Το 2020 ήταν μια χρονιά ανατροπών. Ποιος θα περίμενε ότι θα ερχόταν ξαφνικά μια πανδημία και θα ανέτρεπε τα αναπτυξιακά σχέδια όλων των χωρών; Ποιος θα περίμενε ότι αντί για ανάπτυξη 2,7% θα κλείναμε με ύφεση -10% περίπου το 2020; Είχε δίκιο τελικά ο πρωθυπουργός Μακμίλαν που ερωτώμενος τί θα μπορούσε να ανατρέψει την πορεία μιας κυβέρνησης, απάντησε: «Γεγονότα, αγαπητέ μου, γεγονότα» (events my dear, events). Τα γεγονότα λοιπόν ήρθαν και έκαναν μεγάλη ζημιά, κυρίως σε ανθρώπινες ζωές και δευτερευόντως στην οικονομία.
- Του Παναγιώτη Λιαργκόβα, Πρόεδρου του ΚΕΠΕ, Καθηγητή στο Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου
Έκαναν όμως και ένα καλό: αφύπνισαν την Ευρωπαϊκή Ένωση ώστε να προχωρήσει με γενναιότητα σε μέτρα αλληλεγγύης. Ένα από αυτά τα μέτρα είναι το Ταμείο Ανάκαμψης. Το Ταμείο δε θα βοηθήσει μόνο στην ανάκαμψη της Ένωσης από την πανδημία, αλλά θα θέσει και τα θεμέλια για την περαιτέρω ενσωμάτωση των κρατών-μελών, προδιαθέτοντας την Ένωση για την μετάβασή της σε μία οικονομία που βασίζεται στην καθαρή ενέργεια. Για την Ελλάδα, το Ταμείο Ανάκαμψης αντιπροσωπεύει μια τεράστια πρόκληση, ένα νέο Μάρσαλ πλάν. Τα 32 δισ. ευρώ που αναλογούν στη χώρα μας από το Ταμείο Ανάκαμψης μαζί με τις άλλες δράσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης και το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων διαμορφώνουν ένα συνολικό πακέτο χρηματοδότησης 72 δισ. ευρώ για την επόμενη πενταετία.
Είναι ένα τεράστιο ποσό και απαιτεί μια πολύ καλά οργανωμένη Δημόσια Διοίκηση για την οργάνωση και διαχείρισή του. Η κυβέρνηση μέχρι στιγμής έχει ανταποκριθεί πολύ γρήγορα καταθέτοντας το προσχέδιο του τελικού σχεδίου του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Αυτό δομείται πάνω σε 4 πυλώνες. Ο πρώτος πυλώνας περιλαμβάνει την Πράσινη Μετάβαση, με 6,2 δισ. ευρώ (ποσοστό 38% του συνόλου των επιδοτήσεων). Χαρακτηριστικά έργα που προτείνονται σε αυτόν τον πυλώνα είναι η διασύνδεση Κρήτης και Κυκλάδων με το δίκτυο ηλεκτρικής ενέργειας της ηπειρωτικής χώρας, η απλοποίηση των διαδικασιών αδειοδότησης των ΑΠΕ, η ενεργειακή αναβάθμιση των κτιρίων, η μεταρρύθμιση του πολεοδομικού και χωροταξικού σχεδιασμού, η ηλεκτροκίνηση (και στις δημόσιες μεταφορές), η βιοποικιλότητα, το φυσικό περιβάλλον, η προστασία από φυσικές καταστροφές και η αναδάσωση. Σε ό,τι αφορά το τελευταίο, πρόκειται για το μεγαλύτερο εγχείρημα αναδάσωσης που έχει γίνει ποτέ στη χώρα μας καθώς προβλέπεται ότι θα φυτευτούν 30 εκατομμύρια δέντρα σε έκταση 500 χιλ. στρεμμάτων. Η βιοποικιλότητα θα επιτευχθεί μέσα από ένα πλέγμα δράσεων που περιλαμβάνει μεταξύ άλλων τη δημιουργία ενός μόνιμου εθνικού παρατηρητηρίου της πανίδας και χλωρίδας, ενός εθνικού συστήματος παρακολούθησης των προστατευμένων περιοχών με στόχο την αποτροπή παράνομων δραστηριοτήτων εντός αυτών, την ανάπτυξη ενός ολοκληρωμένου δικτύου διαδρομών και μονοπατιών κ.α.
