Ο διευθυντής της εταιρείας αυτοκινήτων General Motors έλαβε την παρακάτω επιστολή:

«Κύριε Διευθυντά, είναι η δεύτερη φορά που σας γράφω, αν και κατανοώ το γεγονός ότι δεν απαντήσατε, αφού η ιστορία μου ακούγεται μάλλον παράλογη. Έχω μια παράδοση με την οικογένειά μου, να τρώμε παγωτό μετά το βραδινό φαγητό. Ψηφίζουμε για τη γεύση που θα πάρουμε και έπειτα παίρνω το αυτοκίνητό μου και πηγαίνω στο αγαπημένο μας κατάστημα και αγοράζω. Είναι επίσης πραγματικό γεγονός ότι πρόσφατα αγόρασα μια καινούργια Pontiac από την GM και από τότε έχει προκύψει το πρόβλημα που θα σας αναφέρω. Όσες φορές αγοράζω παγωτό βανίλια, το αυτοκίνητο δεν παίρνει μπροστά. Αν πάρω οποιαδήποτε άλλη γεύση, το αυτοκίνητο λειτουργεί κανονικά! Θέλω να ξέρετε ότι όσο αστείο και αν σας φαίνεται το ερώτημά μου, είναι σοβαρό. Θα μπορούσατε να μου δώσετε μια απάντηση για το ποιο μπορεί να είναι το πρόβλημα, και γιατί δεν ξεκινάει ο κινητήρας μόνο με τη βανίλια;»
Ο Διευθυντής ήταν πάρα πολύ επιφυλακτικός με την επιστολή, ωστόσο αποφάσισε να στείλει έναν τεχνικό για να ελέγξει τι συμβαίνει.

Ο μηχανικός εξεπλάγη συναντώντας τον ιδιοκτήτη, διότι γνώρισε έναν μορφωμένο, επιτυχημένο και απόλυτα συγκροτημένο οικογενειάρχη. Είχαν κανονίσει να συναντηθούν ακριβώς μετά το βραδινό έτσι ώστε να πάνε με το αυτοκίνητο στο παγωτατζίδικο. Εκείνο το βράδυ η οικογένεια είχε διαλέξει παγωτό βανίλια και φυσιολογικά μόλις επέστρεψαν στο αυτοκίνητο αυτό δεν έπαιρνε μπροστά.

Ο μηχανικός της GM έμεινε στην πόλη για τρεις βραδιές. Την πρώτη βραδιά ο άνδρας αγόρασε γεύση σοκολάτα. Το αυτοκίνητο πήρε μπροστά. Τη δεύτερη βραδιά γεύση φράουλα. Το αυτοκίνητο ξαναπήρε μπροστά. Την τρίτη βραδιά γεύση βανίλια. Το αυτοκίνητο ΔΕΝ πήρε μπροστά!

Ο μηχανικός, λογικός άνθρωπος, αρνήθηκε να αποδεχθεί το προφανές συμπέρασμα ότι το αυτοκίνητο ήταν «αλλεργικό» στο παγωτό με γεύση βανίλια. Συμφώνησε ωστόσο να παραμείνει στην πόλη μέχρι να λυθεί το πρόβλημα. Άρχισε λοιπόν την καταγραφή γεγονότων και τη συλλογή στοιχείων. Είδος και ποιότητα καυσίμων, ώρες, διάρκεια χρήσης του αυτοκινήτου και όποιο άλλο στοιχείο θα μπορούσε να του φανεί χρήσιμο.

Πάρα πολύ σύντομα είχε καταλήξει σε ένα πρώτο συμπέρασμα. Ο ιδιοκτήτης του αυτοκινήτου χρειαζόταν πιο πολύ χρόνο όταν αγόραζε γεύση βανίλια σε σχέση με τα υπόλοιπες γεύσεις. Και αυτό είχε να κάνει με τον τρόπο που ήταν οργανωμένο το κατάστημα.

Το παγωτό βανίλια, λόγω του γεγονότος ότι ήταν η πιο «διάσημη» γεύση, ήταν σε ένα ξεχωριστό ψυγείο μπροστά στο μαγαζί έτσι ώστε να είναι εύκολη η εξυπηρέτηση των πελατών. Όλες οι υπόλοιπες γεύσεις ήταν στο πίσω μέρος του καταστήματος σε ένα διαφορετικό ψυγείο, όπου τελικά απαιτείτο πολύ περισσότερος χρόνος αναμονής και εξυπηρέτησης.

Τώρα η βασική ερώτηση ήταν για τον μηχανικό γιατί το αυτοκίνητο δεν έπαιρνε μπρος στον λιγότερο χρόνο. Από τη στιγμή που το πρόβλημα διατυπώθηκε σωστά -όχι φυσικά ότι η αιτία ήταν το παγωτό με γεύση βανίλια- ο μηχανικός κατέληξε σε απάντηση:

«Φυσαλίδα αέρα». Κάθε βράδυ συνέβαινε, αλλά ο παραπάνω χρόνος που χρειαζόταν για τις υπόλοιπες γεύσεις έδινε τον χρόνο στη μηχανή να κρυώσει, με συνέπεια η φυσαλίδα να διαλύεται και ο κινητήρας να ξεκινά. Όταν ο οδηγός αγόραζε γεύση βανίλια, δεν «έδινε» αρκετό χρόνο στον κινητήρα να κρυώσει, με αποτέλεσμα η φυσαλίδα να μην διαλύεται.

To ηθικό δίδαγμα αυτής της ιστορίας του «αλλεργικού» αυτοκίνητου με το παγωτό βανίλια είναι ότι δεν πρέπει να συγχέονται γεγονότα που συσχετίζονται με το πρόβλημα με τα πραγματικά αίτια.

Μην αγνοείτε τα παράπονα των πελατών, όσο περίεργα κι αν ακούγονται.

Ο διάβολος είναι στις λεπτομέρειες, γι’ αυτό η συλλογή δεδομένων είναι ζωτικής σημασίας.

Όταν κάνετε μια ανάλυση της βασικής αιτίας, τα συμπτώματα και οι αιτίες μπορεί να είναι πολύ διαφορετικά.