Το μέλλον της εργασίας, το αύριο των εργαζομένων

Αλλαγές επιχειρηματικών μοντέλων και αλλαγές στον τρόπο διαχείρισης ανθρωπίνου δυναμικού με το βλέμμα στο μέλλον περιγράφει η ατζέντα των σύγχρονων επιχειρήσεων το 2021. Καταλύτης των εξελίξεων οι αλυσιδωτές πιέσεις και ο αντίκτυπος που προκαλεί στην κοινωνία και την οικονομία η συνεχιζόμενη κρίση του Covid-19, η οποία ξεκίνησε ως κρίση υγείας και εξελίχθηκε σε οικονομική και κοινωνική κρίση.

Η εργασία ξέφυγε από τα κτίρια. Τεράστιοι χώροι, γιγαντιαία κτίρια εκκενώθηκαν ή και διέκοψαν τις λειτουργίες με ταχύτατους ρυθμούς. Τούτων δοθέντων αλλάζουν τα χαρακτηριστικά της προσφοράς εργασίας και τα χαρακτηριστικά της ζήτησης ανθρωπίνου δυναμικού.

Στο επίκεντρο των συζητήσεων το μέλλον της εργασίας και αν η περιγραφή της θέσης εργασίας περιλαμβάνει τον όρο εργασία από το σπίτι ή από το γραφείο. Έχουμε δηλαδή να εξετάσουμε δύο ζητήματα, το ζήτημα: σπίτι vs γραφείο, και το ζήτημα της ζήτησης ανθρωπίνου δυναμικού με τα νέα χαρακτηριστικά που απαιτούνται.

Πού αυξάνεται, και πού μειώνεται η ζήτηση και πώς κατηγοριοποιείται η εργασία

Στην μετά – κορωνοϊό εποχή, κατά την έρευνα που έκανε το περιοδικό FinancePro και τα στοιχεία που συγκέντρωσε από την Manpower από έρευνα που πραγματοποίησε σε δείγμα 8.000 εργαζομένων προς 8 χώρες, παρατηρείται αυξημένη ζήτηση για τους ειδικούς της ασφάλειας στον κυβερνοχώρο, τους αναλυτές δεδομένων, τους προγραμματιστές λογισμικού και εφαρμογών, ενώ δημιουργούνται παράλληλα νέοι ρόλοι όπως οι ιχνηλάτες προσωπικών επαφών, οι ελεγκτές συσκευών παρακολούθησης απόστασης και ελεγκτές θερμοκρασίας. Αντίθετα, η ζήτηση ρόλων σε κλάδους, όπως οι αεροπορικές εταιρείες, τα ξενοδοχεία και την ψυχαγωγία μειώνεται σημαντικά.

Οι ραγδαίες αλλαγές δημιουργούν νέους τρόπους κατηγοριοποίησης της εργασίας, αλλά και αλλαγή ρόλων: την απαραίτητη και μη απαραίτητη εργασία. Κάποιοι, εδώ και ένα χρόνο, από την έλευση της πανδημίας, παρέμειναν στις δουλειές τους, κάποιοι αποχώρησαν. Οι οδηγοί παράδοσης, οι εργαζόμενοι στα super – market, και οι εργαζόμενοι στην περίθαλψη της υγείας παρέμειναν στις εργασίες τους, για παράδειγμα.

Σιγουριά και ανασφάλεια στην νέα εποχή

Το σίγουρο είναι ότι στη νέα εποχή το μέλλον της εργασίας θα γίνει ακόμα πιο ευέλικτο, περισσότερο διαφοροποιημένο. Μετασχηματίζεται προς κάτι το οποίο μας είναι άγνωστο.

