Κάμψη εμφανίζει η αισιοδοξία των συμβούλων μάνατζμεντ ως προς τις προσδοκίες για τα θεμελιώδη οικονομικά μεγέθη, αλλά και ως προς τους παραγωγικούς συντελεστές, όπως προκύπτει από τα ευρήματα του βαρόμετρου του Συνδέσμου Εταιρειών Συμβούλων Μάνατζμεντ Ελλάδος (ΣΕΣΜΑ) για την οικονομία κατά το α’ τρίμηνο 2021. Ο Γενικός Δείκτης GRe+1, ο οποίος είναι ο μέσος των δεικτών Οικονομικής Συγκυρίας και Παραγωγικών Συντελεστών, διαμορφώθηκε σε 38,3%, έναντι τιμής 46,1% που είχε στο τέλος του 2020.
Σύμφωνα με την έρευνα παρά τις θετικές προοπτικές που διανοίγονται με το Ταμείο Ανάκαμψης, την ανακοίνωση διαφόρων εμβληματικών επενδύσεων, την πρόβλεψη για ταχεία αύξηση του ΑΕΠ το δεύτερο εξάμηνο και τη συγκράτηση της ανεργίας, η συνεχιζόμενη ύφεση, η διόγκωση του ιδιωτικού χρέους και τα επιδημιολογικά δεδομένα που δεν φαίνεται να βελτιώνονται, ιδίως σε ορισμένες περιοχές της χώρας, συνέβαλαν στην κάμψη της αισιοδοξίας που παρατηρήθηκε.
Όπως επισημαίνεται στο βαρόμετρο η ίδια τάση είχε καταγραφεί και όταν ξέσπασε η πανδημία, στις αρχές του 2020. Τότε, τόσο ο Γενικός Δείκτης GRe+1, όσο και οι δύο συνιστώσες του είχαν υποστεί πολύ μεγαλύτερη κάμψη. Εν συνεχεία, η βελτίωση των επιδημιολογικών δεδομένων οδήγησε στην ανάκαμψη των δεικτών. Το ίδιο αποτέλεσμα είναι πιθανόν να συμβεί και στη συνέχεια του 2021.
Υγειονομική κρίση και αύξηση ιδιωτικού χρέους
Ο δείκτης οικονομικής συγκυρίας παρέμεινε μεν θετικός, αλλά μειώθηκε σε 36,9%, από 47,2% που ήταν στο τέλος του 2020. Σύμφωνα με το βαρόμετρο, η διόγκωση του ιδιωτικού χρέους και τα επιδημιολογικά δεδομένα που δεν φαίνεται να βελτιώνονται, τροφοδότησαν την κάμψη της αισιοδοξίας για την πορεία των βασικών οικονομικών μεγεθών κατά τους επόμενους 12 μήνες.
Η μείωση της αισιοδοξίας καταγράφηκε σε όλες τις συνιστώσες του δείκτη, δηλαδή: ρυθμός οικονομικής μεγέθυνσης, ανεργία, ιδιωτικές επενδύσεις παγίου κεφαλαίου, εξαγωγές και ποσοστό μεταβολής του γενικού επιπέδου των τιμών. Σε όλες τις κατηγορίες, η διαφορά μεταξύ των ποσοστών «θετικών» και «αρνητικών» απαντήσεων παρέμεινε θετική, αλλά περιορίστηκε. Η δεύτερη μεγαλύτερη μεταβολή μάλιστα καταγράφηκε στο κρίσιμο μέγεθος των επενδύσεων παγίου κεφαλαίου. Οι προσδοκίες αυτές συνδέονται ασφαλώς και αλληλοτροφοδοτούνται από εκείνες που σχετίζονται με τα υπόλοιπα οικονομικά μεγέθη, καθώς και από τις εκτιμήσεις για τις εξελίξεις στο μέτωπο των παραγωγικών συντελεστών.
Προσδοκίες επενδύσεων
Σε ό,τι αφορά τις προσδοκίες, ιδιαίτερα αυτές που αφορούν τις επενδύσεις, παρουσιάζουν εκ φύσεως μεγάλο βαθμό μεταβλητότητας. Είναι συνεπώς πιθανό μία βελτίωση των επιδημιολογικών δεδομένων και η επανεκκίνηση της οικονομικής δραστηριότητας να επαναφέρει την αισιοδοξία στα προηγούμενα επίπεδα τα επόμενα τρίμηνα. Αυτό είναι κάτι που είχε συμβεί το 2020.
Κάμψη αισιοδοξίας καταγράφηκε και όσον αφορά τις προσδοκίες των συμβούλων για τους συντελεστές της παραγωγής το πρώτο τρίμηνο του 2021. Συγκεκριμένα, ο μέσος όρος της διαφοράς «αισιοδοξίας» και «απαισιοδοξίας» για τις μεταβλητές του Δείκτη Παραγωγικών Συντελεστών (ανθρώπινο δυναμικό, συνθήκες χρηματοδότησης, δημόσιες υποδομές, επιχειρηματικότητα και θεσμικό πλαίσιο) μειώθηκε από 44,9% στο τέλος του 2020 στο 39,7% το πρώτο τρίμηνο του 2021.