Ο δεύτερος πυλώνας εστιάζει σε μεταρρυθμίσεις και επενδύσεις που συμβάλλουν στην ψηφιακή μετάβαση της Ελλάδας, με 2,1 δισ. ευρώ (13% του συνόλου). Μεταξύ άλλων, προβλέπεται η προεγκατάσταση οπτικών ινών σε κτίρια, ο ψηφιακός μετασχηματισμός κράτους και επιχειρήσεων και τα φορολογικά κίνητρα και η υποδομή για τη μετάβαση στην τεχνολογία 5G. Ειδικά για το τελευταίο, το Ταμείο Ανάκαμψης αναμένεται να χρηματοδοτήσει την ανάπτυξη της τεχνολογίας 5ης γενιάς στο σύνολο των ελληνικών αυτοκινητοδρόμων.
Ο τρίτος πυλώνας εστιάζει στην απασχόληση, τις δεξιότητες και την κοινωνική συνοχή, με 4,1 δισ. ευρώ (25% του συνόλου). Μεταξύ άλλων, προβλέπονται οι ενεργές και παθητικές πολιτικές για την αγορά εργασίας (με την επιδότηση της εργασίας περισσότερο από την ανεργία), ο εκσυγχρονισμός του εργατικού δικαίου (δεξιότητες, κίνητρα για ενεργή εργασία, όχι παγίδευση στην εξάρτηση από το πλαίσιο εργασίας κ.λπ.), ο εκσυγχρονισμός της επαγγελματικής εκπαίδευσης και κατάρτισης, ο ατομικός φάκελος υγείας και ο ψηφιακός μετασχηματισμός των υπηρεσιών υγείας, η καταπολέμηση των διακρίσεων και ο εξορθολογισμός- ενίσχυση των κοινωνικών επιδομάτων.
Ο τέταρτος πυλώνας, τέλος, εστιάζει στις ιδιωτικές επενδύσεις και τον μετασχηματισμό της οικονομίας, με 4 δισ. ευρώ (24% του συνόλου των επιδοτήσεων). Μεταξύ άλλων, προβλέπεται η πλήρης κωδικοποίηση της φορολογικής νομοθεσίας, ο εκσυγχρονισμός της δημόσιας διοίκησης, η καταπολέμηση του ξεπλύματος του μαύρου χρήματος και της διαφθοράς, η επιτάχυνση στην απονομή της δικαιοσύνης, η δημιουργία Γραφείου Πιστώσεων και Παρατηρητηρίου Πιστωτικής Επέκτασης (για να αποφευχθεί η αύξηση των κόκκινων δανείων), η προώθηση της έρευνας και καινοτομίας και η σύνδεση της έρευνας των πανεπιστημίων με τις επιχειρήσεις, η ενίσχυση της διαφάνειας και την καταπολέμηση της φοροδιαφυγής. Ειδικά για το τελευταίο, προβλέπεται η αντικατάσταση εκατοντάδων χιλιάδων ταμειακών μηχανών με νέες που θα είναι συνδεδεμένες με το ηλεκτρονικό σύστημα της ΑΑΔΕ και θα μεταφέρουν σε πραγματικό χρόνο πληροφορίες για τις αποδείξεις τις οποίες κόβουν οι επιχειρήσεις.
Εν ολίγοις, το Ταμείο Ανάκαμψης στοχεύει στη δημιουργία ενός φιλικότερου περιβάλλοντος για τον άνθρωπο και ευνοϊκότερου περιβάλλοντος για τις επιχειρήσεις. Οι 134 προβλεπόμενες δράσεις συνδυάζονται με περισσότερες από 60 μεταρρυθμίσεις, οι οποίες με τη σειρά τους θα καταστήσουν αποτελεσματικότερες τις επενδύσεις που προβλέπονται στο Ταμείο Ανάκαμψης. Το στοίχημα είναι μεγάλο, αξίζει να το κερδίσουμε.