Οι προτεραιότητες των εργαζομένων σήμερα

Στις πρώτες προτεραιότητες των εργαζομένων είναι η διατήρηση της θέσης εργασίας, η μη επιστροφή τους στον τρόπο εργασίας που γνώριζαν σύμφωνα με την Manpower, η εξισορρόπηση της ζωής τους ανάμεσα στην εργασία και την οικογένεια. Ουκ ολίγοι εργαζόμενοι πιστεύουν πως η κρίση του Covid-19 σηματοδοτεί το τέλος του καθιερωμένου ωραρίου 9-5 στο γραφείο, ενώ αρκετοί προτιμούν να βρίσκονται στο γραφείο 2-3 ημέρες την εβδομάδα.

Η μεγάλη ανακατανομή δεξιοτήτων

Ακόμα και οι δεξιότητες που εμφάνιζαν την μεγαλύτερη ζήτηση, άλλαξαν. Αυξάνεται η ζήτηση για τεχνικές και ανθρώπινες δεξιότητες με έμφαση στα επαγγέλματα που αφορούν στην ασφάλεια του κυβερνοχώρου, την ανάπτυξη λογισμικού.

Αυξημένη ζήτηση δεξιοτήτων υπάρχει στις ανθρώπινες και προσωπικές δεξιότητες εργαζομένων και όσων βρίσκονται στην ηγεσία, με πρώτη την δεξιότητα της επικοινωνίας, την ακεραιότητα, ανθεκτικότητα, αναλυτική σκέψη, συμβουλευτική, ανάπτυξη σχέσεων, πρωτοβουλιών.

Ανοίγει το χάσμα μεταξύ όσων διαθέτουν δεξιότητες και όσων δεν διαθέτουν

Οι εργαζόμενοι θέλουν να είναι υγιείς, να μην επιστρέψουν στον παλιό τρόπο εργασίας και να συνεχίσουν να αναπτύσσονται επαγγελματικά. Ωστόσο, η έρευνα αναφέρει ότι: «ένας διαχωρισμός στο ανθρώπινο δυναμικό φαίνεται πιθανός: Εκείνοι με τις δεξιότητες σε υψηλή ζήτηση θα εργάζονται απομακρυσμένα, για να αποφύγουν τις μετακινήσεις και για να παραμείνουν ασφαλείς στο σπίτι, ενώ εκείνοι με τις φθίνουσες σε ζήτηση δεξιότητες, που η εργασία τους απαιτεί τη μετακίνηση τους στον χώρο εργασίας θα υπόκεινται σε περισσότερους υγειονομικούς κινδύνους.

Οι τομείς που απαιτούν πλέον υψηλότερες δεξιότητες περιλαμβάνουν εργαζόμενους στην ασφάλεια του κυβερνοχώρου, τον μετασχηματισμό των επιχειρήσεων, τη λογιστική και τις πωλήσεις. Οι άνθρωποι που διαθέτουν τις δεξιότητες σε ζήτηση θα έχουν περισσότερη ασφάλεια στην εργασία στους τομείς αυτούς ακόμη και όταν αυξάνεται η ανεργία. Θα έχουν την δυνατότητα να παραλείψουν τις μετακινήσεις και να αποφύγουν τον αυξημένο κίνδυνο που προκαλούν οι δημόσιες συγκοινωνίες, παράλληλα θα διαθέτουν μεγαλύτερη ευελιξία ως προς το πώς και πότε εργάζονται, συνδυάζοντας το σπίτι και την εργασία.

Αντίθετα οι άνθρωποι που εργάζονται στον κλάδο τουρισμού, ψυχαγωγίας, είναι πιθανό να αντιμετωπίσουν την ανεργία. Οι εργαζόμενοι στον κλάδο λιανικής ενέχουν τον κίνδυνο να παραμείνουν σε αναστολή εργασίας. Οι, ίδιοι επηρεάζονται περισσότερο από το μειωμένο ωράριο και τις μειωμένες αποδοχές. Λιγότερο πιθανόν είναι να εργαστούν από το σπίτι, έχουν μικρότερη ευελιξία και δύσκολα μπορούν να εξισορροπήσουν μεταξύ προσωπικής και επαγγελματικής ζωής.

