείο Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών κατέθεσε τρίτο αίτημα πληρωμής για το δανειακό σκέλος του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (ΤΑΑ), ύψους 1,84 δισ. ευρώ. Το αίτημα υποβλήθηκε αφού επιτεύχθηκε, νωρίτερα από το προβλεπόμενο, o στόχος της συμβασιοποίησης δανείων του Ταμείου Ανάκαμψης ύψους 3,52 δισ. ευρώ. Το Υπουργείο Εθνικής Οικονομίας εκτιμά ότι το δανειακό πρόγραμμα του Ταμείου Ανάκαμψης «Ελλάδα 2.0» παρουσιάζει ιδιαίτερα υψηλή ζήτηση από τις επιχειρήσεις όλων των μεγεθών, καθώς τα δάνειά του χορηγούνται με σταθερό επιτόκιο δανεισμού 0,35% για πολύ μικρές και μικρές επιχειρήσεις και 1% για μεσαίες και μεγάλες, «εν μέσω ραγδαίας αύξησης των επιτοκίων και του κόστους κεφαλαίου σε διεθνές επίπεδο», όπως αναφέρει χαρακτηριστικά σε σχετική του ενημέρωση. Να σημειωθεί εδώ ότι έως σήμερα έχουν υπογραφεί 244 συμβάσεις, εκ των οποίων 115 (47%) είναι δάνεια προς μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις με συνολικό προϋπολογισμό 1,33 δισ. ευρώ. Το μεσοσταθμικό επιτόκιο των δανειακών συμβάσεων διαμορφώνεται σε 1,93% και η μέση διάρκεια αποπληρωμής των δανείων σε 13,4 έτη.