Είναι μάλιστα χαρακτηριστικό ότι το ίδιο ισχύει για όλες τις συνιστώσες του δείκτη, εξαιρουμένου του θεσμικού πλαισίου. Προφανώς οι εξελίξεις αυτές σχετίζονται στενά με τις δραματικές αλλαγές των προσδοκιών για τα βασικά οικονομικά μεγέθη, οι οποίες αναλύθηκαν προηγουμένως. Οι δύο κατηγορίες προσδοκιών συνδέονται και αλληλοεπηρεάζονται.
Ανασχετικοί παράγοντες στην επιχειρηματική δράση
Σε ό,τι αφορά τα προσκόμματα στην επιχειρηματική δράση δεν υπάρχει σημαντική μεταβολή στις απόψεις των συμβούλων. Οι δύο σημαντικότερες δυσκολίες παραμένουν η έλλειψη σταθερότητας του φορολογικού συστήματος και η φορολόγηση που εξακολουθεί να παραμένει υψηλή.
Στην ομάδα των σημαντικότερων ανασχετικών παραγόντων στο επιχειρείν περιλαμβάνονται επίσης οι εξής παράγοντες:
- Οι δυσκολίες στη χρηματοδότηση.
- Η αναποτελεσματική δημόσια διοίκηση και
- Το σύστημα απονομής δικαιοσύνης.
ΤΆΣΕΙΣ ΣΤΟΝ ΔΕΊΚΤΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΎ ΚΛΊΜΑΤΟΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΆΔΑ
Ο Γενικός Δείκτης GRe+1, που δημιούργησε ο ΣΕΣΜΑ καταγράφει τις προσδοκίες των συμβούλων μάνατζμεντ τις οικονομικές εξελίξεις σε μεσοπρόθεσμο ορίζοντα κάθε τρίμηνο από το την αρχή του 2014. Ο δείκτης καταρτίζεται ως ο απλός μέσος όρος των δεικτών Οικονομικής Συγκυρίας και Παραγωγικών Συντελεστών.
Ο πρώτος καταγράφει τις εκτιμήσεις των συμβούλων για την εξέλιξη των θεμελιωδών οικονομικών μεγεθών κατά τους επόμενους 12 μήνες. Τα μεγέθη που εξετάζονται είναι: οικονομική μεγέθυνση, ανεργία, ιδιωτικές επενδύσεις παγίου κεφαλαίου, εξαγωγές προϊόντων και υπηρεσιών και γενικό επίπεδο των τιμών. Ο δεύτερος εξετάζει τις προσδοκίες για την πορεία των βασικών συντελεστών της παραγωγής το επόμενο δωδεκάμηνο, ήτοι: ανθρώπινο δυναμικό, επιχειρηματικότητα, συνθήκες χρηματοδότησης, δημόσιες υποδομές και θεσμικό πλαίσιο.
Ο ΣΕΣΜΑ θεωρεί ότι η παρακολούθηση και αξιολόγηση όχι μόνο της οικονομικής συγκυρίας, αλλά και των μεσοπρόθεσμων τάσεων της οικονομίας είναι πολύ σημαντικές για τη χάραξη στρατηγικής από τις επιχειρήσεις και από το δημόσιο. Οι εκτιμήσεις και προσδοκίες των επιχειρήσεων για την πορεία της οικονομίας αντικατοπτρίζουν την τρέχουσα οικονομική πραγματικότητα και επηρεάζουν τις ιδιωτικές επενδύσεις.
Η καταγραφή των προσδοκιών των συμβούλων μάνατζμεντ είναι πολύ χρήσιμη για την ανάλυση της οικονομικής συγκυρίας μεσοπροθέσμως, καθώς και για τη χάραξη οικονομικής πολιτικής. Τούτο διότι οι σύμβουλοι μάνατζμεντ του ΣΕΣΜΑ παρέχουν υπηρεσίες σε πολλούς διαφορετικούς κλάδους, συμπεριλαμβανομένου του δημόσιου τομέα. Έχουν δηλαδή εποπτεία μεγάλου τμήματος της οικονομίας. Συνεπώς, οι εκτιμήσεις και προσδοκίες τους απορρέουν και αντικατοπτρίζουν το ευρύτερο οπτικό τους πεδίο και αναφέρονται σε μεγαλύτερο τμήμα του οικονομικού γίγνεσθαι. Προσφέρουν λοιπόν μία διαυγέστερη και μεγαλύτερου βάθους πεδίου εικόνα της οικονομίας.
Κωνσταντίνος Αϊβαλής, Επιστημονικός υπεύθυνος έρευνας