Γραφείο vs Σπίτι

Αρκετοί άνθρωποι σύμφωνα με άλλες έρευνες ζητάνε να δουλεύουν εξ’ αποστάσεως, αλλά υπάρχουν και εκείνοι που δεν είναι ικανοποιημένοι με αυτό αυτόν τον τρόπο εργασίας. Υπάρχει πιθανότητα να σχεδιαστούν στο μέλλον υβριδικά μοντέλα που να συνδυάζουν διαφορετικές λειτουργίες. Υπό αυτές τις συνθήκες οι εργοδότες θα κληθούν να προσαρμόσουν την κουλτούρα της εταιρικής επικοινωνίας σε υβριδικές επιλογές.

Κάτι που θα πρέπει να τονίσουμε είναι ότι η εργασία δια του «τηλεχειριστηρίου» δεν μπορεί να βασιστεί στο παλιό ή σημερινό μοντέλο τεχνολογίας. Θα χρειαστεί οι επιχειρήσεις να δαπανήσουν μεγάλα κονδύλια προκειμένου να εκσυγχρονιστούν τεχνολογικά.

Για τους εργοδότες τα πράγματα περιπλέκονται ακόμα περισσότερο καθώς η επικοινωνία με την ομάδα των εργαζομένων πραγματοποιείται έμμεσα, οι επιλογές και οι αποφάσεις θα γίνονται από το «ίχνος» του αιτούντος στον εικονικό κόσμο, παρά από τα αντικειμενικά χαρακτηριστικά. Ο έλεγχος των εργαζομένων είναι πολύ πιο δύσκολος, ο κίνδυνος κατά συνέπεια να οδηγηθούν σε λάθος αποφάσεις οι εργοδότες είναι μεγαλύτερος.

Τα ποσοστά δεν μαρτυρούν ετοιμότητα

Αν, και από όλους ακούμε ότι το μοντέλο της τηλεεργασίας δουλεύει άριστα, τα ποσοστά δεν μαρτυρούν ετοιμότητα. Σύμφωνα με την ετήσια έρευνα του Found.ation και του EIT Digital μόλις 14,8% των ελληνικών εταιρειών ήταν σε θέση να προχωρήσουν άμεσα σε αυτή την αλλαγή, ενώ το 48,4% δήλωσε πως ήταν αρκετά έτοιμοι να το κάνουν. Κατά την έρευνα, 6 στις 10 επιχειρήσεις είχαν πάνω από το 50% του δυναμικού τους να εργάζεται από απόσταση μετά την έξαρση της πανδημίας.

Οι απόψεις διίστανται

Και, όμως οι Έλληνες αναζητούν το γραφείο τους. Σε αυτό το συμπέρασμα θα μπορούσαμε να καταλήξουμε, διαβάζοντας την πανελλαδική έρευνα της PULSE RC σε 2.000 άτομα.

Από την έρευνα αυτή προκύπτει ότι η εργασία εξ’ αποστάσεως επιλέγεται ως απαραίτητη εναλλακτική λύση για λόγους υγειονομικής προφύλαξης, ωστόσο υστερεί, καθώς δεν μπορεί να υποκαταστήσει τα πλεονεκτήματα της εργασίας στους χώρους εργασίας. Στην πλειοψηφία τους οι εργαζόμενοι έχουν ως πρωτεύουσα επιλογή το γραφείο, εκτιμώντας ότι η εξ’ αποστάσεως εργασία δεν προάγει την δημιουργικότητα και την αποτελεσματικότητα.

Θα πρέπει να ειπωθεί ότι η εν λόγω έρευνα διεξήχθη στο τέλος του Οκτ 2020 οπότε και δεν αποτυπώνεται στα αποτελέσματα η κόπωση των εργαζομένων από τότε μέχρι και σήμερα.

Σύμφωνα με το δείγμα, η τηλεεργασία, μπορεί να υποκαταστήσει την εργασία στο γραφείο σε «μέτριο» (σύμφωνα με το 41%) έως «μεγάλο/μέγιστο βαθμό» (34%) – ενώ το 24% επέλεξε σε «μικρό βαθμό έως καθόλου».

Αν και η εργασία από απόσταση χρησιμοποιείται όλο και πιο συχνά, η φυσική παρουσία στο γραφείο έχει πλεονεκτήματα για τον εργαζόμενο και για την επιχείρηση, σύμφωνα με το συντριπτικό 80% των οικονομικών ενεργών συμμετεχόντων. Επτά στους δέκα θεωρούν πιο παραγωγική την εργασία στο γραφείο.

Παρότι πιο ενισχυμένη αποτυπώνεται η επιλογή της «εργασίας από το Σπίτι» στο δίλημμα: «Ποιο θα βοηθούσε περισσότερο στις σχέσεις σας με μέλη της οικογένειας σας;» κι εδώ περισσότεροι επιλέγουν «γραφείο» (47%) έναντι 38% «σπίτι». Σχεδόν ισόπαλες καταγράφονται οι δύο επιλογές – με οριακή υπεροχή της «Εργασίας από το σπίτι» στο δίπολο: Ποιο από τα δύο θα λέγατε ότι είναι πιο αποδοτικό οικονομικά για εσάς;»: 40% «στο Γραφείο» – 42% «από το Σπίτι».

Κοντά ή μακριά μας το μέλλον

Ποιο θα είναι το μέλλον της εργασίας; μέχρι στιγμής που συντάσσονται οι γραμμές αυτές δεν είμαστε σε θέση να γνωρίζουμε. Το, αν θα υπάρξουν συνεργασίες στο μέλλον, προκειμένου να δημιουργηθούν τα γραφεία του μέλλοντος που θα παρέχουν εναλλακτικές λύσεις σε εργαζόμενους .Το, αν ενεργοποιηθούν μηχανισμοί, οι οποίοι θα δίνουν κίνητρα στους εργαζόμενους να περιορίσουν τις μετακινήσεις τους προς και από το χώρο εργασίας, προκειμένου να μειωθεί το ατομικό και συλλογικό αποτύπωμα άνθρακα ..δεν ξέρουμε…

Αυτό που ξέρουμε είναι ότι μία παγκόσμια συμφωνία με την IWG δίνει σε 95.000 εργαζόμενους της τράπεζας στο Λονδίνο πρόσβαση σε 3.500 γραφεία σε όλο τον κόσμο για μια δοκιμαστική περίοδο 12 μηνών, προσφέροντας στους εργαζόμενους την επιλογή βολικών τοποθεσιών, και το όφελος της διάθεσης του εξοπλισμού που έχουν οι χώροι.

Σύμφωνα με την Standard Chartered, «η συνεργασία με την IWG θα παρέχει τις κατάλληλες εναλλακτικές λύσεις για εργασία από το σπίτι και από το γραφείο, επιτρέποντας στους υπαλλήλους μας να εργάζονται πιο κοντά στους πελάτες, τους συναδέλφους και τις ομάδες τους, να μειώσουν τον χρόνο και το κόστος μετακίνησης, καθώς και το ατομικό και συλλογικό αποτύπωμα άνθρακα».

Το ενδεχόμενο της αύξησης της απομακρυσμένης εργασίας εξετάζουν οι Deutsche Bank και τράπεζα JPMorgan Chase, ενώ περίπου 50.000 από τους 68.000 εργαζόμενους της Lloyds Banking εργάζονται κατ’ οίκον. Μεγάλες εταιρείες όπως η Deloitte στο Λονδίνο έχουν ανακοινώσει ότι δεν θα προβούν στην ανανέωση μισθώσεων ακινήτων.